Właściwość organu. Wyróżniamy szczególną i ogólną kompetencję organu do podjęcia rozstrzygnięcia:
1 szczególna – zdolność organu do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy;
2 ogólna – zdolność do załatwiania spraw ogólnie;
Właściwość szczególna to zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania spraw administracyjnych określonego typu:
A ustawowa – wynika z przepisów ustawy;
B delegacyjna – wynika z delegacji ze względu na przekazanie sprawy z jednego organu adm.publ. do drugiego;
Właściwość ustawowa składa się z właściwości:
1) miejscowej – zdolność prawna organu adm.publ. do załatwienia określonych spraw na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju;
2) rzeczowej –ustala się ją na podstawie przepisów materialnoprawnych i ustrojowych, które to przepisy dotyczą kompetencji organów adm.publ.;
3) instancyjnej – zdolność organu administracji do przeprowadzenia weryfikacji decyzji na drodze administracyjnej; zasady ustalania tej właściwości określa kpa.
Właściwość delegacyjna:
Kpa dopuszcza możliwość przekazania do rozpoznania i rozstrzygnięcia określonej sprawy będącej przedmiotem postępowania jednemu organowi przez drugi organ administracyjny. Przewidziane jest to w przypadku wyłączenia organu administracji od załatwienia sprawy. W momencie wyłączenia organu, właściwy do rozstrzygnięcia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może przekazać rozpatrzenie i rozstrzygnięcie sprawy podległemu sobie organowi.
Przekazanie innemu organowi niektórych czynności procesowych nazywane jest instytucją pomocy prawnej.
Organy właściwe w sprawie generalnie nie mogą przekazać swej właściwości organowi wyższego lub niższego stopnia.
Przepis przewiduje tzw. dewolucję kompetencji.
Kpa ustala sankcje nieważności za naruszenie przepisów o właściwości. Właściwość organów administracji wynika albo wprost z ustawy, albo z aktów wykonawczych na podstawie ustawy, albo z zawartych na podstawie ustawy porozumień.
Rozstrzygnięcie sporu o właściwość następuje w formie aktu administracyjnego (art.22), ale nie w formach przewidzianych w postępowaniu adm.(ani w formie decyzji, ani w formie postanowienia):
A nie przysługują do tego aktu środki odwoławcze w administracyjnym toku instancji
B nie przysługuje też skarga do NSA.
Nie jest to rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w formie decyzji – chodzi tu jedynie o ustalenie organu właściwego do przeprowadzenia postępowania.
Organy pozostające w sporze do czasu jego rozstrzygnięcia czasowo tracą zdolność prawną. Mogą jednak dokonywać czynności nie cierpiących zwłoki. W przypadku utraty zdolności do wydawania decyzji nie można przedstawić organowi zarzutu bezczynności.
Wyłączenie: pracownika, organu, członka organu kolegialnego ma miejsce w przypadku, gdy mogłoby dojść do naruszenia zasad ogólnych, tzn.:
A zasady prawdy obiektywnej (bliskość wobec strony, bliskość wobec sprawy);
B zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej (może tu nastąpić wyłączenie całej instancji; organ jako całość jest niezdolny do prowadzenia postępowania i wydania decyzji: osobiste zaangażowanie w sprawę, sprawowanie funkcji kierowniczych, bliskość osoby zajmującej stanowisko kierownicze wobec sprawy);
Strona.
– zasada dostępu do procesu ma na celu umożliwienie ochrony interesu prawnego.
Prawo do procesu składa się z:
A prawa podmiotowego – prawa jednostki do ochrony jej interesu prawnego;
B właściwości organu administracji do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej;
C elementu przedmiotowego, który polega na tym, że sprawa musi być: 1) indywidualna i 2) rozstrzygana w drodze decyzji adm.
Konstytucyjne prawo dostępu do sądu realizowane jest w procesie administracyjnym przez prawo do uczestniczenia przez strony w procesie administracyjnym.
Zdolność administracyjno-prawną posiada ten, kto może być podmiotem praw i obowiązków, o których rozstrzyga się przez wydanie decyzji administracyjnej:
A osoby fizyczne – bez ograniczeń;
B osoby prawne;
C inne podmioty – wyodrębnione organizacyjnie w strukturze aparatu państwowego lub organizacje społeczne, niezależnie od tego, czy z mocy Kc posiadają zdolność prawną.
Podmioty na prawach stron:
1 organizacje społeczne
2 prokurator
3 Rzecznik Praw Obywatelskich.
Prokurator i RPO sam postanawia, że weźmie udział w postępowaniu – wynika to z funkcji kontrolnej tego organu.
Organizacja społeczna jest dopuszczana do udziału w postępowaniu.
Podmiot występujący na prawach strony nie ma interesu prawnego, ani obowiązku do występowania. Podmiot taki nie jest adresatem decyzji, ma jedynie uprawnienia procesowe przysługujące stronie.
Organizacja społeczna może wystąpić w interesie strony przeciwko żądaniom i interesom drugiej strony. Może także nie wiązać swoich czynności z żadną ze stron – może być rzecznikiem interesu publicznego.
Organizacja społeczna może wystąpić z inicjatywą:
- żądania wszczęcia postępowania w interesie innej osoby;
- żądania wszczęcia postępowania w interesie innej osoby i dopuszczenia organizacji do udziału w postępowaniu
- żądania dopuszczenia do postępowania już toczącego się w sprawie zawisłej przed organem administracji w każdej instancji i w każdym trybie;
Organizacja może także ubiegać się o zgodę organu administracji do przedstawienia swego poglądu w sprawie.
Przesłanki inicjatywy procesowej: cel statutowy i względy interesu społecznego, muszą występować łącznie.
Żądanie wszczęcia postępowania może mieć miejsce:
A tylko w sprawie, gdzie organ administracji może wnieść sprawę z urzędu (postanowienie o wszczęciu postępowania z urzędu);
B w przypadku postępowania wszczynanego na wniosek, żądanie organizacji społecznej w sprawie jego wszczęcia powinno być załatwione odmownie, chyba że przemawia za tym interes strony i strona godzi się na to.
Dopuszczenie do udziału następuje w sprawie już zawisłej i nie ma znaczenia, czy postępowanie wszczęto na wniosek czy z urzędu.
Zgoda organu na przedstawienie poglądu wymaga formy postanowienia.
Od chwili doręczenia postanowienia o dopuszczeniu organizacji społecznej do udziału w postępowaniu, uzyskuje ona prawa strony. Nie może ona:
1 dokonywać czynności dyspozycyjnych;
2 domagać się zawieszenia postępowania;
3 domagać się umorzenia postępowania;
4 żądać wznowienia postępowania na podstawie faktu, że strona nie brała czynnego udziału w postępowaniu.
Organizacja nie może składać oświadczeń woli wymaganych w prawie materialnym odnośnie nabywania czy zrzekania się uprawnień.
Pełnomocnictwo.
Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.
Osobiste działanie może wynikać z przepisów prawa, z natury czynności procesowych.
Od chwili doręczenia organowi pełnomocnictwa pełnomocnik powinien być traktowany na równi ze stronami (zawiadamiany o czynnościach, wzywany do udziału w postępowaniu). Pominięcie pełnomocnika strony jest równoznaczne z pominięciem strony i stanowi podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 1 pkt 4).
Mocodawca ma prawo:
A cofnąć pełnomocnictwo;
B chwilowo zawiesić;
C dokonywać pewnych czynności osobiście;
D określić zakres pełnomocnictwa (umocowanie do jednej/ kilku/ wszystkich czynności w postępowaniu)
Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych, nie musi posiadać szczególnych uprawnień zawodowych. Pełnomocnik może ustanowić substytut gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa.
Ustanowienie pełnomocnika (opłata skarbowa):
A ogólne w formie aktu notarialnego – wszystkie sprawy, które toczą się z udziałem strony;
B szczególne – do reprezentowania strony w konkretnej sprawie lub do dokonania konkretnej czynności procesowej.
Ustanowienie przedstawiciela
Organ administracji publicznej może wystąpić do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony. (art.34)
Załatwianie spraw. (art.35-38)
Należy zapewniać względną szybkość działania.
Terminy załatwiania spraw:
A bez zbędnej zwłoki – zakaz nieuzasadnionego przetrzymywania spraw bez nadawania im biegu; obowiązek prowadzenia postępowania bez zbędnych zahamowań;
B niezwłocznie podlegają załatwieniu sprawy, których stan faktyczny czy prawny może być od razu wiarygodnie ustalony przy wszczęciu postępowania na podstawie istniejącego materiału dowodowego.
Terminy załatwiania spraw mają charakter procesowy – ich upływ nie pozbawia organu administracji zdolności do rozpoznania sprawy przed nim już zawisłej. W przypadku przekroczenia terminu decyzja, która została wydana jest ważna, gdyż nie są to terminy prawa materialnego, które powodowałyby przedawnienie rozstrzygania sprawy.
Zwłoka ma następstwa o charakterze procesowym:
A odpowiedzialność organu za szkodę wyrządzoną stronie;
B pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności dyscyplinarnej(porządkowej) za naruszenie obowiązków służbowych.
Zwłoka nie jest podstawą zarzutu wadliwości decyzji.
Bieg terminu załatwiania sprawy w I instancji:
A art. 61 3 – datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień złożenia podania przez stronę;
B z urzędu – termin biegnie od momentu pierwszej czynności urzędowej, o której powiadomiono strony;
C tak samo będzie określony termin, gdy chodzi o postępowanie nadzwyczajne (np. stwierdzenie nieważności).
D termin do załatwienia sprawy przez organ odwoławczy będzie się liczył od nia wpływu odwołania wraz z aktami sprawy do organu odwoławczego;
E okres przeznaczony na czynności postępowania tylko organu odwoławczego: nie zalicza się tu czasu trwania czynności organu I instancji, za pośrednictwem którego to odwołanie jest wnoszone.
Zwłoka – zawiadomienie o zwłoce powinno mieć formę postanowienia, nie zażalenia.
Zażalenie na milczenie władzy:
Termin wniesienia tego zażalenia nie jest określony w żadnym przepisie prawa; może być ono wniesione w każdym czasie, kiedy organ pozostaje w zwłoce w stosunku do pierwszego lub następnego terminu.
A I termin – ustawowy
B II termin – dodatkowy, wyznaczony przez organ;
C III termin – wyznaczony przez organ wyższego stopnia.
Doręczenie. (art. 39-48)
Zasada oficjalności doręczeń:
A organ dokonuje doręczeń z urzędu – jest to jego obowiązek ustawowy;
B ważne jest samo doręczenie pisma; ni ma znaczenia czy adresat zapozna się z jego treścią. Jeżeli pismo zostało doręczone, doręczenie jest prawidłowe;
C pokwitowanie ma znaczenie dowodowe – stwarza ono domniemanie doręczenia, które może być obalone przeciwdowodem, jeżeli faktycznie doręczenie to nie nastąpiło;
D doręczeni jest czynnością materialno- techniczną.
Jeżeli adresat jest osobą fizyczną, pismo należy mu doręczyć osobiście. Są jednak pewne wyjątki:
- jeżeli strona jest reprezentowana przez inne podmioty, np. kuratora (tylko on może odebrać pismo); opiekuna lub przedstawiciela ustawowego;
-w przypadku gdy strona jest reprezentowana przez pełnomocnika;
-gdy pismo odbiera osoba uprawniona do odbioru pism (przedstawiciel)
Doręczenie pisma stronie z pominięciem przedstawiciela, kuratora, czy pełnomocnika jest prawnie bezskuteczne.
Istnieje możliwość tzw. Doręczenia zastępczego – pismo odbiera za pokwitowaniem osoba inna niż adresat (dorosły domownik, dozorca domu, sąsiad) – w skrzynce zostawia się zawiadomienie o tym fakcie. (p. też art.44)
Odmowa odbioru pisma nie tamuje biegu doręczenia, a ponadto przyjmuje się fikcję prawną doręczenia pisma.
Terminy. (art.57-70)
Termin jest to zastrzeżenie dodatkowe czynności prawnej, przez które skutek czynności prwnej zostanie ograniczony w czasie (termin jest, w przeciwieństwie do warunku, pewny).
Rodzaje terminów:
1 Materialne – okres, który może nastąpić w kształtowaniu praw i obowiązków w administracyjno-prawnym stosunku materialnym.Uchybienie: skutek prawny wygaśnięcia praw/ obowiązków o charakterze materialnym. 2 Ustawowe – wyznaczane przez ustawę/przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustawy, np. termin wniesienia odwołania.a. nie mogą być przez organ prowadzący postępowanie skracane, ani przedłużane;b. zachowanie terminu jest warunkiem skuteczności czynności procesowej dokonanej przez strony.Uchybienie powoduje bezskuteczność czynności procesowej strony.3 Przywracalne:Większość (praktycznie wszystkie) terminów procesowych może być przywrócona w trybie kpa (art.58).Terminy procesowe ustalenia dokonania czynności procesowej przez strony są terminami przywracalnymi, chyba że kpa stanowi inaczej. Procesowe – okres dokonania czynności procesowych przez podmioty (strony) lub uczestników postępowania.Uchybienie – skutek na płaszczyźnie procesowej przez uzależnienie skuteczności procesowej od zachowania tego terminu. Uchybienie terminu może spowodować bezskuteczność czynności procesowej. Bezskuteczność czynności procesowej może prowadzić do zamknięcia drogi postępowania administracyjnego, w efekcie może spowodować uniemożliwienie kształtowania stosunku materialnoprawnego; np. jeżeli strona nie uzupełniła braku w podanym terminie, powoduje to pozostawienie decyzji bez rozpoznania. Wyznaczone przez organ administracji publicznej, np. termin złożenia przez stronę wyjaśnień/ dowodów/ innych dokumentów; termin do zawarcia ugody administracyjnej.Na wniosek strony mogą być skracane bądź wydłużane. Jeżeli strona nie dopełni czynności w wyznaczonym terminie, traci prawo do ich dokonania (może jednak wnieść o przywrócenie terminu).Nieprzywracalne – nie mogą być przywrócone w trybie kpa. Jedynym nieprzekraczalnym terminem jest termin do złożenia prośby o przywrócenie terminu.
Przesłanki przywrócenia terminu:
1 przywrócenie to czynność procesowa mająca na celu ochronę jednostki przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu do podjęcia czynności procesowych przez strony lub uczestników postępowania.
2 Instytucji przywrócenia terminu nie można stosować do terminów materialno-prawnych, a jedynie do terminów dokonania czynności procesowych, np. termin wniesienia odwołania.
3 Legitymację do wystąpienia o przywrócenie terminu ma osoba zainteresowana, tzn. nie tylko osoba mająca interes prawny, ale i osoby występujące jako uczestnicy postępowania, np. świadkowie, biegli.
Organ ma obowiązek rozpatrzyć wniosek o przywrócenie terminu pozytywnie, jeśli spełnione zostaną następujące przesłanki:
A osoba zainteresowana uprawdopodobni brak swojej winy. Strona ma bowiem obowiązek szczególnej staranności przy wykonywaniu czynności procesowych; brak winy ma miejsce tylko wówczas, gdy niedopełnienie obowiązku nastąpiło z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia (nagła choroba, powódź, pożar);
B wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu
C dochowanie nieprzywracalnego terminu do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu (7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu);
D dopełnienie wraz z wniesieniem wniosku tej czynności, do której termin był wyznaczony.
Rozstrzygnięcie podania o przywrócenie terminu następuje w formie procesowej postanowienia. Prawo zażalenia służy tylko od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu.
Zarzut naruszenia prawa przy przywróceniu terminu nie może być przesłanką uchylenia decyzji.
Dopuszczalność wstrzymania wykonania decyzji lub postanowienia:
A organ na żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia,
B wniesienie odwołania z mocy prawa wstrzymuje wykonanie decyzji; odwołanie jest środkiem zaskarżenia bezwzględnie suspensywnym;
C zażalenie jest środkiem względnie suspensywnym, tzn. wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia i jest to pozostawione ocenie organu (postanowienia, na które służy zażalenie).
Wszczęcie postępowania (art.61-66)
Gdy postępowanie oparte jest na zasadach skargowości wówczas niezbędny jest wniosek strony. Wnioskodawca musi mieć legitymację procesową strony. Złożenie wniosku przez osobę, która nie jest stroną (jej pełnomocnikiem lub przedstawicielem) powinno spowodować wydanie decyzji odmownej z przyczyn formalnych (brak legitymacji procesowej wnioskodawcy).
Gdy przepis prawa nie normuje wprost inicjatywy wszczęcia postępowania, przyjmuje się ,że jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest określenie:
A obowiązków jednostki sprawę wszczyna się
B ograniczenia/ cofnięcia uprawnień z urzędu
C nadanie uprawnienia – sprawę wszczyna się na wniosek.
Postępowanie wyjaśniające (art. 75-88)
*środki dowodowe
1 dokument urzędowy
A uproszczenie postępowania dowodowego – nie ma potrzeby przeprowadzania innych dowodów co do faktów wskazanych w dokumencie,
B nie ma mocy bezwzględnej – przeciwdowód przeciwko treści,
C można powołać biegłego do zbadania autentyczności dokumentu.
2 dokumenty prywatne
A pismo określonej treści podpisane przez osobę,
B wartość ważności dokumentu zależy od tego, czy osoba, która go podpisała została pouczona o odpowiedzialności za fałszywe zeznania (jeśli nie, dowód będzie miał ograniczone znaczenie: dana osoba złożyła oświadczenie o określonej treści i złożyła pod nim swój podpis),
C dokumentem prywatnym może być także prywatna, pozasądowa opinia biegłych – ktoś sam zamawia opinię biegłego i przedkłada ją organowi w formie pisemnej (biegły działa tu w imieniu zleceniodawcy – występuje niepewność)
D dowody z zeznań świadków/ opinii biegłego – obwarowane są przepisami ograniczającymi:
2 biegły:
A powoływany w drodze postanowienia, na które służy zażalenie,
B może być powołany na wniosek stron – wniosek nie jest wiążący dla organu,
C może odmówić przyjęcia funkcji biegłego jedynie z ważnych powodów
D opinia biegłego podlega swobodnej ocenie – można ją podważyć opinią innego biegłego, zakwestionować jej zasadność na podstawie posiadanych dokumentów;
3 zeznania świadków
A niezdolność bycia świadkiem – art. 82 – tajemnica państwowa, służbowa, spowiedzi, niezdolność do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń;
B obowiązek składania zeznań – są pewne wyjątki:
C prawo odmowy zeznań małżonek strony, wstępni, zstępni, rodzeństwo, powinowaci I stopnia,
D prawo odmowy odpowiedzi na pytania osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli
5 dowód z oględzin – obowiązek ten wynika czasami z przepisów szczególnych,
6 dowód z przesłuchania strony
A ma charakter dowodu uzupełniającego
B zeznanie składane jest przez osobę zainteresowaną w rozstrzygnięciu.
