Socjologia-ściągi

Socjologia- sposób poznawania społeczeństwa. Mówi to, co wszyscy wiedzą, ale językiem, którego nikt nie rozumie.
A.Conte- sformułował słowo socjologia. Społeczeństwo podlega tym samym regułom co cały świat przyrodniczy, ta sama natura z inną formą.
W.Diltey- w XIX w. wprowadził podziały: 1.Nauki o naturze i kulturze. 2.Nauki idiograficzne i nomotetyczne. Twierdził, że nauki przyrodnicze ą nomotetyczne, a o kulturze idiograf. Świat natury jest odrębny od świata kultury, bo kulturę tworzy człowiek.
M.Weber- socj.nie tylko nauką idniog., bo może też wynosić sądy ogólne. Zajmuje się i małymi i dużymi grupami społecznymi.
Dylemat socjologiczny- ma charakter ontologiczny, czyli natura społeczności. Są 2 skrajne stanowiska:
-nominalizm- grupa to tylko nazwa wielości osób, ale nie istnieje nic więcej niż tylko te osoby,
-realizm- uznaje się rzeczywistość społeczną za realną, grupa to coś więcej niż grupa osób.
Etnologia- opisuje wiat zróżnicowania kulturowego.
Politologia- warstwa społ.dotycząca władzy. Władzy nie można oddzielić od socjologii.
Demografia- zajmuje się naturalnymi procesami społecznymi. Ta nauka bardzo ważna dla socjologii.
A.Conte- nie ma jednej socjologii, istnieją różne płaszczyzny podziału:
Socjologia:
a)ogólna- statyka społ., jak społ.jest zbudowane i dynamika społ., jak poł.się zmienia,
b)szczegółowa- wojska, wychowania, rodziny itd.
Socjologia:
a)makrosocjologia- soc.wielkich grup społ. (cywilizacje, narody, państwa), b)mikrosocjologia- rodziny, małżeństwa, grupa przyjaciół, bo świat złożony jest z gigantów i z jednostek.
Socjologia ciągle się rodzi, nie ma suchych reguł i schematów. Zachowania społeczne nie przebiegają wg określonych wzorów, nie ma uniwersalnych prawidłowości. Nie może też tu zabraknąć nazwisk osób, które ją tworzyły.
H.Spencer- analogia organicystyczna. Społ.należy analizować przez analogię do organizmów żywych, bo ono też musi wytwarzać pewne dobra żeby żyć; musi je rozdzielać przez instytucje społeczne. Musi być władza (mózg) i reszta (różne układy). Współcześnie podejście funkcjonalistyczne.
Funkcjonalizm- identyfikujemy różne elementy społ.i pokazujemy AK jedne służą innym. Wszystkie są sobie potrzebne.
E.Durkheim- kontynuator Conta; socjologia ma odkrywać prawa życia społecznego i używać ich w praktyce. Pytanie o istotę więzi społecznych. Jakie jest źródło trwałości społeczeństwa i jak przechowuje świadomość tożsamości narodowej. Tym czymś są wartości i przekonania, wartości są podtrzymywane.
K.Marks- skupiał się głównie na sferze ekonomicznej, było to przesadzone, ale pomocne.
M.Weber- polemizował z Marksem, wskazywał na inne ważne aspekty życia społecznego. Sfera świadomości może wpływać na życie społeczne.
Społeczeństwo rodzi się w relacjach m/y jednostkami, społ.istnieje dlatego, że ludzie mogą się ze sobą komunikować- to stwierdzili wszyscy amerykańscy socjologowie.
Pojęcia socjologiczne:
Grupa społ.- składa się z pewnych elementów, zachowań, interakcja społeczne. Socjologowie uważają, że nie każda grupa jest grupą społeczną.
-zbiorowość- nie ma m/y nimi żadnych kontaktów, nie mają świadomości odrębności- czekający na autobus. Także tłum, zbiegowisko, publiczność. Może stanowić zagrożenie dla jednostki.
-grupa- studenci na roku świadomi, że stanowimy grupę studencką. Są też zbiorowości posiadające cechy grupy.
