Quiz o mitach greckich.

Mity starożytnej Grecji propozycja quizu
Quiz może być wykorzystany w klasach piątych szkoły podstawowej i pierwszych gimnazjum, w całości lub fragmentarycznie.

Cele główne:

- kształcenie umiejętności wykorzystania wiedzy w praktyce,
- uzyskanie informacji zwrotnej dotyczącej przyswojenia wiedzy,
- samoocena uczniów

Cele szczegółowe:

- wyrabianie umiejętności aktywnego odbioru słuchanego tekstu,
- rozwijanie umiejętności czytania ze zrozumieniem i kojarzenia faktów
- kształcenie umiejętności pokonania stresu
- wyrabianie umiejętności współpracy w grupie i zdrowej rywalizacji

Quiz został opracowany na podstawie "Mitologii" Jana Parandowskiego, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1979r.

1 PUNKT

1. Podaj imiona pierwszej królewskiej pary bogów, która wyłoniła się z chaosu.
(Uranos, Gaja)
2. Co oznaczają imiona pierwszej pary bogów - Uranosa i Gai?
(Niebo, Ziemia)
3. Jak nazywali się potomkowie Gai i Uranosa? Byli nimi m.in. Kronos i Prometeusz.
(Tytani)
4. Jak miał na imię tytan, który pozbawił władzy swego ojca Uranosa?
(Kronos)
5. Jak nazywały się 3 straszliwe siostry - boginie zemsty, które narodziły się z krwi Uranosa?
(Erynie)
6. Jak miała na imię tytanka, żona Kronosa?
(Rea /Reja)
7. Jak mieli na imię rodzice Zeusa, Posejdona, Hadesa, Hery, Hestii, Demeter?
(Kronos, Rea /Reja)
8. Co połknął Kronos zamiast swego syna Zeusa po jego narodzinach?
(kamień)
9. Czyim mlekiem był karmiony Zeus po swoich narodzinach?
(koza Amaltea /Amalteja)
10. Jak nazywała się cudowna tarcza (lub puklerz) Zeusa wykonana ze skóry jego karmicielki - kozy Amaltei?
(Egida)
11. Co było królestwem Zeusa?
(cały świat)
12. Na jakim instrumencie grał Apollo?
(lira, cytra)
13. Jak nazywała się najstraszliwsza część Hadesu, miejsce kaźni dla zbrodniarzy?
(Tartar)
14. Jak miał na imię król, który uwięził bożka śmierci Tanatosa?
(Syzyf)
15. Co wtaczał na górę król Syzyf w Hadesie?
(głaz, kamień, skała)
16. Jak nazywały się opiekunki sztuk, córki Zeusa i Mnemosyne? Było ich 9.
(Muzy)
17. Z narodzinami, którego bohatera wiąże się powstanie Drogi Mlecznej?
(Herakles)
18. Czym był labirynt zbudowany przez Dedala (do czego służył)?
(pałac, zamknięcia Minotaura)
19. Co było królestwem Posejdona?
(morze)
20. Jak miała na imię muza historii?
(Klio)
21. Co było atrybutem (symbolem) muzy historii Klio?
(zwój pergaminu)
22. Z czego młody Herakles zrobił sobie okrycie z hełmem?
(skóra lwa)
23. Z czego Dedal wykonał skrzydła?
(pióra i wosk)
24. Co było królestwem Hadesa?
(podziemia /świat zmarłych /piekło)
25. Który z bohaterów - herosów wpadł w szał i zabił żonę oraz trójkę swoich dzieci?
(Herakles)
26. Nie posłuchał rad ojca i spadł do morza lub na wyspę, którą nazwano jego imieniem.
(Ikar)
27. Według jednego z mitów twórcą człowieka był bóg - tytan. Jak miał na imię?
(Prometeusz)
28. Jak miała na imię siostra Apollina, bogini lasów i łowów?
(Artemida/Artemis)
29. Jakie owoce rodziło drzewo Hery pilnowane przez Hesperydy? Owoce te miał zdobyć Herakles.
(złote jabłka)
30. Wraz ze swoją matką Danae został zamknięty w skrzyni przez jej ojca.
(Perseusz)
31. Kto nauczył ludzi posługiwać się ogniem?
(Prometeusz)
32. Co ukradł tuż po swoich narodzinach mały Hermes?
(stado wołów /bydła)
33. Jaka część ubioru była przyczyną śmierci Heraklesa?
(koszula)
34. Ile oczu i zębów miały 3 starki (graje), które wskazały Perseuszowi drogę do Meduzy?
(1 oko i 1 ząb)
35. Jak miała na imię kobieta stworzona przez Hefajstosa na polecenie Zeusa? Została ona wysłana na ziemię by przynieść ludziom wszelkie nieszczęścia.
(Pandora)
36. Co to był kaduceusz?
(magiczna laska Hermesa)
37. Który z bohaterów musiał wydobyć spod skały miecz i sandały?
(Tezeusz)
38. Co zamiast włosów miały Gorgony?
(węże)
39. Gdzie został przykuty do skały Prometeusz (w jakich górach)?
(Kaukaz)
40. Z jakiej negatywnej cechy zasłynął Hermes?
(kradł)
41. Kogo zabił Tezeusz w labiryncie na Krecie?
(Minotaura)
42. Czym charakterystycznym i niezwykłym wyróżniał się Pegaz?
(skrzydła)
43. Co było pokarmem greckich bogów?
(ambrozja)
44. Który z bogów mieszkał na wyspie Lemnos lub we wnętrzu wulkanu Etna?
(Hefajstos)
45. Król Koryntu zapraszany na uczty bogów, skazany później przez Zeusa na niekończącą się pracę?
(Syzyf)
46. Kto dał Tezeuszowi kłębek nici przed wejściem do labiryntu?
(Ariadna)
47. Co pili greccy bogowie?
(nektar)
48. Czym Posejdon wzburzał i uspakajał morze?
(trójząb)
49. Co stało się z Egeuszem - ojcem Tezeusza, gdy ten wracał do Aten z Krety po zabiciu Minotaura?
(rzucił się do morza)
50. Które miasto grecki obrało Tezeusza za swojego patrona?
(Ateny)

