Współpraca Polski z organizacjami międzynarodowymi

Polska jest jednym z krajów , w których przeobrażenia są wyjątkowo głębokie. Obok, często podkreślanych, zmian o charakterze geopolitycznym, zasadniczo zmieniły się powiązania gospodarki Polski z gospodarką światową. Nie zmienia to konieczności wytrwałych poszukiwań. Na odpowiedzi czeka wiele uczestniczących w nich grup społecznych i jednostek; potrzebują zwłaszcza wiedzy o niedawnej przeszłości i teraźniejszości, która jest niezbędna do kształtowania i realizacji polityki zagranicznej w szerokim rozumieniu. Polska poprzez swoje centralne położenie w Europie musi współpracować z różnymi organizacjami gospodarczymi jak i militarnymi, w przeciwnym wypadku zostali byśmy na marginesie wszystkich cywilizowanych państw starego kontynentu i świata. Są pewne sprawy jak choćby ochrona środowiska, w której porozumienia ponad podziałami są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania ekosystemu.
Najbardziej uniwersalną i rozpowszechnioną na świecie organizacją jest Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ).Do jej utworzenia przyczyniła się również Polska, pomimo iż nie uczestniczyła w sposób bezpośredni w konferencji założycielskiej, ze względu na brak rządu uznanego na forum między narodowym, a i tak podpisała wcześniej Deklarację Narodów Zjednoczonych, a następnie podpisała Kartę NZ i ratyfikowała ją. Głównymi zadaniami ONZ, do których zobowiązała się również Polska są między innymi: utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa; rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami, opierając się na zasadach równo uprawnienia i samostanowieniu narodów; rozwijanie współpracy między narodowej dla rozwiązywania problemów gospodarczych, społecznych, kulturalnych i humanitarnych; popieranie praw człowieka i zachęcanie do poszanowania tych praw; ewentualne interwencje zbrojne w przypadku łamania praw międzynarodowych, nakładanie embarga na te państwa oraz wysyłanie not dyplomatycznych do rządów tych państw. Jednym z organów ONZ jest Rada Bezpieczeństwa. Polska będąc członkiem niestałym w tej radzie nie posiada zbyt dużego wpływu na decyzje uchwalane przez nią. Do kompetencji Rady Bezpieczeństwa należy: pokojowe załatwianie sporów ( np. poprzez wskazywanie stronom sporu odpowiednich procedur i sposobów na rozstrzygnięcia sporu ); podejmowanie akcji w razie zagrożenia pokoju, naruszenia pokoju i ataków agresji (np. zupełne lub częściowe przerwanie stosunków gospodarczych, komunikacji i stosunków dyplomatycznych z danym państwem, podjęcie działań przy użyciu morskich, powietrznych lub lądowych sił ONZ, przy czym wszyscy członkowie ONZ obowiązani są postawić do dyspozycji Rady Bezpieczeństwa siły zbrojne oraz udzielić niezbędnej pomocy do przeprowadzenia akcji zbrojnej ); popieranie układów regionalnych w celu utrzymania pokoju. Decyzje Rady Bezpieczeństwa są wiążące dla członków ONZ. Polska należy także do Rady Gospodarczo-Społecznej. Jest to organ zajmujący się rozwiązywaniem zagadnień postępu i rozwoju gospodarczego, problemów zatrudnienia, ochrony zdrowia, współpracy kulturalnej oraz powszechnego przestrzegania praw człowieka. Jej uchwały mają charakter niewiążących zleceń. W ramach ONZ działają tzw. organizacje wyspecjalizowane np.: Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). Ma ona na celu polepszenie wytwarzania, wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa, zachowanie zasobów naturalnych, udzielanie pomocy technicznej krajom słabiej rozwiniętym. Polska jest członkiem tej organizacji od 1945 roku (z przerwą od 1950 do 1957 ). Kolejną organizacją do której należy Polska jest Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO). Celem jej działania jest ujednolicanie ustawodawstwa pracy obowiązującego w różnych państwach poprzez uchwalanie odpowiednich konwencji i zaleceń oraz kontrolowanie wykonywania tych konwencji i zaleceń, między innymi przez coroczne badanie sprawozdań składanych przez rządy państw członkowskich, a także rozpoznawanie skarg składanych przez członków MOP na innych jej członków z powodu niewykonania ratyfikowanych konwencji, gdyż każde państwo należące do MOP musi wykonywać jej polecenia w tym również Polska.
