Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy.

Obowiązek podatkowy powstaje:
• przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku,
• przy nabyciu w drodze zapisu lub dalszego zapisu – od daty zgłoszenia testamentu, a przy nabyciu z polecenia testamentowego – testamentowego chwilą wykonania tego zlecenia,
• przy nabyciu tytułem zachowku – z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części,
• przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia oświadczenia w formie aktu notarialnego,
• przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie,
• przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności – z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się wyroku sądu.

Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Jeżeli spadkobierca i zapisobierca lub obdarowany został obciążony obowiązkiem wykonania polecenia lub zapisu, wartość obciążenia z tego tytułu stanowi ciężar spadku (zapisu) lub darowizny, o ile polecenie zostało wykonane.
Do długów i ciężarów zalicza się również koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku.
Przy nabyciu w drodze zasiedzenia wyłącza się z podstawy opodatkowania wartość naładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia.
Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Wartość rynkową rzeczy i praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia powstaniu obowiązku podatkowego.
Jeżeli nabywca nie podał wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych lub wartość podana przez nabywcę według oceny urzędu skarbowego nie odpowiada ich wartości rynkowej, urząd ten wezwie nabywcę do określenia wartości rzeczy i praw lub podwyższenia tej wartości w terminie nie krótszym niż 14 dni. W razie nieudzielania odpowiedzi lub podania wartości nieodpowiadającej wartości rynkowej, urząd skarbowy ustali wartość z uwzględnieniem opinii biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób przekroczy o 33% wartość podaną przez nabywcę, koszty opinii biegłych ponosi nabywca.
Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
• 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
• 7.276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej.
• 4.902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.

Wysokość podatku

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
• do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
• do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,
• do grupy III – innych nabywców.

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:

Kwoty nadwyżki w zł Podatek wynosi
ponad do
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
10.278 3%
10.278 20.556 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10.278 zł
20.556 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20.556 zł
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
10.278 7%
10.278 20.556 719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10.278 zł
20.556 1.644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20.556 zł
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
10.278 12%
10.278 20.556 1.233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10.278 zł
20.556 2.877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20.556 zł

Nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7% podstawy opodatkowania.

W przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębna nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym:
• w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej,
• w drodze spadku przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej,
• w drodze spadku przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej.
- nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Za powierzchnię użytkową budynku (lokalu) w rozumieniu ustawy uważa się powierzchnię mierzoną po wewnętrznej długości ścian pomieszczeń na wszystkich kondygnacjach (podziemnych i naziemnych, z wyjątkiem powierzchni piwnic i klatek schodowych oraz szybów dźwigów).
Kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku oraz niepodlegające opodatkowaniu, a także przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu podwyższa się w przypadku wzrostu cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku o ponad 6% w stopniu odpowiadającym wzrostowi tych cen.
Wzrost cen oblicza się na podstawie skumulowanego indeksu wskaźników kwartalnych publikowanych w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego ogłoszonych w Dzienniku Urzędu Rzeczypospolitej Polskiej „monitor Polski” w terminie 30 dni po upływie każdego kwartału.
Kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku oraz niepodlegające opodatkowaniu, a także przedziały nadwyżek kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, zaokrągla się do pełnych złotych, złotych stawki podatku do pełnych dziesiątek gorszy.
Minister właściwy do spraw finansów publicznych ustala w drodze rozporządzenia kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku i niepodlegające opodatkowaniu oraz skale podatkowe.

Płatnicy

Notariusze są płatnikami podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie. Płatnicy są obowiązani do wpłacania pobranego podatku na rachunek urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę płatnika.
Notariusz jest obowiązany pobrać należny podatek z chwilą sporządzenia aktu notarialnego. Niedobranie podatku lub pobranie tylko części podatku może nastąpić jedynie za uprzednią zgodą urzędu skarbowego.
Płatnicy podatku są obowiązani do przekazywania urzędowi skarbowemu właściwemu ze względu na siedzibę płatnika odpisów sporządzonych aktów notarialnych, dotyczących czynności, z tytułu których są płatnikami podatku.
Minister właściwy do spraw finansów publicznych i Minister Sprawiedliwości określą w drodze rozporządzenia sposób pobierania przez notariuszy podatku od spadków i darowizn oraz prowadzenia przez notariusza rejestru tego podatku, w tym w szczególności tryb wykonywania przez notariusza czynności związanych z poborem podatku, sposób pouczeń stronom oraz udzielania wyjaśnień, treść rejestru oraz termin dokonywania wpłat pobranego podatku.

Zapłata spadkobiercy długu przez dłużnika spadkodawcy i wypłata należności przypadających z tytułu zapisu lub wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci może nastąpić tylko za zgodą urzędu skarbowego.
Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące dłużnikiem spadkodawcy, są obowiązane przy zapłacie długu potrącić i przekazać do właściwego urzędu skarbowego podatek od nabycia spadku, należny od spadkobiercy w wysokości ustalonej przez ten urząd.
Jeżeli przedmiotem aktu notarialnego, który ma być sporządzony, lub dokumentu, co do którego notariusz ma uwierzytelnić podpis, ma być zbycie praw do spadku albo zbycie lub obciążenie rzeczy lub praw majątkowych uzyskanych przez zbywcę w drodze spadku lub zasiedzenia, notariusz może sporządzić akt lub uwierzytelnić własnoręczność podpisu tylko za uprzednią pisemną zgodą urzędu skarbowego albo po stwierdzeniu przez urząd skarbowy, że nabycie spadku jest zwolnione od podatku lub że należny podatek został zapłacony albo prawo do wydania decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego uległo przedawnieniu.