Piramidy - Mastaba, Piramida schodkowa, Sakkara, Piramida Dżosera, Giza. Dla kogo budowano piramidy? Piramida faraona Mykerinosam, Piramida Chefrena, Wielka Piramida – Piramida Cheopsa. Kto budował piramidy? Jak wyglądała praca przy budowie piramid?

Mastaba (arab. – ława)

Rodzaj grobowca spotykanego w starożytnym Egipcie. Mastaba składa się z murowanej części nadziemnej oraz podziemnej komory grobowej (często wykutej w skale), połączonych pionowym szybem. Część nadziemna ma prostokątną podstawę, nachylone ściany, płaski wierzchołek, wzorowana była na sypanych kopcach nagrobnych., Najskromniejsze mastaby w części nadziemnej zawierały ślepe wrota z podobizną zmarłego nad nimi i stołem ofiarnym przed nimi albo stelę. Późniejsze, bardziej rozbudowane składały się z wielu bogato zdobionych pomieszczeń, dziedzińców i kaplic. Umieszczano w nich posągi zmarłego i jego rodziny. Część nadziemna służyła celebracji kultu pośmiertnego.

Mastaby stawiano już w XXXI wieku p.n.e. dla królów I i II dynastii. W czasach Starego Państwa mastaba stała się grobem dostojników.

Mastaby były protoplastami piramid, przedstawiały „prapagórek”, który symbolizował narodziny świata w mitologii egipskiej (według mitologii egipskiej powstał na nim pierwszy bóg, z którego wywodzili się inni bogowie).

Piramida schodkowa

Sakkara
(nazwa pochodzi od Sokarisa, bóstwa opiekującego się nekropolą)
Miejscowość położona na południe od Kairu, na zachód od Memfis. Starożytna nekropola nad miejscem pochówku królów najstarszych dynastii i dostojników państwowych. Z wierzeń Egipcjan wszystkich ludzi chowano na zachód od nekropoli, ponieważ wierzono, że gdy bóg Ra wracał do krainy umarłych, dusze wracały razem z bogiem do krainy umarłych.

Piramida Dżosera

(Dżesera)
Piramida schodkowa zbudowana w Sakkarze około 2650 p.n.e przez budowniczego Imhotepa. Ta monumentalna budowla kamienna stanowi część kompleksu grobowego, złożonego z samej piramidy, umieszczonej w północnej części kompleksu, oraz otaczających ją kaplic i dziedzińców o różnym przeznaczeniu. Całość otoczono murem o wysokości 10,0 m. Sama piramida ma wymiary podstawy 125,0 x 109,0 m oraz wysokość 62,3 m. Zbudowana jest z sześciu segmentów w kształcie mastab. Pomimo użycia nowego budulca, jakim był kamień, grobowiec posiada wiele cech charakterystycznych dla budowli wykonywanych z cegły. Bloki kamienne użyte do licowania ścian otaczających piramidę budowli wykonano tak, by imitował kształtem suszoną cegłę. Wejście do wnętrza piramidy zostało tak wyrzeźbione, że przypomina zrolowaną matę do środka albo drewnianą konstrukcję. Ściany korytarzy wzmocnione są kolumnami o kształcie podobnym do drewnianych słupów albo wiązek trzcin, żłobkowania sufitu imitują stropy z pni palmowych.

Giza

To kiedyś nazwa miasta w Egipcie (obecnie jest to dzielnica Kairu) leżącego na lewym wybrzeżu Nilu, naprzeciw Kairu.

Giza znana jest jako miejsce jednych z najbardziej imponujących budowli starożytności, powstałych na tym terenie w większości w XXV wieku p. n. e., przy czym słynne piramidy oddalone są o ok. 8 km od centrum starożytnej Gizy. Kompleks piramid oraz pozostałości miasta były atrakcją turystyczną już w starożytności, kiedy niektóre z budowli liczyły 2000 lat. Zespół piramid w Gizie to trzy największe piramidy zbudowane w Egipcie. Wszystkie mają kształt ostrosłupa na podstawie kwadratu. Największa z nich Cheopsa, ma podstawę o boku 227,0 m i wysokość 147,0 m, piramida Chefrena, tzw. Wielki Kefren, jest wysoka na 137,0 m, piramida Mykerinosa ma tylko 65 metrów wysokości. Wokół tych piramid pobudowano szereg mniejszych, przeznaczonych na grobowce królowych i dostojników państwowych. Piramida Chefrena wyróżnia się ustawioną obok niej, przy dolnej świątyni grobowej, monumentalną rzeźbą Sfinksa

Dla kogo budowano piramidy?