Znaną na całym świecie organizacją, działającą w ramach ONZ jest UNESCO-Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Do jej utworzenia przyczyniła się również Polska. UNESCO ma za zadanie przyczyniać się do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa przez popieranie współpracy międzynarodowej w zakresie nauki, kultury i wychowania (np. organizowanie międzynarodowych programów badawczych, rozwój wymiany informacji, patronowanie imprezom artystycznym, prowadzenie działalności zmierzającej do odbudowy i ochrony najcenniejszych zabytków właśnie dzięki temu programowi wiele Polskich zabytków zostało ocalonych).W ramach UNESCO, polscy studenci uczestniczą w programie wymiany studentów pomiędzy uczelniami naszymi i zagranicznymi. W ten sposób mają możliwość zobaczenia w jaki sposób wygląda nauka poza granicami naszego kraju. Polska jest również członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF) już od chwili jego założenia w1945 roku, ale wystąpiła z niego w 1950, aby wstąpić ponownie w 1986 po pięciu latach oczekiwania. Do zadań IMF należy przede wszystkim: popieranie między narodowej współpracy walutowej oraz uporządkowanych stosunków walutowych, tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym, udzielanie pomocy w likwidacji trudności płatniczych, wpływanie na zachowanie pożądanego stopnia płynności międzynarodowych systemów płatniczych, podejmowanie działań zmierzających do uporządkowanego rozwoju i wzrostu handlu międzynarodowego. Państwa członkowskie zobowiązane są udostępniać szczegółowe informacje gospodarcze, dzięki którym władze IMF mogą oceniać ich sytuację gospodarczą i finansową oraz podejmować określone decyzje. Finansowanie działalności tej organizacji jest oparte na kapitale zakładowym, który powstał z wpłat udziałów przez państwa członkowskie. Wysokość udziału poszczególnych państw jest uzależniona od stopnia rozwoju gospodarczego danego kraju, jego pozycji w światowej gospodarce, udziału w handlu światowym oraz zdolności płatniczej. IMF prowadzi również działalność kredytową wobec swoich członków mających deficyt bilansu płatniczego. Jednym z krajów kredytobiorczych tego funduszu jest Polska.
Organizacją do której należy Polska jest Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).Zajmuje się ona: rozwojem współpracy międzynarodowej w dziedzinie zdrowia, inicjuje akcje zmierzające do wytępienia chorób epidemiologicznych, prowadzi badania medyczne, ustala międzynarodowe standardy dotyczące leków i produktów żywnościowych, udziela bezpośredniej pomocy medycznej i żywnościowej.
Podobne cele, jak ONZ, lecz o zasięgu europejskim, wyznaczyła sobie Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE - do 1994 r. Pod nazwą Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie-KBWE). W Konferencji brały udział wszystkie państwa europejskie (z wyjątkiem Albanii) oraz Stany Zjednoczone i Kanada. Konferencja zakończyła się podpisaniem w dniu 1 sierpnia 1975 r. W Helsinkach Aktu Końcowego KBWE. Dokument ten określa między innymi zasady, których realizacja ma służyć zapewnieniu bezpieczeństwa i pokojowego współistnienia państw w Europie. Są to zasady: 1) suwerennej równości, poszanowania praw wynikających z suwerenności, 2) powstrzymania się od groźby użycia siły lub jej użycia; 3) nienaruszalności granic; 4) pokojowego załatwiania sporów; 5) integralności terytorialnej państw; 6) nieingerencji w sprawy wewnętrzne; 7) poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, włączając w to wolność myśli, sumienia, religii i przekonań; 8) równouprawnienia i prawa narodów od samostanowienia; 9) współpracy między państwami; 10) wykonywania w dobrej wierze zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego. Znaczenie konferencji polegało przede wszystkim na tym, iż odwołując się do wspólnego dziedzictwa kulturowego, stworzono forum, które dawało państwom możliwość wypracowania wspólnych zasad postępowania w różnych sprawach dotyczących współpracy europejskiej, i to mimo istniejących wówczas rywalizacji między Wschodem i Zachodem. Konferencja zapoczątkowała wieloetapową, trwającą do dziś, współpracę państw, określaną mianem procesu KBWE. Organizacja ta niezupełnie spełnia swoje funkcje, gdyż nie wykazuje dużego zaangażowania w konflikty obecnie trwające.
