Formy i rodzaje Turystyki

Turystyka jest zjawiskiem o bogatej i różnorodnej treści. Biorąc pod uwagę tylko jej aspekty społeczne i gospodarcze, należy uznać, iż ma ogromne znaczenie jako forma odpoczynku, relaksu, poznania, zdobywania wiedzy, regeneracji sił fizycznych i psychicznych człowieka. Istotną rolę pełni również w dziedzinie ekonomii. W dzisiejszych czasach turystyka jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin gospodarki w wielu krajach i jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój gospodarczy miejscowości i regionów.

Fenomenem turystyki jest ogromne, nieprzebrane bogactwo różnorodności, którą udostępniają wyjazdy turystyczne. Przyciąga turystów ogromne zróżnicowanie każdego zakątka ziemi, odmienność istot żywych i świata nieożywionego.

Współczesna turystyka jest elementem życia każdego człowieka, który poprzez turystykę poznaje świat, przyrodę, ludzi i kulturę, który poprzez turystykę odpoczywa, relaksuje się i poprawia swój stan zdrowia. Aby to wszystko osiągnąć człowiek zaczyna podróżować, zwiedzać świat, pragnie odpocząć od codzienności…

Z tego względu turystyka została podzielona na różne formy i rodzaje.

Według kryterium Światowej Organizacji Turystyki (WTO) wyróżniamy trzy główne rodzaje turystyki:
1. turystykę krajową – podróże mieszkańców po własnym kraju
2. turystykę przyjazdową - przyjazdy do kraju osób zamieszkałych na stałe gdzie indziej
3. turystykę wyjazdową - wyjazdy mieszkańców danego kraju za granicę

A te z kolei dzielimy na:
• turystykę wewnątrzkrajową (krajowa + przyjazdowa) - podróże po kraju rodzimych turystów i osób przyjezdnych z zagranicy
• turystykę narodową (krajowa + wyjazdowa) - podróże za granicę i po własnym kraju mieszkańców tego kraju
• turystykę międzynarodową (przyjazdowa + wyjazdowa) - podróże do kraju osób z zagranicy i podróże za granicę mieszkańców tego kraju

Przyjmując kryterium cechy charakteru turystyki, wyróżniamy następujące formy turystyki:
1. ze względu na liczbę uczestników
• turystykę indywidualną
• turystykę zbiorową (klubową, masową, rodzinną, grupową) - przykładem może być pielgrzymka, wyjazd rodzinny na wczasy, obóz lub kolonia

2. ze względu na wiek uczestników
• turystykę młodzieżową - obozy, kolonie, zielone szkoły
• turystykę seniorów

3. ze względu na czas pobytu
• turystykę krótkopobytową (1 dzień, weekend) - delegacje
• turystykę długoterminową - wczasy…

4. ze względu na pory roku
• turystykę letnią
• turystykę zimową
• turystykę sezonową
• turystykę pozasezonową

5. ze względu na rodzaj zakwaterowania
• turystykę hotelową - zakwaterowanie w hotelu, motelu
• turystykę parahotelową - camping, drugie mieszkanie

6. ze względu na środek transportu
• turystykę autobusową
• turystykę kolejową
• turystykę lotniczą
• turystykę morską - obejmuje zarówno rejsy przybrzeżne, jak i pełnomorskie odbywane statkami, promami i jachtami. Na rozwój tej formy turystyki miał wpływ wzrost wielkości statków, na których są komfortowe warunki pobytu zbliżone do wiosek turystycznych na lądzie, np. największy statek żaglowy świata, który jest pływającą wioską wakacyjną Clubu Med.
• turystykę rowerową i pieszą - obie te formy cieszą się coraz większym zainteresowaniem turystów, pozwalają na bliski kontakt z naturą i są przyjazne dla środowiska.

7. ze względu na rodzaj finansowania
• turystykę socjalną
• turystykę kredytową
• turystykę finansowaną przedpłatami

8. ze względu na aspekt socjologiczny
• turystykę luksusową
• turystykę tradycyjną
• turystykę seniorów i młodzieżową

9. ze względu na zorganizowanie podróży
• turystykę indywidualną
• turystykę ryczałtową

10. ze względu na zachowanie w podróży
• turystykę poznawczą - tzw. krajoznawczą - jest ściśle związana ze środowiskiem geograficznym. Celem podróży jest poznanie nowych, najczęściej nieznanych nam elementów środowiska naturalnego, wytworów działalności człowieka czy też obyczajów i sposobów życia społeczeństw.
• turystykę oświatową
• turystykę religijną i pielgrzymkową - celem może być odwiedzanie miejsc świętych, udział w obrzędach religijnych, a także podróż podejmowana wyłącznie z pobudek religijnych. Forma tej turystyki jest często piesza.
W ostatnich latach w Polsce nastąpił wyraźny jej rozwój związany z wyborem papieża Polaka.