W starożytnym Egipcie piramidy były bardzo rozpowszechnione. W tym okresie było około tysiąc piramid w samym Egipcie i w Nubii. Większa część z nich uległa czasowi, tylko największe i najpóźniej budowane pozostały. Największe piramidy były budowane na rozkaz faraonów, aby po śmierci mogli zaznać w nich spokoju. Natomiast małe piramidy budowane były na rozkaz urzędników państwowych.

Największe i najstarsze piramidy budowano w okresie starego państwa gdzie autorytet faraona, jako władcy nieomylnego i boga na ziemi, był niepodważalny.

Piramida faraona Mykerinosa

Władcy z IV Dynastii, z okresu Starego Państwa, zwana była "Boską" - najmniejsza sposród gizańskich piramid, zbudowana przez władcę, którego prawdziwe, egipskie imię, MenKauRa brzmiało: "Trwała-jest-moc-boskiej-światłości".

Ta mierząca jedynie 65 metrów wysokości, piramida zbudowana została z największych, znanych w Giza, bloków kamiennych. Długość boków podstawy wynosi 108 metrów, a kąt nachylenia ścian 51 stopni. Znajduje się w sąsiedztwie słynnych piramid Cheopsa i Chefrena.

Piramida Chefrena

Jej nazwa brzmi - Chefren-jest-Wielki. Jest drugą co do wielkości piramidą starożytnego Egiptu w Gizie i grobowcem faraona Chefrena - czwartego z kolei władcy z IV dynastii. Był on również budowniczym Wielkiego Sfinksa.
Ukończenie piramidy Chefrena datuje się na rok ok. 2532 p.n.e., czyli u schyłku rządów tego faraona. Pierwotnie, budowla ta wznosiła się na wysokość 143,5 metrów ponad poziom gruntu, jednak obecnie, w wyniku naturalnych procesów starzenia, ma tylko 136 m. Długość boku podstawy to 214,5 m, co daje ponad 46 000 m2 zajmowanej przez nią powierzchni. Nachylona jest pod kątem 537′48″, a ponieważ jest ona bardziej stroma od sąsiadujących z nią piramid i zbudowano ją na niewielkim podwyższeniu, może się wydawać, że jest największą z nich

Wielka Piramida - Piramida Cheopsa

Piramida zorientowana jest zgodnie z kierunkami świata. Boki jej są zwrócone dokładnie na północ, południe, wschód i zachód. Wielkie bloki kamienne, ważące po 2,5 tony (największe nawet około 15,0 t) zostały ustawione z wielką precyzją. Cała budowla składa się z ponad 23 mln takich bloków. Obłożona delikatnym wapieniem z Tury. Niestety z tej obudowy już nic nie zostało. Ścięty wierzchołek piramidy spowodował, że jej wysokość zmalała do około 137,0 m. Wejście do piramidy znajduje się w północnej ścianie. Przejście niskim korytarzem prowadzi do położnej na wysokości 42,0 m nad poziomem terenu komnaty królewskiej – komory grobowej. Wewnątrz piramidy wybudowano jeszcze dwie komory grobowe. Jedna poniżej poziomu terenu, druga powyżej poziomu podstawy. Według niektórych uczonych Wielka Piramida ukrywa nieodnalezione jeszcze systemy komnat i korytarzy. Obok piramidy znaleziono barkę pogrzebową. W komorze królowej znajduje sie korytarz o długości około 60 m (a nie jak twierdzono o długości 8 m), na którego końcu znajdują sie małe drzwiczki, a za nimi prawdopodobnie znajduje sie pustą przestrzeń. Naukowcy twierdzą że nie mogą ich otworzyć bo gdyby dostał sie tam tlen to wszystko co tam sie znajduje mogło by ulec zniszczeniu, jednak jest to nieprawdą ponieważ w rogu drzwiczek znajduje się niewielka dziura przez którą bez przerwy dostaje sie tlen.

Wymiary po wybudowaniu:
• wysokość do wierzchołka- 146,64m
• długości boków:
o zachodni- 230,357m
o wschodni- 230,391m
o północny-230,251m
o południowy- 230,454m
• Kąt nachylenia ściany bocznej do podłoża- 5152\'
• Położenie - 29 58′ 33″ N, 31 07′ 50″ E

Kto budował piramidy?

