Niziny, wyżyny, góry

Niziny są to obszary położone nisko-do 300 m n.p.m. Mogą być płaskie (wtedy nazywane są równinami), faliste lub pagórkowate. Najczęściej niziny rozciągają się wzdłuż wybrzeży (niziny nadmorskie), a niekiedy zajmują wielkie przestrzenie w obrębie lądów, np. Nizina Amazonki 5 mln km.

Do nizin zalicza się również depresje, czy obszary położone poniżej poziomu morza. Największą powierzchnię (710 tys. km2) zajmuje depresja nadkaspijska, a najniżej położoną depresją jest rów Jordanu wraz z Morzem Martwym (392 m p.p.m.). Depresje zalane przez jeziora nazywa się kryptodepresjami; a najniżej położoną kryptodepresją jest niecka jeziora Bajkał (1164 m p.p.m.).

Wyżyny to obszary wzniesione ponad 300 m n.p.m., przeważnie słabo rozczłonkowane, często równinne.

Wyżyny zajmują niekiedy znaczne obszary, np. Mongolska 3 mln km2, Tybet 2, Irańska 2,5 mln km2. Wzniesienie wyżyn nad poziomem morza jest różne; wyżyny europejskie położone są przeważnie od 300-600 m n.p.m. Najwyżej położoną wyżyną jest Tybet 4500-5000 m n.p.m. Wysoko wznoszą się również wyżyny w Afryce, np. Wyżyna Południowoafrykańska 1500-3000 m n.p.m., czy Ameryce-Wyżyna Meksykańska 2000 m n.p.m.

Wyżynami są również odpowiednio wysoko położone kotliny. Kotliny są zwykle formami tektonicznymi, powstałymi przez obniżenie obszaru, który pozostaje otoczony przez wzniesienia, najczęściej góry, np. Wyżyna Syczuanu, Kalahari.

Górami nazywa się wysoko wzniesione części powierzchni Ziemi, mniej lub bardziej rozczłonkowane i odgraniczone od przyległych obszarów nizinnych lub wyżynnych. Góry tworzą kulminacje powierzchni Ziemi. Rzeźbę swą zawdzięczają oddziaływaniu czynników niszczących (woda, lód, wiatr) na silnie wzniesione fragmenty skorupy ziemskiej.

Górami pojedynczymi są izolowane stożki wulkaniczne lub izolowane masywy górskie (Wogezy). Najczęściej góry tworzą ciągi i łańcuchy górskie.
Ze względu na wysokość wyróżnia się:
- góry niskie o wysokości do 500 m (Góry Świętokrzyskie)
- góry średnie o wysokości do 1500 m (Beskidy, Sudety, Rudawy)
- góry wysokie sięgające powyżej 1500 m (Tatry, Alpy, Himalaje)

Najwyższe góry tworzą wielkie łańcuchy opasujące kontynenty. Pasmo okołopacyficzne mają przebieg południkowy (np. Andy Kordyliery), a łańcuchy europejsko-azjatyckie – równoleżnikowy (np. Alpy, Karpaty, Himalaje). Są to góry fałdowe powstałe w orogenezie alpejskiej.

Najgłębsze miejsca oceanów występują nie w ich części centralnej, ani nawet w środku basenów oceanicznych, lecz na obrzeżach – w rowach oceanicznych. Rowy oceaniczne mają 300-5000 km długości, 30-100 km szerokości i przeważnie ponad 7000 m głębokości. Największą głębię zanotowano w Rowie Mariańskim 11 022 m. Rowy ciągną się wzdłuż brzegów kontynentów, np. Atakamski, lub są położone w pobliżu liniowo rozciągniętych archipelagów, zwanych łukami wyspowymi.