Unia Europejska (UE) jest to gospodarczo-polityczny związek dwudziestu pięciu krajów europejskich, będący efektem wieloletniego zbliżania się krajów z Europy Zachodniej. Członkami Unii są następujące państwa europejskie : Luksemburg, Irlandia, Dania, Austria, Belgia, Finlandia, Holandia, Wielka Brytania, Niemcy, Szwecja, Włochy, Francja, Hiszpania, Słowenia, Grecja, Cypr, Malta, Czechy, Portugalia, Węgry, Estonia, Słowacja, Litwa, Polska i Łotwa. Całkowita powierzchnia państw Unii Europejskiej wynosi 3 976 372 km2 a liczba ludności 454 900 000 osób.
Unia Europejska początki swoje ma w roku 1952, wtedy to właśnie powstała pierwsza integracyjna organizacja gospodarcza, a nazywała się Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Jej celem było stworzenie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego. Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) powstała na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 roku. EWG została utworzona przez 6 państw: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN, Włochy. Następnie w 1973 roku przyłączyły się do nich Dania, Irlandia, Wielka Brytania, później Grecja (1981r.), następnie Hiszpania i Portugalia (1986r.). 7 lutego 1992 r. został podpisany traktat z Maastricht, na mocy którego 1 listopada 1993 r. powstała Unia Europejska. Traktat nie likwidował Wspólnot Europejskich, zmienił jedynie nazwę EWG na Wspólnota Europejska. Kolejna fala przyjęć (już do Unii Europejskiej) nastąpiła w 1995 roku, kiedy to przyjęto Austrię, Szwecję i Finlandię. 1 maja 2004 roku nastąpiło największe w historii rozszerzenie Unii Europejskiej. Wstąpiło do wspólnoty 10 krajów, czyli Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta oraz Cypr. Państwa należące do Unii Europejskiej zachowują swoją suwerenność i są pełnoprawnymi podmiotami prawa międzynarodowego.
Unia Europejska jest największą organizacją gospodarczą świata. Jej głównymi organami są:
- Rada Unii Europejskiej- jest organem decyzyjnym i prawodawczym UE. Składa się z ministrów państw należących do UE. Rada UE odpowiedzialna jest m.in. za koordynację ogólnej polityki gospodarczej państw należących do UE. Rada jako główny przedstawiciel państw członkowskich wydaje akty prawne (decyzje, dyrektywy, rozporządzenia i zalecenia),
- Rada Europejska- jej działalności polega na regularnych spotkaniach szefów rządów i głów państw Unii Europejskiej. Głównym zadaniem Rady Europejskiej jest omawianie najważniejszych zagadnień polityki UE oraz podejmowanie arbitrażu w sprawach spornych, nie rozwiązanych przez Radę UE,
- Komisja Europejska, siedzibę ma w Brukseli- jest to główny organ wykonawczy UE. Składa się z komisarzy, którzy odpowiedzialni są za większość spraw UE (m.in. za negocjacje z przyszłymi jej członkami),
- Parlament Europejski z siedzibą w Strasburgu- współuczestniczy w uchwalaniu unijnego prawa, zatwierdza budżet UE oraz kontroluje pracę pozostałych jej organów,
- Europejski Trybunał Sprawiedliwości- to wspólnotowy sąd. Orzeka m.in. o zgodności aktów prawnych, wydawanych przez instytucje wspólnotowe oraz obowiązujących w państwach członkowskich UE, z traktatami. Przed ETS mogą występować zarówno obywatele Unii, jak i jej organy, za pośrednictwem swych przedstawicieli.
Z punktu widzenia prawa międzynarodowego Unia Europejska jest organizacją międzynarodową, nie posiadającą podmiotowości prawnej, bazującą na strukturach Wspólnot Europejskich i na zestawie kilkunastu tysięcy umów międzynarodowych, zarówno politycznych jak i gospodarczych, które wszystkie państwa członkowskie przyjmują dobrowolnie i równie dobrowolnie przestrzegają. Według podpisanego w 1992 roku Traktatu z Maastricht podstawowymi celami Unii są:
· promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,
· wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
· dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,
· rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych.