Klasyfikacja gup społ.:
1.a)pierwotne- rodzina, gr.rówieśnicze, przyjacielskie, sąsiedzkie. Grupy, w których uczymy się życia społ. Są pierwsze w porządku chronolog. Są to gr.niewielki, wszyscy kontaktują się ze wszystkimi (twarzą w twarz). Członkostwo w takiej grupie przeżywamy emocjonalni, jest ono długotrwałe; nie je ważne co się robi, ale z kim,
b)wtórne- gr.duże, liczne, członkowie nie ze wszystkimi się kontaktują. Te gr.są niedługotrwałe i celowe (np.studia). Jest ważniejsze to co się załatwia, a nie z kim.
Grupy pierwotne mogą stawać się wtórnymi i na odwrót.
2.a)swoje- myślimy o nich w kategoriach pozytywnych, utrzymujemy relacje pokojowe i określamy AK braterstwo, głównie pamiętamy to co dobrego się wydarzyło,
b)obce- słabiej różnicujemy (wszyscy obcy, jednostki, źli), przeżywamy w kateg.wojny i wrogości, pamiętamy negatywne rzeczy. Jeżeli zrobią coś dobrego, to uważamy, że to tylko przypadek.
3.a)formalne- formalizują członkostwo (wojsko, szpital, więzienie, szkoła),
b)nieformalne- np.grupa przyjaciół.
4.Wyznaniowe i terytorialne- wyznaczane na podst.więzi (zadaniowe, wiekowe zawodowe).
Tłum- liczna zbiorowość ludzka m/y którą nie ma więzi, ale powstaje tzw.psychika tłumu- ludzie ściśnięci na małej przestrzeni, poczucie zagrożenia.
Psychika tłumu- człowiek nie kontroluje swoich zachowań, nie reaguje racjonalnie, ale bardzo spontanicznie; jest bardzo podatny na wpływ przywódcy tłumu, bo można tłumem łatwo manipulować. W takiej sytuacji należy: segmentować tłum, zapewnić możliwość informowania go (głośniki), wyznaczyć przywódcę dobrze kierującego tłumem.
Kategoria społeczna- pewna wielość osób posiadających jedną lub więcej cech wspólnych, ale nie ma m/y nimi więzi. Często kategorie mogą się przeradzać w gr.społ.
Gr.społ. dzieli się tez na:
-autoteliczne- np.rodzina,
-celowe- np.zapiujący się do szkoły.
Typ idealny biurokracji (organizacji)- M.Weber/cechy:
-specjalizacja i podział pracy- każdy robi co do niego należy,
-hierarchia- poszczególne stanowiska są ze sobą powiązane,
-przepisy i regulacje- wszystko co w danej organizacji się dzieje jest przeprowadzane wg określonego regulaminu. Zasady te muszą być spisane i dla wszystkich dostępne,
-emocjonalna neutralność- wszystkie działania w tej organizacji muszą być pozbawione uczuć, podstawą celu jest spawa,
-każdy krok organizacji musi być dokumentowany,
-kompetencja- każda jednostka musi się znać na tym co robi,
-pozycje w organizacjach nie są związane z konkretnymi osobami.
Podstawowe zjawiska patologiczne w organizacji:
a)trudność w tym żeby organiz.były elastyczne, nietypowe,
b)wprowadzanie zmian, trudności,
c)zmiana celów organizacji,
d)personalizacja stosunków w organizacjach.
Typy organiz.społ:
1.Dobrowolne- coraz bardziej powszechne społ.obywatelskie, w którym każdy ma możliwość uczestnictwa w życiu społ. Struktury polityczne, organizacje pozarządowe- są tworzone przez aktywność obywateli, można do nich należeć, ale nie trzeba. W demokracji jest to tym ważny, bo umożliwia ludziom udział w życiu społ.
2.Przymusowe- separują swoich członków od reszty społeczeństwa, są silnie zhierarchizowane i sformalizowane, twardo przestrzegają zasad.
3.Utylitarne- zakładane w celu osiągnięcia konkretnego celu: szkoła, policja, zakład pracy.
Ekologia organizacji- pewny związek m/y organizacjami a ich otoczeniem, pojawiają się tam, gdzie jest potrzeba na ich usługi.
Dynamika organizacji- walka o władzę, kontrola, wartości i kultura organ., rządza zysku, zasadnicza różnica m/y kulturą organiz.europejskiej, a wschodniej.
Funkcjonalizm- stara się uzmysłowić nam, że w każdej dużej grupie społecznej trzeba zaspokajać potrzeby o charakterze: materialnym, edukacyjnym, reprodukcyjnym; potrzeba zachowania porządku wewnętrznego społeczeństwa, potrzeba kontaktowania się człowieka ze sferą pozaempiryczną.
