Wstęp
Naturalną skłonnością człowieka jest poszukiwanie doznań przyjemnych i unikanie tych złych. Życie każdego człowieka dokumentuje tą tezę, lecz tak jak różne są drogi życiowe tak rozmaite bywają drogi realizacji tych doznań – jedne poprzez pracę umysłową, ciężki wysiłek fizyczny, a nawet materialne wyrzeczenia itp.
Jednym z takich kierunków poszukiwania przyjemności jest także sztuczne farmakologiczne działanie na ustrój poprzez stosowanie środków odurzających, narkotyków, alkoholu itp. To poszukiwanie przyjemności na drodze farmakologicznej jest jedynie znacznym uproszczeniem problemów narkomanii.
Narkotyki to, bowiem środki, które nie pojawiły się w ostatnich latach. Są to środki, których historia sięga czasów starożytnych. Różnica jest taka, że wtedy nie stwarzały one takiego niebezpieczeństwa dla ludzkości jak to się dzieje teraz. Różnorodne środki odurzające miały zastosowanie przy obrzędach religijnych i używane były głównie przez osoby wtajemniczone, posiadające dużą wiedzę na ten temat, czyli przez kapłanów bądź szamanów. Były stosowane jako środki przeciwbólowe czy pobudzające.
Dopiero pod koniec XIX wieku środki te zaczęły cieszyć się dużą popularnością przede wszystkim wśród artystów. Kolejny wybuch mody na narkotyki przypadł w okresie międzywojnia. I znowu moda ta pochłonęła artystów, ale również arystokratów.
Jednakże okres, w którym narkotyki zostały wprowadzone do społeczeństwa na stałe przypada na epokę hipisowską. To właśnie w okresie buntu przeciwko konformizmowi, ciągłemu zakłamaniu starszego pokolenia narkotyki stały się łatwo dostępne, co sprawiło, że stały się one nijako symbolem tych czasów. Każdy, kto opowiadał się za nowym, palił marihuanę, zażywał LSD. Eksperymentowano też z innymi środkami, bardziej niebezpiecznymi. Narkotyki z czasów dzieci kwiatów i te teraz to całkowicie inne substancje. Szacuje się, że marihuana lat dziewięćdziesiątych była czternaście razy silniejsza niż marihuana z lat sześćdziesiątych. Podobnie jest z LSD.
Oficjalnie jednak nie mówiono o narkomani jako zjawisku społecznym tylko informowano o przedawkowaniu leków, co w rzeczywistości było kłamstwem. Udane próby stworzenia polskiego narkotyku doprowadziły do łatwego i taniego dostępu, co podnosiło zainteresowanie narkotykami. To wszystko doprowadziło do tego, że w latach osiemdziesiątych w Polsce uznano ten problem za społeczny, któremu trzeba przeciwdziałać.
Wszystko to doprowadziło do tego, że Polska jest obecnie największym i najbardziej liczącym się na rynku europejskim producentem i eksporterem amfetaminy. A plantacje marihuany można znaleźć wszędzie, jak również LSD produkowane są na miejscu.
Dawne czasy już minęły bezpowrotnie. Drastycznie zmienił się polski rynek narkotykowy. Kompoty przestały być już największym zagrożeniem. Teraz młodzi ludzie sięgają po amfetaminę i marihuanę uważając, że nie są to prawdziwe narkotyki i ich zażywanie nie może im niczym grozić.
W związku z tym nauczyciele mają duże pole manewru pod kątem profilaktyki i uświadamiania uczniów o groźnych skutkach zażywania narkotyków. Szkoła jest obecnie miejscem, w którym dzieci po raz pierwszy stykają się nie tylko z osobami biorącymi narkotyki, ale także z tymi, którzy je sprzedają. Uczniowie są bardzo dobrymi odbiorcami tych używek, dlatego narkotyki pojawiają się w szkołach średnich jak i podstawowych. Dlatego młodzi ludzie powinni nie tylko posiadać informacje o narkotykach poprzez same zażywanie, ale także nabywane przez nauczycieli, które są tą informacją najbardziej rzetelną.
Dlatego moja praca będzie przedstawić jak ten problem narkotyków narasta i w jaki sposób można sobie z nim radzić. Jest sprawą bardzo ważną, aby pojąć, dlaczego dzieciaki sięgają po te używki, co nimi kieruje i co my osoby dorosłe powinniśmy zrobić tym bardziej, gdy są to nasze dzieci. A aby pomóc tym młodym ludziom trzeba zaznajomić się również z metodami leczenia, instytucjami, które starają się zapobiegać temu zjawisku.
1 - Narkomania w literaturze
1.1 Terminologia
Aby zrozumieć istotę tego tak ważnego problemu społecznego trzeba się najpierw zapoznać, co to są narkotyki i co to jest narkomania.