* Formy, które nie wymagają dowodu:
A formy powszechnie znane: zdarzenia, czynności, które powinny być znane każdemu rozsądnemu i posiadającemu doświadczenie życiowe mieszkańcowi miejscowości, w której ma siedzibę organ administracyjny.
B formy znane organowi z urzędu: znane organowi z racji wykonywania jego funkcji.
C Organ administracji dokonuje ustalenia stanu faktycznego w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy i o domniemania:
D faktyczne – wynikają z doświadczenia życiowego, na podstawie faktu nieposzukiwanego wnioskuje się o istnieniu faktu oszukiwanego;
E prawne – wynikają z przepisów prawa, które nakazują przyjęcie poszukiwanego faktu na podstawie jakiegoś innego faktu, np. domniemanie pełnomocnictwa domownika strony w sprawie mniejszej wagi.
Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu – nie jest dowodem.
Formy postępowania dowodowego
Treścią postępowania dowodowego jest sam proces dowodzenia (wnioskowanie na podstawie określonych wniosków dowodowych o istnieniu lub nieistnieniu pewnych faktów albo o prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń o tych faktach).
W rezultacie postępowania dowodowego organ otrzymuje materiał dowodowy, który jest podstawą rozstrzygnięcia.
Postępowanie dowodowe może mieć formę:
1 postępowania gabinetowego – dominuje ono w funkcjonowaniu administracji – jest formą uproszczoną; przeprowadza się je, gdy zachodzi potrzeba badania dokumentów i ew. uzyskania wyjaśnień strony.
2 lustracji.
Rozprawa administracyjna (art. 89-96)
Podstawowe zasady postępowania dowodowego – ich naruszenie traktowane jest w orzecznictwie NSA jako naruszenie przepisów kpa, które może mieć wpływ na wynik rozprawy i w konsekwencji może spowodować uchylenie decyzji (art. 77-81).
Zajęcie stanowiska przez inny organ (art.106)
Art. 106 zawiera procesową regulację instytucji współdziałania organów administracji. Jeżeli wbrew obowiązkowi stanowisko innego organu zostanie pominięte, istnieje podstawa do wznowienia postępowania.
Organ współdziałający nie jest stroną postępowania administracyjnego. Bierze jedynie udział w procesie decyzyjnym – nawet gdy jego stanowisko nie zostało uwzględnione, nie może wnieść odwołania od decyzji ani skargi do NSA.
Zawieszenie postępowania (art.97-104)
A W toku postępowania mogą pojawić się przeszkody, które uniemożliwiają dalszy jego prawidłowy przebieg – należy wówczas postępowanie zawiesić i podjąć działania, które zmierzają do usunięcia tych przeszkód.
B Wstrzymanie biegu terminów – art.103,
C Zagadnienie wstępne – kwestia prejudycjalna – zagadnienie prawne, które powstało w toku postępowania, do którego nie jest właściwy organ prowadzący postępowanie.
Dla rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego kpa przewiduje dwa rodzaje postępowania:
1)tryb podstawowy – art. 1001 (zawieszenie postępowania, wystąpienie o rozstrzygnięcie do sądu, wezwanie stron do wystąpienia w stosownym terminie)
2)ryb wyjątkowy – art. 1002 i 3
-możliwość zawieszenia postępowania na wniosek strony – zależy od uznania organu.
Umorzenie postępowania – decyzja o umorzeniu postępowania (art.105)
1 decyzja o umorzeniu postępowania nie rozstrzyga o istocie sprawy, ale wywiera skutek prawny, tzn. kończy sprawę w danej instancji. Stronom przysługuje gwarancja procesowa w formie odwołania od decyzji.
2 Fakultatywne umorzenie postępowania – na wniosek strony, na której żądanie zostało wszczęte.
Akty kończące postępowanie administracyjne
Akt administracyjny – oparta na przepisach prawa czynność organu administracji.
1 Wg kryterium tworzenia przez akt administracyjny stosunków prawnych:
- konstytutywne – tworzą/ zmieniają/ znoszą stosunek prawny – skutek prawny powstaje z mocy samego aktu ex nunc, w momencie kiedy akt staje się ostateczny.
- deklaratoryjne – potwierdzają istnienie stosunku prawnego, który powstał z mocy prawa powszechnie obowiązującego; wywierają skutek ex tunc, czyli od chwili gdy spełnione zostały przesłanki określone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego; np. decyzja stwierdzająca nieważność decyzji.
2 wg kryterium woli adresata aktu:
A niezależne – dochodzą do skutku niezależnie od woli adresata aktu, np. wywłaszczenie;
B zależne – skutek zależy od woli strony, np. akt mianowania na stanowisko.
3 wg kryterium stosunku organu administracyjnego do adresata:
A wewnętrzne – do podmiotów podporządkowanych,
B zewnętrzne – do podmiotów niepodporządkowanych,
4 ze względu na stopień sformalizowania aktu:
A formalne
B nieformalne
5 akty rzeczowe – prawa i obowiązki związane z takim aktem przechodzą na każdorazowego dzierżyciela rzeczy;
6 ze względu na związanie organu wydającego przepisami prawa:
A związane – w określonym stanie faktycznym i prawnym organ musi podjąć rozstrzygnięcie wskazane wyłącznie w przepisach prawa, np. decyzja o przyznaniu emerytury;
B uznaniowe – organ mam możliwość wydania jednego wariantu rozstrzygnięcia spośród kilku wariantów przewidzianych w przepisach prawa.
Warunki prawidłowości aktu
Niespełnienie poniższych warunków powoduje wadliwość aktu:
A akt musi być wydany przez organ właściwy do jego wydania,
B akt musi być wydany zgodnie z prawem materialnym i procesowym.
Wadliwość może być:
1 nieistotna – akt wiąże adresata, można tylko dokonać usunięcia nieprawidłowości w trybie weryfikacji aktu, tzn. uzupełnienia, sprostowania;
2 istotna – może być usunięta jedynie w trybie wzruszenia aktu (stwierdzenia nieważności aktu, gdy uznajemy go za nieważny od samego początku).
Każdy akt administracyjny uważa się za prawidłowy, dopóki nie zostanie uchylony przez inny akt administracyjny – domniemanie prawidłowości.
Decyzja administracyjna – akt definitywnie kończący postępowanie w danej instancji (gdy przepis prawa materialnego nakazuje załatwić określoną sprawę w drodze decyzji).
Wg orzecznictwa decyzja to:
A akt administracyjny wydawany na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego,
B akt władzy, jednostronnie rozstrzygający konkretną sprawę,
C skierowany do indywidualnie oznaczonego adresata niezwiązanego z organem administracji ani węzłem podległości organizacyjnej, ani służbowej.
Elementy, które powinna zawierać decyzja określa art. 107 kpa.
Ażeby akt można było uznać za decyzję administracyjną, choćby wadliwą, musi ona zawierać 4 elementy:
1)oznaczenie organu, od którego pismo pochodzi,
2) wskazanie adresata,
3)rozstrzygnięcie o istocie sprawy (choćby dorozumiane),
- data – pozwala ustalić na podstawie jakiego stanu faktycznego/ prawnego podjęto decyzję; o ile przepisy między czasowe nie stanowią inaczej, to decyzja administracyjna wydawana jest na podstawie przepisów obowiązujących w momencie wydania;
A podstawa prawna – przepisy, na mocy których rozstrzygnięto sprawę i miejsce publikacji;
B uzasadnienie faktyczne/ prawne – powinno wyczerpująco informować strony o motywach, którymi organ kierował się załatwiając sprawę;
C pouczenie o przysługujących od decyzji środkach prawnych
D podpis pracownika pełniącego funkcję organu (np. wójta) lub pracownika do tego upoważnionego przez organ. Decyzja wydana przez pracownika, który nie był upoważniony do jej wydania jest dotknięta wadą nieważności.
Decyzji, od której służy odwołanie może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja podlega wówczas wykonaniu natychmiast po jej doręczeniu lub ogłoszeni, a obowiązek jej wykonania istnieje nawet po wniesieniu odwołania.
Weryfikacja decyzji:
A uzupełnienie – w formie decyzji (art. 111)
B sprostowanie – w formie postanowienia (art. 113)
C wykładnia – organ może jedynie wyjaśnić jak rozumie sens decyzji – nie zmienia w wyjaśnieniu treści decyzji.
Skutki prawne decyzji administracyjnej:
Materialnoprawnea. dotyczą powstania/zmiany/wygaśnięcia konkretnego stosunku prawnegoDecyzja kształtuje treść stosunku prawnego:b. przekształca interes prawny strony w prawa nabyte lub odmawia takiego przekształcenia;c. stwierdza wygaśnięcie uprawnienia;d. konkretyzuje co do rodzaju zakresu ciążący na stronie obowiązek lub znosi ten obowiązek. Procesowee. kończy sprawę w danej instancjiNastępstwem wydania decyzji jest rozwiązanie stosunku prawnego między stroną a organem administracji, który powstał z chwilą wszczęcia postępowania.
Oba te stosunki zachodzą, gdy decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty.
Decyzje, które nie rozstrzygają sprawy co do istoty, wywołują jedynie skutek procesowy, np. art.64, gdy uznamy, że pozostawienie sprawy bez rozpatrzenia jest decyzją.
Ugoda administracyjna
Muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki:
1 sprawa już zawisła przed organem administracji,
2 sprawa musi być rozpatrzona w formie decyzji administracyjnej.
Udział organu sprowadza się do strony technicznej, może udzielić informacji co do obowiązujących przepisów prawnych; nie może kształtować treści ugody przez zmianę treści oświadczeń.
Ingerencja organu administracyjnego co do rozstrzygnięcia następuje po zawarciu ugody, przy jej zatwierdzeniu/ odmowie zatwierdzenia. Ugoda nie zatwierdzona nie wywołuje żadnych skutków prawnych.
Kryteria odmowy zatwierdzenia ugody
1 ugoda zawarta z naruszeniem przepisów prawa materialnego/ procesowego (treść ugody sprzeczna z prawem materialnym),
2 nieuwzględnienie stanowiska innego organu (art.106),
3 interes społeczny/ słuszny interes strony.
Stronie doręcza się odpis ugody – oryginał zostaje w aktach sprawy.
Uprawnienia/ obowiązki wynikające z ugody stają się wykonalne z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne.
Organ administracji, przed którym ugoda została zawarta, ma obowiązek potwierdzić jej wykonalność.
Warunkiem podjęcia wykonania ugody jest potwierdzenie jej wykonalności. Wykonalność ugody oznacza zarówno jej dobrowolne, jak i przymusowe wykonanie. Potwierdzona ugoda jest podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
Skutki materialnoprawne ugody: nadanie/ odebranie/ zmiana zakresu uprawnień strony; nałożenie/ zmiana zakresu obowiązków ciążących na stronie.
Skutki procesowe: przerwanie stosunku procesowego między organem orzekającym a stroną.
Postanowienia – procesowa forma indywidualnego aktu administracyjnego.
Rodzaje postanowień:
1 ściśle procesowe – postanowienie w sprawie zwrotu kosztów postępowania;
2 mające wpływa na dalszy bieg postępowania, inaczej – kończące postępowanie w sprawie, np. postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia odwołania;
3 postanowienie odnoszące się do istoty sprawy lub wywołujące skutek materialnoprawny,
4 postanowienie wydane poza postępowaniem, np. postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia.
Postanowienia procesowe różnią się od decyzji przedmiotem rozstrzygnięcia; nie dotyczą istoty sprawy, a przesądzają o poszczególnych czynnościach procesowych, np. postanowienie o zakończeniu postępowania (tamuje czynności procesowe).
Forma i elementy składowe postanowienia nie różnią się zasadniczo od decyzji, poza następującymi wyjątkami:
1 adresatem postanowienia obok strony są także inne osoby: biegli, świadkowie, uczestnicy rozprawy administracyjnej,
2 uzasadnienia wymagają tylko te postanowienia, które można:
A zaskarżyć w drodze zażalenia lub skargi do NSA,
B postanowienia wydane na skutek zażalenia na postanowienie.
Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące decyzji: 1072-5, 109-113, 141-144 (zażalenie), 145-152 (wznowienie postępowania); 156-159 (stwierdzenie nieważności).
Postępowanie przed organem II instancji
Środki prawne – środki zaskarżenia to ustanowione przez kodeks możliwości kształtowania przez strony lub inne podmioty uprawnione rozstrzygnięć organów administracji w celu spowodowania ich weryfikacji (zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności).
Do środków prawnych w oparciu o kpa należy zaliczyć:
-odwołanie
-zażalenie
-wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
-żądanie wznowienia postępowania
-żądanie uchylenia/ zmiany decyzji ostatecznej
-sprzeciw prokuratora
-żądanie stwierdzenia nieważności
-powództwo do sądu powszechnego
-skarga do NSA
Środki zwyczajne (kodeksowe 1 i 2) służą kwestionowaniu decyzji/ postanowień nieostatecznych.
Środki nadzwyczajne – przysługują od rozstrzygnięć ostatecznych. Kontrowersje wzbudza 3 – służy od decyzji ostatecznych, a więc jest środkiem nadzwyczajnym; w orzecznictwie i doktrynie jest jednak środkiem zwyczajnym.
Ad 1. Odwołanie – w istocie – żądanie ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ II instancji.
Art.134 – ostateczne postanowienie (o niedopuszczalności odwołania/ uchybienie terminu) z możliwością zaskarżenia do NSA.
Przyczyny niedopuszczalności odwołania:
A sprawa nie była załatwiona w drodze decyzji administracyjnej, np. wniesiono odwołanie od udzielonej przez organ informacji;
B strona w wyznaczonym terminie nie usunęła braków w odwołaniu, np. odwołanie zostało wniesione przez pełnomocnika bez załączenia pełnomocnictwa i nie zostało ono dołączone mimo wezwania;
C wniesienie odwołania przez stronę, która nie posiada zdolności procesowej;
D wniesienie odwołania przez podmiot nie będący stroną postępowania;
E wniesienie odwołania od decyzji organu odwoławczego.
Przedmiot postępowania odwoławczego:
A rozpatrzenie konkretnej sprawy
B weryfikacja oceny organu I instancji
przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, zmierzającego do wyjaśnienia wszelkich istotnych okoliczności sprawy i zbadania zasadności żądań podniesionych w odwołaniu.
Art. 1271 – zasada dwuinstancyjności.
Organ administracyjny nie działa z urzędu. Dopiero wniesienie odwołania powoduje, że organ wyższego stopnia może skorzystać z uprawnień, jakie kpa przewiduje dla postępowania odwoławczego.
Art. 1273 – niedewolutywność
Art. 128 – odformalizowanie odwołania
Art. 129 – decyzja staje się ostateczna po upływie 14 dni (wyj.: wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania; wniosek o wznowienie postępowania).
Obowiązkiem organu odwoławczego jest uwzględnienie zmiany stanu faktycznego i prawnego, które miały miejsce w okresie pomiędzy wydaniem decyzji organu I instancji a rozstrzygnięciem sprawy w II instancji.
uprawnienia decyzyjne organu odwoławczego:
1 utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji jeżeli jest zgodna z prawem i skuteczna;
2 uchylenie w części – w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy;
uchylenie w całości – orzeka co do istoty sprawy; gdy decyzja jest sprzeczna z prawem uchylenie jest nieodwołalne.
3 uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania w I instancji; organ odwoławczy uczyni to, gdy decyzja jest dotknięta wadą nieważności;
4 umorzenie postępowania odwoławczego gdy podmiot cofa odwołanie, a organ nie widzi przeszkód do uwzględnienia cofnięcia;
5 decyzja kasacyjna
6 decyzja jednostek samorządu terytorialnego.
Decyzja organu odwoławczego nie może ograniczać się jedynie do uchylenia zaskarżonej decyzji. Nie można w postępowaniu odwoławczym stwierdzić nieważności decyzji ostatecznej, można to jedynie stwierdzić w postępowaniu nadzorczym wszczętym z urzędu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, chyba że odwołanie zostało złożone pierwsze.
Zakaz orzekania na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.
Rażące naruszenie prawa: oczywistość naruszenia, charakter przepisu naruszonego, skutki, jakie decyzja wywołała.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy przez organ I instancji zakaz ten nie obowiązuje(!)
Ad 2 Zażalenie – wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia/ ogłoszenia postanowienia stronie. Tryb rozpatrywania zażaleń jest taki sam jak przy odwołaniach.
Weryfikacja ostatecznych decyzji administracyjnych – tryby nadzwyczajne
Wzruszenie ostatecznych decyzji zapadających w postępowaniu administracyjnym może nastąpić z inicjatywy organu prowadzącego postępowanie lub na wniosek strony.
Postępowanie w trybie nadzoru – wszczęcie postępowania z urzędu mające na celu wzruszenie rozstrzygnięć ostatecznych.
Złożenie nadzwyczajnego środka prawnego – (gdy) z wnioskiem występuje strona.
Wznowienie postępowania – instytucja procesowa polegająca na stworzeniu prawnych możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i ponownego wydania decyzji w sprawie.
Przyczyny wznowienia postępowania (katalog zamknięty):
1 dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
2 decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;
3 decyzja wydana została przez pracownika administracji, który podlega wyłączeniu (jeżeli pracownik tylko brał udział w wydaniu decyzji, wznowienie postępowania nie nastąpi);
4 strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (udowodnienia wymaga brak winy);
5 wyjdą na jaw nowe istotne okoliczności faktyczne/ dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję;
6 decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;
7 zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji;
8 decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione;
Odmowa wznowienia postępowania ma formę decyzji. Odmowę można wydać tylko, gdy wnosi o to osoba nie będąca stroną w postępowaniu, strona nie posiadająca zdolności procesowej, gdy wniesiono po upływie terminu.
Postanowienie o wznowieniu postępowania jest wyłącznie aktem wszczynającym postępowanie.
Ocena co do przyczyn wznowienia postępowania (ustalenia, czy rzeczywiście istnieją) i co do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy przed wydaniem postanowienia jest niedopuszczalna.
Dwie fazy postępowania:
1 faza wstępna – czy w ogóle wznawiać postępowanie? Ta faza kończy się wydaniem postanowienia o wznowieniu postępowania bądź decyzją o odmowie wznowienia.
- do tego momentu nie bada się przyczyn wznowienia;
2 badanie
- przyczyn wznowienia postępowania,
- rozstrzygnięcia sprawy.
Wznowienie postępowania może zakończyć:
1 decyzja odmowy uchylenia dotychczasowej decyzji;
2 decyzja uchylająca: rozstrzygająca co do istoty (merytoryczna/ o umorzeniu postępowania)
3 decyzja stwierdzająca wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa.
Sprawa powraca do zwykłego postępowania instancyjnego.
Organ wydający nową decyzję w sprawie zobowiązany jest stosować przepisy prawa materialnego obowiązujące w dniu orzekania (odstępstwo tylko w przypadku decyzji deklaratoryjnych – należy stosować przepisy obowiązujące w dniu wydania zaskarżonej decyzji).