W Europie istotną rolę odgrywa Unia Europejska, o której członkostwo zabiega Polska.
Naszą współpracę z tą organizacją można podzielić na kilka etapów, a mianowicie:
-wrzesień 1988r.- Nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Polską a Europejską Wspólnotą Gospodarczą. Początek negocjacji w sprawie umowy o handlu oraz współpracy handlowej i gospodarczej.
-czerwiec1989r.-Decyzja siedmiu najbardziej uprzemysłowionych państw świata (tzw. "G-7") o przyznaniu pomocy ekonomicznej Polsce w ramach programu PHARE. Koordynację tej pomocy powierzono Komisji Wspólnot Europejskich.
-lipiec 1989r.- Powołanie Misji Polskiej przy Wspólnotach Europejskich w Brukseli.
-wrzesień1989r.-podpisanie w Warszawie 5-letniej umowy między Polską i Wspólnotą Europejską w sprawie handlu oraz współpracy handlowej i gospodarczej.
-styczeń 1990r.- Zniesienie przez Wspólnotę ograniczeń importu na niektóre towary z Polski i przyznanie nam dostępu do Generalnego Systemu Preferencji.
-kwiecień 1990r.-Wspólnota określa warunki, pod jakimi Polska mogłaby przystąpić do rokowań w sprawie stowarzyszenia (kontynuacja reform politycznych i gospodarczych, wprowadzenie rządów prawa, przestrzeganie praw człowieka, pluralizm polityczny, wolne wybory, wprowadzenie gospodarki rynkowej)
-maj 1990r. Złożenie przez Polskę wniosku o rozpoczęcie negocjacji na temat umowy o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi
-czerwiec 1990r.- Przedstawienie przez Polskę, jako pierwszego kraju Europy
Środkowo-Wschodniej, projektu Układu o stowarzyszeniu ze Wspólnotami w formie memorandum rządu polskiego
-wrzesień 1990r.- Powołanie ambasadora Komisji Wspólnot Europejskich w Polsce
-grudzień 1990r.- Komisja Wspólnot Europejskich otrzymała mandat od Rady Ministrów do prowadzenia oficjalnych rokowań z polskim rządem na temat układu o stowarzyszeniu. Było to równoznaczne z rozpoczęciem oficjalnych negocjacji układu o stowarzyszeniu RP ze Wspólnotami
-26 listopada 1991r.- Przyjęcie Polski do Rady Europy
-16 grudnia 1991r.- Podpisanie Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i państwami członkowskimi. Jednocześnie podpisano Umowę Przejściową, która pozwoliła na realizację większości postanowień Układu Europejskiego, przede wszystkim dotyczących handlu, do czasu jego wejścia w życie
-1 marca 1992r.- Wejście w życie umowy przejściowej
-wrzesień1992r.-Przedłożenie przez Polskę Memorandum w sprawie przyśpieszenia integracji
-21 grudnia 1992r.- Podpisanie w Brukseli porozumienia pomiędzy Polską a Wspólnotami o przedłużeniu ważności Umowy Przejściowej do czasu ukończenia procedury ratyfikacyjnej układu o stowarzyszeniu w państwach członkowskich Wspólnot
- 21-22 czerwca 1993r.- Zgoda UE, choć bez określonego terminu, na przystąpienie krajów Europy środkowowschodniej. Mogłoby to nastąpić po spełnieniu pewnych kryteriów ekonomicznych i politycznych. Każdy z kandydujących krajów musi być państwem prawa, posiadać instytucje demokratyczne, gwarantujące przestrzeganie praw człowieka i ochronę mniejszości narodowych. W każdym kraju pragnącym członkostwa musi sprawnie funkcjonować gospodarka rynkowa. W przyszłości winna ona być zdolna sprostać konkurencji. Kraje chętne do członkostwa będą musiały również zaakceptować absolutnie wszystkie akty prawne, na podstawie których funkcjonują Wspólnoty
