Makroekonomia

1. Jaki jest pogląd prof. Pietrzaka na wejście Polski do strefy euro?

Poglądy prof. Pietrzaka włączenie Polski do strefy euro mówią , że będzie to znacznie trudniejszy sposób niż wejście do Unii Europejskiej. Profesor Pietrzak nie popiera tzw. „zaklinania” euro i twierdzi, że przyjęcie wspólnej waluty nie nastąpi w 2009 czy w 2010r. tak jakby większość sobie tego życzyła, a nastąpi wtedy, gdy będzie to dla Polski najbardziej korzystne okres. Profesor w swoim wywiadzie twierdzi że, przyjęcie wspólnej waluty euro może nastąpić nie wcześniej niż dopiero w 2013 roku.

2. Co przemawia według niego za późniejszym wejściem do euro?

Za późniejszym wejściem Polski do strefy euro mogą przemawiać takie argumenty jak: stosowania przez Eurostat metodologii obliczania deficytu sektora finansów publicznych , według której nie zalicza się do niego aktywów OFE, co może oznaczać powiększenie deficytu o 1,5-1,7 punktu procentowego rocznie w porównaniu z obliczeniami Ministerstwa Finansów. Krajom takim jak Czechy i Węgry nie spieszy się również do wejścia do strefy euro. Ma to ogromne znaczenie dla Polski, gdyż rynek walutowy będzie testował realność kursów centralnych po których waluty tych 3 państw zostaną włączone do systemu ERM2. Prawdopodobnie najlepszym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie korony, złotego i forinta do ERM2. Profesor twierdzi, że prawdopodobnie deficyt finansów publicznych nie zostanie obniżony do poziomu wymaganego przez traktat z Maastricht podczas kadencji obecnego rządu a nawet występują również obawy, co do uporania się z finansami publicznymi. Kolejnym elementem przemawiającym za późniejszym wejściem Polski do euro jest relacja deficytu finansów publicznych do PKB która wynosi poniżej 3 proc.

3. Czy zgadzasz się z jego argumentami? Odpowiedź uzasadnij.

Przyjęcie wspólnej waluty przez Polskę jest bardzo ważnym wydarzeniem zagranicznej polityki naszego kraju. Uważam jednak że taka ważna decyzja musi być rozsądnie przeprowadzona i przeanalizowana przez analityków zajmujących się tym wydarzeniem. Przystąpienie do strefy euro uważam , że powinno nastąpić dopiero wtedy, gdy nasz kraj będzie na to dobrze przygotowany. Nie można bowiem przyspieszać tego wejścia za wszelką cenę wiedząc o istniejących problemach gospodarczych i politycznych w naszym kraju. Powinniby najpierw je rozwiązać oraz przygotować się w jak najlepszy sposób do przyjęcia wspólnej waluty euro.
Jestem zwolennikiem aby nasz kraj przyjął euro wtedy kiedy będzie to dla niego najbardziej korzystny i odpowiedni moment, wtedy będziemy mogli stwierdzić czy wprowadzenie tej waluty miało znaczenie dla Polski.


4. Jak na naszą politykę fiskalną zapatruje się komisarz ds. walutowych Unii? Czy plany owej minister finansów są zgodne z jego oczekiwaniami?

Nowa Minister finansów Teresa Lubińska ma plan aby zwiększenia deficytu budżetowy o 1-2 mld zł w stosunku do tego, co wcześniej proponował Pis oraz premier Kazimierz Marcinkiewicz. Takie posunięcie pani minister wzbudziło duże zdziwienie i zaskoczenie były nie tylko dla komisarza ds. walutowych ale i dla większości ekonomistów w naszym kraju. Wyższy deficyt może być niezgodny z przepisami o finansach publicznych zakładających, że w 2006 roku relacja deficytu do dochodów nie może być gorsza niż w 2005roku. Tak więc z tego założenia można wywnioskować, że deficyt nie powinien przekraczać 29,7 mld zł.


5. Jakie skutki dla kursu złotego miały wypowiedzi nowej minister?
Kto na tym mógł zyskać a kto stracić?

Wypowiedź nowej minister finansów Teresy Lubińskiej miała duże negatywne skutki na relację kurs złotego powodując jego znaczne osłabienie. Doprowadziło to w konsekwencji do zwiększenia kosztów obsługi długu publicznego, a co za tym idzie zmniejszenie opłacalności importu. Osłabienie złotego miało także swoje dobre strony a mianowicie pozytywnie wpłynęło na zwiększenie się opłacalności eksportu.