Na mocy art. 126 istnieje możliwość wznowienia postępowania co do postanowień.
Uchylenie lub zmiana decyzji
1 bez zgody stron:
-do decyzji, na mocy których strony nie nabyły prawa można zaliczyć jedynie:
A decyzje odmowne dla wszystkich stron postępowania
B decyzje cofające w całości poprzednio przyznane stronie uprawnienia lub
C stwierdzające wygaśnięcie tego uprawnienia.
- postępowanie w tej sprawie może być wszczęte na wniosek lub z urzędu; wydana w tym trybie decyzja jest decyzją w I instancji – przysługuje odwołanie.
2 za zgodą stron (wyrażoną wprost, nie dorozumianą):
-nabycie prawa: wszelkie przypadki przysporzenia na rzecz strony w sferze prawnej:
A decyzja rozszerzająca uprawnienie
B decyzja stwierdzająca wiążące jego istnienie.
3 w warunkach nadzwyczajnych:
- tryb o charakterze wyjątkowym: gdy materiał dowodowy wskazuje na poważne zagrożenie dóbr
4 na skutek niedopełnienia określonych czynności przez strony:
- tryb uchylenia decyzji wydanej ze zleceniem
-możliwość nałożenia dodatkowych obowiązków musi wynikać z prawa materialnego,
-obowiązek nie wpływa na ważność decyzji, jest związany z jej wykonywaniem. Powinność zastosowania się do treści postanowienia następuje dopiero wraz z przystąpieniem do wykonywania decyzji.
5 uchylenie/ zmiana na podstawie przepisów szczególnych.
Stwierdzenie nieważności decyzji – instytucja umożliwiająca wycofanie z obrotu postanowień dotkniętych najcięższymi wadami materialnoprawnymi (nie wady o charakterze podmiotowym).
Ciężar wad – nie wystarczy uchylenie decyzji ze skutkiem ex nunc, trzeba orzec, że od chwili wydania była ona nieważna (ex tunc).
Domniemanie ważności decyzji – w celu obalenia domniemania trzeba stwierdzić nieważność decyzji.
Nieodwracalność skutków: gdy brak jest przepisów, które mogłyby stanowić dla organu administracji podstawę praną do podjęcia aktów lub czynności mogących cofnąć/ znieść/ odnowić skutki prawne wywołane przez decyzję administracyjną dotkniętą wadą nieważności (nie należy utożsamiać z niemożliwością przywrócenia stanu faktycznego istniejącego przed wydaniem decyzji).
Przyczyny (wyliczenie przykładowe):
-wydanie decyzji na podstawie przepisów samoistnych – decyzję wydano w sprawach wykraczających poza zakres stosunków administracyjno prawnych; stosunek prawny wynika z mocy prawa.
-Jeżeli decyzja nie zawiera powołania podstawy prawnej, określa ją ogólnikowo/ błędnie, to nie będzie wydana bez podstawy prawnej. (wada naruszenia)
-Ne bis in idem (gwarancja powagi rzeczy osądzonej) – nie dotyczy przypadków, gdy druga decyzja wydana w trybie nadzwyczajnym;
-Osoba nie będąca stroną w sprawie jest natomiast stroną w postępowaniu w sprawie nieważności;
-Niewykonalność faktyczna (brak możliwości technicznych;
-Niewykonalność prawna – zakazy zawarte w prawie uniemożliwiające wykonanie decyzji
-Czynność zabroniona pod groźbą kary.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie/ z urzędu z zastosowaniem przepisów kpa (art.61).
W sprawach nadzwyczajnych wszczynane i prowadzone jest postępowanie na tych samych zasadach co w trybie zwykłym, z kilkoma wyjątkami:
- wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności następuje w przypadku, gdy zachodzi konieczność ustalenia przesłanek zastosowania tej instytucji. Czynności organu administracji podejmowane z urzędu czy też na żądanie wszczęcia postępowania muszą mieć za przedmiot ustalenie tych przesłanek.
- Organ właściwy:
decyzja nieostateczna – organem wyższego stopnia będzie organ odwoławczy.
nie może stosować trybu odwoławczego lecz tryb nadzwyczajny postępowania.
Stroną postępowania jest nie tylko strona postępowania zwykłego zakończonego wydaniem kwestionowanej decyzji lecz każdy, ze względu na skutki stwierdzenia nieważności decyzji (konsekwencja rozpoznawania przez organ nadzoru nowej sprawy ® otwiera się następnie dla wszystkich stron tego postępowania droga weryfikacji takich decyzji w trybie zwykłym oraz w trybie kontroli nadzwyczajnej oraz kontroli decyzji przez sąd administracyjny).
Organ wszczyna postępowanie w sprawie postanowieniem wydanym na podstawie art. 312 kpa gdy uzasadnione żądanie wszczęcia postępowania wniosła organizacja społeczna(prokurator – 182kpa).
Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności
Decyzja wydawana jest, gdy żądanie zostało wniesione przez podmiot nie będący stroną w sprawie/ nie mający zdolności do czynności procesowych.
Nie można odmówić wszczęcia postępowania jeżeli zdaniem organu brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji; o tym fakcie organ może orzec dopiero po wszczęciu postępowania wyjaśniającego.
Decyzja o stwierdzeniu nieważności decyzji powoduje usunięcie z obrotu prawnego decyzji objętej nieważnością. Decyzja ma charakter kasacyjny dlatego nie może zawierać rozstrzygnięć co do istoty sprawy (w przypadku stwierdzenia nieważności decyzji, której podstawę prawną stanowił przepis, który został uchylony lub zmieniony, to ewentualne ponowne rozstrzygnięcie sprawy w kolejnych postępowaniach będzie się musiało odbyć na podstawie tych przepisów, które już zostały zmienione).
Decyzja w nowej sprawie podlega weryfikacji. W toku instancji i w trybach nadzwyczajnych istnieje możliwość zaskarżenia jej do NSA.
Przesłanka pozytywna + przesłanka negatywna z art. 1562 – decyzja o stwierdzeniu wydania decyzji z naruszeniem prawa.
A decyzja wadliwa nie zostaje usunięta z obrotu prawnego;
B daje możliwość do weryfikacji tego załatwienia sprawy w toku instancji oraz przez SA.;
C daje podstawę do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym na zasadach z art.160, musi ona zawierać wszystkie elementy z art. 107/ wszystkie pouczenia co do weryfikacji i roszczeń.
Wady nieistotne mogą być usunięte w trybie weryfikacji:
1 faza wstępna – bada się przesłanki formalne, np. czy żądanie stwierdzenia nieważności decyzji zostało wniesione przez podmiot, który jest stroną; gdy zostało wniesione przez stronę, bada się, czy ma ona pełną zdolność do czynności prawnych – w razie jej braku odmawia się wszczęcia postępowania w sprawie.
2 po wszczęciu postępowania bada się takie przesłanki jak np. res iuridica.
Postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji.
Nie ma wymogu przeprowadzenia uproszczonego dowodzenia istnienia wad, wystarczy wskazać na istniejącą możliwość niezależnie od stopnia prawdopodobieństwa (prawdopodobieństwo-nie uprawdopodobnienie).
Odszkodowanie (art.160)
Źródłem szkody będzie:
wydanie decyzji dotkniętej wadą nieważności,
stwierdzenie jej nieważności – usunięcie z obrotu prawnego.
Szkoda musi być rzeczywista: roszczeniem nie można objąć spodziewanych korzyści.
Tryb dochodzenia odszkodowania:
A w postępowaniu jednoinstancyjnym orzeka organ administracji, który wydał decyzję stwierdzającą nieważność albo niezgodność z prawem decyzji wadliwej;
B decyzja nie podlega zaskarżeniu w toku instancji administracyjnych; nie można wnieść skargi do NSA; decyzja odmowna lub budząca niezadowolenie legitymuje stronę do wniesienia powództwa do sądu powszechnego.
System weryfikacji ostatecznych decyzji administracyjnych
1 postępowanie w sprawie wznowienia postępowania
2 postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności
3 postępowanie w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi lub decyzji prawidłowej.
System ten oparty jest na zasadzie niekonkurencyjności, tzn. poszczególne tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie określonego rodzaju wadliwości decyzji i nie mogą być stosowane zamiennie.
Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli spełnia łącznie 2 warunki:
1 zgodność z normami procesowego prawa administracyjnego,
2 zgodność z normami materialnego prawa administracyjnego.
Dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej:
1 wadliwość procesoprawna wznowienie postępowania (wyj.art.1451 pkt 6)
2 wadliwość materialnoprawna, obwarowana sankcją wzruszalności decyzji stwierdzenie nieważności.
Wygaśnięcie decyzji
Decyzja wygasa w trzech przypadkach:
A upływ terminu ważności decyzji – nie ma potrzeby wydania decyzji o stwierdzeniu wygaśnięcia decyzji;
B bezprzedmiotowość
C warunek rozwiązujący
bezprzedmiotowość decyzji może wynikać z:
A ustania bytu prawnego elementu stosunku prawnego nawiązanego na podstawie decyzji adm., np. zmiana stanu faktycznego, zgaśnięcie podmiotu;
B gdy wynikające z niej prawa/ obowiązki przestały istnieć.
Warunek jest dodatkowym elementem decyzji, dodanym na mocy przepisu prawa materialnego.
Decyzja organu stwierdzająca wygaśnięcie:
A decyzja w nowej sprawie służy odwołanie;
B charakter deklaratywny – potwierdza jedynie wystąpienie okoliczności skutkujących wygaśnięciem decyzji;
C wywiera skutek ex tunc od dnia, w którym powstały przesłanki wygaśnięcia;
D nie można stwierdzić wygaśnięcia decyzji, jeżeli toczy się postępowanie odwoławcze.
Postępowanie uproszczone
Postępowanie przy wydawaniu zaświadczeń.
Zaświadczenie – czynność materialnotechniczna, polegająca na urzędowym poświadczeniu stanu faktycznego. Prawnego.
Postępowanie uproszczone – ze względu na szybkość działania organu administracji.
Przepisy prawa nie dają podstaw do wydawania zaświadczeń z urzędu; jedynie na wniosek osoby zainteresowanej (2 przypadki):
1 podstawa prawna – przepisy prawa powszechnie obowiązującego (nie akty wewnętrzne),
2 uprawdopodobnienie interesu prawnego (środek ograniczenia wydawania zaświadczeń).
Akty kończące postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń:
1 postępowanie zostanie zakończone z chwilą wydania zaświadczenia;
2 postanowienie o odmowie wydania;
3 postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia o żądanej treści (przysługuje zażalenie).
Obecnie dopuszcza się skargę do SA. na postanowienie o odmowie.
Trzy przypadki odmowy wydania zaświadczenia:
1 brak interesu prawnego osoby zainteresowanej;
2 niewłaściwość organu
3 gdy nie można spełnić żądania odnośnie treści zaświadczenia.
Udział prokuratora
Kontrola pod względem legalności: uprawniony do badania, czy postępowanie administracyjne i zapadła w nim decyzja są zgodne z prawem.
® żądanie wszczęcia postępowania
w żadnym wypadku prokurator nie może wystąpić z żądaniem ze względu na celowość (tylko legalność)
®udział prokuratora
sam decyduje, czy będzie brał udział i w jakim zakresie;
®sprzeciw prokuratora od decyzji ostatecznej
nadzwyczajny środek prawny, przysługujący tylko prokuratorowi; główny środek weryfikacji decyzji ostatecznej nie podlegającej kontroli sądowej oraz w sprawach, gdzie strona utraciła prawo do wniesienia skargi;
® sprzeciw
nie stanowi samodzielnego środka zaskarżenia ostatecznej decyzji administracyjnej; może być wniesiony, gdy istnieją przesłanki do wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej na podstawie kpa/ przepisów szczególnych.
Obowiązki organu prowadzącego postępowanie:
1 rozważenie czy nie istnieje konieczność wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji,
2 obowiązek wszczęcia postępowania z urzędu i zawiadomienia o tym stron (odmowa będzie rażącym naruszeniem prawa),
3 obowiązek rozpatrzenia sprzeciwu i wydania decyzji w sprawie; postępowanie w I instancji – służą na nie wszystkie środki odwoławcze.
Prokurator może żądać weryfikacji decyzji w postępowaniu przed NSA; jedynym ograniczeniem jest zakaz dwutorowości postępowania.
Uprzywilejowana pozycja prokuratora (odpowiednio RPO):
A żądania wiążące dla organu prowadzącego postępowanie;
B uprawnienie do wniesienia sprzeciwu;
C nie mają zastosowania pewne ograniczenia procesowe przewidziane w kpa (nie można mu np. odmówić wglądu do akt).
Opłaty i koszty postępowania
Opłaty – należności za różne czynności urzędowe, ustalone na podstawie przepisów szczególnych.
® organ ma obowiązek pobrania opłaty – organ może zwolnić z opłaty/ obniżyć jedynie, gdy przepis prawa na to pozwala; np. opłata skarbowa (obowiązek wniesienia opłaty skarbowej od czynności i dokumentów, które tej opłacie podlegają);
Koszty – wydatki związane z postępowaniem; ich wysokość ustala organ; organ może zwolnić od nich w całości lub w części; np. w kpa – koszty podróży świadków, biegłych; oględzin na miejscu doręczenia pism urzędowych; organ może żądać zaliczki na poczet kosztów.
Art. 262 wskazuje koszty, które obciążają stronę i przewiduje zaliczki na ich poczet:
1 koszty obciążają strony, a nie innych uczestników postępowania;
2 stronę obciążają koszty, które wynikają z jej winy;
3 wszystkie inne koszty obciążają stronę jeśli zostały poniesione w jej interesie/ na jej żądanie.
Postanowienie o kosztach ® razem z decyzją.
POSTEPOWANIE ADMINISTRACYJNE
Dr WIESŁAW RADOMSKI
WYKŁAD Z DNIA 6.11.2004
Prawo materialne- ustawy
Prawo formalne- regulowane KPA
Kodeks cywilny- wszystko jest zawarte w tym jednym generalnym akcie prawnym
Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Międzynarodowe prawo prywatne
Prawo pracy
Organ administracji publicznej
Prawo Cywilne Prawo Karne Prawo Administracyjne
Postępowanie- prawo formalne (instrumentalne)
Prawo karne, cywilne i administracyjne często się przenikają.
RELACJA
Prawo materialne do Prawo formalne
Konkretyzacja normy prawa materialnego
Następuje poprzez normy prawa formalnego
SUBSUMCJA – postawienie stanu faktycznego pod kreśloną normę prawną.
Normy prawa materialnego :
- regulują określone stosunki życia społecznego
- określają zachowanie jednostek wobec siebie i państwa
- normy te nakładają prawa i obowiązki
kodeks cywilny ZDARZENIE
A umowa B
Prawa-Obowiązki
Obowiązki-Prawa
U podstaw prawa cywilnego jest umowa, czyli wzajemna relacja między podmiotami. Można dowolnie kształtować prawa i obowiązki w umowie.
Normy prawa formalnego :
- regulują stosowanie norm prawa materialnego
- zapewniają przestrzeganie zasad na jakich oparty jest porządek prawny postępowania.
Proces – prawnie uregulowany ciąg zdarzeń czynności procesowych zmierzających do ochrony porządku prawnego poprzez konkretyzację jak i poprzez ich urzeczywistnienie.
Prawo procesowe – całość norm prawnych regulujących zasady i przebieg tego procesu.
RELACJA POSTEPOWANIA
POSTEPOWANIE CYWILNE
SĄD
A B
Powód Pozwany
Strony
POSTĘPOWANIE KARNE
SĄD
A B
Prokurator Oskarżony
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
STRONA (pp.) pokorny petent, obywatel, podmiot indywidualny
I INSTANCJA 1. wnioskodawca (działanie z urzędu)
II INSTANCJA 2. skarżący
3. donosiciel ( uczestnicy, organizacje społeczne).
PRODUKT PRAWNY
AKT ADMINISTRACYJNY
DECYZJA
ORGAN ADMINISTARCJI PUBLICZNEJ - rozstrzyga sprawy administracyjne ( art.. 104 KPA)
tylko w zakresie swoich kompetencji
akt jednostronny
skierowany na zewnątrz do obywatela
reguluje uprawnienia lub obowiązki indywidualne.
KODEKS KARNY KODEKS CYWILNY PRAWO ADMINISTRACYJNE I instancja
II instancja
Kodeks Postępowania Karnego Kodeks post. cywilnego Ustawy WSA
( postępowanie sądowe) (postępowanie cywilne) NSA
KPA
Kodeks karno – wykonawczy
Egzekucja w administracji
WYKŁAD Z DNIA 27.11.2004
WNIOSEK – gdy chcemy złożyć wniosek o odwołanie lub uchylenie decyzji o nacjonalizację, najpierw musimy udokumentować, że jesteśmy spadkobiercą. Podmiot występuje do Ministerstwa z wnioskiem o wszczęcie postępowania, Sąd domaga się pełnego wyciągu z ksiąg wieczystych.
Podstawowe funkcje prawa o postępowaniu administracyjnym i jego zadania :
1. ochronna
2. organizacyjna
3. wychowawcza
Ad. 1. Ochronna – mamy gwarancje przestrzegania prawa poprzez zastosowanie środków przymusu. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym administracji z dnia 17.06.1966r..
Grzywna – wysokość grzywny określana jest w Kodeksie Karnym. Jest wymierzana w stawkach dziennych, określając liczbę stawek ( najniższa liczba stawek – 10, najwyższa – 360). Stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2000 złotych.
Kary ograniczenia wolności – od 1 miesiąca do 1 roku. W czasie ograniczenia wolności nie można zmieniać miejsca zamieszkania. Taka osoba jest zobowiązana do wykonywania prac społecznych. Ma ona obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu wykonywania kary.
Pozbawienie wolności – dotyczy konkretnego okresu, jeżeli nie ma określenia to ustawa uzasadnia. Kara pozbawienia wolności trwa w miesiącach i latach.
Ochrona interesów ogólnospołecznych z ochroną interesów indywidualnych, art.7 KPA.
Ad. 2. Organizacyjna – zapewnienie właściwego i sprawnego , czyli skutecznego wykonywania zadań przez różne instytucje.
Stowarzyszenie rejestrowe - poprzez wpis są podmiotem w obronie cywilno-prawnej.
Zarządzanie i organizacja różnych dziedzin życia społecznego.
Ad. 3. Wychowawcza – generowanie pozytywnych postaw w dwóch aspektach wobec prawa jako takiego traktowanego jako wartość samoistna, pewność, przewidywalność prawa, generowanie pozytywnych podstaw prawnych w preferencji i wartości jako wolność, równość, godność osobista. Realizacja porządku prawnego. Realizacja porządku prawnego jest wyrażona w przepisach prawa materialnego przy wydawaniu konkretnych rozstrzygnięć organu administracyjnego.
