Bank Centralny Hiszpanii

Bank Hiszpanii (BH, hiszp. Banco de Espana) wywodzi się od założonego w 1782 r. prywatnego Banco Nacional de San Carlos. W 1856 r. otrzymał swoją obecną nazwę i status banku centralnego, a w roku 1874 nadano mu wyłączność na emisję pieniądza na terenie Hiszpanii. Od 1913 r. Bank Hiszpanii prowadził działalność jako kredytodawca ostatniej instancji, wspomagając kredytowo banki komercyjne i oszczędnościowe mające problem z utrzymaniem niezbędnego poziomu płynności finansowej.
W 1921 r. powstała pierwsza ustawa dotycząca Banku Hiszpanii, która regulowała stosunki między Bankiem i bankami komercyjnymi. Bank nabył uprawnienia do działalności na rynku walutowym i prowadzenia polityki kursowej. Na początku lat trzydziestych nasiliła się kontrola rządu nad działalnością BH. Ustawa bankowa z 1931 r. upoważniała Ministra Finansów do ustalania oficjalnej stopy procentowej i kursu walutowego. Po upadku Republiki w 1942 r. gen. Franco anulował rządowe zadłużenie w Banku i doprowadził do podporządkowania jego działalności władzom centralnym. Dalsze ograniczanie autonomii nastąpiło przy nacjonalizacji Banku w 1962 r. Podporządkowywanie BH rządowi zostało zahamowane w latach osiemdziesiątych wraz z przygotowaniem się Hiszpanii do przystąpienia do Unii Europejskiej. Kluczowe znaczenie w uzyskaniu autonomii Banku miała ustawa z czerwca 1994 r., dzięki, której BH uzyskał pełną niezależność zgodnie z wymogami Statutu ESBC w dziedzinie kształtowania i realizacji polityki pieniężnej. Wprowadzono zakaz bezpośredniego finansowania i kredytowania budżetu i instytucji publicznych przez bank centralny. W innych dziedzinach zostały utrzymane obowiązujące wcześniej zasady współdziałania, a nawet nadrzędności rządu w stosunkach z Bankiem.
Obecnie podstawą prawną działania Banku jest ustawa z czerwca 1994 r. o autonomii Banku Hiszpanii.
Jako członek Eurosystemu, Bank Hiszpanii spełnia funkcje powierzone statutowo bankom centralnym państw, które wprowadziły euro. Ponadto, jako bank centralny, Bank Hiszpanii jest odpowiedzialny za utrzymanie stabilności cen i sprawne funkcjonowanie systemu finansowego w Hiszpanii. Bank pełni również funkcje usługowe dla rządu zajmując się obsługa bankową rachunków rządowych oraz doradztwem.
Zgodnie z Ustawą o niezależności z 1994 r. Bank Hiszpanii odpowiedzialny jest za nadzór nad instytucjami kredytowymi w Hiszpanii. Nadzór sprawowany przez Bank obejmuje: wydawanie regulacji ostrożnościowych dla instytucji kredytowych, system ciągłego nadzoru składający się z regularnej analizy informacji oraz inspekcji, jak również podejmowanie działań prewencyjnych i represyjnych wobec instytucji kredytowych. Podczas wykonywania swoich funkcji nadzorczych Bank Hiszpanii współpracuje ściśle z innymi instytucjami hiszpańskimi takimi jak CMV (Narodowa Komisja Papierów Wartościowych) oraz DGIPF (Dyrekcja Generalna Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych) odpowiedzialnymi za nadzór nad pozostałymi segmentami rynków finansowych. Najbardziej ścisła jest współpraca BH z CMV. Te dwie instytucje sprawują nadzór nad rynkiem finansowym, a mianowicie do zakresu kompetencji BH należy nadzór nad międzybankowym rynkiem pieniężnym i walutowym, a do zakresu CMV – giełdą i rynkiem terminowym. Wspólnie sprawują nadzór nad funkcjonowaniem rynku rządowych papierów wartościowych Bank Hiszpanii indywidualnie sprawuje nadzór nad bankami komercyjnymi, oszczędnościowymi, spółdzielczymi, hipotecznymi i gwarancyjnymi oraz nad innymi instytucjami kredytowymi w tym leasingowymi i faktoringowymi oraz pośrednikami rynku pieniężnego.
Kapitał Banku Hiszpanii, ustalony zgodnie z Dekretem Królewskim z 1962 r. wynosi 1,37 mln EUR. Bank Hiszpanii posiada udział w kapitale EBC od czasu jego powstania, tj. od połowy 1998 r. Od 1 maja2004 r. udział ten wynosi 7,7758%. Jego wartość to 432,7 mln EUR.