Według Komitetu Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia narkomania jest to uzależnienie zdefiniowane jako „stan psychiczny” a czasem także fizyczny, będący wynikiem interakcji między żywym organizmem a środkiem odurzającym, charakteryzujący się reakcjami w zachowaniu i innymi reakcjami, wśród których występuje zawsze przymus brania leku stale lub okresowo w celu doznania jego psychicznych efektów, a czasem dla uniknięcia dolegliwości spowodowanych jego brakiem.
Inną definicją narkomanii w potocznym zrozumieniu przedstawia S. Górski z roku 1985. Według niego narkomania „jest to nałogowe, spowodowane wewnętrznym przymusem, zażywanie różnymi sposobami (połykanie, wstrzykiwanie, wdychanie) rozlicznych środków chemicznych po to, aby wprowadzić się w stan odurzenia.”
Dosyć szeroko ujmuje narkomanię A. Podgórecki, którego zdaniem stanowi ona „stan okresowej lub przewlekłej dysfunkcjonalności organizmu szkodliwej dla jednostki i społeczeństwa, wywołanej powtarzającym się zażywaniem, nie w celach terapeutycznych leku albo jego zamiennika, takiego jak środka zapewniającego analogiczne przeżycia.”
Można przytoczyć jeszcze jedną definicję narkomanii, jaką prezentuje nam S. Ilnicki. Mówi on, że „narkomania to stałe lub okresowe przyjmowanie bez zalecenia lekarza zarówno narkotyków jak i leków uspokajających, nasennych oraz innych środków odurzających w wyniku, czego może powstać zależność od nich”.
Według Marka Zygało ze Stowarzyszenia MONAR narkomania jest to „stałe lub okresowe używanie w celach niemedycznych środków odurzających lub substancji psychotropowych albo środków zastępczych, w wyniku, czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich.
Narkomania (z greckiego narke – odurzenie, mania – szaleństwo), patologiczne zjawisko społeczne, uzależnienie spowodowane krótszym lub dłuższym zażywaniem leków (głównie przeciwbólowych środków narkotycznych) albo innych środków uzależniających (narkotyki, leki uspokajające i psychotropowe). Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego, tendencją do stałego zwiększania dawki oraz fizycznym i psychicznym uzależnieniem. Zaprzestanie zażywania powoduje bardzo przykre doznania abstynencyjne, prowadzące w krańcowych przypadkach nawet do zejścia śmiertelnego.
Kiedy już wiemy, co to jest narkomania, trzeba by zadać pytanie, kim jest osoba zażywająca narkotyki, czyli popularny narkoman. Czym on się cechuje i co go do tego popycha.
Najlepsze opisanie narkomana należy do znawcy tego problemu Marka Kotańskiego – „narkoman jest w gruncie rzeczy bezbronnym człowiekiem pełnym sprzeczności i lęków, pozbawionym naturalnej odporności na stres codziennej egzystencji, pogardzanym przez bliskich i społeczeństwo, zagubionym i bezwolnym. Narkotyk jest dla niego jedyną, znaną mu i dostępną formą obrony przed bólem istnienia, paradoksalnym schronem, w którym przyjdzie mu kiedyś zginąć.”
Należałoby też poznać definicję narkomana według społeczeństwa – jest to „człowiek, u którego degradację fizyczną jak i psychiczną dostrzec można na pierwszy rzut oka. Brudny, obdarty, wychudzony, z licznymi śladami nakłuć wzdłuż przebiegu żył. Jego źrenice zwężają się po przyjęciu narkotyku, a rozszerzają do granic możliwości na tzw. głodzie”
Kiedy już wiemy, co to jest narkomania w węższym i szerszym tego słowa znaczeniu i wiemy, kto to jest narkoman trzeba by zapoznać się z definicją tych substancji, które to właśnie sprawiają, że człowiek popada w tak poważne uzależnienie i staje się bezbronną osobą wobec codziennego życia, czyli definicją narkotyków, (które nie tylko mają taką nazwę).
Według Polskiej Akademii Nauk „narkotyk jest to według ściśle medycznej, a właściwie farmakologicznej definicji jest ogólnie biorąc środkiem porażający ośrodkowy układ nerwowy.” Do tej grupy narkotyków zaliczamy przede wszystkim morfinę i jej pochodne, niektóre syntetyczne środki przeciwbólowe, eter, chloroform i część rozpuszczalników organicznych. Inny termin to środek odurzający, który obejmuje typowe narkotyki i inne substancje stosowane przez narkomanów. Jednakże i ta definicja nie obejmuje wszystkich środków uzależniających. Tak, więc jednoznaczne zdefiniowanie środków używanych przez narkomanów jest trudne, tym bardziej, że wprowadzają oni coraz to więcej substancji, które wykorzystują dla swych celów.