Do najważniejszych celów Unii należą: zapewnienie bezpieczeństwa, postępu gospodarczego i społecznego oraz ochrona wolności praw i interesów obywateli. Unia Europejska respektuje tożsamość narodową państw członkowskich, ich historię, tradycję i kulturę. Unia Europejska to gwarancja: demokracji, praw człowieka, prywatnej własności i wolnego rynku. Jej zasadniczym zadaniem jest zapewnienie obywatelom dobrobytu i postępu cywilizacyjnego. Celem tej instytucji jest utworzenie wspólnego rynku wewnętrznego, swobodny przepływ kapitałów i ludności, stworzenie wspólnej polityki gospodarczej i finansowej, stworzenie wspólnej polityki zagranicznej i obronnej, wprowadzenie wspólnej waluty, euro. Wspólny system monetarny kraje Unii Europejskiej przyjęły 1-go stycznia 2002 roku. Euro nie przyjęły dwa kraje Wielka Brytania i Dania. Unia Europejska pełni obecnie wiele ważnych ról na arenie międzynarodowej. Pełni rolę w konfrontacji między politycznymi i gospodarczymi supermocarstwami. Obecnie wytwarza około 20% światowego produktu brutto. Państwa należące do Unii Europejskiej mają największą w Europie wydajność z hektara. Państwa Unii Europejskiej mają wspólną politykę rolną, unię celną, zniosły ograniczenia w zatrudnianiu obywateli państw członkowskich, przede wszystkim dążą do ujednolicenia norm technologicznych we wszystkich krajach członkowskich.
W maju 2004 roku Polska stała się krajem należącym do Unii Europejskiej. Przystępując do Unii Europejskiej Polska zyskała przede wszystkim znaczne wzmocnienie swej pozycji politycznej i gospodarczej oraz możliwość bezpośredniego wpływu na kształtowanie wspólnotowych polityk. W wyniku przystąpienia do Unii Europejskiej poprawiła się jakość i warunki życia Polaków, dzięki przejęciu przez Polskę unijnych standardów m.in. w dziedzinie ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności, polityki społecznej. Negocjacje akcesyjne dotyczące rolnictwa przyniosły rezultaty, dzięki którym możliwe jest dokonanie przekształceń strukturalnych w polskim rolnictwie. Bez zasilania ze środków UE polskie rolnictwo nie znalazłoby innych, znaczących źródeł rozwojowych. Dotacje na rolnictwo zwiększyły wartość gruntów rolnych czyniąc je zarazem mniej podatnymi na wykup. Zmienił się również sposób jego organizacji. Duże gospodarstwa zastąpią małe, lub nastąpi zawiązanie różnych "spółdzielni" zrzeszających rolników. Kilka lat po wstąpieniu do UE nastąpi reforma walutowa, dzięki czemu zmieni się nasza waluta na Euro. Będzie można nią płacić w każdym kraju członkowskim. Dzięki temu Polacy będą mogli porównać ceny w innych krajach europejskich należących do wspólnoty. Kolejnym argumentem popierający wejście Polski do UE jest fakt, iż młodzi obywatele zyskali nowe możliwości edukacyjne, a więc atrakcyjne szanse rozwoju. Przy tak dużym bezrobociu, jakie panuje w Polsce to szansa nie tylko dla młodych ludzi, ale również nadzieja na jego obniżenie i poprawienie warunków życia. Poza tym w Unii Europejskiej uproszczona jest procedura uznawania dyplomów. W skutek czego dużo łatwiej można dostać pracę. Polityka Unii Europejskiej wobec młodych ludzi zakłada również podnoszenie jakości nauczania. Młodzi obywatele europy (w tym również i Polacy) mogą nie tylko kończyć uczelnie w innych krajach, ale także doskonalić i pogłębiać swoją wiedze na różnego rodzaju kursach. Po wstąpieniu do Unii rozszerzyła się współpraca pomiędzy szkołami i uczelniami z różnych państw. Obecnie w Polsce już odbywają się takie wymiany, m.in. program SOKRATES, który łączy Polskę, Hiszpanię i Słowacje.