Cztery pojęcia w doktrynie:
1. Proces administrowania
2. Procedura administracyjna
3. Postępowanie administracyjne.
Proces – jest to ciąg działań organów administracyjnych w państwie w zakresie realizowania działań administracji.
Kierunki działania administracji są regulowane prawem administracyjnym, ustrojowym, materialnym i proceduralnym np. działania kontrolne, koordynacje.
Proces administracyjny – jest to tryb załatwiania indywidualnych spraw administracyjnych przed sądami.
Procedura administracyjna – jest to tryb załatwiania spraw administracyjnych przed sądami administracyjnymi.
Postępowanie administracyjne (jurysdykcyjne) – załatwienie spraw administracyjnych przez organy w formie zewnętrznego aktu administracyjnego.
I INSTANCJA : II INSTANCJA :
Ciąg czynności procesowych, podejmowanych Ciąg czynności procesowych podjętych w celu wydania
przez organy administracji publicznej oraz decyzji administracyjnej.
inne podmioty, które maja zadania zlecone z zakresu
administracji publicznej. Zadania zlecone muszą wynikać
z ustawy.
Postępowanie sądowo-administracyjne regulowane przez prawo procesowe, ciąg czynności procesowych sądu administracyjnego oraz innych podmiotów tego postępowania podjętych w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania lub zaniechania prawa przez organ wykonujący administrację publiczną.
Rodzaje postępowań :
Ogólne postępowanie administr., odrębnością tego jest postępowanie z zakresu ubezpieczeń.
POSTĘPOWANIE Z ZAKRESU UBEZPIECZEŃ
2 aspekty:
ODPOWIEDNIO
Coś co się stosuje w pewnych procesach nomenklatury w taki sposób stosuje się przepisy ogólne, aby nie
( wniosek, decyzja- orzeczenia) dokonywały wypaczenia sensu instytucji przepisów ogólnych.
WYKŁAD Z DNIA 28.11.2004
Temat: Akt administracyjny.
Akt administracyjny to władcze oświadczenie woli. W ich skład wchodzi:
1. decyzja administracyjna
2. postanowienie
3. zezwolenie (np. o wywóz zabytku)
4. zakaz (np. odbywania imprez)
5. nakaz (np. rozbiórki)
Ad.1 Decyzja administracyjna to:
a) władcze
oświadczenie woli organu administracji publicznej oparte na przepisach prawa administracyjnego określające sytuacje prawną konkretnie wskazanego adresata (strony) indywidualnie oznaczonej sprawy.
b) jednostronne
- decyzja deklaratoryjna (stwierdzająca) ustala w sposób wiążący prawa lub obowiązki strony wynikające z normy prawnej lub innego aktu prawnego (nie tworzy, nie zmienia , nie znosi)
- decyzja konstytutywna tworzy nowy stan prawny w odniesieniu do konkretnego adresata w konkretnej sytuacji (sprawy). (tworzy, zmienia lub znosi) Nadaje prawa bądź obowiązki na podstawie określonych norm prawnych .
- decyzja stanowcza (definitywna) – to merytoryczna decyzja w danej sprawie , która rozwiązuje jakiś problem
- decyzja tymczasowa (prowizoryczna) ma miejsce wtedy , kiedy nie ma podstaw do załatwienia danego problemu
- decyzja pozytywna kiedy strony nabywają prawa lub zostają zaspokojone ich żądania np. pozwolenie na budowę
- decyzja negatywna np. nakaz rozbiórki , zakaz odbywania jakichś imprez ( nie wolno, nie można, trzeba)
- decyzje dochodzące do skutku niezależnie od woli stron , postępowanie wszczęte z urzędu, czasami wbrew woli stron
- decyzje swobodne są to przypadki kiedy dopuszczalne jest tzw. uznanie administracyjne np. pozwolenie na manifestację
- decyzja ostateczna nie służy odwołanie , decyzja nie może być zmieniona , uchylona
- decyzja nieostateczna polega na kontroli instancyjnej
I instytucja
KPA -> Minister (ostateczna)
II instytucja
I instytucja
WSA sądowe postępowanie administracyjne NSA (kasacja)
II instytucja
Organy administracji publicznej to:
a) organy administracji rządowej
b) organy samorządu terytorialnego i inne podmioty wyposażone przez ustawę w kompetencje administracyjne.
* art. 5 KPA 2 pkt 3-4 organy admin publ
I. Ministrowie
II. Terenowe organy admin rządowej
III. Wojewodowie
IV. Centralne organy adm. rządowej
V. Organy jednostek samorządu terytor
VI. Inne organy państwowe
Ministrowie:
- Prezes Rady Ministrów
- Wiceprezes RM ale pełniący role ministra określonego działu administracji rządowej
- Minister
- Przewodniczący komitetu wchodzący w skład RM kierujący działem administracji rządowej
- Kierownicy centralnych urzędów administracji rządowej :
· podległych
· podporządkowanych
· nadzorczych
Przewodniczący Komitetu wchodzący w skład RM :
- organ monokratyczny – kieruje resortem
- organ kolegialny – to komitety np. Komitet Badań Naukowych i Komitet Integracji Europejskiej
Czasami kompetencje organu monokratycznego przejmuje organ kolegialny .
Kierownicy centralnych urzędów admin rządowej :
- prezesi np. Prezes Głównego Urzędu Miar, Prezes Głównego Urzędu Statystycznego,
- dyrektorzy np. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, Szef Obrony Cywilnej Kraju, Komendant Główny Straży Pożarnej
- naczelny dyrektor np. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, Główny Inspektor nadzoru budowlanego
- Polski Komitet Normalizacyjny
- Państwowa Agencja Atomistyki, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Komitet Integracji Europejskiej
Terenowe organy admin publ
- administracja zespolona
- administracja niezespolona
Administracja niezespolona - terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom lub kierownikom państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organu. Wszyscy wykonują zadania rządowe na obszarze województwa .
W jej skład wchodzą takie organy jak:
- Dowódca Okręgów Wojskowych
- Szefowie sztabów wojskowych
- Naczelny Urząd Skarbowy
- Dyrektor Urzędów Górniczych
- Dyrektor Urzędów Miar
- Dyrektor Urzędów Celnych
- Dyrektor Urzędów Morskich
- Komendant Oddziałów Straży Wojennej
Administracja zespolona.
W jej skład wchodzą:
- Organy inspekcji handlowej
- Organy policji i Państwowej Straży Pożarnej
- Kurator Oświaty
- Wojewódzki Konserwator
Wojewodowie – działają w imieniu centralnych organów administracji rządowej jak również w swoim własnym. Wojewoda ma wpływ na obsadę służb niektórych powołuje i odwołuje np. komendanta .
Wojewoda to najważniejszy organ administracji rządowej w województwie :
Jest on:
- zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej
- organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego
- organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów KPA , jeżeli ustawy szczególne tak stanowią
- reprezentantem skarbu Państwa wg odrębnej ustawy
- wojewoda wydaje decyzje w formie aktów administracyjnych
- jest organem II instancji w stosunku do starosty w sprawach budowlanych jest organem I instancji , w sprawach wywłaszczenia pod autostradę może być organem egzekucyjnym I i II instancji w oparciu o przepisy o postępowaniu egzekucyjnym.
Organy jednostek samorządu terytorialnego art. 5 2 pkt.6 KPA, rozumie się je jako organy gminy powiatu , województwa.
Jednostki samorządu terytorialnego Faktyczne organy jednostek Organy wg art5. ust.5
Gminy - Rada Gminy - Wójt (Burmistrz, Prezydent) Wójt
Powiaty - Rada Powiatu- Zarząd Powiatu- Starosta Starosta
Województwa - Sejmik Wojewódzki- Zarząd Wojewódzki- Marszałek Marszałek
Związki gmin - zgromadzenie związków gmin- zarząd
Związki powiatów - zgromadzenie związków powiatu- zarząd
SKO – Samorządowe Kolegia Odwoławcze - zgromadzenie ogólne kolegium- prezes kolegium
SKO – organy wyższego stopnia w rozwoju KPA i ordynacji podatkowej. SKO rozpoznając sprawy indywidualne z zakresu admin publ należące do samorządu terytorialnego a także innych organów, jeżeli wynika to z przepisów szczególnych.
Ust z 12 października 1994r o SKO , która reguluje postępowanie przez ten organ.
Postępowanie przed SKO
· ustawa o SKO (zawiera normy proceduralne)
· przepisy KPA lub ordynacji podatkowej (jeżeli dotyczy podatków).
Organizacje społeczne:
- organizacje zawodowe
- organizacje samorządowe
- organizacje spółdzielcze
- inne organizacje społeczne.
Rodzaje samorządów:
- Samorząd zawodowy np. Stowarzyszenie Rzeczoznawców
- Samorząd zawodów zaufania publicznego np. Związki Producentów, zawody z wnikaniem w sprawy osób trzecich tj. lekarz, adwokat, położna, aptekarz, doradcy podatkowi ( art.17 Konstytucji)
Organizacje zawodowe ( ustawa z 30.05.1989r.)
Organizacje spółdzielcze :
- ustawa prawa spółdzielczego z 16.09.1982r.
- ustawa z 15.12.2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych
- spółdzielnie pracy
Inne organizacje społeczne:
Prawo o stowarzyszeniach; wyróżniamy 2 rodzaje stowarzyszeń:
- stowarzyszenia zarejestrowane, gdzie uzyskują osobowość prawną
- stowarzyszenia zwykłe
Cały szereg ustaw szczególnych dotyczy organizacji społecznych, które zostały wyłączone z sfery prawa o stowarzyszeniach np. Polski Związek Łowiecki, Związek Ochotniczej Straży Pożarnej, kościoły i inne związki i ich osoby prawne.
WYKŁAD Z DNIA 18.12.2004
WYKŁADNIA CELOWOŚCIOWA- jeżeli mają konkretne kompetencje w zakresie KPA
Zakres historii postępowania administracyjnego – istniało w państwie absolutnym, obowiązywały normy jednostronne dotyczące obywateli, brak było praw dla obywateli. Były instrukcje dla urzędów w sposobie ich działania.
1876r. Trybunał Administracyjny zaczyna działać w Wiedniu, on uchyla orzeczenia i zarządzenia władz administracji z powodu omijania istotnych form. Organy prowadzące sprawę, uchylały ją.
1925r. kodyfikacja postępowania administracyjnego ( Wiedeń)
W efekcie uchwalono 4 ustawy:
1. o ogólnym postęp. Administracji
2. o postęp. Egzekucyjnym w administracji
3. o ogólnych postanowieniach prawa karno-administracyjnego i postęp. Karno-administracyjnym.
4. przepisy wprowadzające w życie te 3 ustawy
1950r. uchwalono tekst jednolity
1928r. kodyfikacja w Czechosłowacji i Polsce, we Francji nie doszło do skodyfikowania postęp. admin.
1919r. podjęto próby regulacji postęp. Administracyjnego w Polsce.
22.03.1928r. ukazują się 3 akty prawne regulujące postęp. admin. :
1. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o postęp. admin. ( funkcjonowało do 31.12.1960r., a od 1.01.1961 weszło w życie KPA)
2. rozporządzenie o postępowaniu przymusowym (w części funkcjonowało do 1947r. –egzekucja świadczeń pieniężnych; a reszta zaczęła funkcjonować do 1966r.)
3. rozporządzenie o postępowaniu karno- administracyjnym ( funkcjonuje do 31.03.1952r. na mocy ustawy z 15.12.1951r., od kwietnia 1952 wchodzą w życie nowe przepisy.
Rada Państwowa podjęła uchwałę w sprawie odwołań, zażaleń, listów ludności oraz krytyki prasowej.
1958r. podjęto pracę nad przygotowaniem KPA.
- Potrzeba uwzględnienia zmian prawnych, scharmonizowania skarg i wniosków z innymi organami KPA- stowarzyszenie systemu reagowania na skargi.
- Uwzględnienie przepisów postępowania admin. z ówczesną strukturą terenowego aparatu państwowego.
- Uwzględnienie zadań prokuratury w zakresie kontroli przestrzegania prawa przez aparat administracyjny.
Ostatecznie KPA zostaje uchwalony 14.06.1960r. z mocą obowiązywania od 1.01.1961r.
1977r.- propozycja nowelizacji KPA:
- postulaty- rozszerzenie zasad ogólnych KPA
- wprowadzenie II instancyjnego załatwiania spraw, które do tej pory były rozpatrywane w I instancji
- nowe uregulowania rozstrzygania sporów kompetencyjnych między organami administracji a sądami
- wprowadzenie sądowej kontroli decyzji organów administracyjnych
31.01.1980r. – Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i zmianie KPA ze skutkiem od 1.09.1980r.
4 etapy działalności NSA:
1. utworzenie NSA- ( co wolno, a co nie wolno)
2. regulacja 24.05.1990r. następuje zmiana w KPA, zaskarżanie decyzji nie zgodnych z prawem
3. ustawa z 11.05.1995r. następuje wykreślenie działu 6 KPA (zasady zaskarżania decyzji do NSA) wzmocniona ustawa o NSA, postępowanie przed NSA tworzy się w oparciu o ustawę o NSA
4. 2.04.1997r. – Konstytucja art.176 postępowanie sądowe jest II instancyjne; art. 236 ust. 2 do momentu wejścia w życie ustawy z 1997- prowadzi tzw. Rewizje nadzwyczajną decyzji, czyli Sąd Najwyższy nie może kontrolować wyroków NSA
25.07.2002r. – wchodzi w życie ustawa „Prawo o ustroju Sądów Administracyjnych”
30.08.2002r. – „Prawo o postępowaniu prze Sądami Administracyjnymi” oraz przepisy wprowadzające w życie te 2 ustawy.
1.01.2004r. – mamy postępowanie II instancyjne sądownictwa administracyjnego.
Postępowanie egzekucyjne w postępowaniu administracyjnym
1.7.06.1966r. – ustawa o postępowaniu egzekucyjnym
15.12.1951r. – w sprawach karno-administracyjnych orzecznictwo
8.061990r. ustawa o zmianie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczeniach i zmiany ustawy o Kolegium
( przy Sądach Rejonowych )
16.10.2001 – Kolegia zakończyły działalność, powstały Sądy Grodzkie.
KPA reguluje:
1. przed organami administracji publicznej należących do właściwości tych organów w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej ( postępowanie jurysdykcyjne)
2. przed innymi organami wtedy kiedy są umocowane z mocy przepisów ustawy do załatwienia spraw z administracji państwowej
3. w sprawach rozstrzygania sporów ( kompetencyjnych) o właściwość organów jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej
4. w sprawach wydawania zaświadczeń
5. w sprawach skarg i wniosków przed organami państwowymi , organami jednostek samorządu terytorialnego, organami organizacji społecznych
6. wyłączenia w sprawach karno-skarbowych, objętych ordynacja podatkową, należące do polskich przedstawicielstw dyplomatycznych konsularnych o ile przepisy nie stanowią inaczej.
Wyłączenie następuje w 2 grupach:
1. nadrzędności
2. podległości
3. w stosunkach między organami państwa a innymi jednostkami państwowymi
4. w zakresie podległości służbowej pracowników w/w.
ZASADY POSTEPOWANIA (naczelne, ogólne)
Zasada- coś co leży u podstaw ogólnych rozwiązań, myśl przewodnia, można je wprowadzić w istniejących przepisach
Naczelne zasady postęp. administracyjnego – ogólne rozwiązania ujęte w zasadach , wywodzą się z Konstytucji np. zasada demokratycznego państwa prawnego.
Jako źródło wywodzą się 2 zasady:
1. prawo do procesu szeroko rozumiane, czyli możliwość obrony swojego interesu w toku prawnie uregulowanej procedury
- organ wydaje w ramach swoich kompetencji decyzje, a to świadczy o ważności decyzji
2. prawo do sądu- który zapewnia 2 aspekty : niezawisłą i niezależną kontrolę działania
- niezależną i niezawisłą kontrolę bezczynności organów admin. państwowej, jeżeli organ nie podejmuje działań to można zaskarżyć
- załatwianie niezwłoczne ok. 2 tygodni zgodnie z wykładnią sądową.
Dwie fazy w postępowaniu administracyjnym:
1. organ I instancji (np. wójt)
2. organ II instancji ( np. SKO)
Decyzja ostateczna kończy się, gdy nie wniesiono odwołania.
Fazy ostateczności:
- gdy wyczerpany jest tok instancyjny
- gdy decyzja zapada w I instancji i nie wniesiono odwołania
- gdy decyzje wydaje organ jednoinstancyjny- minister
Postępowanie sądowe przed sądami administracyjnymi:
- WSA Warszawski Sąd Administracyjny
- NSA Naczelny Sąd Administracyjny jako Sąd kasacyjny
Powiązania między stronami
Organ Petent
WSA
Petent Organ
(jako strona
atakująca)
Zasada praworządności (art.7)
Organy działające na podstawie i w granicach prawa.
Zasada proporcjonalności (art.31 ust.3 Konstytucji)
Obywatel może w pełni korzystać z praw i wolności, ograniczenie może nastąpić tylko na drodze ustawy. Ograniczenia te mogą wystąpić tylko wtedy gdy w grę wchodzi ochrona zdrowia i moralności publicznej, bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego dla ochrony praw i wolności innym osób.
Zasada równości wobec prawa (art.32 ust.1)
Wszyscy mają prawo do równego traktowania pod względem prawa. Ustawa nakłada obowiązek traktowania wszystkich podmiotów jednakowo.
Zasady o bardzo szczegółowym charakterze:
1. prawo sprawiedliwego, jawnego i szybkiego rozpatrzenia sprawy ( art.45). Rozpatrzenie sprawy bez zwłoki przez niezawisły sąd, a także niezależny i bezstronny.
2. prawo do ochrony dóbr osobistych(art.51).
- tylko ustawa może określić w jaki sposób mają być wykorzystywane
- władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić, innych danych niż tylko tych niezbędnych w demokratycznym państwie prawa.
- Każdy ma prawo dostępu do urzędowych danych, które jego dotyczą, ewentualne ograniczenia są zawarte jedynie w ustawie.
- Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia danych nieprawdziwych
- Zasady i tryb zgromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.
3. Prawo wnoszenia skarg i petycji. Wnioski w interesie publicznym, własnym lub innej osoby mogą być składane do organu władzy publicznej oraz organizacji i instytucji w związku z wykonywanymi przez te organy zadaniami zleconymi.
4. Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego- każda ze stron ma prawo do zaskarżenia decyzji i orzeczeń wydanych w I instancji.
Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościach.
1. prawo do procesu przed organami administracji i sporów przed sądem
2. prawo do załatwiania sprawy w szybkim terminie (szybkość postępowania)
3. prawo do uzyskania szybkiej i wyczerpującej informacji prawnej
4. prawo do realnych możliwości ochrony swoich praw i interesów
5. prawo do czynnego udziału w postępowaniu , osobistego lub przez pełnomocnika , każdy może zostać pełnomocnikiem każdej osoby.