Instytucja- szczególny rodzaj struktur społecznych, gdzie poszczególne elementy są zorganizowane wokół pewnych problemów, potrzeb.
Rodzina- najbardziej podstawowa, pierwotna instytucja.
Ins.gospodarcze- zaspokajają wiele bardzo ważnych potrzeb człowieka.
Ins.polityczne- pojawienie się polityków i partii wymaga pojawienia się nadwyżek produkcyjnych, wymaga pewnego stadium rozwoju ekonomicznego.
Ins.edukacyjne- są teraz dość skomplikowane, potężna infrastruktura.
Ins.religijne- kontakt z rzeczywistością pozaempiryczną, sankcjonuje ustalony porządek.
Instytucje nowe- nauka i ochrona zdrowia.
Socjalizacja- dokonuje się w różnych sferach społecznych, aby człowiek nauczył się być członkiem społeczeństwa. W toku owych oddziaływań nabywa on umiejętności komunikowania się z innymi ludźmi; nabywa wartości patriotycznych, norm i wzorów zachowań; kształtuje własną osobowość- grupa społ. może wpływać na osobowość jednostki i na odwrót.
Mechanizmy socjalizacji:
-wzmacnianie- kary i nagrody, aby jednostka nabyła określone zachowania,
-przekazu symbolicznego.
Socjalizacja intencjonalna- zaplanowany sposób kształtowania jednostki, wychowanie. W sposób naturalny człowiek nabywa umiejętności mówienia, dzieje się to w sposób spontaniczny, niezaplanowane kształtowanie.
Struktury społeczne- nie są widziane gołym okiem.
Status- pozycja jednostki w obrębie grupy, miejsce jakie jednostka w niej zajmuje.
Status przypisany- miejsce jednostki jest wyznaczone przez grupę (status dziecka czy narodowości).
Status nabyty- jednostka sama się o niego stara, kasa lub edukacja.
Nauka i edukacja umożliwia zmianę statusu i miejsca w społ.
Rola społeczna- działanie jednostki, dynamiczne, można ją realizować w różny sposób. O roli społ. można mówić ze względu na: oczekiwania ze strony grupy, realizację roli przez jednostkę.
Wiązka ról społ.- jednostka jednocześnie wypełnia wiele ról społecznych, ze względu na uczestnictwo w wielu grupach społ. Pełni duże role wzajemnie na siebie oddziaływujące. Konflikty w wiązkach ról- np. pełnienie roli matki i zawodowej.
Kompleks statusów- zajmowanie w środowisku różnych miejsc.
Struktura społeczna/2 podejścia:
1.Trwały układ pomiędzy statuami społecznymi i relacje zachodzące m/y nimi.
2.Stausy są ze sobą powiązane, ale w sposób wartościujący, hierarchiczny.
Struktura- system wzajemnych pozycji. Typy:
a)klasowe- K.Marks, istota podziału klasowego (klasy były rzeczywistymi grupami społecznymi różniącymi się m/y sobą kwestią ekonomiczną). Wszystko co dzieje się w społ. w ostatnim rozrachunku zależy od tego jakie miejsce zajmuje jednostka w procesie produkcji. Podejście jednowymiarowe. Występuje stały konflikt m/y klasami (tylko 2 klasy- podział dychotomiczny),
b)warstwowe- M.Weber, s.klasowo-wartwowa, w kilku miejscach neguje podeście Marksa. Nie jest to podział jednowymiarowy, czyli odnoszący się do jednego aspektu ekonomicznego, ale też do aspektu władzy i prestiżu- 3 nakładające się wymiary. Odchodzi on od klasycznej teorii klasowej.
Karner- podzielił strukturę społeczna na 6 klas:
-wyższa, wyższa, -niższa, wyższa,
-średnia, wyższa, -średnia, niższa,
-niższa, wyższa, -niższa, niższa.
Można się piąć po tej drabinie społecznej, warstwy te nie są grupami społ., a więc nie maja wspólnych interesów, łączy je raczej ten sam pogląd.
c)zawodowe- silna siatka decydująca o miejscu jednostki w społ.
a, b, c,- odnoszą się do nowoczesnych środowisk, dotyczą głównie statusów nabytych.
d i e- etniczne i związane z płcią (statusy przypisane). Etniczność i płeć- cechy o charakterze biologicznym, istotne są konsekwencje zróżnicowania biologicznego dla życia społecznego.