6. Jakie kraje wśród nowych członków UE mają najlepsze wskaźniki dotyczące deficytu i długu publicznego? Jak Polska wypada na ich tle?

Porównując Polskę na tle innych nowych członków Unii Europejskiej wypada ona bardzo źle. Nasz kraj posiada duży deficyt budżetowym oraz dość znaczny dług publiczny, co nie jest dobrą sytuacja. Wobec wszystkich państw członkowskich, Łotwa, Słowenia, Litwa nie mają dużych sald budżetowych wynoszących odpowiednio: -1,6, -2,2, -2,4.. Jedynym krajem który posiada nadwyżkę budżetowa jest Estonia. Porównując natomiast wielkość długu publicznego, można zauważyć że gorszą sytuacji od naszego kraju mają Cypr, Węgry i Malta.

7. Czy tzw. „kotwica Marcinkiewicza” (idea zamrożenia poziomu deficytu na pewnym poziomie) to dobry pomysł z punktu widzenia spełnienia przez Polskę kryteriów z Maastricht? Czy są jakieś wady takiego ewentualnego rozwiązania?

Idea „Kotwica Marcinkiewicza” uważam, że nie jest dobrym pomysłem z punktu widzenia spełnienia przez Polskę kryteriów z Maastricht, ponieważ może się ona spotkać z niezbyt przychylną reakcją samej Komisji Europejskiej. Według tych kryteriów deficyt powinien być obniżany a nie zamrażany na określonym poziomie. W przypadku łamania zasad polityk fiskalnej Komisja Europejska może podjąć decyzję o zablokowaniu Polsce dostępu do części jej funduszy. Nawet gdy nie pojawi się bezpośrednia kara finansowa wobec naszego kraju, to negatywne skutki tej sytuacji dozna budżet nawet w postaci wzrostu kosztów obsługi długu w wyniku pogorszenia nastrojów panujących na rynku finansowym. To może być duża wadą rozwiązania tzw. „kotwicy Marcinkiewicza”


1. W jaki sposób można dokonać pomiaru wyników gospodarczych określonej gospodarki?
Jednym ze sposobów dokonywania pomiaru wyników gospodarczych jest obliczanie go za pomocą produktu krajowego brutto:

- produkt krajowy brutto (PKB) – to jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkowości narodowej. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).
- PKB poprzez produkcję – wartość dodana –to sumowanie wartości dodanej brutto (różnica pomiędzy przychodem pochodzącym ze sprzedaży, a sumą jaką musi zapłacić innym firmom za zużyte przez siebie dobra pośrednie) we wszystkich przedsiębiorstwach, niezależnie od tego co one wytwarzają
- PKB poprzez sumowanie dochodów – to sumowanie wszystkich dochodów w kraju tzn. dochodów z tytułu pracy, dochodów z kapitału (np. dywidendy, odsetek od kapitału).
- PKB poprzez sumowanie wydatków – polega na tym, iż sumuje się wszystkie wydatki w kraju zarówno konsumpcyjne, inwestycyjne, zakupy rządowe i wielkość eksportu netto (eksport – import),

2. Czy według teorii ekonomii istnieje zależność pomiędzy stopą inflacji i stopą bezrobocia:

Pomiędzy inflacją a bezrobociem istnieją bardzo wyraźne zależności. Przy wysokiej stopie inflacji występuje niska stopa bezrobocia i odwrotnie przy niskiej inflacji jest wysoka stopa bezrobocia. Krzywej Philipsa może spowodować pewien spadek bezrobocia, ale tylko za cenę silniejszego wzrostu inflacji. Za pomocą tej krzywej można wywnioskować, że w polityce makroekonomicznej można wybierać między wyższą stopą inflacji a niższym bezrobociem lub w sposób odwrotny.

Długookresowa krzywa Philipsa musi być określona w postaci linii pionowej wznoszącej się w górę w punkcie odpowiadającym naturalnej stopie bezrobocia to powoduje, że w długim okresie jedynym poziomem bezrobocia mogącym współdziałać ze stabilną stopą inflacji jest jego stopa naturalna.