6. 6.09.2001r. uchwalono Europejski Kodeks Dobrej Administracji przez Europejski Parlament.
Zasady ogólne postępowania administracyjnego po raz pierwszy pojawiły się w projekcie 1960r. , a zaczęły obowiązywać od 1980r.
4.06.1982r. – orzeczenie NSA – zasady niosą w sobie treści o charakterze ogólnym, ale o pełnej mocy normatywnej.
Art. 7-11 – są integralną częścią przepisów regulujących procedurę admin. i są dla organu admin. publicznej wiążące na równi z innymi przepisami procedury.
Postępowanie podatkowe
- Ordynacja z 1934r.- to skąpe regulacje
- Dekret z 1946r. – połączenie postep. z lat 1928-1934r.
- Nowelizacja z 1980 – rozciągnięcie przepisów KPA na sprawy zobowiązań podatkowych
W doktrynie wyróżnia się różne zasady:
W KPA wyróżnia się 13 zasad
1. Zasada praworządności (art.6 i 7)
2. Zasada prawdy obiektywnej (art.2)
3. Zasada uwzględniania interesu społecznego, interesu obywateli ( art.7)
4. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa
5. Zasada czuwania nad interesem stron i innych osób uczestniczących w postępowaniu ( art.9)
6. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu ( art. 10)
7. Zasada przekonywania (art. 11)
8. Zasada szybkości postępowania ( art.12)
9. Zasada nakłaniania do ugody ( art. 13)
10. Zasada pisemności ( art.14)
11. Zasada dwuinstancyjności ( art.15)
12. Zasada trwałości decyzji ( art.15)
13. Zasada sądowej kontroli decyzji (art. 16 2)
14. Zasada oficjalności wzbogaca zasadę prawdy obiektywnej
15. Zasada dyspozycyjności.
Postępowanie administracyjne jest etapowe:
1. Ustalenie jaka norma obowiązuje w znaczeniu dostatecznie określonym
· ustalenie normy prawnej jaką chcemy zastosować
· wykładnia językowa, systemowa, funkcjonalna
· należy dokonać wyboru z różnych znaczeń
· sformułowanie decyzji interpretacyjnej , jakie znaczenie ma rozważany przez nas przepis
2. Analiza stanu faktycznego, która prowadzi do udowodnienia faktu
3. Subsumcja – podstawienie stanu faktycznego udowodnionego do określonej normy prawnej
4. Wiążące ustalenie konsekwencji prawnych faktu uznanego za udowodniony na podstawie stosownej normy prawnej ( wydanie decyzji)
Organ działa na podstawie prawa i udowadnia to poprzez wydanie decyzji. Unieważnienie decyzji może nastąpić w przypadku, gdy decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa.
Zasada prawdy obiektywnej - fundamentalna zasada, z którą koresponduje zasada oficjalności.
- Możliwość przesłuchiwania na wezwanie właściwego organu przez organ przeprowadzający postępowanie
- Możliwość przeprowadzenia dowodu przeciwko treści dokumentu.
- Organ podejmuje wszelkie kroki do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego.
Zasada oficjalności – dominująca zasada możliwości nieograniczonego działania organu z urzędu ( art. 7) nawet wbrew intencjom strony.
- Postępowanie admin. wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu
- Organ admin. publ. może umorzyć postępowanie , jeżeli występuje o to strona, której żądanie postępowania zostało wszczęte i nie ma sprzeciwu innych stron.
WYKŁAD Z DNIA 9.01.2005
Zasada szybkości postępowania – wiąże się ona z określonymi terminami, z określoną dyscypliną postępowania
- Sprawa powinna być załatwiona niezwłocznie
- Organy administracji publicznej zobowiązane są załatwiać sprawy niezwłocznie ( czyli w granicy 2 tygodni, a dla spraw szczególnie skomplikowanych wymagających postępowania wyjaśniającego w terminie 1 miesiąca)
- Można złożyć skargę lub zażalenie
Zasada nakłaniania do zawierania ugody –
- Strony mogą zawrzeć ugodę, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy
- Strony mogą zawrzeć ugodę, jeżeli przyczyni się to do uproszczenia sprawy
- Strony mogą zawrzeć ugodę, jeżeli nie sprzeciwia się temu przepis prawa
- Jeżeli organ widzi, że sytuacja sprawy sprzyja zawarcia ugody, to powinien do tego strony nakłaniać
Zasada przekonywania
- Organ ma obowiązek tak prowadzić postępowanie, aby obywatel w którego sprawie wydano decyzje był przekonany o słuszności decyzji
Zasada pogłębiania zaufania obywateli do państwa
- Organy powinny krzewić świadomość obywateli i kultury prawnej
- Wszystkie sprawy powinny być rozstrzygane na korzyść obywateli
- Wszelkie wątpliwości muszą przechodzić na korzyść oskarżonego
- Zmienność decyzji w tej samej sprawie no powinna mieć miejsca
- Nie dopuszczalne jest zaskakiwanie obywateli nowymi rozwiązaniami prawnymi w świetle orzecznictwa NSA
- Nie dopuszczalne jest wprowadzanie w błąd obywatela poprzez deklaracje zapowiadania przyszłego stanu rzeczy
- Stosowanie przepisów, mimo ze terminy ich wprowadzenia są odległe
Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli
- organ powinien załatwiać sprawę w sposób zgodny ze słusznym interesem obywatela, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny ani nie przekracza to możliwości organu administracyjnego zgodnie z przyznanymi mu uprawnieniami.
Zasada pisemności
- Każde działanie powinno być udokumentowane w protokole lub adnotacji podpisanej przez stronę.
Zasada dwuinstancyjności
I organ administracji publicznej – decyzja
II organ administracji publicznej – decyzja ostateczna
I WSA
II NSA
Decyzja ostateczna, służy
Zaskarżenie do WSA.
Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu
- Jest to uprawnienie a nie obowiązek!!!
- Organ musi zawiadomić wszystkich o wszczęciu postępowania, powiadomić o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodów np. z opinii biegłego, oględzin, świadków
- Możliwość zapoznania się ze zebranymi materiałami oraz zajęcia stanowiska w sprawie
- PRAWA STRONY
· Dostęp do akt sprawy ( jawność wewnętrzna i zewnętrzna)
· Strona ma prawo zadawania pytań do świadków i biegłych
· Strona ma prawo wypowiadania się przed wydaniem decyzji
· Strona ma prawo zaskarżenia postanowień
· Strona ma prawo zaskarżenia decyzji
naruszeniem tej zasady wiąże się sankcja – możliwość wznowienia postępowania, jeżeli strona bez własnej winy nie uczestniczyła w postępowaniu -tylko w przypadku decyzji ostatecznych. Jedyne odstępstwo od tej zasady stanowi, że organy administracji publicznej mogą odstąpić od tej decyzji tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo zdrowia lub życia ludzkiego albo ze względu na niepowetowaną szkodę materialną.
Zasada czuwania organu administracji publicznej nad interesem strony lub innych osób biorących udział w postępowaniu.
- Obowiązek informowania strony o okolicznościach faktycznych i prawnych
- Dbanie, aby strona nie poniosła szkody z powodu nie znajomości prawa
- Obowiązek pouczania, wyjaśniania i udzielania wskazówek stronie
- Obowiązek pouczania o przysługujących mu prawach np. wniesienie odwołania, skargi do S.A.
- Obowiązek wyjaśnienia i udzielenia wskazówek tak i na sprawie jak i w urzędzie
- Prawo do przywrócenia terminu, do przedstawienia dowodów
- Obowiązek zwracania kosztów przejazdu i innych kosztów
Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych
- Uchylanie decyzji administracji publicznej, które w sposób rażący naruszają prawo
Zasada trwałości decyzji administracyjnych
- Decyzja jest ostateczna, jeżeli nie służy odwołanie, lecz mimo to można ją zaskarżyć do sądu
- Organ jest nią zobowiązany od chwili doręczenia
Decyzja ostateczna jest wtedy , gdy:
- Wydana przez organ II instancji nakłada na nią charakter ostateczny
- Jeżeli została wydana w I instancji, a strona po upływie terminu do wniesienia odwołania nie uczyniła tego
- Wydana przez SKO, czy ministra
- Kiedy strona przegapiła termin do wniesienia odwołania i zwróciła się z wnioskiem o przywrócenie terminu
Decyzja nieostateczna :
- Możliwość uchylenia, zmiany decyzji, wygaśnięcia czy wznowienia, stwierdzenia nieważności decyzji
- Wygaśnięcie - jeżeli stała się bezprzedmiotowa
- Wznowienie - w sytuacji przewidzianej w KPA
- Uchylenie – minister może uchylić lub zmienić każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można zapobiec stanu zagrożenia życia lub zdrowia, zagrożenia gospodarki narodowej albo interesu publicznego.
- Art.154 KPA - w każdym czasie można uchylić decyzję, jeśli strona nie nabyła praw
- Art.155 KPA - istnienie możliwości zmiany decyzji, jeśli strona nabyła prawa, wówczas organ wyższy może zmienić decyzję, jeżeli przemawia za tym interes społeczny bądź interes stron.
Nieważność decyzji:
- Jeśli została wydana z naruszeniem przepisów o właściwość
- Jeśli została wydana bez wyrażonej podstawy prawnej lub rażącym naruszeniem prawa
- Jeśli decyzja jest trwale niewykonalna
- Jeśli wykonałaby czyn zagrożony karą
- Jeżeli zawiera wadę
- Jeśli decyzja dotyczy sprawy rozstrzygniętej wcześniejszą decyzją
- Jeśli decyzja była skierowana do osoby, która nie była stroną
Wznowienie decyzji
- Kiedy dowody na wydanie decyzji okazały się fałszywe
- Jeśli decyzja wydana została w wyniku przestępstwa
- Jeśli decyzje wydał organ lub osoba podlegająca wyłączeniu
- Jeżeli strona nie uczestniczyła w postępowaniu nie z własnej winy
- Jeżeli wyjdą dla sprawy nowe okoliczności faktyczne, prawne lub dowody.
WYKŁAD Z DNIA 22.01.2005
ORGANY PROWADZĄCE POSTĘPOWANIE WŁAŚCIWOŚCI ORGANÓW
Wyróżniamy organy w 2 znaczeniach:
1. Organ jako jednostka organizacyjna
2. Organy jako organy danej jednostki organizacyjnej, czyli organ który działa poprzez swoje organy ( organy wewnętrzne)
Jednostki organizacyjne danego podmiotu, które są wyposażone w uprawnienia do wyrażania woli podmiotów.
To uprawnienie wynika z przepisów prawa materialnego.
Aby ustalić z jakim podmiotem mamy do czynienia, musimy poszukać go w Krajowym Rejestrze Sądowym – KRS.
A 1. jest organem reprezentacyjnym
Podmiot 2. jest uczestnikiem stosunku cywilno-prawnego
Ustalamy w jaki sposób podmiot może być reprezentowany na zewnątrz np. jeśli jest to spółka to ma odpowiedni statut, który mówi kto ja reprezentuje, kto może np. podpisywać umowy.
ORGANY PROWADZĄCE POSTĘPOWANIE JURYSDYKCYJNE:
1. Organy administracji rządowej:
a) Centralne
b) Terenowe
2. Organy naczelne:
a) Organy wyższego stopnia
b) Organy administracyjne I i II instancji
c) Prezes RM czy ministrowie a także Prezydent i sama Rada Ministrów
I INSTANCJA II INSTANCJA
WŁAŚCIWOŚCI ORGANÓW
Właściwość organów jest to zdolność prawna organów administracji do rozpoznawania i rozstrzygania określonych spraw w postępowaniu administracyjnym. Wyróżniamy właściwość ustawową i dwa rodzaje innej właściwości, czyli
Właściwość z przeniesienia i właściwość z delegacji.
WŁAŚCIWOŚĆ Z PRZENIESIENIA – jest wtedy, kiedy organ przenosi swoje kompetencje (uprawnienia) na inny organ np. Wójt na Sołtysa, lecz muszą być spełnione określone warunki:
1. Przeniesienie musi wynikać z przepisów ustawy
2. Musi być zawarte odpowiednie porozumienie np. między Wojewodą i Marszałkiem
3. Musi być ogłoszone w Dzienniku Urzędowym
WŁAŚCIWOŚĆ Z DELEGACJI – spotykamy ją, kiedy występuje wyłączenie organu bądź poszczególnych pracowników. Organ wyższego stopnia może wyznaczyć sobie podległy organ.
WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA – ustala się ją wg przepisów o zakresie działania organów, są to przepisy ustrojowe np. ustawa o samorządzie gminnym. Prawo materialne określa, jaka ma być forma i treść organu (np. czy ma to być decyzja)
i kiedy organ może bądź musi podjąć działanie. KPA wskazuje organy właściwe do podjęcia decyzji o wznowieniu postępowania.
WŁAŚCIWOŚĆ FUNKCJONALNA (INSTANCYJNA) – jest to odmiana właściwości rzeczowej. Określa ona w poziomie, które organy są właściwe do podjęcia działania, natomiast właściwość rzeczowa wskazuje te organy w pionie.
Właściwość organów ma charakter wyłączny, czyli jeżeli przypisano określone kompetencje określonym organom, to oznacza to, że są one co do zasady kompetentne w danych sprawach.
”co do zasady”- oznacza, że są odstępstwa.
WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA - jest to zdolność organu do realizacji właściwości rzeczowej na określonym terenie.
Zasady właściwości miejscowej:
- miejsce zamieszkania strony, jeżeli nie jest znane miejsce zamieszkania to wg miejsca pobytu, a jeśli nie można go określić, to wg ostatniego zamieszkania lub pobytu, a jeżeli nie można tego określić, to wg miejsca zdarzenie, a jeśli nie można tego określić , to właściwy organ dla Warszawy – Śródmieście.
Odstępstwa od tej zasady:
- w przypadku nieruchomości, organem właściwym będzie organ w miejscu położenia nieruchomości
- w przypadku zakładu pracy, organem właściwym jest miejsce położenia zakładu pracy ( gdzie był położony, jest, lub będzie położony).
Sankcja za naruszenie właściwości miejscowej wynika bezpośrednio z przepisów KPA, a wiec decyzja wydana przez organ z naruszeniem ich przepisów o jego właściwość jest nieważna. Art. 156 1 KPA.
WYKŁAD Z DNIA 23.01.2005
SPORY O WŁAŚCIWOŚĆ
1. SPORY POZYTYWNE – wtedy kiedy organy toczą spór, który organ jest właściwy do rozpoznania sprawy.
2. SPORY NEGATYWNE – odwrotność, żaden organ nie czuje się kompetentny do rozpoznania sprawy.
SPORY
1) spór jednostek samorządu terytorialnego wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a
jeśli brak takiego organu, to spór rozstrzyga
Sąd Administracyjny
2) kierownicy służb inspekcji administracji
zespolonej tego samego powiatu działający Starosta
w imieniu własnym lub w interesie np. starosty
3)spór między kierownikami administracji Wojewoda
zespolonej w jednym województwie
4)spór miedzy jednostkami samorządu
terytorialnego w różnych województwach
w sprawach z zakresu administracji rządowej
spór między wojewodami w różnych
województwach
spór między wojewodą a organami
administracji niezespolonej
5) spory pomiędzy innymi organami minister
administracyjnymi
6)spór pomiędzy organami administracji
publicznej, jeżeli w sporze udział Prezes RM
bierze minister
7) spór pomiędzy organami samorządu
terytorialnego a organami administracji
rządowej
spór pomiędzy organami samorządu
terytorialnego a SKO
Jeżeli S.A. rozpoznaje sprawy o właściwość prawo występowania o rozpoznanie ma:
1. Strona zainteresowana
2. Organ jednostek samorządu terytorialnego pozostający w sporze
3. Inny organ administracji publicznej, jeżeli pozostaje w sporze
4. Minister właściwy do spraw administracji publicznej
5. Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny
6. Rzecznik Praw Obywatelskich RPO.
Spór kompetencyjny pomiędzy administracją publiczną a sądownictwem powszechnym ( sądy szczególne- to np. sądy administracyjne).
Art. 199 1 KPC. „Sąd nie może domówić pozwu...”
Wyłączenie pracownika, bądź organu.
Założeniem jest bezstronność organu, dążenie do prawidłowego stosowania prawdy obiektywnej, zasada zaufania obywateli, zasada praworządności.
Kategorie przyczyn wyłączenia:
- Kategorie wyraźne, które powodują automatyczne wyłączenie z urzędu.
- Kiedy powstaje wątpliwość co do bezstronności pracownika.
Wyłączenie pracownika danego organu od udziału w postępowaniu:
- Kiedy pracownik jest stronny
- Kiedy pozostaje ze stroną w takim stosunku prawnym, że wynik postępowania może mieć wpływ na jego prawa i obowiązki.
- Jeżeli rzecz dotyczy małżonka pracownika
- Jeżeli dotyczy krewnych, powinowatych do II stopnia
- Kiedy dotyczy to osoby związanej z pracownikiem
· z tytułu przysposobienia ( adopcja dziecka)
· z tytułu opieki
· z tytułu kurateli ( osoby nieznane z miejsca pobytu)
- Jeżeli pracownik był świadkiem
- Jeżeli pracownik był biegłym w sprawie
- Jeżeli był lub jest przedstawicielem strony
- Jeżeli przedstawicielem był małżonek, krewny lub powinowaty lub osoba z nim związana
- Jeżeli brał udział w rozstrzyganiu sprawy niższej instancji, a teraz ma brać udział w rozstrzyganiu sprawy w wyższej instancji
- Jeżeli wszczęte zostało wszczęte przeciwko pracownikowi dochodzenie służbowe, dyscyplinarne, bądź karne.
I WYŁĄCZENIE PRACOWNIKA
- na żądanie pracownika
- na żądanie strony
- z urzędu
Warunkiem wyłączenia pracownika jest uprawdopodobnienie okoliczności mogących wywołać wątpliwości, co do wyłączenia.
II WYŁĄCZENIE CZŁONKA ORGANU KOLEGIALNEGO
- Wyłączenie to może nastąpić w drodze postanowienia organu kolegialnego
- Wyłączenie to może nastąpić w drodze postanowienia organu wyższego stopnia
III WYŁĄCZENIE ORGANU
- Wyłączenie organu może nastąpić jeżeli sprawa dotyczy interesów majątkowych
· kierownika organu
· osób pozostających z tym kierownikiem w układzie małżeństwa
· osoba zajmująca stanowisko kierownicze w organie wyższego stopnia
· osoba pozostająca z kierownikiem w układzie w układzie jak wyżej.
JEŻELI SKUTKI WYŁĄCZENIA POWSTAJĄ OD UDZIAŁU W TOKU POSTĘPOWANIA
1. Wyłączenie pracownika – kierownik, czyli przełożony wyznacza innego pracownika. Pracownik może podjąć działania, które zaliczane są do grupy nie cierpiącej zwłoki ( na ważny interes stron lub ważny interes społeczny).