2 PUNKTY

1. Jak doszło do powtórnych "narodzin" rodzeństwa Zeusa?
2. Jak powstał człowiek?
3. Dlaczego Prometeusza nazywa się dobroczyńcą ludzkości?
4. Jak narodziła się Atena?
5. W jakich okolicznościach zginął Herakles?
6. Jak postąpił król Akrizjos wobec swojej żony Danae i jej syna Perseusza? Dlaczego tak postąpił?
7. Jak udało się Syzyfowi wrócić po swojej śmierci z Tartaru na ziemię?
8. Na czym polegał podstęp Prometeusza ze składaniem ofiary bogom?
9. W jaki sposób król Ajgeusz /Egeusz potraktował swoją żonę i syna Tezeusza i jak go później rozpoznał?
10. Dlaczego Perseusz wyruszył po głowę Meduzy?
11. Jak ostatecznie został ukarany Syzyf?
12. Czym wsławił się Herakles będąc jeszcze niemowlęciem w kołysce?
13. Dlaczego Tezeusz wyruszył na wyspę Kretę?
14. W jaki sposób Perseusz odnalazł drogę do Gorgon?
15. Dlaczego Dedal przybył na wyspę Kretę?
16. Ile prac musiał wykonać Herakles, żeby odpokutować swoje zbrodnie?
17. Jak Zeus ukarał ludzi za kradzież i używanie ognia?
18. Jak Tezeuszowi udało się zabić Minotaura i wyjść z labiryntu?
19. Jak wyglądały Gorgony? Jak Perseusz zabił jedną z nich - Meduzę?
20. Na czym polegał wymyślony przez Dedala sposób ucieczki z Krety?
21. W jaki sposób Zeus zemścił się ostatecznie na Prometeuszu?
22. Na czym polegała kara, którą Herakles musiał odbyć u królowej Omfali?
23. Na czym polegała tragedia wiążąca się z radosnym powrotem Tezeusza z Krety do Aten?
24. Jak doszło do tego, że król Koryntu uwięził Tanatosa?
25. Jak zginął Ikar?