Kontrola społeczna- mechanizm wspomagający socjalizację. Jej celem jest zapewnienie zgodności zachowań z normami.
Sankcje- narzędzia, którymi grupa dysponuje, żeby naprawić jednostkę.
Margines- niezgodne z normami, ale jeszcze dopuszczalne.
Dewiacja- brak zgodności. Jakie są powody zachowań dewiacyjnych? Dlaczego należy uruchamiać organy kontroli społ. Teorie:
1.Strukturalno-funkcjonalne- R.Merton wyróżnił 2 kryteria ludzkich zachowań:
+ -
Konformizm- podzielanie środków i celów. + Rytualizm- nie akceptowanie celu, ale środków tak.
Innowacja- wymyślanie nowych środków do celu.
- Bunt lub wycofanie- bierny/czynny. Prowadzi do pojawienia się nowych celów przez użycie nowych środków.
-K.Marks- dewiacja jest wmontowana w naturę społeczeństwa klasowego, walka m/y tymi co posiadają i nie posiadają. Jest pochodną struktury społ., spowodowana nieskutecznością procesów socjalizacji. Koncepcje te wskazują na zbyt słabe systemy karania zachowań dewiacyjnych. te koncepcje przyjmują pewne formy nienaruszalne.
2.Interakcjonistyczne- ludzie nieustannie te teorie rekonstruują. Rozmawiając z kimś mogę spostrzec na jakim poziomie w stosunku do mnie stoi ten rozmówca. Zachowania dewiacyjne powstają dlatego, że NORMY SIĘ ZMIENIAJĄ. Każdy czyn jest względnie ograniczony. Zjawisko dewiacji nie koniecznie musi mieć negatywne konsekwencje dla społeczeństwa, bo uświadamia ludzi, że istnieją normy i mobilizuje społeczeństwo.

Rodzina- nie ma jednej uniwersalnej definicji rodziny, bo samo jej zjawisko jest dość szerokie. Wiadomo, że rodzina to krąg osób, z którymi jesteśmy powiązani krwią, miejscem zamieszkania. Rodzina może być:
a)grupowa- traktujemy rodzinę jak gr.społ., bo składa się z wielości osób powiązanych ze sobą różnymi więzami. Istnieją pewne normy i w wzorce w tej rodzinie,
b)instytucjonalna- traktujemy rodzinę jak instytucję. Nie interesują nas tu konkretne osoby np. pan Kowalski, ale ojciec, matka itd. Interesująca nas też relacje m/y członkami rodziny,
c)systemowa- traktujemy rodzinę jak system społ.
Fundamentalne dla socjologii rodziny jest zapewnienie ciągłości biologicznej społeczeństwa oraz przekaz kultury.
Chociaż istnieją różne formy rodziny w różnych kulturach, to jednak we wszystkich istnieje rodzina jako instytucja oraz małżeństwo. Żadna kultura nie preferuje relacji seksualnych przed małżeństwem… =)) W każdej kulturze małżeństwo ma wymiar społeczny. Zawarcie związku małż.oznacza nawiązywanie relacji tej rodziny do społeczeństwa, a ono ingeruje w instytucję małżeństwa i rodziny:
-małżeństwo ma we wszystkich społeczeństwach charakter aktu uroczystego i w obliczu społeczeństwa, ślub cywilny zawierany w obecności urzędnika,
-z małż.związane są procedury dziedziczenia, zasadniczą regułą jest wspólnota majątkowa, ale odstępstwem jest intercyza na odrębność majątkową,
-małżeństwo zawsze wiąże się z akceptacją relacji seksualnych.
Typy rodziny:
1.Małż.monogamiczne- rodzina nuklearna (ograniczenie do struktury rodzice i dzieci z tego związku), rodzina poszerzona(kilka rodzin nuklearnych połączonych więzami).
2.Małż.poligamiczne- związek jednej kobiety z wieloma mężczyznami lub jednego mężczyzny z wieloma kobietami lub małż.grupowe- kilka kobiet, kilka facetów.