Według innych źródeł narkotyki to w pojęciu szerszym wszystkie leki i substancje, których przewlekłe i niekontrolowane stosowanie powoduje powstanie uzależnienia psychicznego i fizycznego. Są to środki o różnych mechanizmach działania: psychostymulującym, psycholeptycznym lub halucynogennym. Wyróżnia się narkotyki nielegalne – niedopuszczone do stosowania w lecznictwie np. konopie, surowe opium. Są też narkotyki dopuszczone w medycynie, ale wyłącznie na receptę oraz legalne i łatwo dostępne środki farmaceutyczne tj. leki antydepresyjne, przeciwbólowe, przeciwkaszlowe, a także niektóre substancje lotne np. rozpuszczalniki, kleje i inne.
Narkotykiem według phm. Pawła Wiśniewskiego są „substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, której przyjęcie przez żywą istotę, powoduje zdegenerowanie przynajmniej jednej czynności jej organizmu”.
1. 2. Rodzaje środków odurzających.
Następnie pokrótce chciałabym przedstawić informacje na temat wszystkich narkotyków występujących no polskim rynku.
Opiaty
Środki należące do tej grupy wytwarzane są z maku i znane były człowiekowi od bardzo dawna. Używano ich jako uśmierzacze bólu jak również jako środki pobudzające zażywane w małych dawkach. Na polskim rynku zaliczamy do nich: heroinę, morfinę, kodeinę, opium i tak zwaną polską heroinę, czyli tzw. kompot. Opiaty mają to do siebie, że niezwykle uzależniają nie tylko psychicznie, ale i fizycznie.
Heroina jest białym proszkiem, który można palić, wciągać do nosa a także i wstrzykiwać.
Morfina ma postać natomiast białych kryształków, tabletek lub płynu. Można ją też palić, wciągać do nosa jak i wstrzykiwać
Kodeina w czystej postaci jest ciemnobrązowym płynem, w Polsce natomiast występuje jako biały proszek. Jest ona składnikiem dużej liczby leków przeciwbólowych jak również leków wykrztuśnych.
Opium to ciemnobrązowe grudki lub proszek. Można je palić jak i wstrzykiwać.
Kompot – jest on najpopularniejszym narkotykiem w Polsce z grupy opiatów głównie ze względu na cenę. Jest on brunatnym płynem, który wstrzykuje się bezpośrednio do żył lub, jeżeli już nastąpił zanik żył, do których można by się wkłuć, wstrzykuje się bezpośrednio do mięśni, co jest niezwykle bolesne.
Po zażyciu środka z tej grupy narkotyków polepsza się samopoczucie, występuje stan beztroski, odprężenie i zadowolenie. Można również zauważyć pewną ospałość i rozleniwienie, zmniejszenie lęku i niepokoju. Świat po tego typu środkach wydaje się piękny. Jednakże wszystko to pryska po kończącym się działaniu narkotyku. Świat staje się okropny, czarny, nienawistny. Niewielkie kłopoty wrastają do rangi olbrzymich.
Do objawów zewnętrznych po zażyciu tych narkotyków należy: zwężenie źrenic, zmniejszenie czynności wydalniczej gruczołów, wymioty, mdłości, rozszerzenie oskrzeli, naczyń wieńcowych i mózgowych oraz zaczerwienienie twarzy.
Natomiast u osób głęboko uzależnionych zachodzą zmiany w sferze psychicznej. Występują lęki stany depresyjne, trudności z koncentracją, skupieniem uwagi, artykułowaniem słów, osłabienie woli, spadek ambicji. Można też zaobserwować egoizm, kłamliwość, nieliczenie się z normami społecznymi i moralnymi. Osoby takie nie przejmują się niczym konkretnym, nie przejmują się ani teraźniejszością ani przyszłością.
Dochodzi też do wyraźnego pogorszenia stanu fizycznego. Następuje znaczne wychudzenie i spadek sił, wynikające ze zmniejszonego łaknienia, gorszego wchłaniania i zaburzeń jelitowych. Zmniejsza się poczucie głodu i zmęczenia. Występuje również bladość skóry i pojawiają się wypryski ropne. Na żyłach pojawiają się zrosty, a po pewnym czasie występuje zapalenie żył. Zaobserwować można również rozległą próchnicę, ubytki w uzębieniu, wypadanie i szybkie siwienie włosów. Osłabieniu ulega również popęd seksualny. Występują też liczne choroby takie jak zapalenie wątroby, choroby nerek, serca i układu krążenia, niewydolność układu oddechowego, zakażenia kiła a także wirusem HIV.
Objawy głodu psychicznego pojawiają się zazwyczaj zaraz po odstawieniu narkotyku. Występuje wtedy ogólne złe samopoczucie, niepokój, rozdrażnienie, napięcie wewnętrzne. Chęć zażycia narkotyku jest ogromna.