Piramidy budowane były przez wyspecjalizowaną grupę rzemieślników, którzy nadzorowali pracę chłopów. Chłopi wykorzystywani byli do pracy, ponieważ ważne było utrzymanie ciągłości pracy. Nieprawdą jest, iż wykorzystywano do budowy piramid niewolników, ponieważ chłop, który pomagał przy budowie piramid przez np. 10 lat był o wiele lepszym pracownikiem niż grupa niewyspecjalizowanych niewolników.

Jak wyglądała praca przy budowie piramid?

Grecki historyk Herotod pisał, że do budowy piramidy angażowano 100 tys. robotników, pracujących przez trzy miesiące w roku. Ale dlaczego przez trzy miesiące? Otóż przez trzy miesiące w roku Nil wylewa użyźniając ziemię i w tym czasie egipscy chłopi nie mogą jej uprawiać. Egipt dysponował wtedy olbrzymią rezerwą niezatrudnionej siły roboczej. Herotod pisze, że Wielką Piramidę wznoszono dwadzieścia lat. Dodatkowo dziesięć lat zajęła budowa drogi do transportu materiałów. Kamienie obrabiano z grubsza już w kamieniołomach, lecz na miejscu budowy dokładniej robili to wykwalifikowani kamieniarze. Teren, na którym miała powstać piramida równano za pomocą młotów oraz miedzianych dłut. Egipcjanie nie znali poziomic, jednak wiedzieli, że woda zawsze wyrównuje swój poziom. Wykopywali, więc zaopatrywane w wodę z Nilu kanał wokół wzgórza, na którym miały stanąć piramidy. Według Heroda woda zamieniała wzgórze w wyspę. Następnie robotnicy wykopywali sieć kanałów przecinających miejsce pod budowę i ścinali ich brzegi do poziomu wody, tak żeby całość została wyrównana. Ciekawostką jest, że przy budowie piramid znaczną uwagę zwracano na ich orientację, tzn. boki Wielkiej Piramidy są zwrócone niemal dokładnie na północ, wschód, południe i zachód. Ale jak zrobiono to tyle tysięcy lat temu, gdy nie znano jeszcze kompasu? Otóż egipscy astronomowie dysponowali dużą wiedzą i niewątpliwie ustawili piramidę względem jednej z gwiazd. Następnym pytaniem jest jak wyznaczyli kąt prosty? Na to pytanie także jest odpowiedź. Egipcjanom nie sprawiało to najmniejszych trudności, ponieważ wiedzieli, że trójkąt o bokach długości trzech, czterech i pięciu jednostek automatycznie tworzy kąt prosty. Natomiast boki piramid wyznaczano za pomocą sznurów. Mierniczowie faraona Cheopsa tak dobrze wywiązali się ze swego zadania, że różnica długości boków Wielkiej Piramidy (230 m) wynosi nie więcej niż 180mm! Sznurów używano także do sprawdzania czy w czasie budowy zachowany jest pion konstrukcji. Pierwotnie piramida Cheopsa mierzyła 146,6 m, lecz z biegiem czasu straciła kilka najwyższych stopni i aktualnie mierzy 137 m. Bloki, z których później powstała piramida polerowano przy użyciu piasku oraz twardych skał, a po to, aby ściśle do siebie przylegały. Złączenia między nimi są dopasowane z dokładnością niema 1/20 cm nie tylko na krawędzi, ale i także na całej powierzchni (3,25 m2).

W jaki sposób i skąd transportowano budulec?