2. Wyłączenie organu – wyłączenie pracownika organu powoduje wyłączenie organu z powodu nie możności wykonywania swoich zadań; wyłączenie członka organu kolegialnego powoduje więc że organ nie może wykonywać swoich zadań.
Organ wyższego stopnia może wyznaczyć inny podległy sobie organ, a gdy dotyczy to ministra, bądź członka SKO, wtedy musi tego dokonać Prezes RM, który wyznacza organ do zastępstwa.
TEMAT : STRONA
Aspekt czynny – ktoś żąda pewnych czynności, dotyczy to jego interesu
Aspekt bierny – ktoś żąda pewnych czynności, lecz dotyczy to interesu prawnego.
ASPEKT FORMALNY ( SUBIEKTYWNY) ASPEKT MATERIALNO-PRAWNY (OBIEKTYWNY)
Strona jest każdy, kto twierdzi wobec programu administracyjnego, że jego postępowanie administracyjne dotyczy jego interesu prawnego ( obowiązku lub uprawnienia), albo żąda czynności organów powołując się na swój interes prawny, bądź obowiązek np. wszczęcie postępowania administracyjnego. Stroną może być taki podmiot, co do którego organ prowadzący postępowanie stwierdzi legitymowaniem się interesem opartym na prawie administracyjnym.
LEGITYMOWANIE – jest to uprawnienie wynikające z prawa materialnego.
ZDARZENIE
Każdy może być stroną:
· osoba fizyczna
· osoba prawna
· jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
Zdolność sądowa i zdolność prawna.
D M A A K O
Zdolność procesowa
Pełnomocnikiem może być każdy o ile posiada zdolność do czynności prawnych.
Pełnomocnictwa udzielamy w dwóch formach (wiążą się one z opłatą skarbową):
- pisemnie
- ustnie do protokołu
Oryginał pełnomocnictwa lub odpis do akt sprawy.
Jeżeli osoba jest nieznana z miejsca pobytu należy dla niej ustalić przedstawiciela. W postępowaniu sądowym jest to Kurator. Organ musi wystąpić do sądu o ustalenie przedstawiciela. W przypadku czynności podejmowanych niezwłocznie organ czasowo może ustalić przedstawiciela sam do momentu ustalenia go przez sąd.
Warunkiem bycia stroną jest zdolność do czynności prawnej. Jeżeli ktoś nie ma zdolności do czynności prawnych to posiada przedstawiciela ustawowego.
Osoba prawna posiada przedstawiciela
Przedstawiciel musi mieć prawidłowe umocowanie do działania, a osoby, które wystąpiły o to muszą do tego mieć upoważnienie. Jeżeli podmiot ma osobowość prawną to wszystkie jego jednostki działają w ramach tej osoby prawnej.
Uczestnicy na prawach strony nie posiadają legitymacji i nie są stroną:
- maja zapewnienia wynikające z przepisów
- występują ze względu na interes społeczny
- instytucja wyłącznie procesowa
- nie ma żadnych praw w sensie materialno-prawnym
- przysługują prawa (co do zasady) tak jak stronom.
1. organy społeczne
2. Rzecznik Praw Obywatelskich
3. Prokurator
4. inne podmioty, które mogą występować – wynika to z przepisów prawa
Organizacje społeczne:
- w charakterze strony
- mogą podejmować zadania zlecone z zakresu administracji publicznej
- działają na rzecz określonego podmiotu
- mogą wystąpić z żądaniem wszczęcia postępowania ( w odniesieniu do innej osoby)
- mogą wystąpić z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny
Jeżeli organ administracji publicznej uzna żądanie za zasadne, wszczyna postępowanie z urzędu. Jeżeli odmawia wszczęcia postępowania z urzędu to organ składa zażalenie do jednostki wyższej rangą.
Organ prowadzący sprawę może uznać za celowe, aby organizacja społeczna była obecna, aby uczestniczyła i reprezentowała stronę, to w takiej sytuacji organ musi powiadomić organizacje społeczną o wszczęciu postępowania. Organizacja społeczna ma prawo wyrażenia poglądu (jeżeli nie uczestniczy w postępowaniu) w danej sprawie w formie uchwały jej organu statutowego ( za zgodą organu prowadzącego sprawę).
Prokurator:
- może żądać wszczęcia postępowania w sytuacjach, gdy uważa za konieczne usunięcie niezgodnego z prawem stanu prawnego.
- Przysługuje mu prawo włączenia się do każdego toczącego się postępowania, aby rozstrzygnięcie było zgodne z prawem.
- Organ może sam zawiadomić prokuratora o toczącym się postępowaniu, jeżeli uzna za konieczną obecność prokuratora
- Przysługuje mu prawo wniesienia sprzeciwu do decyzji ostatecznej (uchylenia, zmiany decyzji)
- Ma prawo zaskarżenia decyzji, gdy strona nie wniosła środka odwoławczego
Rzecznik Praw Obywatelskich:
- funkcjonuje w oparciu o ustawę o RPO
- może złożyć żądanie/wniosek do sądu, jeżeli otrzyma wniosek
Inne podmioty:
- szereg ustaw, które uprawniają podmioty do brania udziału postępowania
- ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska. Organy mogą występować o wszczęcie postępowania lub dopuszczenie do udziału w sprawach o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli przedsięwzięcie może oddziaływać na ochronę środowiska, w sprawie lokalizacji autostrad i dróg ekspresowych.
- ustawa z 7 maja 1994 roku o ochronie byłych hitlerowskich terenów zagłady. Wynika z niej obowiązek dla organów administracji publicznej (należy zawiadomić ministra do spraw administracji, który to w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia może zgłosić udział na prawach strony)
- ustawa z 17 czerwca 1966 o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym. Z ustawy wynika prawo naczelnego lekarza uzdrowiska do składania odwołań, jeżeli nie uwzględniano jego opinii w sprawach określonych w ustawach.
Terminy - wyrażone albo ściśle określone daty lub też czas przeznaczony na wykonanie czynności (7, 14 dni).
Terminy dzielimy na :
- ustawowe – czyli z góry określone w ustawie ( nie można ich zmienić, chyba że organ nie dotrzymał terminu)
- urzędowe – czyli wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie . organ może dokonywać stosownych zmian dotyczących terminów.
Zachowany termin to taki, gdzie wniosek został złożony do 24.00 (godzina) ostatniego dnia terminu.
Przedłużenie terminu – wniosek składamy przed upływem tego terminu.
Przywrócenie terminu :
- jeżeli strona nie była w stanie dotrzymać terminu z powodów niezależnych od niej
- wniosek składamy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny
O przywróceniu terminu decyduje organ, do którego składany jest wniosek. Jeżeli ten organ odmówi, to można złożyć skargę do organu wyższej instancji. Można złożyć wniosek o wstrzymanie decyzji lub postanowienia.
Organ załatwia sprawę bezzwłocznie gdy:
- sprawa jest powszechnie znana
- dowody przedstawione przez stronę są jasne i nie budzą sprzeciwu
W sprawach skomplikowanych jest 1 miesiąc, a na sprawy szczególnie skomplikowane są 2 miesiące. Na odwołanie sprawy jest 1 miesiąc.
Jeżeli organ nie jest w stanie w terminie załatwić sprawy musi powiadomić strony o terminie późniejszym. Przedłużenie terminu występuje, gdy konieczna jest opinia biegłego.
Nie wlicza się do terminów okresu zawieszenia:
- gdy konieczne są uzgodnienia międzyresortowe
- jeżeli strona nie przedkłada stosownych dokumentów w terminie.
Jeżeli terminy nie są dotrzymywane można wystąpić z zażaleniem do organu wyższego stopnia na bezczynność organu. Jeżeli organ ten podzieli pogląd strony wówczas wyznacza termin rozprawy, zarządza wyjaśnienie przyczyny, ustala osoby winne zaistniałej sytuacji, w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające niedotrzymaniu terminu w przyszłości.
Jeżeli organ wyższego stopnia nie podzielił naszej skargi wówczas możemy złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Doręczenia:
- całościowe (do rąk adresata)
- zastępcze (osobie, która się zobowiązała doręczyć adresatowi)
- urząd pocztowy, poczta kurierska
Doręczenia właściwe są przekazywane bądź stronie, bądź pełnomocnikowi. Jeżeli jest ustalony pełnomocnik, to wszelkie doręczenia (decyzje) należy przesyłać bezpośrednio jemu, a nie stronie.
Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Do kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, niezastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji.Wojewoda jest: 1 przedstawicielem Rady Ministrów w województwie, Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa, a w szczególności: - kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów, - kontroluje wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej, - dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu oraz - w zakresie i na zasadach przewidzianych w ustawach - koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań, - zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach, - reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych, - wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z odrębnych ustaw, - współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, - przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa, - wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów. 2 zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej, Wojewoda jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej: - powołuje i odwołuje kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, z wyjątkiem komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, którzy są powoływani za zgodą wojewody; odwołanie komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej wymaga zasięgnięcia opinii wojewody. - kieruje nią i koordynuje jej działalność, - zapewnia warunki do skutecznego jej działania, - ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania 3 organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego, Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego, na zasadach określonych w ustawach. 4 organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią, 5 reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach. Wojewoda na zasadach określonych w ustawach: - reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań, - wykonuje inne uprawnienia wynikające z reprezentowania Skarbu Państwa, - wykonuje uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych do czasu przekazania tej funkcji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub do czasu wygaśnięcia tych uprawnień i obowiązków z innych tytułów. Ponadto Wojewoda:1/ wydaje, w zakresie wykonywania funkcji przedstawiciela Rady Ministrów, polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych obowiązujące również organy samorządu terytorialnego.2/ w szczególnie uzasadnionych przypadkach może wstrzymać, na czas określony, czynności każdego organu prowadzącego egzekucję administracyjną z tym, że wstrzymanie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze pieniężnym może być dokonane w odniesieniu do tej samej należności tylko jednorazowo, na okres nie dłuższy niż 30 dni.Wojewoda wykonuje przypisane zadania przy pomocy wicewojewody oraz kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego oraz dyrektorów wydziałów.
Stosowanie przepisów KPA.
Przepisy KPA stosuje się do wszelkich postępowań adm. , chyba że zostały wyraźnie wyłączone z zakresu KPA. Przepisów KPA nie stosuje się do spraw uregulowanych w ustawie ordynacja podatkowa oraz w sprawach karno-skarbowych. Względne wyłączenie przepisów KPA ma miejsce w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych. Względne wyłączenie przepisów KPA spowodowane jest: postępowaniem przed urzędami konsularnymi i jest ograniczone okręgiem konsularnym, czyli terenem, na którym konsulat działa. Jest postępowaniem jednoinstancyjnym(w PL system 2inst.).Podmiotem tego post. Są zarówno obywatele PL jak i kraju przyjmującego. Przepisy KPA nie mają również zastosowania w sprawach wynikających z nadrzędności i podrzędności organizacyjnej w stosunku między organami państwowymi i innymi jednostkom państwowym , gdyż jest to post. Wewnętrzne w sferze administracyjnej. Układ podległości służbowej reguluje pragmatyka służbowa. Zasady ogólne KPA wynikają z art.6-16 i stanowią normy prawne obowiązujące i ustalające prawne wytyczne działania organów stosujących KPA. Obowiązują one dla całego t PA(l i II inst.), a także przed organami nadzorczymi i odpowiednio w postępowaniu skargowym.
Właściwość organów - jest to zdolność prawna organu do rozpoznania i rozstrzygania, czyli no
załatwiania określonych spraw w PA.
Właściwość rzeczowa - ustalana jest wg przepisów o zakresie działalności organów AP i jest ona wyznaczana przepisami ustrojowymi, np. ustawa o ST i ustawa o podziale kompetencji określonych w ustawach szczególnych miedzy organami gminy, a organami admin. rządowej .Również prawo materialne np. budowlane określa organy AP właściwe rzeczowo do rozstrzygnięcia spraw
Właściwość miejscowa - jest to zdolność organów do realizacji swej właściwości rzeczowej na określonym obszarze np. gminy lub powiatu. Art.21 KPA określa, ze właściwość miejscowa ustala się wg kryteriów:
a)w sprawach dotyczących nieruchomości - wg miejsca położenia nieruchomości jeżeli nieruchomość jest położona na obszarze właściwości 2 lub więcej organów to orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa cześć nieruchomości
b)w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - wg miejsca, w którym zakład pracy był, jest lub ma być prowadzony
c)w innych sprawach - wg miejsca zamieszkania lub siedziby w kraju wg miejsca pobytu strony lub jednej ze stron, a w braku kraju zamieszkania wg miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu w kraju. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej organu w w/w sposób to sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania W razie niemożności ustalenia to właściwość należy do organu właściwego dla obszaru dzielnicy np. "Śródmieście" w mieście stołecznym Warszawie. Generalnie właściwość do załatwienia sprawy wynika z ustaw, ale istnieje odsetek, na mocy którego właściwy organ nabiera uprawnień z przeniesienia(w drodze porozumienia organ państwowy zleca zadanie organowi ST) lub delegacji(powstaje w przypadku wyłączenia organu AP do załatwienia sprawy. właściwym tutaj będzie organ wyższego stopnia)
Strona postępowania
Jest nią każdy ,czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto zada czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Żądanie strony powoduje wszczęcie post. Tylko wówczas, gdy zadanie dotyczy indywidualnej sprawy należącej do akt .spraw, dla których prawo materialne przewiduje możność wydania dec. adm. Organ AP, do którego zadanie takie trafia dokonuje oceny roszczenia w ramach postępowania wyjaśniającego. Organ załatwia żądanie w zależności od jego treści jako skargę lub wniosek albo tez zwraca wnoszącemu z pouczeniem, ze właściwy w sprawie jest sąd.
Stronami postępowania są:
a)osoby fizyczne i osoby prawne - wg kodeksu cywilnego osoba fizyczna nabywa zdolności prawnej w chwili urodzenia, a pełna zdolność do czynności prawnych w wieku osiągnięcia 18 lat lub wcześniejszego zawarcia małżeństwa. Przewidziane jest wcześniejsze uzyskanie zdolności do podejmowania czynności prawnych (zgodnie z ustawa o obywatelstwie polskim dziecko 16-letnie może składać oświadczenia powodujące skutek prawny)
Osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych w postępowaniu występują przez swych przedstawicieli ustawowych(rodzice lub opiekunowie prawni) Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swoich ustawowych lub statutowych przedstawicieli którymi są osoby upoważnione do reprezentowania np. prezes lub członkowie zarządu
Pełnomocnikiem w PA może być każda osoba fiz. posiadająca zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo przedkłada się na piśmie lub ustnie do protokołu na posiedzeniu. W przypadku pełnomocnictwa pisemnego do akt sprawy należy dołączyć oryginał lub poświadczony urzędowo odpis pełnomocnictwa .Adwokat i radca prawny może sam uwierzytelnić podpis pełnomocnictwa. W sprawach mniejszej wagi organ adm. może nie zadać pełnomocnictwa jeżeli w charakterze tym wystąpi członek najbliższej rodziny lub domownik.
Organizacja społeczna działająca na prawach strony - może występować w potrójnej roli:
a) jako podmiot powołany z mocy prawa do załatwiania spraw indywidualnych
rozstrzyganych na drodze decyzji adm.
b) jako strona, gdy żąda czynności organu adm. Ze względu na swój interes prawny
lub obowiązek lub, gdy postępowanie dotyczy interesu prawnego lub obowiązku
c) jako uczestnik PA w sprawie innej osoby korzystając z praw strony.
W tym przypadku OS może wystąpić z żądaniem o wszczęcie postępowania, dopuszczenie jej do udziału w toczącym się postępowaniu jeżeli jest to uzasadnione statutowymi celami tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Uznając żądanie OS za uzasadnione * organ wszczyna postępowanie z urzędu bądź dopuszcza OS do udziału w toczącym się PA. Ma « również prawo odmowie wszczęcia postępowania lub nie dopuście jej do udziału w nim, jeżeli uzna, ze statutowe cele lub interes społeczny nie przemawiają za jej udziałem. W takim przypadku wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia post. Lub dopuszczenia do udziału w post. OS dopuszczona do udziału w post. Uczestniczy na prawach strony tzn. ma takie same prawa jak strona, a wiec może zadać wszczęcia post., składać zeznania, dotyczące przeprowadzenia dowodów ,a także wnosić odwołania od decyzji lub wnosić zażalenia na ustalenia niezależne od strony np. domagać się odmowy udzielenia zezwolenia na sprzedaż alkoholu. KPA przewiduje również inna możliwość włączenia OS tzn. może za zgoda organu adm. przedstawić swój pogląd wyrażony w uchwale lub oświadczeniu organu statutowego. Organ jest obligowany do zawiadomienia OS jeżeli udział w rozprawie tej organizacji jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot i w takim przypadku organ wzywa organizacje do uczestniczenia w rozprawie lub złożenia oświadczenia i dowodów na poparcie.
Podmiotem występującym w sprawie może być także prokurator, który nie będąc strona
może korzystać z praw strony. Wy stepuj e on jako organ państwowy powołany do strzeżenia
praworządności i działa w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem-ma tu prawo do
zwrócenia się do organu AP o wszczęcie postępowania lub działa w celu zapewnienia, aby
post. i rozstrzygniecie sprawy było zgodne z prawem-ma prawo udziału w każdym stadium
post., prokurator sam decyduje czy będzie uczestniczył w post., natomiast organ adm. Nie eze
nie dopuście go jeżeli zgłosi swój zamiar uczestnictwa. Organ AP powinien zawiadamiać
prokuraturę o wszczętym post., jeżeli uzna udział jego za potrzebny.
Prokurator biorący udział w post .ma prawa strony: może wnosić środki prawne niezależne od
tego czy uczyni to strona, a ponadto może zgłaszać żądania przeprowadzenia dowodów.
Prokuratorowi śluzy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej jeżeli przepisy KPA lub
szczególne przewidują wznowienie post., stwierdzenie nieważności dec. lub jej uchylenie bądź
zmiana.
W przypadku wniesienia sprzeciwu, sprzeciw ten powinien być rozpatrzony i załatwiony w
terminie 30 dni od daty jego złożenia. W razie niezałatwienia go w terminie organ
adm. obowiązany jest zawiadomić strony podając przyczyny i wskazując nowy termin. W
przypadku wniesienia sprzeciwu organ adm. jest obowiązany niezwłocznie rozpatrzyć czy
zachodzi potrzeba wstrzymania dec. Do chwili załatwienia sprawy
Kolejnym podmiotem uczestniczącym w PA jest Rzecznik Praw Obywatelskich, który działa*
na mocy ustawy z 1987r. O RPO i może żądać wszczęcia post., zaskarżać dec. do
S.A., uczestniczyć w PA i post. przed S.A. na prawach jakie przysługują prokuratorowi. ,-
Terminy
Określenie termin dotyczy albo ścisłe określonej daty albo tez okresu czasu i właśnie te terminy są najistotniejsze w PA.