Głód fizyczny objawia się ziewaniem, kichaniem, katarem, wzmożoną potliwością oraz bólami stawów i mięśni. Pojawiają się również dreszcze, wyciek z nosa, naprzemienne uczucie zimna i ciepła. Można też zauważyć wyraźne rozszerzenie źrenic, brak łaknienia, jadłowstręt, ślinotok, mdłości. Osoba taka może wymiotować, mieć biegunkę, odczuwać bóle w jamie brzusznej i silne bóle stawowo – mięśniowe. W takim momencie podwyższa się temperatura ciała, przyspiesza oddech, narasta niepokój psychoruchowy. Sen natomiast jest krótki, płytki, przerywany koszmarami występuje też często bezsenność.
Przedawkowanie tych środków objawia się najczęściej niskim ciśnieniem krwi, wolnym i nieregularnym tętnem, obniżoną temperaturą ciała, głębokim snem i śpiączką. Źrenice natomiast są wielkości szpilek, skóra jest zimna i wilgotna. Znaczne przedawkowanie prowadzi do śmierci.
Barbiturany (leki nasenne i uspokajające)
W tej kategorii mieści się wiele znanych i powszechnie przepisywanych pacjentom leków. Co rok produkuje się biliony takich pigułek, a część od razu trafia do nielegalnego handlu. Dzieci podkradają takie lekarstwa rodzicom. Są to najczęściej pigułki i kapsułki w najrozmaitszych kształtach, rozmiarach i kolorach.
Oznakami użycia tych środków może być uspokojenie słabo lub wyraźnie zaznaczone, lekka euforia, zamazana mowa, niepewny chód, zawroty głowy.
Można również zaobserwować objawy po krótkotrwałym używaniu, ale w dawkach małych i średnich a należą do nich na przykład uspokojenie, odprężenie, pewien rodzaj letargu, problemy z zapamiętywaniem, przymglenie świadomości, zamazane lub podwojone widzenie, utrata koordynacji ruchowej, nudności, zaparcia, suchość w ustach, samopoczucie podobne do tego, które występuje w kacu. U niektórych osób może wystąpić podniecenie i euforia, u innych wrogość, lęk, depresja.
Objawy po krótkotrwałym używaniu - dawki duże – mogą być następujące: wyraźne uspokojenie, oszołomienie, upośledzenie czynności ruchowych, huśtawka nastrojów, krótkotrwała niezdolność do zapamiętywania, wrogie i niecelowe zachowania.
Natomiast objawy widoczne po długotrwałym używaniu mogą objawiać się w toku myślenia, trudnościami w zapamiętywaniu i ocenianiu sytuacji, zaburzeniami orientacji, przymgleniu świadomości, zamazaniu mowy, osłabieniem napięcia mięśniowego, niepokojem w ciągu dnia, uogólnionym niepokojem, depresją, trudnościami ze snem i skargami na stałe zmęczenie.
W momencie odstawienia barbituranów można zauważyć, że człowiek cierpi na bezsenność, nawiedzają go koszmary nocne, występują reakcje paniczne, drżenie całego ciała, również depresja, huśtawka nastrojów. Taka osoba cierpi na nadwrażliwość na światło jak również dźwięk. W objawach abstynencji można zauważyć również podwyższoną drażliwość, utratę łaknienia a także spadek ciężaru ciała.
W momentach przedawkowania ma miejsce powolny, płytki i nieregularny oddech. Źrenice są zwężone na przemian z nieruchomymi i rozszerzonymi. Występuje również obniżona temperatura ciała, bardzo niskie ciśnienie krwi, słabo wyczuwalny puls. Przy przedawkowaniu może również wystąpić śpiączka jak i śmierć osoby.
Kokaina
Jest to środek niezwykle szybko uzależniający. Kokaina działa bezpośrednio na korę mózgową. Wywołuje stany pobudzenia psychicznego i fizycznego. Osoba będąca pod jej wpływem nie odczuwa bólu ani zmęczenia, nie dostrzega niebezpieczeństw, wszystko wydaje się proste, łatwe, przystępne i piękne. Mankamentem tego środka jest to, że działa on dość krótko. Gdy efekt znika, niemal automatycznie sięga się po następną dawkę, to sprawia, że wzrasta tolerancja organizmu a co za tym idzie dawki stają się coraz większe.
Kokaina występuje jako biały proszek, który można wciągać do nosa lub palić.
Wstępnymi oznakami zażywania kokainy mogą być: pociąganie nosem, katar, nadpobudliwość, niepokój, rozszerzone źrenice, następnie pojawia się gadatliwość, wzmożona aktywność psychoruchowa, egzaltacja, uczucie zadowolenia i błogość. Zwiększa się popęd płciowy. Jednakże po długim okresie zażywania może pojawić się bezsenność, halucynacje, urojenia, manie prześladowcze, niepokój, stany depresyjne. Natomiast u osób głęboko uzależnionych występują stany lękowe, częste jest też drżenie rąk, bladość, uczucie zimna.
