Co to jest biologia, ekologia, botanika, cytologia

biologia, nauka przyrodnicza badająca budowę i czynności organizmów oraz zależności występujące między nimi i ich środowiskiem. Termin b. został wprowadzony w 1802 niezależnie przez 2 przyrodników: Jeana B. Lamarcka i Gottfrieda R. Treviranusa i upowszechnił się w 2. połowie XIX w. Początki wiedzy biologicznej sięgają czasów starożytnych. W Polsce pierwsze informacje pisane pojawiły się w średniowieczu. Były to uwagi dotyczące uprawy roślin i hodowli zwierząt. Przy klasyfikacji nauk przyrodniczych wyróżnia się 2 podziały: tzw. podział poziomy (uwzględnia stopień organizacji i metody stosowane w badaniu systemów biologicznych; należy tu zaliczyć systematykę, genetykę, ekologię), oraz tzw. podział pionowy (umożliwia wyróżnienie dyscyplin zajmujących się grupami systematycznymi organizmów, np.: botanika, zoologia, wirusologia, bakteriologia, ornitologia). Podział b. na dyscypliny nie jest stały, zmienia się też charakter prowadzonych w każdej dyscyplinie badań


ekologia, dziedzina nauk biologicznych, zajmująca się zbiorami organizmów; między organizmami tworzącymi zbiór oraz między nimi i środowiskiem abiotycznym zachodzi wiele oddziaływań; zbiory organizmów mają więc cechy systemu i stąd nazywa się je systemami ekologicznymi; życie na Ziemi występuje w postaci systemów ekologicznych, które mogą trwać nieskończenie długo, a tworzące je poszczególne organizmy są wymieniane w procesach rozrodu i śmiertelności. Termin e. został po raz pierwszy wprowadzony w 1869 przez niem. biologa Ernsta Haeckela. Określenia e. używa się często błędnie w znaczeniu: ochrona środowiska.


botanika, nauka badająca rośliny. Jej przedmiotem zainteresowań jest budowa, sposób życia, rozprzestrzenianie się i historia organizmów roślinnych. Do najważniejszych dyscyplin należą: systematyka roślin (zajmuje się opisem i klasyfikacją), morfologia (opisuje budowę zewnętrzną), anatomia (zajmuje się budową wewnętrzną),  fizjologia (bada procesy życiowe),  ekologia (ustala wzajemne zależności roślin i środowiska), geografia roślin (opisuje rozmieszczenie roślin i ich zbiorowisk na Ziemi
cytologia, nauka biologiczna badająca budowę i funkcje życiowe komórek. Podstawowymi metodami badań stosowanymi w c. są badania mikroskopowe (mikroskop świetlny i elektronowy) z zastosowaniem nowoczesnych technik, np. biochemicznych. Rozwój c. rozpoczął się wraz z wynalezieniem mikroskopu.


homeostaza, zdolność organizmu do utrzymywania stałości środowiska wewnętrznego. Jest to warunek prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dotyczy utrzymywania stałego stężenia glukozy we krwi, stałości składu jonowego, ciśnienia osmotycznego, temperatury ciała u zwierząt stałocieplnych oraz innych procesów. W h. biorą udział wszystkie układy organizmu, a szczególną rolę odgrywają układy: nerwowy, hormonalny i odpornościowy. Terminu h. używa się także w odniesieniu do biocenoz i ekosystemów


metabolizm (przemiana materii), ogół procesów biochemicznych zachodzących w organizmie. Wśród procesów metabolicznych wyróżniamy  katabolizm i  anabolizm.

Katabolizm jest przeciwieństwem anabolizmu, polega na rozkładzie substancji złożonych na substancje proste, któremu towarzyszy uwolnienie energii.

Anabolizm to synteza złożonych związków organicznych ze związków prostych, wymagająca nakładów energii. Reakcje m. wymagają precyzyjnej regulacji.


anabolizm, proces (reakcja) prowadzący do wytworzenia złożonych związków organicznych ze związków prostych przy nakładzie energii. A. jest przeciwieństwem  katabolizmu. Przykładami reakcji anabolicznych są  fotosynteza i  biosynteza białek.


ewolucja, stopniowe zmiany biologiczne zachodzące w organizmach, możliwe do obserwowania podczas życia wielu pokoleń. Wyrazem e. jest zmiana częstości  genów w populacji. E. powoduje wzrost różnorodności biologicznej. Jej konsekwencją jest utrzymywanie istniejącego stopnia przystosowań organizmów do środowiska. E. nie zachodzi równocześnie w całej biosferze, odbywa się w niezależnych liniach ewolucyjnych. Zachodzi w wyniku określonych przyczyn ( czynniki ewolucji) i zawsze jest odpowiedzią organizmu na konkretne zmiany środowiskowe.