3. Co to jest cykl koniunkturalny? Jakie mogą być przyczyny fluktuacji wzrostu gospodarczego?

Cykl koniunkturalny - w gospodarce to, występujące nieregularnie i powtarzające się wahania poziomu ogólnej działalności gospodarczej w ramach długookresowego trendu wzrostu gospodarczego. Za początek i koniec cyklu koniunkturalnego uważa się najczęściej okres załamania koniunktury i początek kryzysu.
Rozróżniamy 4 klasyczne fazy cyklu koniunkturalnego:
Faza kryzysu:
Złamanie gospodarcze związane z kryzysem nadprodukcji, spadek dochodu narodowego i spadek zatrudnienia.
- spadek kursu papierów wartościowych
- zmniejszenie się inwestycji
- banki w obawie przed rosnącym ryzykiem upadłości wielu firm ograniczają kredyt inwestycyjny i żądają od nich spłaty dotychczasowych zobowiązań
Faza depresji:

Dalsze zmniejszenie kredytów inwestycyjnych.
- rosnące trudności sprzedaży powodują, że zyski spadają
- wiele małych i słabych firm bankrutuje i rośnie bezrobocie
- banki komercyjne (prywatne) maksymalne ograniczają kredyt

Gospodarka funkcjonuje na zwolnionych obrotach, a inwestycje i konsumpcja nie wykazują
już tendencji malejącej. Pomału wyczerpują się zapasy. Jest to tzw. dno kryzysów!
Jest to niekorzystna sytuacja w gospodarce.
Faza ożywienia
Wzrost wydatków inwestycyjnych, wzrost DN, wzrost zatrudnienia.
- przedsiębiorcy, którzy przetrwali kryzys wycofują przestarzałe maszyny i urządzenia i zgłaszają popyt na maszyny nowocześniejsze, umożliwiające:
- wzrost wydajności
- tańsze kredyty zwiększają wydatki inwestycyjne
- poprawę wydajności
- obniżkę kosztów wytworzenia
- ten popyt ożywia produkcję w sektorze dóbr inwestycyjnych
- ten optymizm rozwoju gospodarczego przenosi się na rynek papierów wartościowych. Rosną kursy akcji i obligacji.
Faza rozkwitu:
Inwestycje osiągają swój najwyższy poziom i przestają już rosnąć.
- wysoki poziom wydatków inwestycyjnych doprowadza do wzrostu zdolności produkcyjnych całej gospodarki
- wzrostowi dochodów towarzyszy wzrost skłonności do oszczędzania
- maleje tym samym skłonność do konsumpcji
- banki komercyjne wykazują coraz większą ostrożność w udzielaniu kredytów inwestycyjnych

Ze względu na złożoność mechanizmów społeczno gospodarczych, sprzężenie zwrotne, opóźnienia i wyprzedzenia zachodzące między procesami, określenie źródeł cyklicznego rozwoju jest bardzo trudne. Teoria wahań cyklicznych musi więc wskazać, który składnik globalnego popytu jest wskaźnikiem cykliczności i określić przyczyny fluktuacji. Dużo teorii kieruje się na wahania popytu inwestycyjnego jako przyczynę generalizującą cykliczny charakter wzrostu gospodarczego.


4. Co to jest mechanizm transmisyjny? Podaj jakiś przykład tego mechanizmu.
Mechanizm transmisyjny to zwiększenie podaży pieniądza co powoduje obniżkę stopy procentowej a co za tym idzie wzrost popytu na pieniądz i popytu konsumpcyjnego (efekt majątkowy i tańsze kredyty). Te ustalenia wyznaczają sformułowanie zasady działania mechanizmu transmisyjnego, dzięki któremu zwiększenie podaży pieniądza wywołuje przesuniecie w górę popytu globalnego oraz wzrost dochodu i produkcji w punkcie równowagi.

5. Od czego zależy poziom naturalnej stopy bezrobocia (jakie warunki instytucjonalne należy uwzględnić)?

Naturalna stopa bezrobocia to stopa bezrobocia, przy której rynki pracy i rynki produktów znajdują się w równowadze. Mówiąc bardziej dokładnie::
Naturalną stopą bezrobocia jest ta jego stopa, przy której siły oddziaływujące na wzrost bądź spadek cen i płac równoważą się. Przy stopie naturalnej inflacja płac i cen jest stabilna; nie występują tendencje wskazujące bądź to na przyspieszenie, bądź to na spadek inflacji. We współczesnej gospodarce, nastawionej na zapobieganie wysokiej stopie inflacji, naturalna stopa bezrobocia oznacza ten jej najniższy poziom, który można utrzymać; tym samym wyraża najwyższy dający się utrzymać poziom zatrudnienia i odpowiada potencjalnemu poziomowi produktu w danym kraju.