Opis bohaterów
(ustnie lub pisemnie)

1. "Kiedy wiec Danae powiła syna, (?), w obawie o swoje życie [król Argos-Akrizjos] zamknął ich oboje w skrzyni, którą rzucił do morza. (...) (?) siedział cicho, bo był biedny i nie miał nic do ofiarowania. Kiedy więc przyszła kolej na niego, wstał i obiecał Polidektesowi głowę Meduzy jako ślubny prezent. (...) (?) stanął tyłem do śpiących i patrząc w miedzianą tarczę, w której odbijała się postać Meduzy, uciął jej głowę, schował do torby i odleciał."
(Perseusz)

2. "Rozrósł się okrutnie. Gdy był głodny, mógł zjeść całego wołu. Puchar do wina miał tak ogromny, że go dwóch ludzi nieść musiało. Mając lat osiemnaście zabił lwa i z jego skóry zrobił okrycie. Lwi łeb nosił na głowie niby hełm. Bogowie go polubili. Hermes dał mu miecz, Apollo strzały, Hefajstos kołczan pięknej roboty, Atena pancerz. (?) wyrwał sobie w lesie drzewo oliwne z korzeniami i sporządził sobie potężną maczugę, z którą się nigdy nie rozstawał."
(Herakles)

3. "(?) jest jedną z najwznioślejszych postaci w mitologii - bóg, który cierpiał przez miłość dla ludzi. Zanim do nich przemówił, byli jak ślepcy i brodzili w mroku, (...). Dał im naukę o liczbach, najprzedniejszą wiedzę i objawił kunszt pisma, ten skarbiec pamięci, źródło poezji. Oswoił zwierzęta, konie zaprzągł do wozu i na słone morze spuścił płóciennoskrzydłe statki. Dał chorym lekarstwa kojące i wynalazł zioła, które ból usuwają. (...) (?) w człowieku rozbudził ducha i dał mu moc panowania nad światem."
(Prometeusz)

4. "Król (?) był ulubieńcem bogów. Dzeus zapraszał go uczty olimpijskie. Pomimo lat był wciąż rześki i silny, albowiem nektarem i ambrozją odświeżał swoje ziemskie ciało. Lecz miał jedną wadę: lubił plotki. Ilekroć wracał z Olimpu, zawsze coś niecoś przebąknął o tym, co się tam mówiło. (...) Raz jednak wygadał się (?) przed ludźmi z jakiegoś sekretu Dzeusa. Rzecz była naprawdę poufna i władca bogów miał z tego powodu przykrości. Rozgniewał się i posłał plotkarzowi bożka śmierci, Tanatosa, aby go sprzątnął ze świata. Lecz ten go uwięził."
(Syzyf)

5. "Ojciec jego Ajgeus (Egeusz) zawojował Attykę orężnie. Matką jego była Ajtra, królewna
z Trojzeny. Ajgeus porzucił ją, lecz zanim się rozstali, pokazał jej miecz i sandały, które ukrył pod ogromnym głazem i powiedział, że ich syn dorośnie, niech mu każe dźwignąć ów kamień i zabrać leżące tam rzeczy. (...) Nadszedł wreszcie czas, kiedy matka zaprowadziła go do owego kamienia. Młodzieniec z łatwością głaz odwalił, zabrał miecz i sandały i ruszył do Aten (...)"
(Tezeusz)

6. "Zdumienie ogarnęło ludzi na widok czarodzieja, który ptakom wydarł tajemnicę lotu i pokonał powietrze, dotychczas niedostępne dla mieszkańców ziemi. Minęli wkrótce wyspę Samos, Paros, i Delos. (?), uniesiony zachwytem nad potęgą wynalazku zapomniał o przestrogach ojca i coraz wyżej wzbijał się w błękitne przestworza. I wówczas stało się (...) pod wpływem żaru słonecznego wosk stopniał i pióra, jedno po drugim zaczęły odpadać. (?) jak gromem rażony runął z wysokości na ziemię i zabił się na miejscu."
(Ikar)

7. "Koszula zabarwiła się pięknym szkarłatem i (?) ubrał się w nią, gdy szedł składać ofiarę Dzeusowi. Centaur się zemścił, zemścił się straszliwie. Jego krew była okrutnym jadem, który przesiąkł w ciało, wżarł się w nie i zaczął je trawić ogniem szalonego bólu. (?) krzyczał i darł z siebie szaty, aż strzępy odpadały z kawałkami mięsa. Płakał. Ten olbrzym, który nie ugiął się pod najgroźniejszymi niebezpieczeństwami, który gniótł potworne cielska smoków i z bogami mógł walczyć zwycięsko - załamał się pod ciężarem niezmiernych katuszy, jakie sprowadziła słaba, kochająca niewiasta."
(Herakles)