Przy przedawkowaniach występują zapaście, omdlenia, drgawki, śpiączka. Może wystąpić również śmierć.
Nałóg ten jak niemal wszystkie inne, prowadzi również do wyniszczenia fizycznego. Kokaina powoduje zaburzenia przemiany materii, utrudnia wchłanianie pokarmów, prowadzi do zwyrodnienia wątroby i serca. Niszczy śluzówki oraz przegrodę nosową.
Warto nadmienić, że kokaina nie jest zbyt rozpowszechniona wśród młodzieży ze względu na cenę. 0,7 g., czyli tak zwana dawka, będąca niczym dla zaawansowanego kokainisty kosztuje obecnie od 150 – 200 zł.
Kleje i inne środki wziewne
Są to najtańsze i najbardziej dostępne narkotyki brane już przez małe dzieci w wieku sześciu lat, które zaczynają swoją przygodę ze środkami odurzającymi. Są to lotne środki chemiczne będące w codziennym użyciu. Należą do nich między innymi: terpentyna, nafta, benzyna, lakiery, octany, wywabiacze plam, aceton, eter, butapren, nitro, rozpuszczalniki do farb. Wszystkie te środki działają bardzo silnie i niezwykle szkodliwie na młody organizm i na ośrodkowy układ nerwowy. Wywołują stany podobne do upicia alkoholowego.
Objawami są między innymi halucynacje wzrokowe, słuchowe i czuciowe jak również błogostan. Występują zaburzenia koordynacji, bełkotliwa mowa, niemożność sformułowania myśli. Czasami zaobserwować można zaburzenia motoryczne, które jednak po pewnym czasie zmieniają się w odrętwienie.
Do znaków, które mogłyby świadczyć, że dziecko może korzystać z tych środków należą przede wszystkim zapachy rozpuszczalników czy innych chemikaliów wokół dziecka, dziwne plamy na ubraniu, katar i kaszel, krwawienie z nosa, zapalenia spojówek, mdłości i wymioty.
Po długotrwałym zażywaniu tego rodzaju środków można zaobserwować między innymi senność lub euforię, odrętwienie, osłabienie łaknienia, opóźnione reagowanie, nadwrażliwość na światło, złą ocenę rzeczywistości czy nawet utratę z nią. Pojawia się również przyspieszone tętno, bóle w klatce piersiowej, bóle mięśnie i głowy, wychudzenie, problem z poruszaniem się. Następuje również zniszczenie komórek mózgowych, pogorszenie sprawności intelektualnej, tymczasowy zanik pamięci, wahania nastrojów, przygnębienie apatia i niepokój. Uszkodzeniu ulegają też nerki i wątroba.
W momencie przedawkowania mamy do czynienia z takim objawami jak sen, wpadnięcie w stan stuporu, co grozi śmiercią z powodu niewydolności serca albo uduszenia.
Amfetamina
Środek ten cieszył się bardzo dużą popularnością w czasie drugiej wojny światowej wśród brytyjskich lotników. Podczas wyczerpujących lotów dodawała im sił i pewności siebie. Nie zwracano uwagi na to, że potem spali bardzo długo jak również, że wpadali w depresję. Aminy działały pobudzająco, usuwały fizyczne i psychiczne zmęczenie, poprawiały samopoczucie. Za pomocą pochodnych amfetaminy prowadzono również kuracje odchudzające, albowiem środek ten hamował łaknienie. Obecnie trudno spotkać amfetaminę czy jej pochodne w lecznictwie. W Polsce wszystkie leki z tej grupy zostały wycofane. W ich miejsce pojawiała się czarnorynkowa amfetamina, która jest narkotykiem najbardziej dzisiaj popularnym i tanim.
Amfetamina to biały proszek, który wciąga się nosem, jest też ona w postaci kryształków bądź występuje ona w roztworze, który stosuje się dożylnie, działa wtedy szybciej i intensywniej. Zażywanie amfetaminy prowadzi głównie do uzależnienia psychicznego, uzależnienie fizyczne nie jest częste, a jego nasilenie nie jest duże.
Zażycie amfetaminy cechuje się wzmożoną aktywnością psychiczną, pewnością siebie, przyśpieszonym tokiem myślenia i działania. Objawami, po których można poznać, że osoba zażywa amfetaminę są między innymi bezsenność, przyśpieszona czynność serca i szybki oddech, podwyższone ciśnienie krwi, zwiększone wydalanie moczu i rozszerzone źrenice.
