Gatunki i kierunki w epokach literackich.

Starożytność- dramat
Średniowiecze- kronika, satyra
Odrodzenie- tren fraszka pieśń
Barok- pamiętnik opowiadanie
Oświecenie-
Romantyzm- oda
Pozytywizm- powieść nowela
Młoda polska-
20- lecie- groteska

Liryka:
Sonet- 14-wierszowy utwór poetycki złożony z 2 strof 4-wierszowych, najczęściej o charakterze opisowym i 2 3-wierszowych, stanowiących uzupełnienie części poprzedniej.

Oda- patetyczny utwór wierszowy, retorycznym stylu, opiewający wybitną postać, wydarzenie historyczne lub wielkiej wagi idee.

Hymn- utwór poetycki charakterze dostojnym i patetycznym.

Fraszka- drobny wiersz satyryczny lub liryczny oparty na dowcipnym pomyśle spokrewniony z epigramatem.

Tren- literacki utwór liryczny opiewający osobę zmarłą.

Elegia- utwór literacki przesycony smutkiem melancholią, o motywach żałobnych.

Bajka- utwór narracyjny lub epigramatyczny zawierający naukę moralną.

Pieśń- wierszowany utwór literacki, o budowie stroficznej, zawierający liczne powtórzenia i refreny.

Dramat:
Komedia- utwór sceniczny, jeden z podstawowych gatunków dramatu, przedstawiający w sposób zabawny i ośmieszający wad jednostek lub grup społecznych często przesycony satyrą obyczajową lub polityczną.

Farsa- odmiana komedii oparta na błahych konfliktach i komizmie głównie sytuacyjnym.

Operetka-muzyczny utwór sceniczny o charakterze rozrywkowym ze śpiewami i instrumentalnymi „numerami”, scenami mówionymi i baletem.

Tragedia- utwór dramatyczny o silnym zarysowanym konflikcie moralnym, prowadzącym nieuchronnie do klęski wybitnej i szlachetnej jednostki.

Musical- amerykański typ komedii muzycznej.

Groteska- krótki utwór sceniczny o treści żartobliwej.

Epika:
Nowela- krótki utwór epicki pisany prozą, o prostej związanej fabule i wyrazistej kompozycji.

Pamiętnik- opowieść o wydarzeniach będących przedmiotem bezpośredniej obserwacji, wspomnień, przeżyć autora, ma charakter dokumentalnej relacji lub autobiografii.

Ballada- wierszowany utwór eicko-liryczny o fantastycznej tematyce, przesycony atmosferą grozy i tajemnicy; występuje w poezji ludowej i artystycznej.

Baśń- utwór o fantastycznej tematyce i moralistycznej zazwyczaj treści.

Epopeja- dłuższy utwór epicki, zwykle wierszowany, którego tematem, są dzieje bohaterów narodowych przedstawione na tle przełomowych wydarzeń historycznych.

Legenda- opowieść o bohaterach, świętych lub męczennikach przesycona elementami fant. I cudowności.

Mit- opowieść fabularna, której celem jest próba odpowiedzenia na pytania dotyczące pochodzenia natury i przeznaczenia świata i człowieka.

Poemat- dłuższy utwór wierszowany, występujący w kilku odmianach

Powieść- obszerny utwór epicki pisany prozą, o rozbudowanej, wielowątkowej fabule i swobodnej kompozycji, ogarniający różne zjawiska życia.

Satyra- utwór literacki ośmieszający i piętnujący wady i przywary ludzkie, stosunki obyczajowa polityczne, konwencje literackie.



Przedstawiciele futuryzmu:
Jasieński, Czyżewski, Wat, Młodożeniec, Stern.
Program:
Głosił idee anarchistycznego buntu przeciw istniejącym formom życia społecznego i tradycji kulturowej. Gloryfikował wszelką nowość i przyszłość, siłę, walkę dynamizm, życia wielkomiejskiego wielkomiejskiego nowoczesną technikę. „ ryczący automobil jest piękniejszy niż Niobe Somokraki.

Manifestem futurystów jest wiersz Brunona Jasieńskiego pt.”But w butonierce”

Przedstawiciele Awangardy Krakowskiej:
• Tadeusz Peiper
• Kurek
• Przyboś
• Brzękowski

Obrazy futurystyczne:
- „Auto, szybkość, hałas” -Balla
- „Biegnąca dziewczyna na balkonie”- Balla
- „Avenue de l’Opèra. Padający śnieg, ranek”- Pissarro
- Ulica wchodzi do domu”- Boccini

impresjonizm- impresjoniści propagowali malarstwo plenerowe, w którym starali się utrwalić tylko bezpośrednie wrażenia zmysłowe. Przyjęli metodę dywizjonizmu.

dywizjonizm – metoda podziału plamy barwnej zastosowana w malarstwie przez impresjonistów. Polega na ograniczeniu palety do zasadniczych kolorów widma o rozbiciu plamy wizualnej na niewielki punkty barwne.