Funkcje rodziny: prokreacyjna, socjologiczna, seksualna, ekonomiczna(dawniej rodzina była zakładem produkcyjnym, a dziś zachowuje woje znaczenie jako jednostka konsumpcyjna), społeczna(dzięki rodzinie człowiek otrzymuje status w społeczeństwie), emocjonalna(rodzina realizuje potrzeby emocjonalne).
Przemiany rodziny społecznej/trend:
1.Strukturalna redukcja rodziny(niewielka, także nuklearna).
2.edukcja funkcji społ. Przez rodzinę.
3.Osłabienie więzi rodzinnych(długość trwania małżeństwa skraca się przez aktywność zawodowa kobiet).
4.Rosnąca akceptacja współżycia seksualnego poza małżeństwem.
Społeczność narodowa.
Kultura- ściśle powiązana z narodem, cały czas jest wznawiana, można zrozumieć ją w odniesieniu do antropologii(rozumienie kultury jako ogółu wytworów ludzkich, którym została nadana forma umożliwiająca przystosowanie się człowieka do środowiska. Łączy w sobie 2 cechy: można ją zmieniać i przekazywać) i filozofii. Z socjologicznego punktu widzenia taktujemy kulturę jako cechę grupy.
Filary każdej kultury ludzkiej:
-systemy językowe(dużo kwestii zależy od tego jak grupa rozwija język,
-s.technologiczne(sposoby wytwarzania dóbr),
-s.wartości(elementy nadające barw kulturze),
-s.przekonań(kultura pozwala człowiekowi zaadoptować się w środowisku),
-s.norm(przekładają powyższe wartości na konkretne reguły postępowania),
-zasoby wiedzy(pozwalają odnaleźć się w nowych sytuacjach).
Kultura nigdy nie jest jednak tak dokładnie uporządkowane jak wyżej. Te układy przenikają się i są od siebie zależne.
Kultury ludzkie różnicują się wewnętrznie. Pojawiają się odmiany lokalne, regionalne czy warstwowe. Mają jednak wspólny trzon- język, tradycję, historię. Różnicuje je natomiast np. sposób wysławiania się, ubiór (subkultury-modyfikują pewne składniki kultury zachowując trzon, podkultury, kontrkultury- nie akceptują trzonu, próbują utworzyć własną kulturę).
Zjawisko etnocentryzmu- uważanie swojej kultury za lepszą od innych.
Społ. wielokulturowe- wszyscy traktowani są tak samo, jednak sprawdza się to tylko w niektórych państwach.
2 typy społeczności generowane przez kulturę:
-plemiona- dawniej grupy plemienne, rodowe czy etniczne, stosunki w miarę bliskie,
-naród- duża grupa ludzi posiadająca wspólną kulturę, przynależność kulturowa jest dla tych ludzi bardzo ważna.
Kompleks czynników:
a)obiektywnych(naród jest gr.terytorialną, która określone terytorium uważa za swoje. Posiada własną przeszłość, pamięć historyczną, wspólnotę kultury, istnieje w nim czynnik polityczny i ekonomiczny,
b)subiektywnych-nurt romantyczny(wspólnota, watowi), nut oświeceniowy(organizacja społeczna).
Władza- związana ze światem nierówności społecznych, różne prawa i obowiązki, różnice strukturalne. My mamy władzę i nad nami ktoś ma władzę.
Weber- zdolność osiągania celu wbrew oporowi innych.
Merton- zdolność dysponowania czyimś zachowaniem.
2 sfery realizowania władzy:
a)życia jednostkowego- władza osobista może mieć 2 źródła: wpływ osobisty jednej osoby nad drugą, ważne by go akceptować lub przemoc- słuchanie kogoś ze strachu,
b)władza m/y jednotaktami społecznymi- związana z pozycją w społ. Pojawia się problem uprawomocnienia tej władzy, uzasadnienie dlaczego mam słuchać premiera, burmistrza czy prezydenta. Musi być jasno określony:
-zakres przedmiotowy- kto tej władzy podlega i w jakich sprawach,
-z.podmiotowy- kto ma prawo sprawować władzę,
-procedury- jak owa władza jest sprawowana: dekrety, ustawy, podpisy, uchwały, zatwierdzenia, publikacje.
Jak władza jest legitymizowana? 3 podstawowe typy WEBERA/władza:
1.Tradycjonalna- odwołuje się do tradycji (następca- najstarszy syn w monarchii), dziedziczenie władzy. To starczało ludziom do czasu aż kraje nie zaczęły się uprzemysławiać a ludzie emigrować. Ważne by przywódca umiał zarządzać, a nie żeby płynęła w nim królewska krew.
