Położenie geograficzne regionu łódzkiego w Polsce i Łodzi w regionie

Dzisiejszy obraz Łodzi jest skutkiem działań licznych procesów gospodarczych i społecznych w określonym środowisku przyrodniczym podczas wielu lat. Szczególnie ważnym okresem był XIX i XX wiek. Wtedy drastycznym przemianom uległa szata roślinna, świat zwierzęcy, czego konsekwencjami była zmiana stosunków wodnych i glebowych (oraz mniej ważne nieorganiczne fragmenty środowiska: rzeźba powierzchni, budowa geologiczna i klimat...).

Łódź położona jest centralnie w skali kraju, w odległości jedynie 30 km na południe od geometrycznego środka Polski znajdującego się w miejscowości: Piątek. W wyniku nowego podziału administracyjnego Polski obszar łódzki znacznie się powiększył. Dawniej liczył on 214,3 km2 i zawierał się pomiędzy 51○41’15’’ a 51○51’45’’ szerokości geograficznej północnej oraz pomiędzy 19○20’31’’ i 19○37’04’’ długości geograficznej wschodniej. Odległość pomiędzy najdalej na północ leżącym fragmentem miasta (na skraju Lasu Łagiewnickiego niedaleko wsi Skotniki), a skrajnym punktem na południu przy Gadce Nowej wynosi 19,3 km. Rozciągłość równoleżnikowa, wyznaczona przez skrajne punkty w rejonie Kochanówki na zachodzie i osiedla Olechowa na wschodzie (teraz dalej jeszcze wysunięte jest Andrzejowo, które niedawne przyłączono do miasta: Łódź) – 18,6 km. Środek rejonu administracyjnego Łodzi wypada mniej więcej u zbiegu ulic: Narutowicza i Tramwajowej.

Aby rozpatrzyć warunki naturalne Łodzi trzeba je przedstawić na tle szerszego środowiska przyrodniczego, wewnątrz którego wyrosło miasto. W rejonie łódzkim zawiera się tak zwany łódzki region geograficzny, którego naturalne granice są wyznaczone przez dolinę Warty (na południu i zachodzie), fragment bruzdy pradoliny warszawsko – berlińskiej wykorzystanej przez dolny Ner i środkową Bzurę (na północy) oraz dolinę Rawki i środkowy odcinek Pilicy (na wschodzie).

Pod względem fizyczno – geograficznym region łódzki stanowi krainę przejściową pomiędzy wyżynami Polski południowej, a nizinami Polski środkowej. Ten rejon wyraźnie się wyróżnia spośród innych obszarów Polski – ma swój indywidualny charakter. Dotyczy to zwłaszcza tak zwanego półwyspu wyżynnego, biegnącego południkowo w linii, wokół której powstała Łódź. Jego wysokość w wielu miejscach jest znacznie większa niż 200 metrów n. p. m.. Ten półwysep składa się z pasów wyżyn południowych wkraczających daleko na północ i rozrywających ciągłość polskiego niżu. Ale dominują na tym terenie głównie skały luźne, które budują liczne liczne wzgórza, pagórki, równiny i inne formy rzeźby... Dlatego też ten obszar podobny jest bardziej do terenów niżowych niż do pasów starych gór i wyżyn. Te cechy wyodrębniają region łódzki z wyżynnej południowej Polski i nizinnej północnej Polski.

Oprócz tego tenże półwysep wyżynny jest najdalej wysuniętym na północ zwartym obszarem o wysokościach powyżej 200 m n. p. m. Najwyższe jego wzniesienia – 282,9 m n. p. m. koło wsi Dąbrowa, na północny – wschód od Łodzi oraz 288 m n. p. m. w kulminacji Pagórków Tuszyńskich – są do tego najwyższym punktem w całym pasie Nizin Środkowopolskich. Rezultatem takiego położenia było nazywanie tego terenu dawniej Wyżyną Łódzką. Jednak geneza tej formy powoduje, że obecnie już nie określamy tak tego regionu Polski – nazywamy go mianowicie w odniesieniu do interesującego nas północnego fragmentu ostrogi wyżynnej (obręb północno – wschodnich dzielnic Łodzi) Wzniesieniami Łódzkimi. Ten region jest jednym z mezoregionów makroregionu Wniesień Południowomazowieckich. Natomiast leżącą u podnóża Wzniesień Łódzkich i obejmującą między innymi środkową oraz zachodnią część miasta, lekko pofalowana równina moreny dennej należy już do mezoregionu Wysoczyzny Łaskiej, będącej częścią makroregionu Nizin Południkowowielkopolskich.

Łódź położona jest zatem na styku dwóch mezoregionów wchodzących w skład odrębnych, podstawowych makroregionów fizyczno – geograficznych wyodrębnionych na obszarze Polski środkowej, w strefie przejściowej pomiędzy nizinami i równinami południowej Wielkopolski, a wzniesieniami południowego Mazowsza i dalej wyżynami północnej Małopolski. To charakterystyczne położenie mocno wpłynęło na rozwój osadniczy i gospodarczy w obszarze dzisiejszego miasta Łodzi.

Łódź poprzez położenie częściowo w dość wysoko, a z drugiej strony nisko ma liczne kłopoty z kanalizacją... Dzięki temu, że leży na dziale wodnym między dorzeczami Wisły i Odry nie ma kłopotów z wodą, ale też ma kłopoty z zaopatrywaniem się w wodę. Duża jej części jest pobierana z zalewu Sulejowskiego, ale jest on bardzo zanieczyszczony i to utrudnia spożywanie jego wody... – potrzebne są liczne oczyszczalnie ścieków. Fabryki jeszcze do niedawna bardzo zatruwały okoliczne rzeczki, które zamieniły się po prostu w ścieki. Na szczęście od niedawna proces ten zaczął się zmieniać na lepsze. Wracają coraz liczniej ryby, do takich rzek jak: Ner czy Warta.

Łódź ma dość duże problemy z transportem, gdyż nie posiada własnej obwodnicy (ma powstać w rejonie Strykowa, ale istnieją liczne protesty mieszkańców tej okolicy, które hamują jej budowę). Cały ruch idzie przez centrum miasta, a to powoduje duże zanieczyszczenie. Wynikiem tego jest duży procent zachorowań za raka i w dalszym stopniu ujemny przyrost naturalny. Transport kolejowy także nie jest korzystny dla tego miasta. Bliskie położenie względem stolicy powoduje, że główne linie omijają Łódź i prowadzą prosto do Warszawy, i trzeba zawracać (np. centralną magistralą). Ale owszem położenie w miarę niedaleko od największego miasta Polski przynosi także wiele dobrego – miejsca pracy, przyśpiesza rozwój zarówno gospodarczy jak i kulturalny. Ludność Łodzi jest pochodzenia wiejskiego. Trzecie pokolenie w przeszłość przybyło głównie ze wsi, gdy Łódź przeżywała okres dużego rozkwitu przemysłowego. Powoduje to, że mieszkańcy w większości nie są wykształceni w aż tak dużym stopniu jak mieszkańcy innych miast. Rozwój kulturalny i intelektualny jednak idzie do przodu (mamy wyższe szkoły oraz wiele festiwali i imprez o charakterze ogólnopolskim, a nawet jeszcze większym np. Parada Wolności – impreza muzyki techno).