Dzielimy je na:
a) ustawowe - wynikające z KPA i innych ustaw; przewidziane są one dla czynności
dokonywanych przez organ adm.(np. terminy załatwiania spraw, czy terminy o
miejscu przeprowadzenia dowodu), a także dla czynności dokonywanych przez
strony i innych uczestników post.(np. terminy wnoszenia odwołania). Niedopełnienie przez stronę w terminie ustalonych czynności powoduje, ze czynność ta nie może być skutecznie dokonana
b) urzędowe - wyznaczane przez organy adm. prowadzące post., "mogą być przez te
organy skracane lub wydłużane z ważnych przyczyn. W świetle przypisów do KPA
wynika, ze czynność dokonana przez stronę po upływie wyznaczonego terminu
może być przez organ z ważnych przyczyn, a zwłaszcza w interesie prawdy
obiektywnej uznana za ważną. gdyż organ adm. jest pełnym dysponentem
udzielonego terminu.
Sposoby obliczania terminów:
Terminy w dniach - upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu. Jeżeli początkiem terminu jest pewne zdarzenie to przy obliczaniu terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło(19.X.04f7dnif26.X.04 do 24:00)
Terminy w tygodniach - kończą się ż upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który odpowiada początkowemu dniu terminu
Terminy w miesiącach - kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia nie było w ostatnim m- to termin kończy się w ostatnim dniu miesiąca(Iuty - w przypadku gdy termin rozpoczyna się 29.30.31. styczeń)
Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy to za ostatni dzień terminu * uważa się najbliższy następny dzień powszedni.
Termin uważa się za zachowany jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskiej placówce pocztowej lub złożono w polskim urzędzie konsularnym. O dochowaniu terminu składanego na piśmie decyduje data stempla pocztowego. Z ostrożności procesowej pisma winny być nadawane listem poleconym, gdyż w takim przypadku dysponujemy dowodem nadania.
Terminy załatwiania spraw.
Sprawy rozstrzygane przez organy adm. powinny być rozpoznawane i załatwiane szybko bez zbędnej zwłoki, a w przypadku spraw mniej skomplikowanych i nie wymagających zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień winny być załatwiane niezwłocznie. Zasada szybkości post. leży w interesie strony, organu oraz interesie społecznym. Zgodnie z art.35 KPA niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy mogące być rozpatrzone w oparciu o dowody dostarczone przez stronę wraz z zadaniem wszczęcia post. lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane z urzędu organowi, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi organ dysponuje. Sprawy wymagające przeprowadzenia post. wyjaśniającego powinny być załatwione nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowane nie później niż w ciągu 2 miesięcy od daty wszczęcia post. W post. odwoławczym sprawa powinna być załatwiona w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Termin do załatwienia sprawy przez organ odwoławczy biegnie od dnia otrzymania przez ten organ odwołania wraz z aktami sprawy, a nie od dnia wpływu odwołania do organu I instancji, który wydal zaskarżona decyzje. Organy wyższego stopnia mogą określić rodzaje spraw, które maja być załatwione w terminach krótszych niż miesiąc lub 2 terminy te wiążą się organy adm. sprawy nie wlicza się terminów przewidzianych do dokonania czynności prawnych (czasu wyznaczonego stronie na usuniecie braku podania),a także okresu zawieszenia post. okresów opóźnień wynikających z winy strony oraz przyczyn niezależnych od organu np. niestawienie się świadka lub niedostarczenie przez biegłego opinii. Organ, który nie załatwił^ sprawy w terminie obowiązany jest zawiadomić o tym strony podając przy tym przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin. Strona niezałatwiona w terminie ustawowym lub wyznaczonym ma prawo wnieść zażalenie do organu wyższego stopnia. Zażalenie to jest jedynym zażaleniem przewidzianym w KPA przysługującym nie na wydanie postanowienia, ale na milczenie organu .Jeżeli organ wyższego stopnia uzna zażalenie za uzasadnione to wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie
Przywrócenie terminu(instytucja przywrócenia terminu):
Niedochowanie terminu pociąga za sobą ujemne skutki procesowe, gdyż czynności dokonane po upływie terminu są prawnie nieskuteczne. KPA wzorem procedur sadowych przewiduje dobrodziejstwo w postaci instytucji przywrócenia terminu .Może mieć ono miejsce, gdy niezachowanie terminu nastąpiło bez winy osoby zainteresowanej -przywracalne są terminy prawa procesowego, a nieprzywracalne są terminy prawa materialnego. Przywracane są terminy ;/ ustawowe zawite oraz terminy wyznaczane przez organ. Niedopuszczalne jest przywrócenie z, urzędu -tylko na prośbę zainteresowanego. Zgodnie z KPA w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego jeżeli uprawdopodobni on, ze uchybienie nastąpiło bez jego winy.
Uprawdopodobnienie - nie polega na udowodnieniu lecz uwiarygodnieniu istnienia lub niezaistnienia pewnych faktów. Regułą w prawie procesowym jest udowodnienie, natomiast uprawdopodobnienie i ustawa zezwala na nie, wtedy gdy celowe jest ustalenie określonych okoliczności faktycznych bez przeprowadzania sformalizowanego post.
Do przywrócenia terminu dochodzi:
a) braku winy po stronie zainteresowanego
b) uprawdopodobnienia, ze uchybienie terminu nastąpiło bez winy zainteresowanego
(jest środkiem zastępczym dowodu)
c) wniesienie prośby o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od dnia ustalenia przyczyny
uchybienia terminów nie można przywracać 7-dniowego terminu do złożenia
podania o przywrócenie terminu)
równocześnie z wnioskiem o przywrócenie terminu musi nastąpić dopełnienie
czynności. dla której termin był określony (wraz z podaniem o przywrócenie składa
się odwołanie od decyzji)
O przywróceniu terminu lub o jego odmowie rozstrzyga się w formie postanowienia
organu, przed którym toczy się post, *
Na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu zainteresowanemu służy zażalenie, które
rozpatruje organ właściwy do rozpatrzenia odwołania. Na postanowienie organu odwoławczego
nie przysługuje zażalenie. ..
Skutek prawny przywrócenia terminu polega na tym, iż czynność dla której termin był określony traktowana jest jako dokonana w terminie.
Doręczenia.
Jako podstawowy warunek skutecznego doręczenia KPA przewiduje pokwitowanie pisma przez adresata. Odmowa potwierdzenia przyjęcia pisma powoduje jego zwrot nadawcy z adnotacja ot odmowie jego przyjęcia i data tej odmowy. Pismo uważa się za doręczone w dniu odmowy przyjęcia przez adresata. bo mógł zapoznać się z jego treścią. a nie uczynił tego ze swej winy i na własne ryzyko. Wyróżniamy 2 rodzaje doręczeń:
a) doręczenie właściwe - doręczenie do rak własnych; dostarczenie pisma tej
osobie, dla której jest przeznaczone, czyli doręczenie go adresatowi do rak
własnych i taki sposób doręczeń powinien być traktowany jako zasada
obowiązująca w PA
b) doręczenie zastępcze - polega na doręczeniu pisma stronie ,a gdy strona działa
przez przedstawiciela to przedstawicielowi. Obowiązkiem stron i ich przedstawicieli
jest każdorazowe zawiadamianie organu adm. o zmianie miejsca zamieszkania,
bądź w przypadku os. fizycznej zmiana adresu siedziby pod rygorem wywołania
skutków prawnych przez doręczenie pisma na dotychczasowy adres.
Osobom fizycznym doręcza się w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Mogą być również
doręczane w lokalu organu adm. W razie
niemożności doręczenia w w/w sposób pismo doręcza się w każdym miejscu, gdzie się
adresata zastanie.
Państwowym jedn. Organizacyjnym, doręcza się pisma w lokalu ich
siedziby do rak osób uprawnionych do odbioru pisma.
Skuteczność doręczenia zastępczego zależy od spełnienia koniecznych ustawowych
wymogów:
a) wymóg nieobecności adresata w mieszkaniu ;nieobecność adresata może być
stwierdzona jednorazowym niezastaniem go w mieszkaniu, co może stanowić
wystarczający dowód dla doręczenia zastępczego -organ nie ma obowiązku
powtarzania czynności doręczenia
b) pismo powinno być oddane za pokwitowaniem do rak osób wymienionych w KPA
tj.: dorosłego domownika sąsiada lub dozorcę domu; przyjmuje się ,z e za dorosłego
uważa się domownika który jest pełnoletni; sąsiadem jest ten, kto
mieszka w pobliżu adresata ,na terenie graniczącym z terenem adresata i sąsiad
powinien być dorosły; pismo można doręczyć dozorcy jeżeli taki istnieje i powierzono mu w sposób wyraźny czynności dozorowania domu; przyjmuje się niedopuszczalność doręczenia zastępczego pism przeciwnikowi procesowemu c) doręczenie zastępcze może być skuteczne tylko wtedy ,gdy odbiorca pisma złoży wyraźne oświadczenie wyrażające zgodę na przyjęcie pisma wraz ze zobowiązaniem do osobistego przekazania go adresatowi
Skuteczność doręczenia w trybie art.44 KPA zależy od:
- niemożności doręczenia pisma w sposób przewidziany powyżej oraz fakt, ze pismo powinno być złożone w urzędzie pocztowo-telekomunikacyjnym. Konieczne jest tez umieszczenie zawiadomienia o złożeniu pisma na drzwiach mieszkania adresata albo biura bądź innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje czynności zawodowe lub w miejscu widocznym nieruchomości, której post. dotyczy.
Kolejnym warunkiem skuteczności doręczenia jest albo odebranie złożonego pisma przez adresata albo tez bezskuteczny upływ 7 dni liczony odo dnia następnego po złożeniu pisma. Strony mogą być zawiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organów adm. przez obwieszczenie lub inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania jeżeli przepis szczególny tak stanowi i w takich przypadkach zawiadomienie lub doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia publicznego ogłoszenia
Wezwania
Organ adm. może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie
Obowiązek osobistego stawiennictwa został określony do obszaru gminy lub miasta, w którym zamieszkuje lub przebywa wezwany
Przesłuchaniem świadka KPA nie precyzuje osób, których wezwanie może dotyczyć; mogą być strony, świadkowie, biegli czy inni uczestnicy post. Reguła jest pisemna forma wezwania, które powinno być doręczone adresatowi. Jednakże w przypadkach nie cierpiących zwłoki kodeks dopuszcza wezwanie telefoniczne, telegraficzne lub przy użyciu innego sposobu. Wezwanie innym sposobem niż na piśmie jest tylko wtedy skuteczne, gdy nie ma wątpliwości, ze dotarło do adresata w odpowiedniej formie.
Wezwanie powinno zawierać:
nazwę i adres organu wzywającego
imię i nazwisko oraz adres wzywanego
w jakiej sprawie i w jakim charakterze i celu zostaje wezwany - podać dokładnie
przedmiot postępowania, czy ma być stroną, świadkiem czy biegłym i co ma być celem
stawienia się
czy wezwany powinien stawić się osobiście lub przez pełnomocnika, czy może złożyć
zeznania na piśmie
termin, do którego żądanie powinno być spełnione albo dzień godzinę i miejsce
stawienia się wezwanego lub pełnomocnika
skutki prawne niezastosowania się do wezwania (art.88 KPA)
podpis pracownika organu wzywającego z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska
służbowego podpisującego
Osobie, która stawiła się na wezwanie przysługuje zwrot kosztów podroży i innych należności wg przepisów o należności świadków w post. sądowym.
Osoba, która mimo prawidłowego wezwania nie stawiła się bez uzasadnionej przyczyny, może być ukarana przez organ wzywający grzywna do 50 zł, a w razie ponowienia grzywna do 200 zł Ukaranie grzywna nie wyklucza możności zastosowania do wezwanego środków przymusu opisanych w przepisach szczególnych- nawet doprowadzenie
Protokoły i adnotacje śluza utrwaleniu na piśmie czynności podejmowanych w toku post. Protokół sporządza się z każdej czynności mającej znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba ze czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie.
Okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy maja wartość dowodowa jedynie wówczas, gdy utrwalono je w formie protokołu - z jego treści powinno wynikać, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby. Protokół powinien być odczytany wszystkim uczestnikom protokołowanej czynności, którzy powinni go podpisać. Rzetelne sporządzenie protokołów śluzy realizacji zasady dochodzenia prawdy obiektywnej, stad tez należy zwrocie uwagę na prawidłowe dokonywanie zapisów ze sporządzanych czynności prawnych.
Poza protokołami KPA dopuszcza sporządzanie adnotacji, czyli krótkich notatek służbowych przez pracownika, bez zachowania określonej formy.
Różnice miedzy protokołem a adnotacja:
Protokół sporządza się z każdej czynności postępowania majce istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. a adnotacje tylko z czynności. z których nie sporządza się protokołu, a mających znaczenie dla sprawy w toku post. KPA przesadza o konieczności sporządzania adnotacji,gdzie organ ma obowiązek utrwalić w aktach sprawy w drodze adnotacji przyczyny odstąpienia od zasady ogólnej czynnego udziału strony w post.
Decyzje.
Każda decyzja i postanowienie wydane w trybie KPA będzie zawsze aktem administracyjnym, ale nie każdy akt adm. rnożna kwalifikować jako decyzje lub postanowienie(np. rozstrzygniecie nadzorcze wojewody nie jest ani decyzja ani po stanowieniem)
Dec jako akt stosowania prawa materialnego polega na ustalaniu, czyli konkretyzacji wiążących skutków normy materialnego prawa adm. w odniesieniu do konkretnego adresata.
Istotę materialnego ujęcia decyzji można sprowadzić do następujących cech:
a) dec. jest aktem stosowania norm ogólnych i abstrakcyjnych o charakterze
materialnym i o powszechnej mocy obowiązującej
b) kompetencja do wydania dec. Adm./śluzy określonej kategorii organów państwa i w
odniesieniu do określonego rodzaju spraw
c) dec. rozstrzyga sprawę adm. przez wyznaczenie wiążących konsekwencji normy
prawnej (materialnej)
d)adresatem dec. jest zawsze podmiot niepodporzadkowany organizacyjnie organowi
adm., ani tez służbowo-niewykonanie postanowionych obowiązków jest sankcjonowanie środkami egzekucji adm., które maja na celu przywrócenie stanu zgodnego z prawem
rozróżniamy decyzje:
a) konstytutywne - tworzą na podstawie przepisów prawnych nowe sytuacje prawne
będące prawna przesłanka upoważniająca do pewnych przekształceń w sferze
faktów poprzez działanie faktyczne lub prawne i wywołują skutki prawne od chwili
ich wydania (ex nunc),a wiec nie maja mocy wstecznej(np. koncesja, dec. o zmianie
nazwiska, pozwolenie na bron, wywłaszczenie)
b) deklaratoryjne - są wydawane droga prawnej kwalifikacji stanu faktycznego i
określenia go w sposób prawnie wiążący odpowiednio do dyspozycji normy Ich
przedmiotem są pewne wykształcone już w sferze faktów zaszłości. które dec. ocenia
i segreguje zgodnie z prawem. Decyzje takie wywołują skutki od chwili pojawienia
się postawy faktycznej do ich wydania i obowiązują od chwili powstania stanu
faktycznego z mocą wsteczna (ex tunc)(np. decyzja renty .emerytury ,która obowiązuje z
chwila powstania prawa do świadczenia, a nie z chwila wydania decyzji)
Ze względu na sposób uruchamiania PA rozróżniamy decyzje dochodzące do skutku niezależnie od woli adresata(np. powołanie do czynnej służby wojskowej, nakaz rozbiórki) oraz decyzje dochodzące do skutku z inicjatywy adresata(np. pozwolenie budowlane, zmiana nazwiska)
-Ze względu na tryb weryfikacji rozróżniamy decyzje ostateczne i nieostateczne{ te, które mogą
być zmieniane lub uchylane poprzez zastosowanie zwykłego środka kontroli
tj. odwołania).Nieostatecznosc dec. jest przejściowa i trwa do upływu terminu do wniesienia
odwołania
Decyzje ostateczne to takie, które nie mogą być uchylone lub zmienione w administracyjnym toku instancji i nie mogą być przedmiotem odwołania. Tymi dec. są te, wobec których upłynął termin do wniesienia odwołania, a także wydane przez organ odwoławczy w skutek odwołania oraz decyzje I instancyjne naczelnych i centralnych organów adm. oraz SKO
Zgodnie z KPA decyzja powinna spełniać wymogi formalno - prawne i zawierać niezbędne elementy. Każda decyzja powinna odpowiadać ty wymogom, gdyż są one bezwzględnie obowiązujące.
Decyzja powinna zawierać:
a) oznaczenie organu administracji, który wydał decyzję i datę jej wydania. Informacje te
wskazują na zachowanie w postępowaniu właściwości miejscowej i rzeczowej organu, a
także ustalenie terminu załatwienia sprawy i ustalenie początku biegu terminów do
składania środków prawnych
b) oznaczenie strony lub stron - pozwala to na ustalenie czy decyzja została właściwie
skierowana do konkretnego adresata. Skierowanie decyzji do osoby nie będącej strona
uzasadnia stwierdzenie jej nieważności. Z kolei błąd literowy w pisowni nazwiska będzie
można usunąć jako oczywistą omyłkę
c) powołanie podstawy prawnej - tą podstawę może stanowić tylko przepis powszechnie
obowiązujący; wadliwość w podstawie prawnej decyzji może być kwalifikowany jako
wydanie decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa
d) rozstrzygnięcie (osnowa) decyzji stanowiącej jej istotę, gdyż w tym fragmencie przesądza
się o udzielonym stronie uprawnieniu obowiązku (względnie nałożonym) albo też
jednocześnie o obu tych składnikach łącznie. Ten element decyzji odpowiada sentencji
orzeczenia sądowego
e) uzasadnienie decyzji -jest dwuczęściowe:
- faktyczne
- prawne
Z formalnego punktu widzenia wymogi uzasadnienia decyzji są identyczne jak uzasadnienia wyroku sądowego w sprawie cywilnej. Uzasadnienie ma zawierać podanie motywów prawnych i faktycznych rozstrzygnięcia. Uzasadnienie stanowi integralną część decyzji i jego zadaniem jest wyjaśnienie rozstrzygnięcia stanowiącego dyspozytywną część decyzji. Uzasadnienie faktyczne ma zawierać dokładny opis przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, a zwłaszcza dowodowego.
f) pouczenie o przysługujących od decyzji środkach prawnych - pouczenie
dotyczyć ma informacji o trybie i terminie wniesienia odwołania, ewentualnie
wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Brak pouczenia może być usunięty
przez uzupełnienie lub sprostowanie decyzji. W takim przypadku do wniesienia
odwołania biegnie od dnia doręczenia tego sprostowania. Brak pouczenia o przysługujących środkach prawnych stanowi naruszenie przepisów proceduralnych i stanowi podstawę do uznania wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania
g) podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby
uprawnionej do wydania decyzji. Podpis składa osoba piastująca funkcję N
organu administracji, bądź osoba działająca z jego upoważnienia udzielonego
zgodnie z prawem. Do momentu podpisania decyzji przez osobę reprezentującą
organ administracji, akt administracyjny jest tylko projektem decyzji i nie
wchodzi do obrotu prawnego. W świetle orzecznictwa NSA brak podpisu
pozbawia pismo charakteru decyzji administracyjnej. Decyzje organów
kolegialnych powinny być podpisane przez wszystkich członków organu, chyba
że z przepisów szczególnych wynika inaczej.