Po dłuższym zażywaniu amfetaminy zauważyć można pobudzenie, niepokój, zawroty głowy, lęki, depresje. Mogą wystąpić również bóle klatki piersiowej, przewlekłe zaburzenia snu, gwałtowne i nieregularne bicie serca, obfite pocenie się, biegunka, omdlenia, jak również charakterystyczne jest rozdrażnienie, napięcie, zanik łaknienia prowadzący do skrajnego wychudzenia.
Przedawkowanie tego środka narkotycznego objawiać się może wysoką temperaturą ciała, drgawkami, śpiączką, krwawieniem z naczyń mózgowych. Może nastąpić śmierć.
Halucynogeny
Narkotyki te służą zmianie obrazu rzeczywistości, chwilowemu odrealnieniu. W Polsce popularne są dwa rodzaje środków halucynogennych tzn. pochodne LSD zwane potocznie kwasami i występujące pod postacią kryształków lub papierków nasączonych narkotykiem, które wkłada się zazwyczaj pod język, oraz tzw. grzyby psylocyby rosnące niemal wszędzie. Pojawiają się na rynku również syntetyczna psylocybina i meskalina, ale jest to rzadkość w naszym kraju.
Środki te powodują tzw. podróże poza rzeczywistość. Występują zaburzenia postrzegania i świadomości, zanika zdolność prawidłowego myślenia, wzrasta wrażliwość zmysłów, pojawiają się halucynacje wzrokowe dotyczące świata, barw, kształtów, form geometrycznych. Następuje odkształcanie rzeczywistości, zmienia się poczucie własnego ciała, zmieniają się wymiary. Występuje efekt latania pojawiają się „filmy” na jawie. Jednakże odczucia te nie zawsze są przyjemne. Zazwyczaj na początku i po dłuższym zażywaniu tego narkotyku można spodziewać się tzw. złych podróży, czyli koszmarnych obrazów, nieprzyjemnych odczuć, zaburzeń somatycznych.
Osoba pod działaniem środka halucynogennego ma zaburzone postrzeganie rzeczywistości, rozszerzone źrenice, suchość w ustach. Często zauważyć można nadmierną potliwość, urojenia o przykrej treści, lęk, panikę. Długie zażywanie halucynogenów powoduje przyspieszenie czynności serca, podwyższenie ciśnienia krwi i temperatury ciała, drżenie, ślinotok, czasami wymioty. Zanika kontrola nad mięśniami, co powoduje albo ich zesztywnienie, albo zwiotczenie.
Teoretycznie nie można przedawkować środków halucynogennych. Często jednak obserwuje się młodych ludzi, którzy łączą kwas z alkoholem lub marihuaną, a nawet z amfetaminą i te mieszanki mogą być bardzo groźne, powodując omdlenia, zapaści, a nawet śmierć.
Marihuana i haszysz
Marihuana to konopie indyjskie. Pali się rozdrobnione żeńskie kwiatostany i niekiedy liście, w tych właśnie częściach rośliny znajduje się największe stężenie środka psychoaktywnego. Czasami z kwiatostanów zbiera się żywiczny wyciąg – haszysz. Zależnie od tego, z jakich konopi został on zrobiony może mieć kolor miodowy, brązowy lub czarny. Zazwyczaj jest twardy i dopiero po ugniataniu w palcach lub podgrzaniu staje się podobny do plasteliny. Zarówno haszysz jak marihuana mają bardzo specyficzny, ostry zapach, który pozostaje w pamięci na całe życie.
Nietrudno poznać osoby znajdujące się pod wpływem marihuany czy haszyszu. Są one beztroskie, rozbawione, mają skłonności do śmiechu bez powodu, są niezwykle rozmowne. Tak zwani zaawansowani palacze zachowują się odwrotnie – milczą, unikają towarzystwa, ich ruchy mogą stać się spowolnione. Może pojawić się nadwrażliwość, zaburzenia percepcji, psychozy, czasami iluzje i omamy, zburzenia pracy serca i układu oddechowego, zapaści. Osoby palące mogą doświadczyć problemu zebrania myśli, uczucia zmęczenia, senności, kaszlu, duszności, zaburzeń koordynacji ruchowej. Wszyscy palacze mają przekrwione spojówki, rozszerzone źrenice i wzmożony apetyt.
Uzależnienie od marihuany jest głównie psychiczne.
Marihuana może być narkotykiem tzw. inicjacyjnym, czyli prowadzącym do sięgania po inne narkotyki
1. 3 - Przyczyny, dla których człowiek sięga po narkotyki
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jest to problem niezwykle złożony. Istnieje wiele teorii, przeprowadzono mnóstwo badań, nie udało się jednak ustalić jednej konkretnej przyczyny sięgania po narkotyki. Są jednak takie, które w tych badaniach pojawiały się najczęściej.
Można je podzielić na społeczne i biologiczne. Najpierw chciałabym przedstawić te pierwsze i pokrótce je opisać.