Czynniki wpływające na poziom naturalnej stopy bezrobocia:

- sztywne płace realne – wyższy poziom bezrobocia w poszczególnych krajach wiąże się z większą sztywnością reakcji płac realnych w odniesieniu do zmian w poziomie
- wartość oczekiwana strumienia zasiłków, opodatkowanie płac i państwo opiekuńcze – osoba bezrobotna porównuje oczekiwaną wartość strumienia dochodów z pracy z oczekiwaną wartością strumienia dochodów z ubezpieczenia społecznego, gdy ma ona perspektywę długookresowego zasiłku jej motywacja w celu poszukiwania pracy maleje,
- regulacje dotyczące płacy minimalnej,


- efekt „histerezy” i bezrobocie długookresowe – utrzymujące bezrobocie wiąże się z niskimi odpływami z jego poziomu, co oznacza, że długość pozostawania bezrobotnym zmniejsza szanse danej osoby na znalezienie pracy, co więcej długookresowi bezrobotni nie stają się źródłem presji na obniżenie płac, gdyż nie stanowią znaczącej konkurencji na rynku płac,
- koszty zmian w zatrudnieniu
- stały napływ ludzi na rynek pracy i sezonowość pracy.

6. Proszę wyjaśnić specyfikę banków jako pośredników finansowych. Co odróżnia banki komercyjne od np. instytucji ubezpieczeniowych, funduszy emerytalnych?

Bank - określony jest jako przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność polega na udzielaniu kredytu, świadczeniu usług w obrocie pieniężnym, kredytowym i kapitałowym itp. - oprócz tego, że banki spełniają rolę płatnika, agenta, gwaranta, pełni także rolę pośrednika. Banki pośredniczą także w dokonywaniu transformacji otrzymanych depozytów w kredyty dla przedsiębiorstw i osób fizycznych oraz odgrywa role instrumentu w realizacji polityki gospodarczej kraju, przy regulowaniu podaży pieniądza poprzez działanie banku centralnego. Przepływy środków pieniężnych pomiędzy tymi podmiotami mogą następować w sposób bezpośredni.
Pojawienie się banku jako pośrednika reguluje ten próg. Osoba posiadająca nadwyżkę środków pieniężnych jak i odczuwający niedobór mogą zgłosić się ze swoimi potrzebami do banku, który w warunkach wysokiego bezpieczeństwa wyświadczy im odpowiednie usługi.
Banki komercyjne poszukują dla siebie możliwości inwestycji, zdobycia środków na działalność kredytową i same oferując swoje usługi kredytowe bądź też inwestycyjne. Zajmują się one działalnością depozytowo-kredytową, prowadzą rozliczenia pieniężne. Świadczą określone usługi (obsługa obrotu gotówkowego i bezgotówkowego) i jednocześnie są przedsiębiorstwami, których głównym celem powinno być osiąganie zysku. Realizacja tego celu wymaga: zachowania płynności przestrzegania przepisów finansowych i rozliczeniowych.

Banki komercyjne odgrywają także ważną rolę w przepływie kapitału między różnymi podmiotami gospodarczymi. Poprzez świadczenie usług na rzecz swoich klientów banki uruchamiają obieg pieniężny w gospodarce.
Do innych instytucji finansowych zaliczamy również : firmy ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, fundusze venture capital, które pełnią rolę pośredników, gdyż przyjmują pieniądze i wykorzystują je do udzielania pożyczek. Cechą wyróżniającą banków jest to, że część ich pasywów jest wykorzystywana jako środek płatniczy, w związku z tym stanowi część składową zasobu pieniądza.

7. Czym jest mnożnik kreacji pieniądza i od czego zależy jego wielkość?

Wskaźnik kreacji pieniądza, inaczej mnożnik pieniądza, mówi nam o ile zmieni się podaż pieniądza przy określonej zmianie bazy monetarnej. Mnożnik ten wyraża wpływ, innych niż baza monetarna, czynników kształtujących podaż pieniądza.
Wysokość mnożnika kreacji pieniądza zależy od dwóch kluczowych współczynników: planowanej przez banki stopy rezerw gotówkowych (tj. stosunku rezerw do całkowitej wartości wkładów) oraz do planowanego stosunku gotówki w obiegu pozabankowym do całkowitej wartości wkładów w bankach.
Mnożnik kreacji będzie tym większy, im:
- niższa jest zamierzona przez banki stopa rezerwy gotówkowe – wkłady (czyli poziom rezerw obowiązkowych do wkładów), to umożliwia kreację większej ilości pieniądza depozytowego.
- niższa jest planowana przez sektor pozabankowy stopa gotówka – wkłady (banki mają więcej pieniędzy, co ułatwia kreację kredytu),

8. Proszę wymienić narzędzia oddziaływania banku centralnego na wielkość podaży pieniądza i krótko scharakteryzować wybrane z nich.

