Powłoki ciała

Powłoka ciała (integument) okrywa ciało zwierząt i jest zbudowana z nabłonka. Jej budowa zależy od środowiska i trybu życia zwierzęcia. Wykształcenie powłoki ciała jest ważne ponieważ umożliwiło odizolowanie środowiska wewnętrznego organizmu od środowiska zewnętrznego. Nabłonek jest najważniejszą tkanką budującą ciało zwierzęcia. Nabłonki to najprostsze tkanki zwierzęce.
Komórki nabłonka są zawsze spolaryzowane. Inaczej jest zbudowana część szczytowa skierowana na zewnątrz a inaczej część podstawna, która graniczy z inną tkanką. U góry wszystkie komórki ściśle do siebie przylegają dzięki tzw. połączeniom zamykającym. Połączenia między komórkami (desmosomy) chronią nabłonek przed rozerwaniem. Od dołu komórki wytwarzają błonę podstawną i łączą się z nią półdesmosomami. Do błony podstawnej komórki nabłonkowe wydzielają włókna kolagenowe. Tkanka nabłonkowa może składać się z jednej lub kilku warstw komórek. U bezkręgowców jest to jednowarstwowy nabłonek, natomiast u kręgowców jest on wielowarstwowy. Zależnie od kształtu komórek wyróżnia się nabłonki płaskie, kostkowe, walcowate
Tkanka nabłonkowa spełnia wiele funkcji:
- ochronną – nabłonki które okrywają zewnętrzne ciało zwierzęcia, dzięki wytwarzaniu kilku warstw komórek lub dzięki wytwarzaniu warstwy ochronnej oskórka
- wyściełającą – ich zadaniem jest ochrona oraz izolowanie rozmaitych przestrzeni w organizmie i narządów wewnętrznych.
- transportującą – przez nabłonek przenikają gazy, jony oraz związki chemiczne
- lokomotoryczną – nabłonki o powierzchni zewnętrznej pokrytej rzęskami są narządem ruchu, rozpowszechnionym wśród drobnych zwierząt wodnych; u większości zwierząt urzęsiony nabłonek służy do przesuwania otaczającej wody lub śluzu na jego powierzchni.
- wydzielniczą – pełnią ją pojedyncze komórki lub ich zespoły; polega ona na produkcji różnych związków ułatwiających życie zwierząt.
- wydalniczą – nabłonki wydzielnicze służą do usuwania zbędnych substancji po procesie przemiany materii.
- zmysłową – nabłonki zmysłowe występują w niektórych narządach zmysłów i odbierają bodźce ze środowiska zewnętrznego.
Powłoki ciała bezkręgowców są zbudowane z nabłonka jednowarstwowego. Nabłonek powłokowy może produkować różne wydzieliny które określa się mianem oskórka lub kutikuli. Oskórek może mieć postać wydzieliny śluzowej, elastycznej powłoki czy wapiennej muszli. Oskórek zawsze pełni rolę ochronną. U stawonogów głównym składnikiem kutikuli jest wielocukier chityna. Pomiędzy jej łańcuchami występują różnorodne barwniki, nadające zwierzętom określone zabarwienie. Najbardziej zewnętrzną warstwą oskórka u stawonogów lądowych jest wosk. Powłoka ciała bezkręgowców może mieć czasami postać jednolitej komórczakowej warstwy (syncytium) powstającej w wyniku łączenia się komórek nabłonka. Nazywa się ją wówczas tegumentem. Na jego powierzchni znajduje się osłonka zbudowana z białek i wielocukrów nazywana glikokaliksem. U większości bezkręgowców bezpośrednio pod błoną podstawną znajduje się warstwa mięśni. Oskórek u wielu bezkręgowców jest szkieletem zewnętrznym i miejscem przyczepienia mięśni lokomotorycznych.