B. Prus "Omyłka" - streszczenie.

Omyłka to osadzona w realiach powstania styczniowego, historia opowiedziana przez małego chłopca Antosia.

Antek ma siedem lat i mieszka z matka i niańką na brzegu miasteczka przy ulicy obwodowej. Matka chłopca jest kobietą bardzo zaradną i szanowaną przez mieszkańców. Zna ona wszystkich w okolicy, pomaga i radzi. W pobliżu domu Antosia jest jednak tajemnicza chata, o której się w domu i nie mówi i o której nasz mały bohater nic nie wie. Na początku utworu dowiadujemy się też, że Antek ma jeszcze brata, Władka, który studiuje medycynę w Warszawie. Matka dba także o wykształcenie młodszego syna, dlatego Antek ma swojego nauczyciela, pana Dobrzańskiego. Lekcje te wydają się jednak chłopcu nudne i często szuka on sposobu aby się z nich wykręcić.

Do domu Antka często przychodzą goście. Oprócz nauczyciela często można tam spotkać burmistrza, kasjera i proboszcza. Pewnego dnia odbywa się tam zabawa w czasie której chłopiec dowiaduje się, że w tajemniczej chacie, mieszka stary człowiek o którym mówi się powszechnie że jest zdrajcą.

W miasteczku pojawia się Leon. Młody człowiek, około dwudziestoletni szybko zyskuje sobie sympatię mieszkańców i również staje się częstym gościem w domu Antka. Szacunek zaczyna natomiast tracić, z niewiadomych dla chłopca przyczyn, kasjer. Kiedy Antoś wybiera się z panem Dobrzańskim do miasteczka na zakupy jest on świadkiem dziwnego wydarzenia. Widzi jak tłum, z kasjerem na czele, napada na wychodzącego ze sklepu starego człowieka. Kasjer jest zachwycony, że udało mu się zmusić mężczyznę do ucieczki.

Chłopiec coraz bardziej jest ciekawy tajemniczego sąsiada. Często spaceruje blisko jego domu, aż udaje mu się na zniszczonych drzwiach napisany dużymi literami wyraz „Szpieg”.

Od tego momentu mija półtora roku. Jest sroga zima. Pewnego dnia pod domem Antek dostrzega zaśnieżonego człowieka. Matka zaprasza go do domu i częstuje. Po chwili z przerażeniem stwierdza, że jest to rzekomy zdrajca. Mężczyzna próbuje się wytłumaczyć ze swojej obecności, a po chwili zjawia się chłopak, który zabiera starego do domu.

Do miasteczka dochodzą wieści o wojnie. Mieszkańcy są poruszeni. Matka Antosia dostaje list od starszego syna, w którym ten informuje ja, że przystępuje do oddziału powstańczego. Kobieta jest załamana, ale w końcu z pokorą przyjmuje jego decyzje.

W dziwnej sytuacji jest także wyśmiewany przez wszystkich kasjer. Postanawia on także pójść na wojnę, z której sam wysyła zawiadomienie o swojej śmierci, a potem cudownie wraca i opowiada o swoich fikcyjnych przygodach wojennych.

W miasteczku nagle rozpoczyna się bitwa. Wszyscy są przerażeni, ale jednocześnie bardzo ciekawi rozgrywających się wydarzeń. Każdy obserwuje je skąd może.

Nagle do mieszkania przychodzi dwóch nieznajomych. Jeden z nich to człowiek z tajemniczej chaty, a w drugim kobieta rozpoznaje syna, Władka. Chłopak jest ranny. Jednak zapewne nie dożyłby spotkania z matką gdyby nie pomoc starego mężczyzny. W domu panuje niedowierzanie i zdziwienie. Rozpoczyna się rozmowa między panem Dobrzyńskim a rzekomym zdrajcą. Okazuje się, że w dawnych czasach znali się oni bardzo dobrze. Nauczyciel zarzuca mężczyźnie zdradę, branie lewych pieniędzy, dziwne nocne wyprawy.

Ten odpowiada, że został zaszczuty bo miał własne, odmienne od ogółu zdanie. Miał pieniądze, bo pracował nocami jako gałganiarz, a do końca pozostał wiernym patriotą.

Jakiś czas wyjściu mężczyzny zjawia się kasjer, który opowiada jak śledził starego człowieka, jak wydał go wojsku za zdradę i jak był świadkiem jego śmierci poprzez powieszenie. Dobrzyński jest wściekły. Nikt nie może uwierzyć w to co się stało.

Kiedy Antek spaceruje z matka spotyka chłopaka, który mieszkał ze starym mężczyzną.
Niedługo potem kobieta z synem wybiera się do jego chaty i tam razem odmawiają pacierz nad jego zwłokami.