Co to są organizmy transgeniczne?

Definicja mówi mam, że: Transgeniczny organizm – to roślina lub zwierzę, do których genomu został włączony obcy DNA. (Def. Wg. Salomon, Berger, Martin, Villee „Biologia” Oficyna wyd. Mulico, Warszawa 1996)

Organizmy transgeniczne inaczej GMO są to organizmy, których materiał genetyczny został wzbogacony o obce geny przeniesione z innego gatunku, wprowadzone do komórek przy pomocy metod inżynierii genetycznej. Organizmy takie mają zastosowanie praktyczne, (np. wyposażenie roślin w cechy nadające im wyższą odporność lub umożliwiające im życie w niesprzyjającym środowisku) oraz poznawcze (np. badania nad funkcjonowaniem genów) znaczenie.

Transgeniczne rośliny uzyskuje się przez modyfikację polegającą na wszczepieniu do genomu modyfikowanego organizmu fragmentu DNA z innego organizmu, który odpowiedzialny jest za daną cechę, lub też na modyfikacji genu, lub usunięciu go całkowicie z organizmu. Przenoszony gen to tzn. transgen - stąd organizmy transgeniczne. Po przeniesieniu transgenu jest on na stałe włączony do genomu gospodarza i od tej pory już będzie obecny u wszystkich organizmach potomnych - nie utraci transgenu.
Rośliny takie posiadają najczęściej cechy pożądane przy ich hodowli i dystrybucji, czyli np. większa trwałość, odporność na szkodniki, wirusy i grzyby, herbicydy (środki ochrony roślin), czy niesprzyjające warunki życia lub przedłużoną trwałość. Podniesienie ich cech jakościowych, np. lepszego smaku. Modyfikuje się także rośliny ozdobne, które dzięki temu są trwalsze, mają intensywniejszy kolor.

Nie wiadomo jednak, jakie mogą być skutki spożywania transgenicznych roślin.

Nadal trwają badania nad otrzymywaniem zwierząt transgenicznych, można sobie wyobrazić np. krowy wydzielające do mleka duże ilości insuliny albo innych hormonów wykorzystywanych w leczeniu chorób ludzi. Wytworzenie takich zwierząt ułatwiłoby otrzymywanie lekarstw i obniżyłoby koszty ich produkcji, ale także wywołanie cech przydatnych przy hodowli (odporność na choroby, większa masa) zwiększyłoby wydajność wielu gospodarstw. Na razie jednak wykorzystuje się takie zwierzęta do badań nad chorobami układu krążenia, nowotworami, czy chorobami genetycznymi. Przykładem może być wyhodowana w roku 1980 mysz o hormonie wzrostu szczura, która do dziś jest modelem do doświadczeń nad chorobami ludzkimi.

W ciągu 5 lat (od 1992 –1997) do sprzedaży w Europie dopuszczono zaledwie 5 gatunków roślin z 16.
Najczęściej modyfikowane są:
- tytoń
- kukurydza
- ziemniak
- pomidor
- rzepak
- burak cukrowy

Oto niektóre przykłady warzyw oraz zmian, które niesie za sobą ich modyfikacja genetyczna:
Kukurydza - odporność na owady - wszczepiony został gen odpowiedzialny za wytwarzanie białka w swoich komórkach, które gdy zostanie zjadane przez owada niszczy jego przewód pokarmowy, co doprowadza do śmierci. Białko to "działa" tylko w organizmach niektórych, ściśle określonych gatunków owadów-szkodników, nie jest aktywne, np. u człowieka.
- Wytwarzanie substancji używanych do wyrobu leków lub szczepionek

Ziemniaki - wzrost zawartości skrobi, ponadto odmiany składające się wyłącznie z amylopektyny - u odmian tradycyjnych 20% skrobi to, amyloza, którą usuwa się z ziemniaków przemysłowych, co podnosi koszty,
- odporność na herbicydy, stonkę ziemniaczaną, wirusy,
- "słodkie ziemniaki" - wprowadzenie genu odpowiedzialnego za wytwarzanie słodkiego białka - taumatyny,
- odporność na ciemnienie pouderzeniowe - większa trwałość,
- mała zawartość glikoalkaloidów - substancji szkodliwych na człowieka, występujących w surowych ziemniakach.