Bank centralny stosuje trzy główne narzędzia za pomocą których może wpływać na wielkość podaż pieniądza, są to;

- rezerwy obowiązkowe
- operacje otwartego rynku
- stopa dyskontowa

rezerwy obowiązkowe – stopa rezerw obowiązkowych jest to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów , jaką muszą utrzymywać banki komercyjne na mocy banku centralnego, inaczej mówiąc stopa rezerw obowiązkowych określa jaką część każdego depozytu banki komercyjne muszą przeznaczyć na rezerwę obowiązkową.

operacje otwartego rynku – występują gdy Bank Centralny zmienia wielkość bazy monetarnej kupując lub sprzedając papiery wartościowe na otwartym rynku. Operacje te pozwalają na bezpośrednie oddziaływanie na wielkość bazy monetarnej. Ponieważ podaż pieniądza jest to iloczyn bazy monetarnej i mnożnika kreacji pieniądza, więc równocześnie wpływają na rozmiary podaży pieniądza. Skup papierów wartościowych przez BC zwiększa podaż pieniądza, natomiast sprzedaż ich zmniejsza podaż pieniądza.

stopa dyskontowa – jest to stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym, czyli jest to cena jaką musiałby zapłacić bank komercyjny gdyby wystąpił o kredyt do banku centralnego. Stopa procentowa banku centralnego jest na ogół wyższa od stopy procentowej banków komercyjny. Gdy bank centralny podnosi stopę procentową to banki komercyjne podnoszą cenę kredytu. W skutek tego zmniejsza się popyt na dobra konsumpcyjne i inwestycyjne. Jednocześnie banki komercyjne podnoszą oprocentowanie depozytów, aby zwiększyć podaż pieniądza ze strony ludności oraz aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zwrócenia się o kredyt do Banku Centralnego.

9. Proszę wymienić motywy utrzymywania pieniądza. Jak na wielkość popytu na pieniądz wpływają zmiany cen, realnego dochodu oraz stopy procentowej?

Motywy utrzymania pieniądza:
- motyw transakcyjny czyli konieczność posiadania pełnej gotówki na bieżące zakupy i płatności jeżeli nie można lub się nie chce tego załatwić przy pomocy obrotu bezgotówkowego - pieniądz jest potrzebny po to, aby móc zapłacić za potrzebne i pożądane przez nas towary i usługi;

- motyw ostrożności (przezorności) czyli konieczność utrzymywania pewnych rezerw gotówki na nieprzewidziane, a konieczne wydatki lub bardzo atrakcyjne zakupy, a także ze względu na brak pewności uzyskania w pewnym czasie odpowiednie!! dochodów - ludzie chcą mieć nie tylko tyle pieniędzy ile im potrzeba na konkretny jeden towar lub usługę; zawsze chce się mieć jeszcze więcej, aby mieć jakieś zabezpieczenie;

-motyw spekulacyjny (portfelowy) czyli konieczność posiadania pewne) sumy pieniądza gotówkowego np. na spekulacyjny zakup papierów wartościowych (z uwzględnieniem stopnia ryzyka lokaty w mniej lub bardziej bezpieczne walory) - ludzie są czasami niewolnikami określonych sytuacji - bo gdyby mieli w określonym czasie tyle a tyle pieniędzy to mogliby kupić coś o okazyjnej cenie.

Popyt na pieniądz zależy od ceny.
W makroekonomii ważne są trzy podstawowe twierdzenia dotyczące popytu na pieniądz:
- ludzie chcą posiadać mniej pieniędzy, kiedy stopa procentowa jest wysoka, i na odwrót, chcą posiadać więcej pieniędzy, kiedy stopa procentowa jest niska – stopa procentowa mówi o tym, jak dużo konsument lub firma mogliby zarobić posiadając więcej swojego majątku w postaci lokat, które dają pełne oprocentowanie, zamiast w postaci gotówki, która nie przynosi odsetek, lub w postaci niskooprocentowanych rachunków czekowych. Oczywiście, im więcej można zarobić posiadając pozycje majątkowe o pełnym oprocentowaniu (gdyż stopa procentowa jest wysoka), tym mniej pieniędzy ludzie będą chcieli posiadać.,
- ludzie chcą posiadać więcej pieniędzy, gdy mają wyższe dochody, i na odwrót, mniej pieniędzy, gdy mają niższe dochody – im większe dochody rodziny, tym więcej chce ona wydawać i tym więcej potrzebuje pieniędzy do dokonywania transakcji, więcej pieniędzy będzie potrzebnych, aby także sprzedawać dobra, (istnieje wprost proporcjonalna zależność),
- ludzie chcą posiadać więcej pieniędzy, gdy poziom cen jest wyższy, i na odwrót, mniej pieniędzy, gdy poziom cen jest niższy – gdy poziom cen będzie wyższy, dobra i usługi staną się droższe; potrzeba będzie więcej gotówki, aby za nie płacić.