-1 lutego 1994r.- Wejście w życie Układu Europejskiego na podstawie uchwały Rady Ministrów
-8 kwietnia 1994r.- Złożenie przez Polskę oficjalnego wniosku o członkostwo Polski w Unii Europejskiej
- 8-10 grudnia 1994r.- Przyjęcie przez szczyt UE w Essen dokumentu ,,Strategia przygotowania krajów stowarzyszonych do przystąpienia do Unii Europejskiej"; UE uzależniła przyznanie członkostwa od tego, czy zainteresowane państwa spełniają warunki polityczne i ekonomiczne oraz czy zdołają dostosować swoje ustawodawstwo do wymogów unijnych, a także od tego, czy Unia będzie miała możliwość przyjęcia nowych państw
-26-27 czerwca 1995r.- Przyjęcie przez szczyt Unii Europejskiej w Cannes tzw. ,, Białej Księgi'' w której zostały zawarte zalecenia, jak dostosować ustawodawstwo krajów stowarzyszonych do unijnego
-16-18 czerwca 1997r.- Przyjęcie przez szczyt w Amsterdamie nowej wersji traktatu o Unii Europejskiej oraz ustalenie harmonogramu procesu poszerzenia UE na Wschód: w lipcu 1997 roku - ocena krajów kandydujących; w grudniu - dokonanie wyboru tych państw, które zostaną zaproszone do rokowań; na wiosnę - początek rokowań. Harmonogram ten został dotrzymany
-16 lipca 1997r.- Rekomendowanie przez Komisję Europejską do negocjacji członkowskich Polski
-12-13 grudnia 1997r.- Wystosowanie oficjalnego zaproszenia do udziału w negocjacjach przez Polskę
-12 marca 1998r.- Otwarcie Konferencji Europejskiej, forum kontaktów politycznych 15 państw członkowskich UE z 11 państwami stowarzyszonymi, w tym zaproszonymi do negocjacji o członkostwie
-31 marca1998r.- Oficjalne otwarcie rozmów o przystąpieniu nowych państw do Unii Europejskiej
-27 kwietnia 1998r.- Początek tzw. ,,screeningu'', czyli przeglądu prawa polskiego pod kątem zgodności z unijnym (dostosowanie prawa w krajach kandydujących do unijnego jest pierwszym warunkiem udziału w integracji gospodarczej)
-koniec 1998r.- Początek właściwych rokowań o członkostwie
Znalezienie się w Unii Europejskiej jest obok członkostwa w NATO - strategicznym celem Polski. Pierwszy niekomunistyczny rząd na czele z premierem Tadeuszem Mazowieckim, który objął władzę w III Rzeczpospolitej w 1989r. Reprezentował pogląd, że Polska, z punktu widzenia tradycji, kultury i wyznawanych wartości, należy do Europy. Demokratyczna Polska rozumowano wówczas-nie musi powracać do Europy. Powinna natomiast zabiegać o członkostwo w strukturach europejskich. Chodziło - i chodzi -o to, by Polska miała w Europie na trwałe zapewnione miejsce, by była włączona w obszar stabilny, bezpieczny, rozwinięty gospodarczo i cywilizacyjnie. Polska jest uważana za kraj, który spośród kandydujących najlepiej sposobi się do członkostwa. Można by powiedzieć, że Polska przebyła ponad połowę wyznaczonej sobie drogi. Kraj nasz jest stowarzyszony ze Wspólnotami Europejskimi, a dzieli go od członkostwa w Unii Europejskiej kilka miesięcy. Od 1993r. Obowiązuje układ o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi. Na jego podstawie nasz kraj i Wspólnoty rozwijają stosunki gospodarcze i polityczne co pozwalana stopniową integrację z ujednoliconym rynkiem. Polska chciałaby jednak należeć do Unii Europejskiej, stanowiącej rozwinięcie integracji ekonomicznej pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnot Europejskich, a ponadto stwarzającej możliwość ścisłej współpracy