Dzięki przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej Polscy przedsiębiorcy uzyskali dobre warunki włączenia się do jednolitego rynku UE. Otrzymują szansę rozwoju. Integracja Polski z Unią Europejską wpływa długookresowo na przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego. Oddziałuje na rozwój i modernizację gospodarki głównie poprzez zwiększenie rozmiarów inwestycji, dopływ nowych technologii, łatwiejszy dostęp do rynku krajów członkowskich Unii. Akcesja Polski do UE spowodowała przyspieszenie napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych, tak potrzebnych do modernizacji gospodarki. Polska jako kraj ubogi w kapitał, a dysponujący dużymi zasobami wysoko kwalifikowanych pracowników, to dobre miejsce dla inwestycji zagranicznych. Zwiększyły się także możliwości eksportu polskich produktów i usług. Powstała szansa na większą sprzedaż produktów rolnych i zdrowej żywności na wspólnym rynku, jak też perspektywa zdynamizowania eksportu usług budowlanych, transportowych i innych. W momencie przystąpienia Polski do wspólnoty europejskiej nastąpiła modernizacja gospodarki, co pozwoliło konkurować niektórym naszym firmom na rynku światowym. Zwiększyło się bezpieczeństwo zewnętrzne Polski. Pozatym wymagania unijne mobilizują rządzących do podnoszenia standardów gospodarczych i politycznych, pomocy finansowej dla regionów gospodarczych i infrastruktury. Polska dostaje pieniądze na rozsypujące się drogi. Otrzyma pomoc w przypadku klęsk żywiołowych. Polska również korzysta z wielu programów pomocy i rozwoju kraju. Są to m.in.:
- Sapard- Specjalny Program Akcesyjny Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich. Dotyczy on współfinansowania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich,
- Ispa- Pomoc z funduszu ISPA jest ukierunkowana na osiąganie standardów i norm Unii Europejskiej w zakresie infrastruktury transportowej i ochrony środowiska. Dofinansowywane mogą być następujące sektory środowiska: woda do picia, ścieki, odpady, ochrona powietrza.
- Phare- finansowanie działań z zakresu rozwoju obszarów wiejskich, ochrony środowiska i transportu.
Jedną z najważniejszych korzyści społecznych z przystąpienia Polski do UE jest fakt, że otrzymaliśmy swobodę podejmowania pracy w innych krajach europejskich. Polska otrzymała wolny dostęp do rynku zachodniego wielkiej chłonności i sile nabywczej. Szanse tą otrzymają oczywiście tylko ludzie wszechstronnie wykształceni i z dobrą znajomością języka obcego. Przy panującym w Polsce bezrobociu jest to jeden z tych argumentów, który przemawia zdecydowanie na TAK za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Jednakże problemy językowe, mieszkaniowe i środowiskowe ograniczają migrację Polaków do krajów UE. Przeważa migracja czasowa. Polacy przywożą swe oszczędności i zdobyte za granicą doświadczenia zawodowe. Dzięki członkostwie w UE Polacy mają prawo do swobodnego poruszania się, przebywania na terytorium wszystkich państw należących do UE, co oznacza brak ograniczeń w podróżowaniu po terytorium UE, osiedlaniu się w wybranym kraju członkowskim, możliwość przebywania na terytorium danego kraju przez nieokreślony czas. Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do samorządów w państwie członkowskim, w którym zamieszkuje (nawet, jeżeli jest obywatelem innego państwa członkowskiego). Obowiązują dla niego takie same warunki jak dla obywateli danego państwa. Każdy mieszkaniec wybranego państwa członkowskiego, nawet nie będąc jego obywatelem, ma prawo do udziału w wyborach samorządowych - może wybierać lub zostać wybranym. Np. obywatel Hiszpanii mieszkający we Francji może brać udział w wyborach do francuskich władz lokalnych. Prawo zwracania się do Rzecznika Praw Obywateli UE. Zadaniem rzecznika jest ochrona obywateli przed naruszeniem prawa, nadużywaniem władzy, błędami, niesprawiedliwymi decyzjami oraz złym zarządzaniem.