10. Proszę wymienić kryteria monetarne i fiskalne z Maastricht i określić ich spełnienie przez Polskę.
W Maastricht 7 lutego 1992 r. kraje członkowskie Wspólnot Europejskich podpisały Traktat Unii Europejskiej.

W sferze gospodarczej wyznaczył on etapy tworzenia oraz podstawowe instytucje Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW). Wprowadził obowiązek stabilizacji cen i unikania nadmiernych deficytów budżetowych, umocnienia niezależności narodowych banków centralnych. Utworzył Europejski Instytut Walutowy (potem przekształcony w Europejski Bank Centralny) i sformułował kryteria zbieżności, które muszą spełniać kraje aspirujące do członkostwa w UGW. Postanowił o wprowadzeniu od 1.01.1999 r. jednolitej waluty europejskiej Euro.
Traktat z Maastricht określił w sposób ogólny kryteria zbieżności umożliwiające członkostwo w Unii Gospodarczo-Walutowej, które zostały wyszczególnione w protokołach do Traktatu. Do głównych kryteriów zaliczono:
Kryteria monetarne:
- inflacja (maksymalnie 1,5 punktu procentowego powyżej średniej dla trzech państw UE o najniższej inflacji),
- kurs walutowy (wahania kursu muszą utrzymać się w przedziale wahań przewidzianych przez tzw. System Mechanizmów Kursowych, a waluta nie może być dewaluowana w ciągu ostatnich dwóch lat przed dokonaniem oceny),
- długookresowe stopy procentowe (maksymalnie dwa punkty procentowe powyżej średniej dla trzech państw UE o najniższej inflacji),
Kryteria fiskalne:
- dług publiczny (maksymalnie 60% PKB).
- deficyt budżetowy (maksymalnie 3% PKB),
Za uzupełniające do przedstawionych kryteriów można uznać : stabilność cen, niezależność banku centralnego.
W listopadzie 2003 r. Polska spełniała kryterium inflacyjne, kryterium długoterminowych stóp procentowych oraz kryterium długu publicznego. Spełnienie kryterium deficytu sektora finansów publicznych wymaga przeprowadzenia głębokich reform ograniczających wydatki publiczne oraz usprawnienia kierowania finansami publicznymi.

11. Dlaczego w czasie recesji rośnie deficyt budżetowy?

Deficyt budżetowy oznacza to, że wpływy budżetowe osiągane w pierwszej kolejności z podatków są mniejsze niż planowane wydatki obejmujące zarówno zakupy dóbr i usług, jak i transfery. W czasie recesji realne dochody z podatków maleją o większy procent niż realny PKB.
Państwo finansuje zwykle swój deficyt poprzez sprzedaż obligacji, zapożyczając się
u społeczeństwa. Obligacje są papierami prawie pozbawionymi ryzyka a dochód z ich kupna i odsprzedaży wydaje się pewny. Na rzecz posiadania obligacji państwowych przemawia to, że dochód z obligacji państwowych nie podlega opodatkowaniu. Państwo zobowiązuje się do ich odkupienia w przyszłości oraz zapłacenia określonej kwoty odsetek. Rezultatem pożyczek jest wzrost zadłużenia państwa wobec społeczeństwa. Mechanizm zaistniałej sytuacji jest następujący: wzrost wydatków państwa prowadzi do zwiększenia produkcji zapewniającej równowagę. Przy danej stopie podatkowej wpływy podatkowe wzrastają. Mimo to ciągle powiększa się deficyt budżetowy.

12. Wyjaśnij różnicę między deficytem strukturalnym a deficytem cyklicznym.

Deficyt strukturalny – jest to taki deficyt, który powstał w celu realizacji wysokiej stopy zatrudnienia.
Deficyt cykliczny – to deficyt stworzony przez recesje gospodarczą, powodująca obniżenie dochodów państwa, wywołaną zmniejszenie wpływów podatkowych ze względu na kurczący się produkt krajowy brutto, a jednocześnie zwiększenie się wydatków na zasiłki dla bezrobotnych.