w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa, a także spraw wewnętrznych. Polska pragnęłaby współdecydować o kształcie i polityce Unii Europejskiej, mieć swój udział w unii ekonomiczno-walutowej oraz w unii politycznej. Polska nie traktowała Układu Europejskiego jako zwyczajnej umowy handlowej. Stowarzyszenie dawało nam bowiem szansę zintegrowania gospodarki narodowej ze znacznie wyżej rozwiniętymi krajami Europy Zachodniej. Ułatwiało dostęp do zachodnich technologii. Przyczyniało się do zwiększenia inwestycji zagranicznych. Sprzyjało więc - i sprzyja nadal - rozwojowi gospodarczemu. Ustalenia Układu Europejskiego:
Ustanowienie regularnego dialogu politycznego, który ma wspomagać współpracę gospodarczą, zbliżać stanowiska Polski i krajów członkowskich w różnych kwestiach związanych z ich współpracą dwustronną, a także międzynarodową. Okres od wejścia w życie układu do osiągnięcia pełnego stowarzyszenia ma potrwać około 10 lat. Polska oraz Wspólnoty Europejskie postanowiły ustanowić w tym czasie strefę wolnego handlu artykułami przemysłowymi. Znoszenie barier handlowych ma charakter asymetryczny. Oznacza to, że Wspólnoty szybciej otwierają swoje granice przed towarami naszymi niż Polska - przed zachodnioeuropejskimi. Już w dniu wejścia umowy w życie Wspólnota zniosła cła i inne ograniczenia na ponad 55% polskiego eksportu przemysłowego na jej rynek. System koncesji udzielonych Polsce w postaci wolno cłowych kontyngentów m.in. na cement, wyroby stalowe, samochody, obuwie, kineskopy, nawozy - sprawia, że ponad 80% polskiego eksportu trafia bez ceł na rynek wspólnoty. Pozostałe ograniczenia w wolnym dostępie polskich produktów przemysłowych zostały zniesione przed terminem ustalonym układem. Polska natomiast zniosła początkowo cło na około 27% importowanych artykułów przemysłowych, głównie na surowce i materiały inwestycyjne. Stopniowa redukcja cen na pozostałe artykuły przemysłowe rozpoczęła się na początku 1995r. W handlu artykułami rolno-spożywczymi Polska i wspólnoty udzieliły sobie jedynie ograniczonych koncesji. Wspólnoty nie zdecydowały się na większą liberalizację handlu, gdyż polityka rolna tej organizacji służy w znacznej mierze ochronie interesów tamtejszych rolników przed tańszą konkurencją z zagranicy. Wyraża się to m.in. w polityce celnej. Wspólnoty zdecydowały się rozważyć, czy Polacy będą mogli pracować w krajach członkowskich. Polskie przedsiębiorstwa oraz zatrudnieni w nich Polacy mogą prowadzić działalność gospodarczą na rynkach Wspólnot na zasadach podobnych do tych, jakie obowiązują obywateli krajów członkowskich. Przewidziano stopniową liberalizację przepisów dotyczącą na cele zakładanych przedsiębiorstw, inwestycji i usług świadczonych w dziedzinach, do których odnosi się układ stowarzyszeniowy. Podkreślono znaczenie dopasowania ustawodawstwa polskiego do obowiązującego we Wspólnotach. Przewidziano rozwój współpracy w różnych dziedzinach ekonomiki, nauki i techniki, w energetyce, ochronie środowiska, transporcie i komunikacji. We współpracy kulturalnej nacisk został położony na przedsięwzięcia o wymiarze europejskim. Wspólnoty świadczą Polsce pomoc finansową w ramach programu PHARE oraz w postaci kredytów Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Na lata 1999-2003 przypadają zasadnicze rozmowy. Są w nich sprecyzowane