Życie
Urodzony w 1878 roku Staff żył i tworzył bardzo długo (nazywany jest poetą
trzech pokoleń), ale jego życie nie stanowi przedmiotu szczególnego zainteresowania
biografów. Poeta studiował prawo, filozofię i romanistykę, działał
w wielu organizacjach i stowarzyszeniach. Był niezwykle pracowity – jako pisarz,
tłumacz, redaktor i naukowiec. Dużo podróżował, z licznych podróży przywożąc
wiele materiału do dalszej twórczości. Podziwiany właściwie w każdej
z epok, w której przyszło mu żyć, szczególny szacunek zyskał wśród młodych
skamandrytów, którzy uznali go za swego patrona, co np. Julian Tuwim okazywał…
całując dojrzałego poetę w rękę. Czas II wojny światowej Staff spędził
w Warszawie; pisał wtedy szczególnie piękne, niosące pociechę wiersze (np.
Pierwsza przechadzka). Choć działał i wydawał dużo także po wojnie, na uwagę
zasługuje fakt, że nie współpracował z komunizmem. Zmarł w 1957 roku,
pochowany został na warszawskich Powązkach.
• Klasycyzm – oprócz spokojnej,
zharmonizowanej formy dojrzałych
wierszy, ich ładem i prostotą formy,
wyraża się zachwytem i odniesieniami
do dzieł sztuki włoskiej.
• Połączenie filozofii epikurejskiej
i stoickiej sprawia, że niektóre wiersze
poety można pomylić z dziełami
Kochanowskiego (np. Przedśpiew).
Zachwyt nad urodą świata
i przekonanie, że z każdej opresji
można wyjść cało.
• Uniwersalność przesłania utworów
jest bardzo specyficzną cechą twórczości
Staffa i sprawia, że można
go nazwać poetą ponadczasowym.
Twórczość
• Okres młodopolski – twórczość Staffa jest niejednorodna w tym okresie.
Z jednej strony tworzy pesymistyczne liryki nastrojowe, takie jak słynny
Deszcz jesienny, z drugiej zaś poszukuje siły, ale i harmonii w otaczającym
go świecie – Kowal, Przedśpiew. Poeta łączy stylistykę modernistyczną z poetyką
i filozofią klasyczną. Deszcz jesienny – długi, nastrojowy liryk z elementami
impresjonizmu i symbolizmu, obrazujący typowo młodopolskie
nastroje: smutek, niepokój, zadumę, strach i cierpienie, pojawiające się
pozornie bez przyczyny. Kowal – wiersz kontrastowy wobec Deszczu jesiennego,
można powiedzieć: antydekadencki, ukazujący konieczność kierowania
się w życiu siłą i bezkompromisową odwagą, tylko wtedy życie ma
sens (dostrzega się w tym motyw wzięty z filozofii Nietzschego).
• Okres międzywojenny – zwrot ku liryce spokojnej, optymistycznej i pełnej
nadziei. Pojawiają się wątki religijne w tomie Ucho igielne, zaś przezwyciężeniem
młodopolskiego pesymizmu staje się wiersz Deszcz wiosenny.
Poeta wchodzi na własną drogę poetyckiego rozwoju, od tego
czasu jego twórczość pozbawiona jest wpływu mód i chwilowych konwencji,
lecz wyraża bardzo indywidualny stosunek do życia, dla którego
wzorców można poszukać w poezji Kochanowskiego i filozofii greckich
stoików i epikurejczyków.
• Okres powojenny – Staff pozostaje nadal „poetą nadziei”, obce są mu
katastroficzne nastroje jego kolegów po piórze. Wojna jednak nie pozostaje
bez śladu w jego twórczości. Poeta zmienia trochę poetykę swoich
utworów, odchodzi od klasycyzmu – rezygnuje z rymów, wprowadza zwroty
potoczne i paradoksy. Choć życie ukazywane jest w jego utworach
jako zadanie trudne i skomplikowane, jednak pogoda i optymizm są także
bardzo ważnymi jego cechami.