Do pierwszej najczęściej występującej przyczyny społecznej brania narkotyków należy po prostu chęć odurzenia się. Używanie narkotyków w tym celu a więc w przeżywaniu przyjemności jest oczywiste. Dążenie do przyjemności jest i będzie podstawowym motorem ludzkich zachowań. Wiadomo, że można mieć dobry nastrój bez żadnych używek, ale jeżeli każda osoba zażywająca narkotyki spojrzy obiektywnie na swój styl życia to stwierdzi, że niektóre środki takie jak narkotyki uznaje za niezbędne. Zażywanie narkotyków dotyczy dzieci jak i dorosłych. A okoliczności sprzyjające do spożycia pojawiają się np. na przyjęciach, imprezach, dla uczczenia jakiegoś sukcesu, podczas spotkań z przyjaciółmi. Bo tu chodzi o przyjemność odurzenia się a jeszcze lepiej jak to się dobywa w towarzystwie. Ogólnospołecznie wiadomo, że dzięki narkotykom można przyjemnie spędzić czas. Jednakże często kończy się to nadużywaniem, co jest zaprzeczeniem przyjemności, jaką się z nich czerpie pozostając przy małych dawkach.
Drugą najczęściej występującą przyczyną społeczną jest ciekawość i nuda, która często w dzisiejszych czasach towarzyszy człowiekowi. Nasze życie to ciągłe poszukiwanie przygód i podniet, nowych doświadczeń i znajomości, okazji do nabywania nowych umiejętności i sprawności, szukamy nowych sposobów wypełniania wolnego czasu, a wszystko po to, aby uciec od problemów, szkoły, pracy, obowiązkowych zajęć i wyznaczonych zadań. A narkotyki to jeden ze środków, który zaspokaja te wszystkie potrzeby.
Ciekawość jest naturalną cechą dzieciństwa i dorastania. To przez nią uczyliśmy się chodzić poznawać przedmioty, świat. To ona nas prowadziła do zgłębiania wiedzy nawet tej złej i niebezpiecznej. I przez nie poznaliśmy, że wszystko, co nowe i odmienne jest jeszcze bardziej atrakcyjniejsze, gdy jest zakazane przez dorosłych.
Narkotyki to perspektywa zaspokojenia potrzeby ciekawości. Jest ona jeszcze mocniejsza niż chęć odurzenia się. Niekiedy ciekawość kończy się na tym pierwszym razie gdyż wtedy to człowiek sam na sobie odczuwa np. bóle głowy po środkach wziewnych, nieprzyjemne mrowienie w nosie i niesmak w ustach po amfetaminie. Ale niektórzy mimo tych minusów i tak chcą poznać jeszcze raz tą przyjemność po zażyciu. Człowiek zaczynając od „inicjacyjnych” narkotyków jest ciekawy innych i dąży do przetestowania nowych środków i nowych metod.
Podobnie działa inny czynnik, jakim jest nuda. Wiadomo, że człowiek w dzisiejszych czasach się bardzo szybko nudzi i szuka sobie nowych rzeczy do robienia i to najczęściej wybiera te, których robić mu nie wolno. I to właśnie narkotyki potrafią wypełnić ten czas. Sama próba „zorganizowania” sobie narkotyków może potrwać niekiedy cały dzień, co jest dodatkowym motorem napędzającym tą chęć. Czas zajmuje także czynność poprzedzająca samo odurzenie – np. skręcenie jointa, nabijanie fajek, „robienie kresek” itp. Narkotyki mają jeszcze jedną zaletę - ich działanie odbywa się zaraz po zażyciu.
Najbardziej na nudę narażone są dzieci i to właśnie, dlatego bardzo ważną rzeczą jest znalezienie im zajęcia, ale takiego, w których będą mogły się odnaleźć i spełnić np. możliwość rekreacji, uprawianie sportu, realizacji zainteresowań itp. Bo jeżeli nie będzie widać perspektywy na zmianę nudnej i beznadziejnej teraźniejszości, narkotyki stać się mogą najatrakcyjniejszą ofertą.
Trzecią najczęściej występującą przyczyną społeczną jest wpływ grupy rówieśniczej. A dzieje się to, dlatego że ludzie szczególnie ci młodsi nie umieją przeciwstawić się gronie przyjaciół gdyż nie chcą by zaistniał czynnik odrzucenia. Być innym i odróżniać się od innych to najokrutniejszy wyrok losu. Człowiek podlega różnym presjom zewnętrznym a ze szczególną intensywnością oddziaływuje tutaj grupa. Członek takiej grupy nie uczestniczący w tych samych rzeczach m.in. przy spożywaniu narkotyków traci wartość w oczach innych a co za tym idzie zostaje odtrącony od towarzyszy. To właśnie grupa staje się sprzyjającym środowiskiem w szerzeniu się narkotyków. Staje się usprawiedliwieniem spędzania czasu poza domem, jest ułatwieniem pierwszych prób, dzielenia się narkotykami a co za tym idzie nabytymi doświadczeniami. Jednocześnie dochodzi do tego, że żaden z jej członków nie chce się przeciwstawić się grupie gdyż nie chce utracić przynależności do niej.
