Tajwan – oficjalna nazwa Republika Chińska

Państwo we wschodniej Azji, na wyspie Tajwan i wyspach przybrzeżnych. Formalnie prowincja Chin, faktycznie kraj niezależny od ChRL.Tajwan to polityczna anomalia – jest znaczącym pod względem handlowym państwem, którego istnienie uznaje niewiele rządów.
Dziś już dosłownie nikt nie traktuje poważnie twierdzenia, że jest on jedyną legalną Republiką Chińską. ONZ i inne organizacje międzynarodowe uznają jedynie komunistyczną Chińską Republikę Ludową, rządzoną z Pekinu od roku 1949. A jednak Tajwan – albo Formosa, jak nazywano niegdyś wyspę – nie może być ignorowany.
W ciągu ostatnich 30 lat stał się bowiem jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się nowo uprzemysłowionych państw świata. Podstawą gospodarki są usługi (zwłaszcza handel zagraniczny) i przemysł przetwórczy – głównie gałęzie przemysłu informatycznego i elektronicznego.
Tajwan leży na Zwrotniku Raka – wysokie temperatury, obfite opady i żyzne ziemie, zwłaszcza wzdłuż wybrzeża, sprzyjają wzrostowi wielu roślin – herbaty, trzciny cukrowej, bananów, ananasów oraz ryżu. Dzięki intensywnym uprawom Tajwańczycy są samowystarczalni żywnościowo, a nawet produkują niewielkie nadwyżki na eksport.
Natomiast zasoby paliwa, gazu ziemnego i bogactw mineralnych (złota i miedzi) są skromne. Krajowe zasoby węgla i energii hydroelektrycznej nie są w stanie zaspokoić ogromnego zapotrzebowania przemysłu, co zmusza Tajwan do importu ropy naftowej i innych surowców. Obecnie 40% tajwańskiej energii elektrycznej pochodzi z elektrowni jądrowych.
W wyniku wojny chińsko – japońskiej, w roku 1895, Japonia odebrała wyspę cesarstwu chińskiemu. Po II wojnie światowej Tajwan wrócił do Chin, kontrolowanych wtedy przez prawe skrzydło Partii Narodowej. W roku 1949 ok. 2 mln narodowców pod dowództwem Chiang Kai – Sheka, wypartych przez komunistyczne siły Mao Zedonga, zbiegłego z kontynentalnej części Chin na Tajwan i ustanowiło rząd w Tajpej (stolica), nazywając swe państwo Republiką Chińską. Korzystając z pomocy Stanów Zjednoczonych rząd zaczął rozwijać gospodarkę wyspy. Pierwszym celem było powstrzymanie importu, od połowy lat 60. położono nacisk na promieniowanie eksportu. Jednak na przyszłości tej bogatej i politycznie stabilnej wyspy kładą się cieniem jej stosunki z Chinami. Potężnym ciosem było dla Tajwanu wykluczenie z ONZ (na rzecz kontynentalnych Chin) w roku 1971 oraz przeniesienie przez Stany Zjednoczone przedstawicielstw dyplomatycznych z Tajpej do Pekinu w 1979. stosunki między Tajwanem i Chinami kontynentalnymi poprawiły się na początku lat 90., a pod koniec roku 1994 oba państwa podjęły rozmowy na temat zjednoczenia. Rozmowy te przerwano w 1995 roku, a w 1996 Chiny wystrzeliły rakiety do morza w pobliżu wysepek należących do Tajwanu. Miał to być środek nacisku na Tajwan przed zbliżającymi się wyborami prezydenckimi. Mimo to pod koniec 1996 roku dały się zauważyć wyraźne przejawy zbliżania między dwoma państwami, choć nowo wybrany prezydent odrzucił m0ożliwość reunifikacji. Wycofanie się Brytyjczyków z Hongkongu i włączenie go do Chińskiej Republiki Ludowej nie jest z pewnością Tajwanowi po myśli.
Wyspa jest zamieszkana w przeważającej większości przez Chińczyków, którzy począwszy od XV wieku przybywali tu z kontynentalnych Chin kolejnymi falami imigracji. Największy exodus nastąpił w 1949 roku (i w latach następnych), kiedy po utworzeniu Chińskiej Republiki Ludowej przybyło tu za swym przywódcą Chiang Kai-szekiem wielu Chińczyków nie popierających nowego ustroju państwa. W północnej części wyspy założono Taipei - stolicę nowego państwa, które utworzył Cziang Kai-szek - Republiki Chińskiej. Dziś jest to kilkumilionowa metropolia, ze wszystkimi atrybutami nowoczesnego miasta - wieżowcami, olbrzymim ruchem samochodów i motocykli, będących najpopularniejszym środkiem poruszania się po wyspie. W centrum Taipei znajduje się olbrzymie mauzoleum wodza Tajwańczyków, Chiang Kai-szeka, odwiedzane tłumnie przez miejscowych i nielicznych turystów.
Jednym z najciekawszych miast jest położone na południowozachodnim wybrzeżu Tainan. Znajduje się tu wiele świątyń religii wyznawanych przez Chińczyków: buddyzmu, taoizmu i konfucjanizmu. Najpiękniejsze i najbardziej liczne są świątynie buddyjskie, częstokroć świeżo odnowione, z licznymi zdobieniami charakterystycznymi dla sztuki chińskiej.
Do Tajwanu oprócz głównej wyspy należy także wiele mniejszych wysepek. Jedną z nich, Kinmen, położoną w odległości zaledwie trzech kilometrów od wybrzeża Chin. Znajdują się tu potężne umocnienia wojskowe, strzegące Tajwanu przed zewnętrzną agresją. Część z wojskowych zabudowań jest obecnie udostępniona do zwiedzania turystom.
W odległości około 60 km od Taipei, w pięknym górzystym krajobrazie znajduje się największy na Tajwanie kompleks klasztorów buddyjskich. Poszczególne budowle pochodzą z różnych okresów, różniąc się wyglądem i stanem utrzymania, lecz warto je odwiedzić choćby tylko ze względu na malownicze położenie i różnorodność architektoniczną. Turyści, którzy tu dotrą, mają możliwość przenocowania w pomieszczeniach klasztornych. Oprócz Chińczyków na wyspie żyje niewielka społeczność aborygenów - pierwotnych mieszkańców Tajwanu. Są to niewielkie plemiona pochodzenia polinezyjskiego, mieszkające w wioskach we wnętrzu wyspy. Jedną z największych atrakcji przyrodniczych Tajwanu jest park Narodowy Taroko, położony we wschodniej części wyspy. Obejmuje on piękny fragment górzystego, pokrytego gęstym lasem krajobrazu, z licznymi dolinami i głębokimi wąwozami. Znajdują się tu także malownicze wodospady i niewielkie buddyjskie świątynki. W parku wytyczono kilka tras turystycznych umożliwiających obejrzenie najciekawszych miejsc, w tym wąwozu Taroco, z fantastycznie ukształtowanymi skałami. Pobyt w parku był wspaniałym zwieńczeniem zwiedzania "pięknej wyspy" - Formosy.
Historia:
Przybycie Chińczyków na Tajwan datowane jest na początek VII w. W XII w. wyspę częściowo zajęli Japończycy. W 1590 r. na Tajwan przybyli Portugalczycy, nazywając wyspę Formozą (“Piękną”). W 1621 r. Portugalczyków zastąpili na wyspie Holendrzy. W II połowie XVII w. Chińczycy odbili wyspę, usunęli Holendrów i rozpoczęli kolonizację Tajwanu. Po tzw. “wojnie opiumowej” w połowie XIX w. dwa porty Tajwanu zostały otwarte dla zachodnich kupców. W 1887 r. Tajwan stał się odrębną prowincja Chin. W 1895 r. rozpoczęła się okupacja wyspy przez Japonię, która trwała do końca II wojny światowej. W 1949 r. Tajwan stał się miejscem schronienia narodowców chińskich Czang Kaj-szeka i proklamacji Republiki Chińskiej. W 1954 r. kraj związał się ze Stanami Zjednoczonymi umową o wzajemnym bezpieczeństwie. Wprowadzenie reform wolnorynkowych uczyniło z wyspy jeden z zamożniejszych regionów Azji. W 1996 r. na wyspie odbyły się pierwsze wolne wybory prezydenckie, w których zwyciężył dotychczasowy prezydent Lee Teng-hui. Dla Pekinu Tajwan pozostaje zbuntowaną prowincją, zaś liczne kraje świata obawiając się utraty dostępu do ogromnego rynku Chin nie uznają państwowości Tajwanu.


