Znaczenie i ochrona ptaków

Znaczenie i ochrona ptaków

Ptaki są ważnym składnikiem środowiska. Stosunek człowieka do nich zmieniał się jednak w ciągu
wieków, a i obecnie jest dość zróżnicowany. Pierwotnie ptaki stanowiły dla niego jedno ze źródeł
stosunkowo łatwo dostępnego pokarmu i jeszcze obecnie niektóre gatunki mają istotne znaczenie
gospodarcze, choć jest ich niewiele. W chwili obecnej wzrasta natomist kulturotwórcza rola ptaków dzięki wrażeniom estetycznym doznawanym podczas ich obserwowania i słuchania ich śpiewu. U wielu ludzi hobbystyczne zainteresowania ptakami stopniowo ewoluują w kierunku zainteresowań naukowych. wynikiem tego bywają niezwykle cenne materiały badawcze. między innymi więc z tych względów znaczenie ornitologii w naukowych biologicznych, szczególnie w ekologii i etologii, zaczyna wzrastać.

Wyniki obserwacji ornitologicznych wykorzystuje się obecnie w dużym stopniu do celów bioindykacji, tzn. śledzenia wpływu niekorzystnych zmian środowiska wskutek gospodarki człowieka na żywe organizmy oraz studiowania ich reakcji na te zmiany. Regionalne badania nad ptakami, zwłaszcza dostarczające wskaźników liczbowych, pozwalają również określić stopień degradacji środowiska oraz znaczenie w przyrodzie określonych środowisk, niezbędnych dla utrzymania różnych gatunków oraz zachowania ich puli genetycznej.
Ppowszechnie wiadomo, że zmiany, jakie człowiek wywołał we wszystkich prawie środowiskach na świecie, spowodowały pogorszenie warunków życia wielu gatunków ptaków. W związku z tym oczywiście również ptaki znalazły się w Czerwonej Księdze opracowanej pod auspicjami Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN-International Union for Conserwation of Nature and Natural Resources). Księga zawiera listę gatunków roślin i zwierząt, których istnienie na świecie jest zagrożone. Stopień zagrożenia organizmów, określamy według trzystopniowej skali Parslowa i Everetta.

1. Gatunek ginący – gatunek zagrożony wyginięciem w Europie, jeśli oddziaływanie niekorzystnego czynnika sprawczego nie zostanie zahamowane.
2. Gatunek zagrożony – gatunek, który przejdzie do poprzedniej kategorii, jeśli oddziaływanie niekorzystnego czynnika sprawczego nie zostanie zahamowane.
3. Gatunek rzadki – gatunek o niewielkiej liczebności, często tworzący jedynie lokalne populacje.Istnieje możliwość jego wyginięcia, jednakże obecnie nie jest on jeszcze zagrożony.


Czerwone Księgi i Czerwone Listy opracowuje się również dla mniejszych obszarów i stale uzupełnia. Czerwone Listy zawierają jedynie wykaz gatunków. Czerwone Księgi natomiast również ich opisy, zwykle ze wskazaniem środków niezbędnych do ich zachowania. Niezależnie od wyżej wymienionych dokumentów ochroną ptaków oraz regulacją użytkowania ich populacji zajmuje się też prawo łowieckie i ewentualnie inne akty prawne poszczególnych państw. Określenie warunków i możliwości ochrony zagrożonych gatunków jest jednym z głównych zadań współczesnej ornitologii, a od wdrożenia do praktyki wyników tych badań zależy byt wielu gatunków. Możliwości działania pojedynczych osób w ochronie ptaków są przeważnie niewielkie i ograniczają się do wywieszania skrzynek lęgowych, zimowego dokarmiania i ewentualnie propagowania idei ochrony przyrody w społeczeństwie. Bardziej efektywne zabiegi, polegające głównie na ochronie środowiska ptaków, pozostają w gestii i możliwościach państwa lub odpowiednich organizacji społecznych. Oczywiście każde działanie w tym kierunku powinno być popierane przez społeczeństwo wszelkimi możliwymi sposobami. Wykaz takich organizacji oraz bliższe informacje o ich działalności można uzyskać w krajowych sekcjach Międzynarodowej Rady Ochrony Ptaków (ICBP – International Council for Bird Protection).

Jeśli ktoś zdecyduje się pomóc ptakom, zwłaszcza wykładając bądź zawieszając skrzynki lęgowe i dokarmiając w zimie, musi też brać pod uwagę możliwe uboczne skutki takich zabiegów. Oczywiście bezzasadne jest zwiększanie liczby tych ptaków, których populacje rosną w sposób naturalny, lub których i tak jest zbyt wiele. Mogą one bowiem być dla człowieka źródłem kłopotów, jak na przykład gołębie w miastach, lub wyrządzać szkody w zasiewach lub sadach. O wiele istotniejsze z punktu widzenia ochrony ptaków są oparte na ekologicznych podstawach regionalne programy poprawy warunków środowiskowych. Zalicza się do nich na przykład zadrzewianie, zakładanie żywopłotów itp.


Łukasz Kania
http://republika.pl/lukaszkania