Dydaktyka- ściąga

Modele kształcenia na przestrzeni wieków:
-eksponowana rola nauczyciela (guru), encyklopedyzm;
-Dewey- najważniejszy uczeń, nauczyciel to obserwator, zbyt pełen luz;
-uczeń = nauczyciel;
W nowoczesnym systemie kształcenia czynności nauczyciela i uczniów tworzą zintegrowaną całość- przy zachowaniu kierowniczej roli nauczyciela oraz aktywnego i samodzielnego udziału uczniów. Okoń zaobserwował wspólne elementy procesu kształcenia.
Okoń jest twórcą teorii 7 ogniw (elementów wspólnych) procesu kształcenia- łańcuch tych ogniw jest rozerwalny:
-elastyczność teorii ogniw polega na tym, że nie wszystkie ogniwa muszą pojawiać się na każdej lekcji, czasem korzystne jest pominięcie któregoś z ogniw, (ale nie jest dobre, gdy pomijamy 2 lub 3 ogniwa);
-nie musi być przestrzegana kolejność pojawiania się ogniw na lekcji;
-niektóre ogniwa mogą występować jednocześnie- mogą wchodzić ze sobą w jakieś związki;
-teoria ta nie jest schematem pracy, lecz propozycją, z której nauczyciel może skorzystać w dowolny sposób;
Cechy nowoczesnego modelu kształcenia według Kupisiewicza:
-jedność uczenia się i nauczania;
-jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych;
-wszechstronność- łączenie tego, co się dzieje w szkole z życiem;
-możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno- wychowawczą o różnym tempie pracy, zasobie wiedzy, stopniu zaawansowania w przedmiocie, stopniu uzdolnienia, albo trudności z nauką;
-elastyczność metodyczna i organizacyjna;

Ogniwa:
I. Uświadamianie sobie przez uczniów celów i zadań dydaktycznych. Ład wewnętrzny- działanie nauczyciela, które zmierza do stawiania przez uczniów określonych zadań, jest to uświadamianie uczniom, czego i po co mają się uczyć; wytworzenie u ucznia wewnętrznej perspektywy, która nadaje jego wysiłkom wartość- wzbudzenie motywacji. Ład zewnętrzny- działanie nauczyciela zmierzające do zapewnienia spokojnego przebiegu lekcji, wiążemy z dyscypliną, sposobami rozpoczynania i kończenia lekcji, jeśli nie będzie ładu, to koncentracja uczniów będzie zaburzona.
Jak stworzyć dobrą atmosferę na lekcji:
-wprowadzaj reguły i procedury;
-przedstawiaj zasady w formie pozytywnej;
-twórz zasady obowiązujące przy zmianach aktywności;
-podkreślaj znaczenie zasad;
-egzekwuj ich zachowanie;
-czujność nauczyciela;
-odpowiednie tempo i rytm pracy na lekcji;
-płynność przebiegu lekcji;
-podzielność uwagi nauczyciela;
-trafne interpretowanie werbalnych i niewerbalnych zachowań ucznia;
-liczne strategie i techniki, które sprawdzają, że uczniowie są czujni i śledzą tok lekcji;
II. Poznawanie nowych faktów
Sposoby poznania:
 Empiryczne:
-poznanie bezpośrednie (obserwacja, spostrzeganie, eksperyment);
-poznanie pośrednie (schematy, mapy, strategie, modele);
 Werbalne:
-słowo mówione (opis, opowiadanie, pogadanka, wykład, dyskusja);
-słowo drukowane (opowiadanie, praca z tekstem);
III. Nabywanie pojęć
Pojęcia- podstawowa jednostka organizacyjna myślenia, porozumiewania się ludzi, to wytwory poznawania otaczającej rzeczywistości; pojęcia mają cechy, które je opisują i umożliwiają zdefiniowanie; na odróżnienie danego pojęcia od innych pozwalają jego cechy istoty;
Metody nauczania pojęć według Arendsa: Arends mówi o cechach istotnych i nieistotnych, w definicji mówi, aby uczyć pojęć z podziałem na przykłady i nieprzykłady:
-dedukcyjna- od ogółu do szczegółu (od reguły do przykładu)- nauczanie bezpośrednie;
-indukcyjna- od szczegółu do ogółu (od przykładu do reguły);
IV. Utrwalanie wiadomości uczniów
Poplucz dzieli utrwalanie wiadomości na bierne i czynne- sposoby utrwalania:
-bierne- powtarzanie, przypominanie, uczenie się na pamięć;
-czynne- ćwiczenia;
V. Przechodzenie od teorii do praktyki
VI. Wykorzystywanie zadań dydaktyczno- wytwórczych
Teoria i praktyka- podstawowe pojęcia tego ogniwa;
Teoria- zespół twierdzeń;
Łączenie teorii z praktyką:
-P→T→P (funkcja poznawcza);
-T→P→T (funkcja weryfikacyjna);
-T→P (funkcja przekształcająca);
VII. Kontrola i ocena wyników nauczania:
Kontrola- sprawdzenie osiągnięć uczniów, czy i na ile opanowali oni materiał programowy;
Ocena- osąd, opis stopnia opanowania treści;