warunki, na jakich Polska będzie mogła wejść do Unii Europejskiej. W niektórych dziedzinach naszemu krajowi mogą zostać przyznane tzw. ,,okresy przejściowe'', bądź innego typu odstępstwa od reguł panujących w UE. Polsce zależy na tym, by okresy przejściowe były możliwie krótkie i obowiązywały w możliwie niewielu dziedzinach (aczkolwiek w sprawie swobodnego zakupu ziemi przez obywateli UE to Polska wystąpiła o kilkunastoletni okres przejściowy). W deklaracji przełożonej ,,15'' przy okazji rozpoczęcia procesu poszerzenia znalazły się stwierdzenia, że Polska wystąpi o okresy przejściowe w usługach, ochronie środowiska i w niektórych sektorach gospodarki. Rokowania te są wyjątkowe. Nie przebiegają według zasady ,,coś za coś'', jak to się na ogół dzieje w rozmowach handlowych między dwoma lub kilkoma krajami. Ich celem jest włączenie Polski do wielkiego, rządzącego się swoimi prawami organizmu gospodarczo-politycznego. W związku z tym musimy przejąć prawo i wszystkie zasady funkcjonowania Unii. Dlatego powiada się, że kandydaci do Unii Europejskiej muszą przejąć ,,wszystko albo nic''. Ale szybka integracja może się wiązać niekiedy z radykalną i przez to bolesną dla społeczeństwa polskiego reformą. Unia ocenia, że Polska zbyt wolno przystosowuje prawo do standardów europejskich, słabo radzi sobie z restrukturyzacją górnictwa czy hutnictwa.
Bardzo ważną organizacją na świecie jest NATO czyli sojusz polityczno-wojskowy państw Europy Zachodniej, USA i Kanady. Układ ma charakter obronny. Treść jego przewiduje pomoc wzajemną na wypadek ataku na jednego z uczestników porozumienia, traktując ją jako wspólną obronę. Polska należy do tej organizacji od 1999r. NATO wyznaje zasadę ,,jeden za wszystkich wszyscy za jednego''. Będąc członkiem tej organizacji, Polska musi spełniać pewne warunki, w szczególności chodzi o armię, jej stan jest obecnie na bardzo niskim poziomie, więc wymaga modernizacji a za tym idą ogromne koszty. Polska aby nie odbiegać od standardów europejskich, musi zakupić nowoczesne samoloty wielozadaniowe, pojazdy opancerzone, okręty itd. W miarę naszych możliwości współpracujemy z NATO, organizując wspólne ćwiczenia oraz wysyłamy nasze najlepsze jednostki specjalne w regiony konfliktów zbrojnych w ramach tej organizacji.
W Polsce działa również Czerwony Krzyż. Jest to organizacja międzynarodowa, powstała w 1919r., początkowo PCK zajmował się niesieniem pomocy ofiarom I wojny światowej oraz ofiarom epidemii. Do jego zadań należało również szkolenie w zakresie ratownictwa sanitarnego. PCK zbiera środki finansowe i materialne, a później przekazuje je potrzebującym nie tylko w Polsce ale i za granicą. Prowadzi szeroko zakrojone akcje pomocowe
i szkoleniowe szczególnie w Afryce.
Współpraca Polski z organizacjami międzynarodowymi jest bardzo ważna i potrzebna. Kraj nasz nie tylko może liczyć na pomoc tych organizacji, ale będąc ich członkiem może również pomagać. Obecnie na świecie jest wiele problemów, na przykład takich jak terroryzm, bieda i zacofanie techniczne wielu krajów, dziura ozonowa, globalne ocieplenie. Bez współpracy międzynarodowej, którą zapewniają organizacje międzynarodowe, to choćby częściowe rozwiązanie tych problemów byłoby niemożliwe. W pewnych kwestiach świat potrzebuje jednomyślności dlatego współpraca ponad podziałami jest niezbędna.