Pomidory - spowolnienie dojrzewania, większa trwałość
- większa zawartość suchej masy,
- poprawa smaku
- intensywniejsza barwa, cieńsza skórka.

Jednak GMO dotyczy roślin, jak i zwierząt. Modyfikacje zwierząt mają na celu głównie uzyskanie zwierząt o pożądanych cechach w hodowli - szybciej rosnące świnie, ryby, zastosowaniu ich w produkcji białek, enzymów, innych substancji wykorzystanych w przemyśle farmaceutycznym, uodpornieniu na choroby.

Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze względu na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest bardzo skomplikowany i trwa długo, oraz niesie za sobą bardzo wysokie koszty. Zwierzęta modyfikowane genetycznie często chorują, czy są bezpłodne.

Transgeniczny tytoń – odporny na hebrycydy, czyli środki chwastobójcze

Transgeniczna bawełna - Uzyskana w jednej z amerykańskich firm biotechnologicznych. Produkuje włókna bawełny zawierające niewielka domieszkę poliestru (plastiku) zwiększająca termoizolację tego materiału. Jest to wstęp do produkcji włokiem syntetycznych.

Przykładami zwierząt oraz korzyści płynących z modyfikowania genetycznego mogą być:
Krowy, kozy, owce- gdyż w gruczołach mlecznych posiadają pożądane białka, dzięki którym produkowana jest:
- antytrombina - ludzki enzym - czynnik krzepliwości krwi, pozwala na kontrolę powstawania zakrzepów,
- antytrypsyny - stosowanej w leczeniu rozedmy płuc,
- erytropoetyny - leczenie anemii

Buhaj - zawierający gen odpowiedzialny za produkcję białka lakoferytyny - białka o znaczeniu farmaceutycznym, którego preparaty polecane są dla osób zagrożonych niedoborami żelaza, dla kobiet, po przewlekłych chorobach wirusowych i bakteryjnych, dla osób starszych.

Wprowadzenie do sprzedaży i upowszechnienie modyfikowanej genetycznie żywności jest tematem budzącym ogromne kontrowersje.

Zwolennicy modyfikacji genetycznych uważają, że można w ten sposób np. poprawić właściwości hodowlanych roślin i zwierząt i wytwarzanej z nich żywności. Można też produkować leki i niszczyć szkodliwe odpady przy użyciu zmienionych genetycznie organizmów.• Przeciwnicy uważają, że nie znając skutków manipulacji genetycznych stwarza się do środowiska. Istnieje obawa, że zmieniona genetycznie żywność może wywoływać alergie i inne, nieznane jeszcze skutki dla ludzkiego zdrowia.

I choć przeciwnicy organizmów transgenicznych stanowią dużą część społeczeństwa, to rośliny genetycznie zmodyfikowane są już dostępne w sprzedaży a UE otwiera przed nimi szeroki rynek. Zagrożenie dla przyszłych pokoleń. Ludzie mogą stracić kontrolę nad GMO wprowadzonymi Jednak istnieją tzw. Strefy wolne od GMO, czyli obszar w obrębie, którego nie są uprawiane rośliny modyfikowane genetycznie, nie są przetwarzane, ani sprzedawane.

Pierwszą Strefą wolną od GMO została gmina Chmielnik, dnia 23 lipca 2004 uchwałą Rady Gminy Chmielnik. Aktualnie Strefami są też: województwa podkarpackie, małopolskie, oraz dziesiątki gospodarstw w Polsce.

Naukowcy pracują nad zmienionymi genetycznie bakteriami i grzybami zdolnymi do rozkładania całego szeregu zanieczyszczeń m.in. siarką albo ropą naftową. Jednak problem ich stosowania jest skomplikowany gdyż istnieje obawa przed wydostaniem się spod kontroli tych bakterii.

Prowadzone są również prace, niektóre bardzo zaawansowane, nad wyhodowaniem roślin ze szczepionką. Miałaby ona szerokie zastosowanie w krajach trzeciego świata. Hodowana jest kukurydza, z której liści, po odpowiedniej obróbce, otrzymujemy tworzywa sztuczne.

Inżynieria genetyczna jest bardzo obiecującą technologią, jednak trzeba stworzyć normy prawne i społeczne regulujące jej badania. Należy na nią uważać, ponieważ użyta w celu zdobycia szybkiego zysku, jest krótką drogą do stworzenia i pogłębienia "cywilizacji śmierci".