Ludność:
Ludność: 22 191 tys. mieszkańców (2000)
Gęstość zaludnienia: 616 osób/km2 (2000)
Przyrost naturalny: 0,81% (2000)
Główne miasta: Tajpej (zespół miejski - 6130 tys. mieszkańców, 1994), Kaohsiung (1401 tys. mieszkańców), Taiczung (785 tys. mieszkańców), Tainan (692 tys. mieszkańców), Sanczung (376 tys. mieszk.), Czungho (374 tys. mieszkańców), Czilung (357 tys. mieszkańców), Hsinczu (331 tys. mieszkańców)
Języki: chiński (mandaryński), języki malajsko-polinezyjskie
Religie: taoizm: 49%, buddyzm: 43%, chrześcijaństwo: 5%, islam: 1%
Skład etniczny: Chińczycy z Tajwanu: 84%, Chińczycy z Chin kontynentalnych: 14%, Kaoszanowie: 2%

Gospodarka:
Produkt krajowy PKB (według parytetu siły nabywczej): 357 mld USD (1999)
Produkt krajowy na 1 mieszkańca (według parytetu siły nabywczej): 16 100 USD (1999)
Eksport: 121,6 mld USD (1999)
Import: 101,7 mld USD (1999)
Inflacja: 0,4% (1999)
Bezrobocie: 2,9% (1999)
Główne produkty przemysłowe: sprzęt elektroniczny (komputery, telewizory, radioodbiorniki), stal, statki, samochody, produkty petrochemiczne, chemikalia, cement, wyroby papiernicze, żywność, wyroby tytoniowe
Główne produkty rolne: ryż, cytrusy, trzcina cukrowa, soja, orzeszki ziemne, herbata, grzyby, owoce
Górnictwo: węgiel kamienny, marmur, ropa naftowa, gaz ziemny, sól, miedź, złoto, srebro, talk

Polityka:
Ustrój: republika prezydencka
Prezydent: Chen Shui-bian
Premier: Lee Teng-hui
Parlament: Yuan (225 deputowanych)
Główne partie polityczne: Kuomintang (Chińska Partia Ludowa), Partia Młodych Chin, Chińska Demokratyczna Partia Socjalistyczna, Demokratyczna Partia Postępu, Nowa Partia
Przynależność do organizacji: Współpraca Gospodarcza Regionu Azji i Pacyfiku