13. Dlaczego płatności transferowe są automatycznymi stabilizatorami?

Państwo ponosi wydatki związane z finansowaniem płatności transferowych.
W grupie tej znajdują się m.in. emerytury, zasiłki dla bezrobotnych i subwencje dla firm prywatnych oraz przedsiębiorstw państwowych (pokrywanie ich strat).
Automatyczne stabilizatory gospodarki, są to narzędzia polityki fiskalnej które reagują na zmiany aktywności gospodarczej bez potrzeby podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących ich użycia. Gdy rośnie bezrobocie, a dochody spadają, pewne programy rządowe automatycznie zwiększają transfery dochodów do gospodarstw domowych. Najważniejsze automatyczne stabilizatory to podatki po stronie wpływów budżetowych oraz zapomogi dla bezrobotnych, po stronie wydatków budżetowych. Zaletą automatycznych stabilizatorów gospodarki jest to, że działają one natychmiast, ale nie wysyłają bodźców dla zmiany istniejącej sytuacji ekonomicznej i są nieskuteczne wobec problemów natury strukturalnej. Automatyczny stabilizator gospodarki - podatki - jego działanie wyraża się w tym, że w czasie recesji maleją wpływy do budżetu powodując powstanie większego lub mniejszego deficytu budżetowego, a w czasie ożywienia gospodarki rosną wpływy do budżetu, ograniczając możliwości dochodowe producentów i konsumentów.

14. Dlaczego redukcja podatków może w ogóle nie mieć wpływu na konsumpcję, jeśli rodziny są ukierunkowane na przyszłość?

Spadek oszczędności państwa (większy dzisiejszy deficyt) zostanie zrekompensowany przez dokładnie taki sami przyrost oszczędności sektora prywatnego. Wydatki sektora prywatnego nie zmieniają się, zaś przyrost dochodów rozporządzalnych (będący wynikiem obniżki podatków) zostaje w całości przeznaczony na dodatkowe oszczędności. Ta decyzja jest antycypacją podwyżki podatków w przyszłości.

15. Dlaczego powinno się traktować zakupy państwowe jako zakłócenia łącznego popytu?

Zakupy państwowe traktowane są jako zakłócenie łącznego popytu, gdyż obcięcie tych zakupów może zmniejszyć deficyt budżetowy. Niemniej jednak obcięcie zakupów państwowych prowadzi do redukcji także deficyt bilansu handlowego, gdzie eksport netto wtedy wzrasta.

16. Na czym polega idea przewagi komparatywnej?

Przewaga komparatywna to różnica między alternatywnym kosztem wytwarzania dobra, z którego trzeba zrezygnować, aby wytworzyć inne dobro.
Otrzymujemy koszty różnych dóbr. Idea przewagi komparatywnej polega na tym, że kraje wytwarzają dobra, których względne koszty produkcji są niższe niż w innych krajach. Zgodnie z tą zasadą przewagi komparatywnej kraje wytwarzają i eksportują dobra, których względne koszty wytwarzania są niższe niż w innych krajach.

17. Jakie są przyczyny międzynarodowych przepływów czynników produkcji?

Obrót towarowy był głównym podmiotem zainteresowań Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne, a potem międzynarodowy przepływ towarów. Liczy się przepływ kapitału
i pracy, co nasiliło się w XX w. (po IIwś). Dynamika przepływu kapitału i pracy przewyższyła tempo eksportu towarów. Cechą charakterystyczną tych przepływów było to, że te przepływy ogarnęły cały świat (globalizacja). Nowe formy międzynarodowych przepływów (korporacje międzynarodowe)
Przyczyny międzynarodowych przepływów pracy i kapitału:
- chęć uzyskania większego dochodu – imigracje siły roboczej, istnieje gdy występuje różnica płacy między krajem macierzystym a za granica
- trudności lub niemożność zastosowania czynników produkcji na rynku wewnętrznym (krajowym) – dane kraje mają przewagę podaży czynnika produkcji to ta nadwyżka jest przemieszczana za granicę np.:
bezrobocie – nadwyżka wolnej siły roboczej, jest dużo chętnych dlatego wyjeżdżają. Kryzys – wolny kapitał nie ma lokaty w kraju to się go przemieszcza za granicę
- integracja gospodarcza, globalizacja.