Do zadań Banku Hiszpanii wchodzącego w skład ESBC należy przede wszystkim zbieranie danych statystycznych dotyczących sytuacji makroekonomicznej kraju i przekazywanie ich do EBC. Bank bierze również udział w opiniowaniu projektów aktów prawnych EBC oraz regulacji krajowych dotyczących kompetencji ESBC. Do zadań BH należy również realizacja zaleceń EBC dotyczących polityki pieniężnej (poprzez prowadzenie operacji otwartego rynku) oraz emisja banknotów na zamówienie EBC.
Organy obecnie funkcjonujące w ramach Banku Hiszpanii zostały utworzone na mocy Ustawy o niezależności z 1994 r. Są nimi: Gubernator, Wicegubernator, Rada Zarządzająca i Komisja Wykonawcza.
Gubernator jest nominowany przez Króla Hiszpanii na wniosek Premiera na sześcioletnią kadencję, która nie jest odnawialna. Gubernator jest odpowiedzialny za kierowanie Bankiem. Przewodniczy obradom Rady Zarządzającej i Komisji Wykonawczej. Jest formalnym przedstawicielem Banku Hiszpanii w instytucjach zewnętrznych i organizacjach międzynarodowych.
Wicegubernator jest mianowany przez Rząd na wniosek Gubernatora. Kadencji Wicegubernatora
dotyczą takie same reguły jak kadencji Gubernatora. Wicegubernator zastępuje Gubernatora
w uzasadnionych przypadkach i wykonuje inne zadania powierzone mu przez Gubernatora. Gubernator i jego zastępca objęci są zasadą niełączenia funkcji z wykonywaniem jakiegokolwiek zawodu lub uprawianiem działalności prywatnej i publicznej. Po upływie kadencji przez dwa kolejne lata nie mogą oni prowadzić żadnej działalności zarobkowej związanej z instytucjami kredytowymi lub z rynkiem papierów wartościowych.
Rada Zarządzająca wskazuje i zatwierdza wytyczne dla kierunków działalności Banku,
w szczególności dotyczące polityki pieniężnej, wydawanych przez Bank regulacji oraz nakładanych sankcji, jak również innych zadań, które nie są wyłączną domeną Komisji Wykonawczej. W skład Rady wchodzą: Gubernator i Wicegubernator, dwóch przedstawicieli Narodowej Komisji ds. Giełd Papierów Wartościowych oraz trzech członków mianowanych przez Ministra Gospodarki i Finansów.
W posiedzeniach Rady uczestniczą również, bez prawa do udziału w głosowaniach, Dyrektorzy Generalni Banku Hiszpanii, Sekretarz Generalny i przedstawiciel pracowników. Członkowie Rady są nominowani przez Rząd na wniosek Ministra Gospodarki i Finansów.Wybieralni członkowie Rady są powoływani przez rząd na czteroletnia odnawialną kadencję.
Do uprawnień Rady Zarządzającej należy:
 przyjmowanie sprawozdań rocznych z działalności Banku,
 uchwalanie budżetu Banku i propozycji podziału zysków,
 określenie wytycznych do działalności Banku,
 zatwierdzenie powołania dyrektorów generalnych Banku,
 przyjmowanie założeń dotyczących organizacji Banku oraz polityki kadrowej.
Komisja Wykonawcza działa w oparciu o wytyczne Rady Zarządzającej. Do jej obowiązków należy realizacja polityki pieniężnej, wydawanie aktów administracyjnych, informowanie instytucji kredytowych o wymaganiach i rekomendacjach. W skład Komisji wchodzi Gubernator, Wicegubernator oraz dwóch członków mianowanych przez Radę Zarządzającą na wniosek Gubernatora. Bez prawa udziału w głosowaniach uczestniczą Dyrektorzy Generalni i Sekretarz Generalny.
Siedziba Banku Hiszpanii znajduje się w Madrycie. BH podzielony jest na pięć Dyrekcji Generalnych odpowiadających obszarom działania Banku, Sekretariat Generalny oraz Dyrekcję ds. Wewnętrznych. Dyrekcje Generalne podzielone są na Departamenty (18). Ponadto, trzy Departamenty podlegają bezpośrednio Gubernatorowi i Wicegubernatorowi: Audytu Wewnętrznego, Komunikacji i Systemów Informatycznych.
Struktura terenowa Banku składa się obecnie z 32 oddziałów..