Kontrola jest to czynność, polegająca na sprawdzeniu działania stanu faktycznego
i porównaniu ze stanem wymaganym (wyznaczonym) w normach prawnych, technicznych, ekonomicznych i innych oraz sformułowaniu wniosków, mających na celu zlikwidowanie nieprawidłowości, a także usprawnienie prac kontrolowanej jednostki.
Podstawowe funkcje kontroli, to:
- sprawdzanie,
- ocenianie,
- wnioskowanie.
Etapy postępowania kontrolnego:
- stwierdzenie stanu faktycznego badanych czynności, zjawisk, itp.,
- porównanie stanu faktycznego ze stanem określonym w normach prawnych, technicznych i innych i ustalenie nieprawidłowości od stanu wymaganego,
- ustalenie przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości (obiektywnych niezależnych od działania jednostki kontrolowanej; subiektywnych- zależnych od jej działania),
- ustalenie osoby odpowiedzialnej za stwierdzone nieprawidłowości, tj. straty, szkody i inne negatywne skutki,
- sformułowanie wniosków, zmierzających do likwidacji nieprawidłowości, usprawnienia działalności, osiągnięcia lepszych efektów.
Rodzaje kontroli:
- kontrola zewnętrzna
- kontrola wewnętrzna
Kontrola zewnętrzna to kontrola, przeprowadzana przez organy administracji publicznej lub jednostkę nadrzędną (organ zewnętrzny).
Kontrola wewnętrzna to kontrola, przeprowadzana przez kierownictwo jednostki lub w jego imieniu przez odpowiednią komórkę kontroli wewnętrznej
Kryteria są to mierniki oceny, na podstawie których kontrolujący ocenia działalność badanej jednostki.
Kryteria kontroli to:
- legalność,
- gospodarność,
- rzetelność,
- celowość,
- przejrzystość (transparentność),
- jawność.
Maciej Kulikowski