Metoda kształcenia- wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizujących świadomie, w celu złożonych zmian w osobowości uczniów; systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiąganie celów; metody odpowiadają na pytanie „jak nauczać?”
Metody kształcenia zależą od:
-ucznia (wieku, zdolności, stanu wiedzy początkowej, zainteresowań, systemu reprezentacyjnego);
-od nauczyciela (wiedza, osobowość, charakter, temperament, zainteresowania, znajomość metod kształcenia, kultura pedagogiczna);
-od celów;
-od treści i charakterystycznych właściwości przedmiotu;
-od form organizacyjnych;
-od środków dydaktycznych;
Podział metod:
-oglądowe (oparte na obserwacji);
-słowne (werbalne);
-oparte na naśladownictwie (stosowane kiedyś);
Klasyfikacja metod kształcenia według Kupisiewicza:
-słowne (praktyczne, metody laboratoryjne, metody zajęć praktycznych- raczej występują one w szkołach technicznych, zawodowych);
-oglądowe (pokaz, pomiar);
-werbalne (opis, opowiadanie, pogadanka);
-gry dydaktyczne;
Metody według Okonia (do rodzajów uczenia się dodał metody):
 Podająca (asymilacji wiedzy)- wykład, opowiadanie, pogadanka;
 Waloryzacyjne:
-impresywne- sprowadzają się do organizowania uczestnictwa dzieci i młodzieży czy dorosłych w odpowiednio eksponowanych wartościach społecznych, moralnych, estetycznych, naukowych;
-ekspresyjne- polegają na stwarzaniu sytuacji, w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wartości, wyrażając niejako siebie, a zarazem je odtwarzają (bierze udział coś wykonując);
 Problemowa (samodzielnego dochodzenia do wiedzy)
-mikronauczanie- twórcze uczenie się złożonych czynności praktycznych, omawianie fragmentów lekcji, czegoś, co się wiąże z pedagogiką;
 Praktyczne:
-metody realizacji zajęć wyrównawczych;
-metody ćwiczeniowe;
 Gry dydaktyczne:
-sytuacyjna- dotyczy zwykłych sytuacji, zachodzących w życiu klasowym np. komuś ukradli długopis i co z tym zrobić, szereg możliwości; metoda sytuacyjna jest nazywana także metodą przypadków- polega na bardzo dokładnym rozpatrzeniu jakiegoś przypadku, jakiejś sytuacji tam skonstruowanej, żeby była typowa dla dużej klasy zdarzeń, uczniom przedstawia się sytuację wymagającą podjęcia decyzji, doprowadza się ich do zaproponowania kilku rozmaitych projektów decyzji i omawia się konsekwencję każdej z nich;
-metoda symulacyjna (symulacja- hipotetyczne przypuszczenie)- gdybanie, interpretowanie czegoś, uczeń może wchodzić w role; w trakcie symulacji (inscenizacji) gracze mają możliwości oddziaływania na model, który w skutek ich działalności podlega zmianom;
-metoda biograficzna- związana z poznawaniem życiorysu jakiejś osoby, postaci, wyróżniamy takie czynności jak: wybór gry, przygotowanie zestawu pytań, zadań, opracowanie scenariusza gry, omówienie gry;
-burza mózgów- każdy rzuca pomysły, rozwiązania danego problemu; tego się nie ocenia (tych pomysłów), nie motywujemy autora, inaczej niż w giełdzie pomysłów; burza mózgów jest to metoda przeznaczona do samodzielnego i szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez, przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego;