Cześć zagadnień z ekologii- podstawy

Denitryfikacja to proces redukcji azotanu ( formy azotu możliwego do spożycia przez wiele grup organizmów) w azot w stanie gazowym. Proces ten jest odwrotnością nitryfikacji i przeprowadzany jest przez heterotroficzną bakterię ( Pseudomonas fluorescens). Zarówno denitryfikacja jak i nitryfikacja są częściami cyklu azotowego w przyrodzie.

Fermentacja to beztlenowy (zazwyczaj) proces chemiczny, polegający na enzymatycznym rozpadzie cukrów, który jest jednym z elementów fizjologii drobnoustrojów. Do przebiegu fermentacji konieczne są drobnoustroje lub wytworzone przez nie enzymy.

Nitryfikacja proces utleniania amoniaku do azotanów prowadzony przez bakterie nitryfikacyjne. Azotany powstałe w tym procesie mogą zostać przyswojone przez rośliny. Bakterie Nitrosomonas zamieniają amoniak w azotyny ( azotany(III) ) , które zostają później zamienione w azotany (V) przez bakterie Nitrobacter. Procesem odwrotnym do nitryfikacji jest amonifikacja.

Humus, próchnica bezpostaciowe, organiczne szczątki w różnym stadium mikrobiologicznego i fizyko-chemicznego procesu rozkładu, głównie roślinne, nagromadzone w glebach, albo na jej powierzchni (np. w lesie).

Stenobionty - bioindykatory - gatunki o wąskim zakresie tolerancji ekologicznej, np. goryl, koralowce rafy koralowej itp. Ich występowanie świadczy o obecności lub działaniu określonego czynnika. W praktyce gatunki wskaźnikowe wykorzystuje się także do określania stanu środowiska (stopnia jego zanieczyszczenia).

Oligobionty gatunki stenotopowe (→ stenobionty) o zakresie tolerancji czynnika środowiskowego, który zawarty jest w dolnej strefie zmienności tego czynnika, np. oligohygrem jest to gatunek preferujący niski zakres wilgotności.

Eurybionty – organizmy cechujące się szeroką tolerancją wobec czynników środowiskowych. Mogą one żyć w bardzo zróżnicowanych warunkach, osiedlając się na znacznych obszarach Ziemi. Przykładem może być wróbel domowy, trzcina pospolita i paproć orlica, które spotykamy niemalże na całym świecie. W takim wypadku mamy do czynienia z zasięgiem globalnym bądź kosmopolitycznym.
Rewitalizacja (łac. re+vita – dosłownie: przywrócenie życia, ożywienie) – działanie skupione na zdegradowanym obiekcie, którego celem jest przywrócenie jego pierwotnego stanu i funkcji, bądź też znalezienie dla niego nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obiekt ten staje się wartościowy i funkcjonalny.

Klimaks to ostateczny, stabilny stan sukcesji ekologicznej występujący w danym klimacie. Występuje w nim względny poziom rownowagi miedzy biocenozą i biotopem. Produkcja równa się konsumpcji. Nie jest on jednak trwały, gdyż w jego obrębie występują cykle mozaikowe (np. przewrócenie się drzewa w lesie) które zakłócają rownowagę. Na większości terenu Polski takim stanem jest las bukowy (nie dotyczy to np. terenów podmokłych i okresowo zalewanych).Nie wszędzie istnieje taki końcowy stan. Przykładem jest np. spora część Australii, gdzie naturalny cykl ekologiczny prowadzi do powstania lasu, który następnie jest niszczony pożarem. Las ten nie jest klimaksowy, bo drzewa w nim rosnące do rozsiewania wymagają ognia.

Introdukcja (łac. introductio - wprowadzenie, wstęp) - w biologii termin ten oznacza zamierzone wprowadzanie nierodzimych gatunków roślin i zwierząt pochodzących z innych geograficznie regionów, jako nowego elementu danej biocenozy w celu ich hodowli i uprawy. Negatywnym przykładem introdukcji było sprowadzenie przez człowieka na kontynent Australii królika oraz wróbla, a także sprowadzenie do Polski z terenów Syberii rośliny (byliny) barszczu Sosnowskiego w celu jej dalszej hodowli na paszę, a która okazała się bardzo szkodliwa w warunkach naszego kraju, dla ludzi i zwierząt.
Rekultywacja - przywracanie wartości użytkowych i przyrodniczych terenom zdewastowanym i zdegradowanym przez działalność człowieka, przede wszystkim leśnym i rolniczym. Do metod rekultywacji należą: zalesianie, zalewanie, zasypywanie terenów kopalnianych.

Pierwiastki organiczne to takie pierwiastki, które najczęściej występują w związkach organicznych. C węgiel O tlen N azot S siarka F fluor H wodór

Eutrofizacja – proces wzbogacania zbiorników wodnych w substancje pokarmowe (nutrienty, biogeny), głównie w związki azotu i fosforu.

Jezioro oligotroficzne - w typologii jezior: jezioro słodkowodne, charakteryzujące się niską zawartością substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie i dobrym natlenieniem. Cała wyprodukowana materia organiczna podlega procesowi mineralizacji i powraca do obiegu, stąd mała ilość osadów. Jeziora oligotroficzne odznaczają się bogactwem gatunków flory i fauny, przy niewielkiej jednak liczebności osobników danego gatunku. Są to cechy jezior młodych (w sensie geologicznym), dużych i głębokich, także górskich jezior polodowcowych. Wskutek procesu naturalnego użyźniania jezioro oligotroficzne przekształca się w eutroficzne. Proces eutrofizacji może przyspieszyć dopływ zanieczyszczeń produkowanych przez człowieka.

Sukcesja biocenoz - ciąg sukcesyjny to następujące po sobie etapy rozwijających się biocenoz. Proces przebiega etapami od stadium początkowego pionierskiego, inicjalnego poprzez stadia pośrednie, do końcowego zwanego klimaksem. Przykładem może być zmiana biocenoz w miarę starzenia się jeziora. Pierwsza faza to zarastanie, po którym następuje przekształcanie się jeziora w młakę, różne rodzaje torfowisk itd.

Akumulacja (agradacja, depozycja) - geologiczny proces gromadzenia się osadów (okruchów mineralnych, skał, szczątków roślin i zwierząt) w wyniku działania wody, wiatru, lodowca. Występuje akumulacja lodowcowa, rzeczna i rzeczno-lodowcowa, podstokowa oraz eoliczna. Akumulacja odnosi się do czynników zewnętrznych kształtujących Ziemię.

Adhezja (łac. przyleganie) - łączenie się ze sobą powierzchniowych warstw ciał fizycznych lub faz (stałych lub ciekłych).

Ekoton (gr. oikos = dom + tonos = napinanie) stanowi strefę przejściową na granicy dwóch (lub większej liczby) różnych biocenoz, np. biocenozy lasu i biocenozy łąki. Zamieszkują go organizmy charakterystyczne dla obu biocenoz oraz takie, które są swoiste tylko dla tej strefy. Obszary te charakteryzują się dużą bioróżnorodnością.

Otulina to wydzielony obszar ochronny wokół chronionego przyrodniczo terenu (zazwyczaj parków narodowych i krajobrazowych), zabezpieczający go przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Otulina może pełnić różne funkcje, związane sa głównie z turystyką, bowiem na obszarze otuliny umieszczane są hotele i restauracje a także schroniska.

Ornitofauna (awifauna) - ogół gatunków ptaków zamieszkujących określony obszar geograficzny, rodzaj środowiska (biotop) lub żyjących w określonym okresie geologicznym.

Konkurencja - jedna z antagonistycznych interakcji międzypopulacyjnych, w której dwie populacje tego samego lub różnych gatunków, zazwyczaj o podobnych wymaganiach środowiskowych, rywalizują o tę samą niszę ekologiczną. Dochodzi do współzawodnictwa o ograniczone zasoby środowiska, np. o pożywienie, miejsce do życia. W wyniku tego oddziaływania obie populacje tracą.

Drapieżnictwo to oddziaływanie jednych gatunków na drugie poprzez chwytanie, uśmiercanie i zjadanie jednych osobników przez inne. Drapieznictwo to jedna z form oddziaływań antagonistyczych, forma odżywiania się (pobierania pokarmu), w wąskim znaczeniu mięsożerca, a także forma zdobywania pokarmu poprzez aktytywne wyszukiwanie ofiary, polowanie i 'napadanie'

Amensalizm- jedna z antagonistycznych zależności międzygatunkowych, w której obecność i czynności życiowe jednego gatunku wpływają niekorzystnie na gatunek drugi, przy czym jest to relacja jednostronna tj. obecność tego drugiego gatunku dla pierwszego jest obojętna. Przykładem amensala jest pędzlak - grzyb, który produkując antybiotyk (penicylinę) - ogranicza rozwój bakterii.

Symbioza to zjawisko ścisłego współżycia przynajmniej dwóch gatunków, które przynosi korzyść wszystkim stronom (mutualizm) lub jednej , a drugiej nie szkodzi (komensalizm). Przykład symbiozy : koralowiec ukwiał oraz rak pustelnik. Odwłok pustelnika jest miękki i pozbawiony pancerza. Dlatego wyszukuje on pustą muszlę ślimaka i chowa w niej odwłok. Na tej muszli osadza się ukwiał. Pustelnik, poruszając się, przenosi ukwiała z miejsca na miejsce. Dzięki temu ukwiał ma większą możliwość zdobycia pokarmu, natomiast pustelnikowi zapewnia ochronę przed wrogami.

Protokooperacja - oddziaływanie międzygatunkowe w przyrodzie, polegające na współpracy dwóch populacji odnoszących wzajemne korzyści, lecz mogących żyć także samodzielnie.

Mutualizm - jedna z interakcji protekcjonistycznych między populacjami, charakteryzująca się obopólnymi korzyściami (symbioza) o takim stopniu, który praktycznie wzajemnie uzależnienia istnienie obu populacji.

Agenda 21 (ang. Action Programme - Agenda 21) - Agenda 21 jest dokumentem programowym, który przedstawia sposób opracowania i wdrażania programów zrównoważonego rozwoju w życie lokalne.Dokument ten został przyjęty na konferencji "Środowisko i Rozwój" z inicjatywy ONZ w 1992 roku na II Konferencji w Rio de Janeiro. Jej polska wersja ukazała się w roku 1993 w opracowaniu "Dokumenty końcowe Konferencji Narodów Zjednoczonych Środowisko i Rozwój".