Typy i formy państwa

Typy państwa

Typ danego państwa determinuje klasa społeczna, w imieniu, której i interesie sprawowana jest władza państwowa. Określenie typu państwa daje odpowiedź na pytanie, jaka klasa w państwie włada środkami produkcji i wyłania ośrodek politycznej decyzji. Do klasy władającej środkami produkcji należy, bowiem kierownictwo społeczeństwem.
Przez typ państwa rozumiano całokształt cech, państwa, wyrażający jego klasowy charakter. 4 Podstawowe typy państwa:
1) Państwo niewolnicze – wykorzystanie człowieka jako narzędzie pracy, posiadacze niewolników i niewolnicy
2) Państwo feudalne – poddaństwo chłopów, feudałowie i chłopi
3) Państwo kapitalistyczne – traktowanie pracy ludzkiej jako towaru, kapitaliści i proletariat
4) Państwo socjalistyczne – eliminuje prywatną własność środków produkcji, robotnicy i chłopi.
Uważano, że każdy następny typ jest wyższym typem organizacji państwowej, przy czym przejściu państwa z jednego typu do następnego towarzyszyła walka klasowa, a forma tego przejścia nazywana była rewolucją społeczną. Poczynając od statusu narzędzia poprzez status człowieka półwolnego a następnie równego wobec prawa robotnika kapitalistycznego, którego praca traktowana jest jako towar – aż do pracownika socjalistycznego, będącego członkiem kształtujących się samorządnych organizacji społecznych.
Krytykując taką periodyzację należy wskazać, iż:
- błędem jest założenie, że układ klasowy jest zawsze i wszędzie fundamentem relacji rządzący – rządzeni
- nie jest w pełni usprawiedliwione przyjęcie tezy, iż doświadczenie tylko jednego kontynentu stanowi klasyczny wzorzec tego typu układu w ogóle
Typologia taka nie jest uniwersalna, gdyż często aparat państwa funkcjonuje w interesie sprawujących władzę nie dbając o interes jakiejkolwiek klasy poza klasą rządzącą. Klasyfikacje państwa ze względu na jego typ jest niewłaściwe właściwsza jest klasyfikacja ze względu na jego formę.

Formy państwa

Pojęcie formy państwa odnosi się do rozwiązań strukturalnych zastosowanych w sposobie zorganizowania państwa.
Arystoteles wskazał, iż można podzielić formy państwa na dwie podstawowe grupy A i B.
A – monarchia, arystokracja, politea. B – tyrania, oligarchia, demokracja.
Forma państwa to struktura organizacyjna oraz całokształt sposobów i metod sprawowani władzy państwowej.
Podział formy państwa ze względu na:
1) Reprezentanta najwyższej władzy w państwie
- monarchia
- republika
2) charakter ustroju państwowego
- forma unitarna
- forma federalna
3) reżim polityczny
- forma demokratyczna
- forma autokratyczna