2.Legalna- społeczeństwo formułuje zasady sprawowania władzy i organizuje wybory. Wybiera się posłów, premierów itd. Musi to być rodak, niekaralny, znający się na rzeczy.
3.Haryzmatyczna- ponadczasowa, legitymizowana cechami danej osoby dlatego, że ma pewne cechy osobowości, które ludzie akceptują spontanicznie i pozwalają sobą rządzić. Taka władza:
-jest zasadniczo chwilowa, ulotna,
-pojawia się w sytuacjach kryzysowych,
-gdy zmienia się kontekst sytuacji władza się kończy, chyba że ten który ją sprawował spróbuje ją zalegalizować,
-silnie opiera się o odbiorców.
2 formy słuchania władzy:
-podporządkowanie legalistyczne- ze względu na prawo lub względów merytorycznych,
-oportunizm- strach przed konsekwencjami nieprzestrzegania prawa.
Powody niesłuchania władzy: przeciwstawianie się jakimkolwiek ograniczeniom wolności, uważanie, że ci co doszli do władzy zrobili to nielegalnie i dlatego i dlatego prawa nie trzeba przestrzegać.
3 typy sprawowania władzy: autokratyczny, demokratyczny, liberalny.
Funkcje władzy: zapewnia koordynację działań grupy, integruje grupę, promuje pewne wzorce zachowania.
Władza eksperta- ten koordynuje działania kto się na tym Zan.
Władza wodzireja- ludzie wiedzą w którym momencie co robić.
Władza moralizatora- co dobre a co nie.
Te trzy władze może sprawować jedna lub więcej osób.
Państwo- społeczność konstruowana na zasadzie podległości władzy. Dawniej król, dziś władzę naczelną sprawuje sejm, prezydent itd. Społeczność państwowa- Rzeczpospolita Polska, obywatele wybierają władzę.
Żyjemy też w społeczności narodowej- nie wybieramy tu przywódców na wyborach, ale są tu przywódcy charyzmatyczni.















Socjologia religii- socjologia zajmuje się tylko społecznym jej aspektem.
G.Le Bros- stwierdził, że nowoczesne społeczeństwa mają osłabioną bardziej osłabiona religię niż społeczeństwa wiejskie.
Durkheim- 2 sfery rzeczywistości: naturalna i nadprzyrodzona. Każda społeczność dokonuje takiego rozróżnienia- rzeczywistość realna, którą poznajemy przez zmysły i nadprzyrodzona, którą uznajemy przez wiarę. Wara ta ma wymiar społeczny lub grupowy.
Hierarchizacja obu tanów- rzeczywistość nadprzyrodzona dominuje nad naturalną.
Perspektywa funkcjonalna- wskazuje na grupotwórczy charakter religii. Grupa ma wspólne wartości, wzorce zachowań, normy. Religia jest tu ważnym czynnikiem kontroli społecznej.
Kryteria zróżnicowania świata społeczności wyznaniowych:
a)proste wierzenia nadnaturalne- sferę sacrum dana gr.społ. sprowadza do nadprzyrodzonych sił naturalnych, które wpływają na życie ludzi; ma to odbicie w przesądach,
b)animizm- wiara, że w wiecie ponadnaturalnym działają duchy, a człowiek może próbować wpływać na ich działalność poprzez magię, która jest jak dobrze działający urząd,
c)teizm- uznawanie istnienia Boga lub bogów pojmowane jako sfera osobowa,
d)inny stan istnienia ludzi.
Jak ludzie wierzą?:
-forma kościoła- określona hierarchia, cele, podległość, kompetencje. Ok. 80% ludzi na świecie żyje w ramach wielkich kościołów. Musi przy tym być organizacja formalna, która nie wynika z dogmatów, ale z potrzeb, bo ludzi jest bardzo dużo, przekształcanie się małych wspólnot w wielki grupy o charakterze zbiurokratyzowanym,
-forma sekty- bardzo silne poczucie odrębności, nie ma treści sformalizowanej, przywództwo charyzmatyczne, bardzo silny związek emocjonalny,
-forma kultu- niesformalizowana, luźna, bardziej otwarta niż sekty.