Romowie - mniejszość narodowa zamieszkująca tereny współczesnej Polski. Czy Polacy są narodem tolerancyjnym?

Tereny współczesnej Polski są zamieszkiwane przez wiele mniejszości narodowych. Jedną z nich są Romowie (Cyganie). Jest to bardzo różnorodna i ciekawa mniejszość.
Romowie przybyli do Europy z Indii. Około XIV wieku ruszyli w głąb Europy. Na początku XV wieku pojawili się już w różnych miejscach Europy. Najstarsza wzmianka związana z obecnością Romów w Polsce pochodzi z 1401 roku. Od XVII wieku można było ich spotkać niemal we wszystkich krajach europejskich. Pojawiły się powszechnie osady cygańskie w miastach i wioskach. Oni sami często podawali się za lud pokutniczy, albo wygnańców z ojczyzny. W tym pierwszym okresie przyjmowani byli gościnnie, z sympatią i zainteresowaniem, obdarowywano ich żywnością, czasem pieniędzmi. Już w XV wieku pojawiły się pierwsze represje w stosunku do Romów. Większość nakazywała Cyganom osiadły tryb życia lub skazywała ich na wypędzenie. Na terenach Mołdawii, Wołoszczyzny i Siedmiogrodu od XVI do połowy XIX wieku Cyganie byli traktowani jak niewolnicy. Można było ich sprzedawać i kupować. Inne przykłady strasznych kar stosowanych w Europie wobec Cyganów to: baty, wypędzenie, obcięcie uszu, zakucie w łańcuchy, smaganie, golenie głów, zamykanie w lochu, odbieranie dzieci, deportacja do odległych miejsc, galery i śmierć. W XVII wieku została w Polsce wprowadzona instytucja króla cygańskiego. Był to wyznaczany przez polskiego króla przywódca odpowiedzialny za egzekwowanie danin, sądzenie, a także ochronę społeczności cygańskiej. Przywilej ten często otrzymywali polscy szlachcice. Po I wojnie światowej instytucja króla cygańskiego została wskrzeszona. Królami ogłaszali się sami Cyganie (na przykład ród Kwieków). Cyganie obok Żydów byli drugą grupą poddaną przez Niemców w czasie II wojny światowej masowej zbrodni ludobójstwa. Cyganie, tak jak Żydzi, mieli zostać całkowicie wyeliminowani- poddani totalnej zagładzie. Większość ośrodków eksterminacji Cyganów znajdowała się na terenie Polski. Największy z nich to Auschwitz, do którego deportowano Romów z jedenastu krajów okupowanej Europy. Tysiące z nich zginęło w komorach gazowych. Inni ginęli z rąk członków organizacji faszystowskich. W przybliżeniu podaje się, że ogółem w czasie wojny zginęło od 30 do 50% całej populacji. Można stwierdzić, iż Hitlerowcom powiódł się plan ludobójstwa wśród ludności cygańskiej.
Żyjący współcześnie w Polsce Cyganie nie są jednolitą grupą. Należą do różnych szczepów, różnią się tradycjami, pochodzeniem, językiem, pojawili się na terenach Polski w różnych okresach. Polska Roma- to nizinni Cyganie najliczniejsi w Polsce. Stanowią społeczność wewnętrznie zróżnicowaną, podzieloną na wiele podgrup rodowych. Wywodzą się od najdawniej w Polsce zasiedziałych Cyganów. Bergitka Roma- to karpaccy Cyganie górscy, najdłużej prowadzący osiadły tryb życia. Po 1850 roku do Polski przybyli z Siedmiogrodu i Wołoszczyzny uwolnieni tam Cyganie, należący do dwóch różnych grup. Byli to Lowarzy i Kełderasze. Chaładytka Roma to Cyganie polsko-rosyjscy, Sasytka Roma- Cyganie polsko-niemieccy.
Kultura Romów to przede wszystkim muzyka, która czerpie z rozmaitych inspiracji. Stała się ona jednym z najatrakcyjniejszych i najbardziej popularnych przejawów folkloru cygańskiego. Twórczość literacka Cyganów jest nowym zjawiskiem. Przez całe wieki Cyganie obywali się bez słowa pisanego, rozwijając jedynie tradycję ustnego przekazu- baśni, legendy. W wierszach dominuje temat wolności, wędrówki, życia w lesie, tęsknoty za drogą.
Znanymi poetkami cygańskimi są: Papusza i jej następczynie: Izolda Kwiek i Teresa Mirga.
Wędrowny charakter życia nie sprzyjał rozwijaniu sztuk plastycznych. Piękne obrazy dzieci z Jarownic (Słowacja) to przykład zmian, jakie następują w tradycyjnej kulturze Cyganów. W muzeum w Tarnowie zaprezentowano pierwszą w Polsce wystawę o tematyce cygańskiej. Jest to pierwsza na świecie stała ekspozycja poświęcona kulturze cygańskiej.
W Polsce, na każdym kroku spotykamy się z brakiem tolerancji. Polacy z rezerwą, a niektórzy wręcz wrogo, traktują ludzi różniących się kolorem skóry, odrębnością kulturową. Mamy tendencje do przypinania innym etykietek. Wiąże się to z lękiem przed innością lub wywyższaniem się („my jesteśmy lepsi”…). Niektórzy ludzie nie lubią Romów, Arabów, Chińczyków, Żydów, a także ludzi niepełnosprawnych, chorych na AIDS…
Z dużą satysfakcją muszę stwierdzić, że sprawa tolerancji zmienia się już na lepsze. Ludzie chcą poznawać inne, odrębne grupy, mniejszości kulturowe, bo przecież przez swoją odrębność są one ciekawsze i warte naszej uwagi. W moim otoczeniu obracam się wśród ludzi otwartych na drugiego człowieka i nie stykam się z rasizmem, nienawiścią czy pogardą dla ludzi różniących się np. kolorem skóry, czy pochodzeniem. Wiem, że takie przejawy nietolerancji się zdarzają, ale to od nas zależy czy na to pozwolimy i czy w przyszłości będzie istniała tolerancja, czy nie.
Chcę żyć w świecie gdzie ludzie traktują siebie z szacunkiem, godnością i „na równi”.