Własne zasoby i gatunki drewna nie wystarczały do pokrycia dużego zapotrzebowania, stosowano, więc na szeroką skalę import, głównie z obfitującego w cedry Libanu, z miasta Byblos. Już za czasów ojca Cheopsa, faraona Snofru (XXVI stulecie p.n.e.) podczas jednej tylko wyprawy transportowano drewno cedrowe czterdziestoma statkami jednocześnie. Obawy, że konieczność transportowania drewna Nilem pod prąd stanowiła poważną przeszkodę dla budowniczych piramid, są także nieuzasadnione. Przede wszystkim prąd w dolnym biegu Nilu jest bardzo leniwy, a po drugie - wykorzystanie wiatru północnego, napędu wiosłowego oraz, w razie potrzeby, także holowanie linami z lądu, skutecznie pokonywało taką przeszkodę. Zresztą właśnie szkutnictwo i transport wodny należały do najwybitniejszych egipskich osiągnięć technicznych. Łodzie odkryte przy piramidzie Cheopsa miały ponad 42 m długości i 7 m szerokości oraz wyporność około 50 ton. Statki wysłane przez króla Snofru po cedr do Fenicji miały ponad 52 m długości. Imponujące wymiary miały statki służące do przewozu granitowych obelisków z Assuanu do Teb (ok. 250 km). Ich długość wynosiła ok. 80 m, szerokość ok. 27 m, a ciężar transportowanego kamienia mógł przekraczać nawet 1000 ton. Statki takie zostały wykonane za panowania królowej Hatszepsut (początek XV w. przed Chr.) i w tym celu królowa wydała polecenie dokonania wyrębu sykomory na terenie całego kraju, co zostało uwiecznione w zachowanej inskrypcji i stanowi jeszcze jedno zaprzeczenie wywodów Dnikena. Relief upamiętniający ów historyczny transport obelisków został umieszczony w świątyni królowej Hatszepsut w Deir el-Bahari. Sceny zachowane w tej świątyni opowiadają również o zamorskiej wyprawie do krainy Punt, leżącej prawdopodobnie na terenie dzisiejszej Somalii, ukazując między innymi wizerunki dużych morskich żaglowców, biorących udział w tej wyprawie.

W przypadku budowy piramid transport wodny odgrywał znaczną rolę. Rozlanym szeroko Nilem (nasilenie prac transportowych przypadało przecież w okresie wylewu), a następnie kanałami prowadzącymi w pobliże terenu budowy przewożono wszystkie elementy budulca, które uzupełniały podstawowy materiał budowlany - lokalny wapień wydobywany w pobliżu piramidy. Były to, więc zarówno ciosy różowego granitu asuańskiego, które znalazły zastosowanie w budowie tak zwanej komory królewskiej w piramidzie Cheopsa, jak i bloki pięknego białego wapienia z Tura, z którego wykonano m. in. zewnętrzną okładzinę piramidy. Kamieniołomy w Tura znajdują się po wschodniej stronie Nilu, a więc po przeciwnej stronie niż Giza, chociaż stosunkowo od niej niedaleko (ok. 15 km). Wapienia z Tura użyto do wykonania nielicznych konstrukcji wewnętrznych oraz okładziny, co stanowiło w sumie stosunkowo niewielki procent ogólnej masy kamienia; większość czerpano z miejsca odległego o kilkaset metrów od piramidy.

Ciekawostki i mity

- Piramida HUFU: wysoka na 42 piętra, zajmująca obszar dziesięciu boisk piłkarskich. Bryła 2,5 miliona starannie obrobionych bloków kamiennych ważących od 2,5 do 10 ton każdy. Kamienia wystarczyłoby na zbudowanie ponad 35 gmachów (drapaczy chmur)
- Inżynieria budownictwa szacuje osadzanie się 13,5 cm na 100 lat możliwe dla przyjęcia dla biurowców. Kapitol Stanów Zjednoczonych osiadł się w ciągu 200 lat o 12 cm. W ciągu pięciu tysięcy lat piramida ważąca 7 miliardów ton osiadła się niespełna o centymetr
- Wielka Piramida (149 m) ma zaledwie ćwierćcalowe odchylenie. Powtórzenie takiego efektu jest dla współczesnego budownictwa zupełnie niemożliwe
- Przy budowie Wielkiej Piramidy architekci wykorzystali kilka zaawansowanych koncepcji matematycznych (Twierdzenie Pitagorasa, Logarytmy, Liczba Pi) nieznanych nawet o tysiące lat później
- Linie przedłużonych przekątnych Wielkiej Piramidy, poprowadzonych przez kwadrat podstawy obejmowały dokładnie deltę Nilu
- Południk przebiegający przez czubek piramidy Cheopsa dzieli deltę Nilu na dwie jednakowe części
- Jednostka miary, na jakiej konstruktorzy piramidy Cheopsa oparli swój projekt stanowi jedną dziesięciomilionową część od ziemi do słońca
- Piramida Cheopsa może służyć nawet wyliczeniu odległości ziemi od słońca. Wystarczy w tym celu pomnożyć pierwotną wysokość piramidy (149 m) przez miliard
- Piramidy leżą w pobliżu Kairu, a Kair w języku arabów seoceltyckich oznacza Mars

W załączniku plik .doc z całą treścią oraz dodatkowo zdjęciami, obrazkami, galerią i bibliografią.