Biorąc pod uwagę kryterium motywacji wyjazdów, mamy do czynienia z takimi rodzajami turystyki:
• turystyka wypoczynkowa - realizowana dla regeneracji sił fizycznych
i psychicznych:
- w okresie weekendów - turystyka weekendowa - krótkotrwały wypoczynek realizowany w pobliżu miejsca zamieszkania. W ostatnich latach dynamicznie wzrosła ze względu na konieczność poprawienia sił fizycznych i psychicznych na skutek uciążliwych warunków życia w mieście
i stresującej pracy.
- w czasie urlopu - turystyka urlopowa - wypoczynek zwykle na terenie kraju lub za granicą, trwająca zwykle powyżej tygodnia
- turystyka wiejska, w tym szczególna jej forma agroturystyka - wiąże się ze spędzeniem wolnego czasu w środowisku wiejskim. Bazę noclegową turystyki wiejskiej tworzą: pensjonaty, pokoje gościnne, prywatne domy letniskowe i kempingi. Cech specyficzne agroturystyki to domowa atmosfera, wspólne posiłki z gospodarzami, bezpośredni kontakt z naturą oraz różne formy rekreacji np. uczestnictwo w wiejskich imprezach.
• turystyka lecznicza lub uzdrowiskowa - wypoczynkowe wyjazdy do uzdrowisk, gdzie wykorzystywane są do regeneracji organizmu czynniki naturalne, takie jak woda, klimat itp.
• turystyka kulturalna
- poznawcza
- alternatywna
- pielgrzymkowa
• turystyka sportowa
- aktywna - uprawianie sportu
- pasywna - wyjazdy na imprezy sportowe, nieuczestniczenie jako zawodnik
• turystyka towarzyska
- rodzinna
- klubowa
- grup nieformalnych
• turystyka związana z aktywnością zawodową
- motywacyjna - wyjazd jako premia za dobre wyniki w pracy otrzymana od przedsiębiorstwa. Stanowi ona sposób dowartościowania pracownika i rodzaj wyróżnienia. Jest turystyką grupową, posiada specjalny program, który nie jest realizowany w wyjazdach standardowych, a podróże organizowane są
w okresach pozasezonowych.
- biznesowa - wyjazdy o charakterze zawodowym, w czasie których osoby wyjeżdżające korzystają z podstawowych usług turystycznych, a w czasie wolnym zaspokajają potrzeby wypoczynku, poznania, rozrywki itp. korzystając z bazy turystycznej. Koszty wyjazdów biznesowych w większości przypadków pokrywane są przez instytucje delegujące, zakres usług musi obejmować łatwą i szybką rezerwację miejsc w środkach transportu i bazie noclegowej, odpowiednie wyposażenie pokoi hotelowych, sprawny system i dostęp do informacji
- kongresowa - wyjazdy krajowe i międzynarodowe osób uczestniczących
w konferencjach, zjazdach, kongresach, seminariach itp. Uczestnikami turystyki kongresowej są najczęściej naukowcy, politycy, członkowie różnych organizacji. Wyjazdy są krótkoterminowe i elitarne. Stolicą światowej turystyki kongresowej jest Paryż, następnie Londyn, Genewa i Bruksela, natomiast najwięcej kongresów organizują Stany Zjednoczone, Francja, Wielka Brytania i Niemcy.

Przytoczone podziały turystyki na rodzaje i formy nie wyczerpują wszystkich możliwości, które występują w praktyce. Nieopisaną formą turystyki jest turystyka etniczna. Wynika ona z faktu migracji ludności do ojczyzny, do korzeni, do miejsca urodzenia. Dotyczy grup społecznych, dla których istotna jest więź z krajem pochodzenia, więź kulturowa z własnym narodem i wspólnota językowa. Przedmiotem zainteresowań osób przyjeżdżających może być dziedzictwo kulturowe - obiekty sakralne, dzieła malarstwa, sztuka regionalna. W Polsce najliczniejsza jest turystyka etniczna Niemców, wynikająca ze zmiany granic państwowych po II wojnie światowej.