8. "(?) odprzągł od stojącego obok wozu parę wołów, wziął je mocno w obie garście i cisnął w powietrze wyżej, niźli dach świątyni. Zaraz rozeszła się po mieście wiadomość, że zjawił się jakiś młodzieniec nadludzkiej siły. W Atenach wówczas niedobrze się działo. (...) Wielka więc była radość [króla Ajgeusa], gdy po mieczu i sandałach poznał w nim własnego syna."
(Tezeusz)

9. "Inne podania głosiły, że człowiek jest tworem jednego z tytanów - (?), który ulepił go z gliny pomieszanej z łzami. Duszę zaś dał mu z ognia niebieskiego, którego parę iskier ukradł z rydwanu słońca. (...) Człowiek (?) był słaby i nagi. (...) Widząc to (?) zakradł się do wielkiego spichlerza ognia niebieskiego i przyniósł na ziemie pierwsze zarzewie. Mądry tytan uczył ludzi umiejętności używania ognia, sztuk i rzemiosł."
(Prometeusz)

10. "Był on mistrzem we wszystkich sztukach. Miasta zamawiały u niego posągi bogów i bohaterów i ludzie zjeżdżali się z daleka, na uroczyste święta, aby podziwiać kunszt tego artysty, o którym mówiono, że umie w drzewo lub kamień tchnąć duszę żywą, tak iż ma się wrażenie, jakby postacie jego ruszały się, chodziły, patrzyły. W niektórych świątyniach kapłani przywiązywali jego statuy łańcuchami w obawie, żeby nie uciekły." Był Ateńczykiem. Prowadził budowę labiryntu na Krecie (skąd musiał później uciekać ze swoim synem)
(Dedal)

Opis bogów
(pisemnie lub ustnie)

1. "... najpracowitszy z bogów. Rzadko tylko spotyka się go na przyjęciach u Dzeusa i wszyscy przywykli w nim widzieć samotnika. On jednak nie jest samotny. (...) pośród wiernych cyklopów, boski mechanik dniem i nocą pracuje, jak gdyby spoczynek był mu niepotrzebny i jakby tylko w rozgwarze twardej roboty czuł się dobrze. Kuje pioruny dla Dzeusa, naprawia rydwan Słońca; komu potrzebna tarcza, komu miecz, komu piękny pancerz ze złota - ten idzie do (?) i wie, że mu kulawy kowal nie odmówi."
(Hefajstos)

2. "... był synem Dzeusa i Hery. Jako dziecko nie objawiał żadnych zdolności, więc oddano go na wychowanie jednemu z tytanów. Mistrz sam nic nie umiał i zaprawiał ucznia jedynie do ćwiczeń fizycznych. Wyrobił mu silne muskuły i wpoił przekonanie, że najpiękniejszym zajęciem jest wojna. (?) zamówił u Hefajstosa cały arsenał mieczów, tarcz, włóczni i zszedł na ziemie. (...) Dopiero (?) nauczył ich (ludzi) bezinteresownego bohaterstwa i stali się oni okrutni."
(Ares)

3. "(...) W istocie jednak mało się dzieje wedle jej woli. Dzeus ulega jej często, ale nie zawsze, raczej aby uniknąć kłótni, do której (?) jest skora. (...) Była bardzo wrażliwa na wszystko, co mówiono o jej urodzie. Nie znosiła żadnych porównań, w mniemaniu, że królowa nieba powinna być najpiękniejsza na świecie. Poeci, chcąc się jej przypodobać, chwalili olśniewającą białość ramion i wielki, ciemnobłękitne oczy, które przyrównywali do oczu młodej jałówki."
(Hera)

4. "(?) był najpiękniejszym z bogów. Wysoki, smukły, jasnowłosy, zachował dar wiecznej młodości i boskie przejrzyste oczy, które widziały daleko w głąb czasu i przestrzeni. Był bogiem wyroczni i wróżb, a odblask jego urody odgadywano w złotym obliczu słońca, którego był panem. Jako ten, co daje jasnowidzenie, był (?) patronem wieszczów, śpiewaków i poetów, (...). Sam grał mistrzowsko na cytrze."
(Apollo)