18. Jakie podstawowe korzyści wiążą się z wejściem Polski do strefy euro?

Najogólniej można powiedzieć, że skutki jakich należy się spodziewać w wyniku utworzenia jednego wspólnego pieniądza będą konsekwencją przejścia do jednowalutowości w stosunkach między krajami Unii, a z drugiej strony – w stosunkach Polski z nowym organizmem gospodarczym.
Główne korzyści z wprowadzenia wspólnego pieniądza:
- przyspieszenie uzyskania oczekiwanych rezultatów wynikających z funkcjonowania jednolitego rynku
Integracja tego rynku powinna stworzyć korzystniejsze warunki do rozwoju konkurencji i obniżki cen, a w konsekwencji do zwiększenia produkcji
i efektywności gospodarowania,
- wyeliminowanie kosztów związanych z wymianą, w ramach unii, jednej waluty na inną
(koszty te wynoszą dziś od 0,1% do 0,2% PKB w dużych krajach oraz do 1% w małych krajach, otwartych na zagranicę, co odpowiada łącznej kwocie 20-25 mld ECU). Konsekwencją tych oszczędności byłby spadek dochodów banków
w wysokości blisko 5%,
- stworzenie pieniądza międzynarodowego, który sprzyjać będzie powstaniu wielobiegunowego systemu walutowego
- wyeliminowanie niepewności wynikającej ze zmian kursów i walut
Konsekwencją wprowadzenia wspólnego pieniądza byłaby bowiem likwidacja kursów walut narodowych wobec siebie, co czyni zbędną konieczność stosowania przez banki różnorodnych instrumentów zabezpieczających przed ryzykiem walutowym. Wspólny pieniądz sprzyjałby również procesowi wyrównywania się stóp procentowych od podobnych aktywów na obszarze jednolitego rynku,
Ze względu na siłę ekonomiczną EWG wspólna waluta europejska powinna stać się konkurencyjna wobec dolara w zakresie : finansowania transakcji zagranicznych, fakturowania operacji handlowych oraz przechowywania rezerw walutowych. Dzięki wspólnej waluty banki centralne krajów EWG będą mogły obniżać swoje rezerwy dewizowe, gdyż nie będą już musiały interweniować na rynkach walutowych w obronie własnej, narodowej waluty,
- eliminacja kosztów transakcyjnych
(dzięki możliwości korzystania ze wspólnego pieniądza we wszystkich krajach UGW wyeliminowane zostały koszty kupna/sprzedaży walut, co przyczyni się do obniżenia kosztów działalności przedsiębiorstw i w rezultacie podwyższy ich efektywność),
- przejrzystość i stabilność cen
- strategia rynku finansowego
(dzięki wspólnej walucie nastąpi rozwój europejskiego rynku kapitałowego oraz nasili się konkurencja między bankami europejskimi, co przyczyni się do obniżenia kosztu pozyskania środków finansowych, szczególnie przez małe i średnie firmy),
- wpływ na inwestycje.
(dzięki prezentowaniu cen wszystkich dóbr i usług w tej samej walucie widoczne staną się różnice cen jednakowych produktów w poszczególnych krajach UGW,
co powinno zwiększyć konkurencję i w konsekwencji doprowadzić do spadku cen
i poprawy jakości oferowanych produktów i usług),

19. Wymień kilka czynników wpływających na kurs walutowy i omów krótko jeden
z nich.

Kurs walutowy to cena obcej waluty wyrażona w pieniądzu krajowym.
Czynniki wpływające na kurs walutowy :
Deprecjacja – obniżka kursu walutowego, która powoduje spadek cen eksportowych
i wzrost cen importowych, występuje w warunkach wysokiej inflacji
Term sof Trade – są to wskaźniki mierzone stosunkiem względnych zmian cen towarów eksportowanych do względnych zmian cen towarów importowanych.
Aprecjacja – wzrost kursu walutowego, co powoduje eksporcie i spadek cen w imporcie, bilans płatniczy pogarsza się natomiast Term sof Trade poprawia swoją pozycje

20. Podaj kontrargumenty wobec postulatu: „Musimy wszelkimi metodami poprawić nasz bilans handlowy i walczyć z bezrobociem. Najlepiej według sekwencji: Ograniczenie importu  wzrost popytu na produkcję krajową  wzrost dochodów i konsumpcji (i wzrost zatrudnienia).”

Kontrargumenty:
- Spadek importu osłabia zdolności importowe naszych partnerów handlowych, , rośnie bezrobocie.
- Produkcja nie wzrasta o wielkość, o jaką ograniczono import, spada konsumpcja, rosną ceny.
- Groźba wprowadzenia ceł odwetowych. W najlepszym przypadku produkcja przesunęłaby się z sektora eksportowego na konkurujący z importem, który nie ma przewagi konkurencyjnej.
- Nie zawsze producenci krajowi mają niewykorzystane wszystkie swoje moce wytwórcze.
- Ograniczenia importu,
- Wzrost szarej strefy.