Oprócz pozytywnych skutków wynikających z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej istnieją także negatywne aspekty. Jednym z nich jest globalizacja, która w równym stopniu jednoczy i dzieli. Biznes, finanse i wymiana informacji prowadzi do mocnego zróżnicowania warunków życia całych populacji. Ludzie zglobalizowani zaczynają kierować ludnością lokalną, co nie jest przyjemne dla tych drugich. Konsekwencją tego mogą być liczne protesty, zamachy terrorystyczne. Dobrze znanym każdemu przykładem może być zamach z 11-go września 2001 roku na dwie bliźniacze wieże w Nowym Jorku WTC. Bardzo ważnym skutkiem zjawiska globalizacji jest upadek mało konkurencyjnych przedsiębiorstw, gospodarstw rolnych, małych firm usługowych. Złym skutkiem przystąpienia do Unii Europejskiej jest również to, że w krajach Unii jest niski przyrost naturalny który również zaczyna występować w Polsce. Nastąpiła zmiana struktury rodziny. Podstawą statusu człowieka stała się kariera zawodowa i pieniądze. Rodzina zaczyna odgrywać mniejszą rolę. Dominującą rolę zaczynają pełnić usługi.
Z jednej strony wejście Polski do Unii Europejskiej może zmniejszyć bezrobocie w kraju, a z drugiej może je zwiększyć. Może stać się tak poprzez prywatyzację, sprzedaż przedsiębiorstw państwowych zagranicznym inwestorom. Zabieg ten połączony będzie z redukcją miejsc pracy, obniżeniem płac. Zagraniczny inwestor będzie wolał na stanowiskach wyższych zatrudnić swoich, zaufanych i sprawdzonych specjalistów. Kraje zglbalizowane wspierają konsumpcyjny styl życia, dzięki czemu mogą oni więcej sprzedawać i więcej dzięki temu zarabiać nie zwracając uwagi na jakość życia.
Mimo członkostwa w Unii Europejskiej w Polsce jeszcze nadal panuje gorsza jakość życia. Posiadamy o wiele niższy poziom technologiczny w gospodarce, nasze produkty są gorszej jakości. Mamy zupełnie inną strukturę zatrudnienia. Mocno widoczną różnicą jest brak autostrad w Polsce, dróg szybkiego ruch. Wiele jeszcze dzieli Polskę od standardów zachodnioeuropejskich i dużo jest jeszcze do zrobienia by osiągnąć zachodni standard życia. Pomoc ze strony UE stwarza możliwości szybszego postępu gospodarczego, budowy konkurencyjnej gospodarki, zmniejszenia dystansu cywilizacyjnego w stosunku do krajów Unii, jak też wyrównania dysproporcji w poziomie życia między regionami kraju i między miastem a wsią. Bez członkostwa Polski w Unii szanse rozwoju kraju, w tym polskiej wsi, byłyby znacznie bardziej ograniczone. Równocześnie, w przypadku nie przystąpienia do UE, zaczęłyby narastać dysproporcje rozwojowe między Polską a nowymi krajami członkowskimi, które korzystałyby ze zwiększonych funduszy pomocowych, do których Polska nie miałaby dostępu.