5. "Wszyscy bogowie lubili (?), choć niejednemu wypłatał takiego figla, jak Apollinowi (...). Miał w sobie tyle młodości i świeżego wdzięku, że Olimp bez niego wydawał się ponury i pusty. Dzeus więc odwołał go z wygnania i mianował swoim ambasadorem, posłem i gońcem. Wybór był doskonały, albowiem szybkonogi bożek w mig spełniał wszelkie rozkazy (...). Powoli inni bogowie i boginie zaczęli korzystać z jego usług i (?) musiał sobie sprawić małe skrzydełka u nóg, (...)"
(Hermes)

6. "Była to surowa i niedostępna dziewica, postawy olbrzymiej, wielkiej siły i niezłomnego hartu. Nigdy nie myślała ani o miłości, ani o małżeństwie. Nie miała po prostu na to czasu. Zajmowało ją wszystko. Wynalazła mnóstwo pożytecznych rzeczy, a uczeni i filozofowie widzieli w niej swoją patronkę. Potępiali jedynie jej zamiłowanie do wojny. Lecz (?) zbroję nosiła tylko po to, żeby bronić słusznej sprawy i miast napadniętych zdradziecko."
(Atena)

7. "On zsyła deszcz, on ziemię okrywa w gronostaje śniegu. Wśród gromów i burzy objawia się potęga władcy, huraganem podnosi ołowiane fale morza, rozmiata piasek ziemskich dróg i otwierając upusty niebieskich wód, na szczytach gór zapala ognie grzywiaste. Dzień i noc na dnie dymiących wulkanów cyklopi kują pioruny dla (?). (...) Zmienny jak niebo, nad którym panuje, co chwila daje poznać inne oblicze."
(Zeus)

8. "Gdy wiatry nieopatrznie wzburzają fale, zjawia się (?) i jednym spojrzeniem ciemnych oczu uśmierza bałwany, a burze niesforne precz rozpędza (...). Przed jego gniewem drży ziemia, morze i człowiek rzucony w lichej łupinie na wodne obszary, a on pamięta o malutkim ptaszku, zimorodku. (...) Przedstawiano (?) jako silnego starca o szerokich barkach. Z rysów twarzy podobny do Dzeusa, miał ten sam majestat w oczach, lecz bardziej groźny. Włosy i broda wyglądają, jakby wiecznie były wilgotne i pełne muszli."
(Posejdon)

9. "(?) nie miała ani ojca, ani matki. Mimo to nie uważała się za biedną sierotę. (...) wyłoniła się po prostu z piany morskij, niedaleko Cypru. Widocznie jej oczekiwano, albowiem na brzegu powitały ją Wdzięki, Uśmiechy, Igraszki, wesołe i miłe bóstewka, które odtąd pozostały w jej orszaku. Z każdym krokiem (?) wyrastały pod jej stopami najcudowniejsze kwiaty. (...) Za jej zjawieniem się [na Olimpie] o spiżowe ściany Dzeusowego pałacu odbiło się wielkie aa! wszystkich bogów, aż zazdrość ukąsiła w samo serce Herę, panią nieba, Atenę, wyniosłą królową mądrości i inne boginie."
(Afrodyta)

10. "(?), tajemniczy bóg, rzadko pojawiał się na ziemi. Zresztą miał czarodziejską czapkę z psiej skóry, która go czyniła niewidzialnym. Wiedział, że jego widok nie może być miły ani ludziom, ani bogom. W biesiadach olimpijskich nie brał udziału. Czcił go każdy Grek, ale w trwodze i w milczeniu. Starano się nigdy nie wymawiać jego imienia. Oddawano mu hołdy lękliwe, jak gdyby po kryjomu, po jaskiniach i pieczarach, w których pachniało siarką. Zabijano mu na ofiarę barana o czarnym runie (...). Stał się jednym z bóstw urodzaju (...)"
(Hades)

11. Córy Dzeusa i Mnemosyne (Pamięć). "Mieszkały one na szczytach gór, na beockim Helikonie i Parnasie, (...), lecz ulubioną ich siedzibą były wyniosłości Pierii pod Olimpem (...). W późniejszych czasach powierzono każdej z (?) [nich] jakąś sztukę, którą się szczególnie miała opiekować, i przedstawiano je w rzeźbach i malowidłach ze stałymi atrybutami, aby je łatwiej było rozróżnić." Ich zwierzchnikiem był Apollo.
(Muzy)