Starożytny Rzym - najważniejsze pojęcia, osoby i daty

Pojęcia

Republika (łac. res publica - sprawa publiczna; rzecz pospolita) to ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów.

Cesarstwo monarchia pod władaniem cesarza.

Imperium to rozległe wielonarodowe państwo, którego struktura utrzymywana jest dzięki przymusowi wywieranego z jego środka centralnego.

Prowincja obszary Imperium Rzymskiego położone poza Italią.

Niewolnik to osoba pozbawiona praw, należąca do swojego pana, który ma do niego pełne prawo, może go sprzedawać, wymieniać itp.

Gladiator zapaśnik toczący walkę na arenie cyrkowej w starożytnym Rzymie. Gladiatorzy byli często jeńcami wojennymi lub niewolnikami, lecz czasem rekrutowali się spośród byłych żołnierzy.

Chrześcijaństwo religia monoteistyczna i rodzina związków wyznaniowych głoszących nauczanie o Jezusie Chrystusie, jego męczeńskiej śmierci i zmartwychwstaniu. Świętą księgą chrześcijan jest Biblia. Chrześcijaństwo wywodzi się z judaizmu.

Barbarzyńcy Rzymianie mianem barbarzyńców określali wszystkie ludy, które nie należały do grecok-rzymskiej cywilizacji.

Akwedukt kanał wodociągowy, rurociąg nadziemny, który może być umieszczony na arkadach przeprowadzonych nad rzekami lub nierównościami terenu, prowadzący wodę z odległych źródeł do miast.

Termy, czyli łaźnie rzymskie, to kompleks obiektów ulokowanych na rozległym terenie, dostępnych dla wszystkich o określonych godzinach.

Łuk triumfalny to budowla w kształcie monumentalnej, wolnostojącej bramy stawiana dla upamiętnienia ważnej osoby lub uczczenia ważnego wydarzenia, zwykle zwycięstwa militarnego.

Koloseum ogromny, eliptyczny amfiteatr w Rzymie. Odbywały się w nim min. walki gladiatorów i polowania na dzikie zwierzęta.

Bazylika w starożytnym Rzymie hala targowo sadownicza. Chrześcijanie nie chcąc korzystać z pogańskich świątyń, zaadoptowali bazyliki na swoje świątynie.

Romanizacja to proces polegający na upowszechnianiu się rzymskiej kultury na podbitych przez Rzymian terenach.

Pokój Rzymski zapoczątkowany przez Oktawiana czas spokoju na terenie Imperium

Postacie

Romulus i Remus - legendarni założyciele Rzymu. Synowie Rea Sylwi i Marsa.

Rea Sylwia - kapłanka wiecznego ognia, mata Remulusa i Remusa

Eneasz bohater wojny trojańskiej i eposu Eneida. Legendarny założyciel miasta Rzymu, żołnierz i podróżnik.

Tarkwiniusz Pyszny ostatni król rzymski a dynastii etruskiej.

Hamilkar przywódca Kartaginy w I wojnie punickiej. Ojciec Hannibala, który wychował syna w nienawiść do Rzymu.

Hannibal dowódca armii Kartaginy w II wojnie punickiej. Na jej czele podszedł pod Rzym.

Juliusz Cezar - wybitny wódz, polityk, mąż stanu, pisarz, zasłyną podbojem Galii, przyczynił się do upadku republiki.

Publiusz Korneliusz Scypion wódz rzymski z okresu II wojny punickiej. Pokonał ostatecznie Hannibala pod Zamą.

Pompejusz i Krasus rzymski polityk i dowódca wojskowy, jeden z twórców pierwszego triumwiratu.

Brutus oficer i adiutant Juliusza cezara, jeden z zamachowców na jego życie.

Oktawian August Adoptowany przez Juliusza Cezara pierwszy cesarz rzymski. Reformy Oktawiana Augusta:
- usunął Zgromadzenie Ludowe
- ograniczył władzę senatu
- pozostawił tylko niektóre urzędy (w tym np.konsula)
- uznał się za najwyższego kapłana (kult boski władców Imperium)
- wprowadził ścisłą kontrolę nad namiestnikami prowincji
- zreformował wojsko (służba od 16 do 24 roku życia, po zakończeniu służby duży przydział ziemi; wojsko liczylo 300 tys. żołnierzy)
- posiadał uprawnienia edyla, cenzora oraz trybuna ludowego

Marek Antoniusz wódz i polityk rzymski. Popełnił samobójstwo po przegranej wojnie z Oktawianem.

Wergiliusz wybitny poeta rzymski. Autor Eneidy.

Jezus założyciel religii chrześcijańskiej, zbawiciel i Syn Boży.

Neron cesarz rzymski, po podpaleniu Rzymu zrzucił winę na chrześcijan.

Szaweł z Tarsu (Paweł) apostoł, misjonarz "pogan", na początku prześladowca Chrześcijan, nawrócił się w drodze do Damaszku.

Konstantyn Wielki - cesarz rzymski, w 313 roku wydał edykt mediolański uznający chrześcijaństwo za religię równoprawną.

Teodozjusz Wielki cesarz rzymski, uznał chrześcijaństwo za religię państwowa.

Attyla - wódz Hunów

Odoaker - wódz, odesłał insygnia cesarskie do Konstantynopola, ogłaszając koniec Cesarstwa Zachodnio rzymskiego.

Romulus Augustulus
Ostatni cesarz zachodniorzymski. Panował od 31 października 475 roku. Został pozbawiony władzy, (ale nie życia) przez Odoakra 23 sierpnia 476 roku. Koniec jego panowania i odesłanie insygniów cesarskich do Konstantynopola przez Odoakra uważa się za koniec cesarstwa zachodniorzymskiego. Często data ta jest też uznawana za symboliczny koniec starożytności.

Spartakus - wódz powstanie niewolników w Rzymie (73-71 r.)

Chronologia

Przed naszą erą
753 r. - założenie Rzymu
509 r. - początek republiki
264-241 - I wojna punicka
218-201 - II wojna punicka
216 r. bitwa pod Kannami
202 r. bitwa od Zamą
73-71- powstanie Spartakusa
60 r. - pierwszy triumwirat
49 r - przekroczenie Rubikonu przez Juliusza cezara
44 r - zamordowanie Cezara
42 r - bitwa pod Filippi, klęska zadane spiskowcom przez Oktwaiana
31 r - bitwa u wybrzeży Grecji- zwycięstwo Oktawiana

Nasza era
64 r - podpalenie Rzymu
79 r - zniszczenie Pompei
313 r - uznanie chrześcijaństwa
381 r - uznanie chrześcijaństwa za religie państwową
395 r - podział cesarstwa rzymskiego między synów Teodozjusza na część wschodnią i zachodnią
406 r - wtargnięcie germanów na teren cesarstwa
410 r. - splądrowanie Rzymu przez Wizygotów
451 r - najazd Hunów na Galie
455 r - zajęcie Rzymu przez Wandalów
476 r - Upadek cesarstwa Zachodnio Rzymskiego