Organ adm., który wydal decyzje jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia. Związanie wydana dec. oznacza, ze organ nie może jej zmienić ani uchylić przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Po wniesieniu odwołania może być zmieniona w trybie samokontroli na podstawie art. 132 KPA. Decyzja taka może być wzruszona w przypadkach określonych w KPA. Strona ma prawo wniesienia wniosku o wydanie uzupełnienia co do sprostowania dec. Organ może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia biedy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki, którymi obciążona jest decyzja.
Podział środków dowodowych:
a) bezpośrednie - zalicza się takie, przy których organ orzekający może bezpośrednio
stwierdzać prawdziwość (lub nie) określonego faktu ,np. oględziny lub dokumenty urzędowe
b) pośrednie - takie, przy których organ orzekający stwierdza istnienie (lub nie) innego faktu w
formie pośredniej, a wiec zeznania, świadków i opinie biegłych
Dowody z dokumentów - KPA stwarza podstawę do odróżnienia dokumentów prywatnych od urzędowych. Dokumenty urzędowe korzystają z podwyższonej mocy dowodowej. Dokument uznaje się za prawdziwy jeżeli został wystawiony przez kompetentny organ, jego treść odpowiada rzeczywistości oraz dokument ten posiada treść niezmieniona, taka jaka nadal mu wystawca
Istotne znaczenie maja w PA zeznania świadków.
Świadkami mogą być tylko os. fLz. dysponujące wiedza o określonych faktach, mających znaczenie w rozpoznawanej sprawie. Ponadto świadkowie musza mieć możliwość postrzegania zdarzeń oraz umiejętność ich opisywania
Świadkami nie mogą być:
a) osoby niezdolne do postrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń
b) osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej na okoliczności
objęte tajemnica
c) duchowni co do faktów objętych tajemnica spowiedzi
Dowód ze świadków jest w PA tak częstym dowodem jak dowód z dokumentów. Świadek ma zeznawać obiektywna prawdę na podstawie własnych spostrzeżeń co do faktów istotnych do rozstrzygnięcia sprawy. KPA wprowadza ograniczenia dowodów ze świadków ze względu na osoby, które polegają na: -wyłączeniu z mocy ustawy -prawie odmowy zeznań
-prawie odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania
Zasada jest, ze nikt nie ma prawa odmowie zeznań w charakterze świadka. a wyjątkowo prawo odmowy przyznano małżonkowi strony ,wstępnym, zstępnym i rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia jak i osobom pozostającym w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa przysposobienia, opieki lub kurateli.
Od prawa odmowy zeznań należy odróżnić prawo odmowy odpowiedzi na pytania zadane świadkowi, co oznacza, ze świadek składający zeznania może odmowie udzielenia odpowiedzi na zadane pytania, gdy odpowiedz ta mogłaby narazić jego lub jego bliskich tj. małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo powinowatych l stopnia oraz osoby pozostające z nimi w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli za odpowiedzialność karna , lub bezpośrednia szkodę majątkowa albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej (dotyczy adwokatów, notariuszy, lekarzy, położnych) Kpa nie przewiduje odbierania od świadka przyrzeczenia ,które jest stosowane w postępowaniu sadowym. Świadka należy uprzedzić ze za fałszywe zeznania, tj. zeznanie nieprawdy lub zatajenie grozi odpowiedzialność karna na podstawie przepisów KK
Dowód z opinii biegłych przeprowadza się, gdy w sprawie potrzebne są wiadomości specjalne .których nie maja pracownicy organu załatwiającego sprawę. Opinia biegłego to jest rzeczoznawcy jest zapatrywanie wyrażone przez osobę niezainteresowana w PA, która może udzielić organowi specjalnych wiadomości niezbędnych dla ustalenia okoliczności sprawy. Biegli wypowiadają się co do okoliczności na podstawie posiadanych przez siebie wiadomości fachowych i swego doświadczenia zawodowego. Biegły powinien być bezstronny Ogtedaatay polegają na bezpośrednim badaniu jakiegoś przedmiotu przez organ AP celem dokonania spostrzeżeń oj ego stanie i właściwościach. Przedmiotem oględzin mogą być zarówno rzeczy ruchome jak i nieruchomości. Oględziny często wymagają pewnych wiadomości specjalnych np. .z zakresu techniki, rolnictwa, budownictwa. W takim przypadku oględziny można przeprowadzić z udziałem biegłego, aby swym fachowym doświadczeniem i posiadana wiedza zawodowa uzupełnił znajomość rzeczy organu AP
Strona powinna być zawiadamiana o miejscu i terminie przeprowadzanych oględzin przynajmniej na 7 dni. przed terminem. Z przeprowadzenia oględzin sporządza się protokół.
Przerwanie biegu postępowania administracyjnego
Śluzy temu instytucja zawieszenia postępowania, która jest następstwem przeszkód czasowo uniemożliwiających prowadzenie post Skutkiem prawnym zawieszenia jest wstrzymanie biegu terminów procesowych. Zawieszenie post. następuje w formie postanowienia, na które śluzy zażalenie
KPA rozróżnia 2 przypadki zawieszenia:
a) obligatoryjne -powodami tego zawieszenia są:
- śmierć strony lub jednej ze stron; jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony lub jednej ze
stron do udziału w post. nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności określone w art.30KPA-a
post .nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe
-w razie śmierci ustawowego przedstawiciela strony
-w razie utraty przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności
prawnych
-gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia
wstępnego przez inny organ lub sad
Zawieszenie obligatoryjne nie zwalnia organu, który zwiesił postępowanie z podejmowania
niezbędnych kroków w celu usunięcia przeszkody do dalszego postępowania. Niezależnie od
formy zawieszenia organ może podejmować w czasie jego trwania czynności niezbędne w celu
zapobiegania niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym szkodom dla
interesu społecznego. W razie tego typu zawieszenia jego czynności podejmowane są z urzędu
lub na wniosek strony po ustaniu przyczyny zawieszenia, natomiast w przypadku zawieszenia
fakultatywnego tylko na żądanie
b) fakultatywne - określa art.98 KPA, który stanowi, ze organ AP może zwiesić
postępowanie jeżeli wystąpi o to strona, a której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie
sprzeciwiają się temu inne strony i nie zagraża to interesowi społecznemu
W sprawie zawieszenia post. po usunięciu przeszkody w sprawie podjęcia zawieszonego
post. organ AP wydaje postanowienie. Również odmowa zawieszenia post. powinna być wydana
w takiej formie
Zawieszenie post. wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w KPA. Wstrzymanie biegu
terminów następuje z dniem zdarzenia, stanowiącego przyczynę zawieszenia postępowania
Umorzenie postępowania oznacza, ze w danej sprawie nie będzie kontynuowane wszczęte uprzednio post. oraz, ze spraw nie zostanie załatwiona co do istoty. Umorzenie oznacza ,ze zaistniały w toku post. trwałe i nieusuwalne przeszkody czyniące niemożliwym jego kontynuowanie. W świetle art. 105 KPA, gdy post z jakiegokolwiek powodu stało się bezprzedmiotowe to organ AP wydaje decyzje o umorzeniu postępowania Bezprzedmiotowość z powodu natury prawnej występuje wówczas jeżeli ulegają zmianie przepisy prawne, które przyznawały określone uprawnienia pewnym kategoriom podmiotów i następnie uprawnienia te zostały zniesione. KPA nie określa organu adm. Właściwego do wydania decyzji o umorzeniu postępowania, a zatem decyzje taka wydaje ten organ, który twierdzi ze postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe-może to być dokonane zarówno przed I i II instancja. Oprócz umorzenia obligatoryjnego KPA przewiduje umorzenie fakultatywne ,stwierdzając, ze organ adm. może umorzyć postępowanie jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.
Postanowienia.
Służą one przede wszystkim rozstrzygnięciu różnorodnych kwestii incydentalnych wyłaniających się w toku PA. W toku postępowania organ wydaje postanowienia, które dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy. Analizując postanowienia można wyodrębnić kategorie postanowień: 1. postanowienia ściśle procesowe, np. o wszczęciu postępowania, wyłączeniu pracowników
2. postanowienia procesowe mające wpływ na dalszy bieg toczącego postępowania, np.
postanowienie o przywrócenie terminu
3. postanowienia dotyczące istoty sprawy lub uruchamiające skutki materialne - prawne,
np. postanowienia o zatwierdzeniu ugody, o odmowie wydania zaświadczenia
Wymogi odnośnie do treści postanowień są zbliżone do wymogów decyzji. Postanowienie powinno zawierać: uzasadnienie faktyczne i prawne. Postanowienia doręcza się na piśmie. Postanowienia w przeciwieństwie do decyzji mogą dotyczyć interesów nie tylko stron, ale także innych uczestników postępowania, jak chociażby świadków, biegłych pracowników organu prowadzącego postępowanie? Organ, który wydał postanowienie jest nim związany na tych samych zasadach jakie
obowiązują przy wydawaniu decyzji. Od postanowienie przysługuje wniesienie zażalenia
Postępowanie odwoławcze może przebiegać w 3 zasadniczych fazach:
1. badanie odwołania pod względem formalnym - celowość tego obowiązku jest uzasadniona względami ekonomii procesowej i ma zapobiegać podejmowaniu niedopuszczalnych czynności. Odwołanie, które w myśl KPA minimalizuje wymogi formalne powinno zawierać informacje od kogo pochodzi, tj. określenie strony lub podmiotu oraz aby było wniesione w ustawowym terminie i z zachowaniem obowiązującego trybu, tzn. za pośrednictwem organu I instancji do organu właściwego do rozpoznania odwołania.
Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia i wystarczy, jeżeli wynika z niego, że strona nie jest zadowolona z decyzji. Odwołanie może być sporządzone nieporadnie i nawet nie wymaga się użycia słowa „odwołanie".
Brak wymogów formalnych w odwołaniu może spowodować wydanie postanowienia o jego niedopuszczalności w przypadku, gdyby wymogi takie wynikały z przepisów szczególnych. Postanowienie o niedopuszczeniu odwołania mogą uzasadniać względy przedmiotowe, np. zaskarżony akt nie jest decyzja administracyjną, lecz aktem o charakterze generalnym. Mogą to być także względy podmiotowe, np. osoba wnosząca odwołanie nie ma zdolności do czynności prawnych.
Organ może również w formie postanowienia stwierdzić uchylenie terminu do wniesienia odwołania. Rozpoznanie takiego odwołania wniesionego z uchybieniem terminu stanowi rażące naruszenie prawa.
KPA stwarza możliwości cofnięcia przez stronę odwołania przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Jednakże organ ten nie uwzględni takiego wniosku strony, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny. O odmowie cofnięcia odwołania organ odwoławczy orzeka w formie postanowienia, na które nie służy zażalenie.
2. Tą fazę postępowania odwoławczego stanowi rozpoznania odwołania, określenie zakresu
rozpoznania sprawy przez organ odwoławczy należy do ważnych procesowych
elementów kontroli. Obowiązkiem organu odwoławczego jest przede wszystkim
rozpoznanie sprawy pod względem merytorycznym, tj. przeprowadzenie w granicach
określonych przez KPA ponownego postępowania wyjaśniającego i wydanie decyzji co do
istoty sprawy. Organ odwoławczy nie ma wąsko zakreślonych kompetencji kasacyjnych
sprowadzających się do unieważnienia zaskarżonej decyzji. Organ odwoławczy nie jest
związany ani ustaleniami organu I instancji ani też żądaniami zawartymi w odwołaniu.
Ma on obowiązki nie mniejsze niż organ I instancji, a związanie zasadą prawdy
obiektywnej powinno rodzić konieczność podjęcia wszelkich zgodnych z prawem,
czynności niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego.
Organ odwoławczy nie jest związany granicami postępowania przed organem I instancji i w miarę potrzeby powinien rozszerzyć postępowanie dowodowe celem doprowadzenia do wyjaśnienia sprawy. Ocenie organu odwoławczego podlega materiał dowodowy zebrany i zbadany przez organ I instancji oraz dokonane przez niego ustalenia.
W postępowaniu odwoławczym możliwe jest na żądanie strony lub z urzędu przeprowadzenie dodatkowego postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie lub też zlecenie dokonania tych czynności organowi, który wydał decyzję. Brak przeprowadzenia jakiegokolwiek postępowania dowodowego przez organ I instancji lub przeprowadzenie go w sposób wadliwy nie daje podstaw organowi odwoławczemu do zastąpienia organu I-instancyjnego i przeprowadzenia za niego całego postępowania dowodowego.
3. Tą fazę postępowania odwoławczego stanowi wydanie rozstrzygnięcia decyzji kończącej
Postępowanie. Decyzje organu odwoławczego mogą być różne i art. 138 KPA wylicza
zestaw decyzji jakie mogą zapaść w postępowaniu odwoławczym:
utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję
uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie ,orzeka co do istoty
sprawy bądź uchylając tą decyzję - umarza postępowanie I instancji
umarza postępowanie odwoławcze.
Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.
Strona wnosząca_ odwołanie od decyzji jest zainteresowana tym, aby jej sprawę ponownie rozpatrzył i załatwił organ odwoławczy. W przypadku wydania decyzji kasacyjnej przez organ odwoławczy na organie I instancji ciąży obowiązek ponownego rozpatrzenia sprawy i w związku z tym organ ten może podtrzymać swój pogląd prawny wyrażony w zaskarżonej odwołaniem decyzji.
Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, nie może również wydać decyzji nakładającej na nią obowiązek, który nie był dotychczas zawarty w decyzji organu I instancji. Jako pogorszenie sytuacji strony należy również traktować zmianę podstawy prawnej decyzji z bardziej korzystnej na mniej korzystną.
18. Uchylenie i zmiana decyzji, a także stwierdzenie nieważności i
wygaśnięcie decyzji.
1. uchylenie decyzji z powodu wad powodujących wznowienie postępowania. W świetle przepisów art. 145 KPA w sprawie zakończonej decyzja ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
-dowody, na których podstawie ustalone zostały istotne dla rozpatrzenia sprawy
-okoliczności faktyczne okazały się fałszywe
-decyzja wydana została wydana w sposób przestępczy
-decyzja wydana została przez pracownika lub organ, który powinien podlegać
wyłączeniu od rozpatrywania sprawy w oparciu o przepisy KPA
-strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu
-wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, które
istniały już w dniu wydania decyzji, ale nie były znane organowi, który decyzję wydał
-decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu
-zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ (sąd) odmiennie od
oceny przyjętej przez organ przy wydawaniu decyzji
-decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które następnie
zostało uchylone lub zmienione
Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony (w przypadku pkt.4
- tylko na żądanie strony).
Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu AP, który wydał decyzję w sprawie
w I instancji w terminie l miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności
stanowiącej dla niej podstawę do wznowienia postępowania.
Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia i przeprowadzenia przez
właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty
sprawy. Organ analizując wniosek o wznowienie postępowania może odmówić wznowienia,
co następuje w drodze decyzji.
Organ AP właściwy w sprawie wznowienia postępowania ma obowiązek wstrzymać z urzędu
lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na
prawdopodobne uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania.
Stronie, która poniosła szkodę w skutek wydania decyzji z naruszeniem art. 145 albo też uchylenia takiej decyzji w wyniku wznowienia postępowania służy roszczenie o odszkodowanie w zakresie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu Cywilnego, a dochodzenie tych roszczeń następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.
2. Stwierdzenie nieważności decyzji.
Decyzja administracyjna może być dotknięta wadą kwalifikowaną, tj. szczególnie ciężko taką, że nie może być uważana za ważny akt administracyjny wywołujący skutki prawne.
Stwierdza się nieważność w następujących przypadkach:
a) decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości rzeczowej,
instancyjnej i miejscowej h) wydana została bez podstawy prawnej, bądź z rażącym naruszeniem prawa.
Wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa pociąga za sobą nieważność
decyzji, a naruszenie prawa musi być ciężkie i oczywiste oraz pociągać za sobą
konkretne konsekwencje
c) decyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inna decyzją ostateczną.
Kiedy sprawę już raz rozstrzygnięto decyzją ostateczną to dalsze decyzje w tej
sprawie, przy niezmienionym stanie prawnym i faktycznym są nieważne
d) decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie
e) decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter
trwały - niewykonalność może dotyczyć przyczyn natury faktycznej i prawnej.
f) Decyzja, która w razie jej wykonania, wywołałaby czyn zagrożony karą
Decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa19. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji oraz jej uchylenie z powodu niedopełnienia określonych czynności.
Decyzje administracyjne mogą tracić swą ważność z różnych przyczyn. W niektórych przypadkach decyzja może stać się bezprzedmiotowa. Organ AP, który wydał decyzję w I instancji może stwierdzić wygaśnięcie decyzji, jeżeli decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej wygaśnięcia nakazuje przepis prawa. Problem wygaśnięcia decyzji reguluje art. 162 KPA, w myśl których organ AP, który wydal decyzję w I instancji stwierdza jej wygaśnięcie jeżeli:
1. stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej wygaśnięcia nakazuje przepis prawa albo
leży to w interesie społecznym lub strony
2. wydana została z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, którego
strona nie dopełniła.
Przykładami wygaśnięcia decyzji może być pozwolenie budowlane, w myśl którego decyzja może ulec wygaśnięciu, jeżeli adresat nie odejmuje prac budowlanych w terminie 2 lat odo daty wydania decyzji albo też gdy przerwa w budowie trwa dłużej niż 2 łata.
Wygaśnięcie decyzji następuje także w przypadku zaistnienia przyczyn powodujących jej bezprzedmiotowość, czego przykładem może być wydanie nakazu rozbiórki samowoli budowlanej, która uległa zawaleniu powodując bezprzedmiotowość wydanej decyzji tj. nakazu rozbiórki.
Państwo strona powinno wprowadzić skuteczny oraz sprawny system skargowy, umożliwiający składanie skarg przez ofiary tortur oraz innych form okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania
Przeczytaj podobne teksty
Czas czytania: 128 minut
Ciekawostki ze świata
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.