Dobrym miejscem i momentem na spożywanie narkotyków jest tzw. party. To tam dzieci najczęściej są bez nadzoru rodziców, gdzie występuje wzmożone picie alkoholu a co za tym idzie i sięganie po narkotyki. Tego typu imprezy stają się coraz bardziej preferowane przez młodzież. A jeżeli takie imprezy stają się normą to dziecko nie potrafi już tam funkcjonować jako abstynent, bo by odstępowało od swego środowiska, co w konsekwencji dąży do odrzucenia takiej osoby.
Ten czynnik jest też ściśle powiązany z buntem. Młodzi ludzie chcą robić wiele rzeczy, które spotykają się z aprobatą rówieśników a zwłaszcza, jeżeli jednocześnie doprowadza to rodziców do wściekłości. Narkotyki mają to do siebie, że zespalają one środowisko użytkowników.
Czwartym czynnikiem społecznym, który można wyróżnić jest ucieczka od problemów zewnętrznych. W skład ich może wchodzić między innymi udręka związana ze szkołą czy pracą, zawyżone wymagania rodziców, którym dziecko nie umie sprostać, ubóstwo a także przesądy społeczne są też barierami ograniczającymi ich możliwości i start w życiu. Rodzice poświęcają dzieciom coraz to mniej czasu. Dzieci przychodzą do domu i w wielu sytuacjach muszą radzić sobie same, nie mają żadnego wsparcia, nie mają, do kogo się zwrócić o pomoc. Rodzice nie dostarczają swoich dzieciom prawidłowych wzorców do naśladowania. Szkoła też nie umie zająć się każdym dzieckiem z osobna. Dorośli nie mogąc poradzić sobie ze światem sięgają po narkotyki czy alkohol a dzieci baczni obserwatorzy sami pochłaniają tą patologię i popadają w nią nie mając dobrych przykładów do naśladowania.
Narkotyki nie rozwiązują żadnych problemów, ale sprawiają, iż wydają się one odległe i mało istotne. Im poważniejszy problem, z którym nie można sobie poradzić tym częściej ludzie sięgają po narkotyki. Są one nie zawodne w przeciwieństwie do osób, które mogłyby pomóc rozwiązać ten problem. W świecie ciągłego buntu i niezrozumienia narkotyki mogą stać się dobrym lekarstwem na uniknięcie bólu, na kontynuowanie beztroskiego życia. Jednakże nie są one żadną ucieczką stają się pułapką, w którą wpada człowiek. Jest to błędne koło, w którym tu następstwie używania narkotyków istniejące problemy mogą się tylko pogłębić.
Następnym czynnikiem społecznym, jaki bym chciała przedstawić jest ucieczka od problemów wewnętrznych. Ma on bardzo duży wpływ na zażywanie narkotyków pod względem emocjonalnym. To ci ludzie mogą być narażeni na tą szczególną pokusę. W wielu badaniach stwierdzono, że spadek samooceny, samotność i obcość w swoim otoczeniu, brak przynależności, dowartościowania sprzyja sięganiu po narkotyki. Być może w następstwie zacierają się u niech różnice między własnymi oczekiwaniami a faktycznymi potrzebami. Podczas gdy jest im potrzebna tylko dyscyplina, poczucie przynależności i podwyższenie własnej samooceny. Jednakże nierealistyczne oczekiwanie powodują, że koncentrują się one na narkotykach, które chwilowo zacierają ostrość autentycznych problemów.
Różnorodność dostępnych narkotyków to dla tych ludzi możliwość doraźnego pokonania nie tylko niskiej samooceny, ale także nieśmiałości, lęku, depresji, poczucie siły, eliminuje napięcia i sprawia, że świat staje się pełen znaczeń i barw a rzeczywistość objawia się w całkiem nowych wymiarach. Zagrożenie niesie też rodzina, która nie zapewnia prawidłowego rozwoju psychicznego, co prowadzi do powstania niedojrzałości emocjonalnej a co jest cechą prawie wszystkich osób uzależnionych. W rodzinie, w której nie ma oparcia, zrozumienia członek jej odchodzi i stara się znaleźć wzorce na zewnątrz niej.
Następną przyczynę, jaką bym chciała przedstawić jest presja wywierana przez środki masowego przekazu. Polega on na budowaniu fałszywego świata przez ciągle powtarzane sformułowanie „wszyscy to robią – i bawią się przy tym wspaniale!”. Można to, więc nazwać niczym „praniem mózgu”, który zachęca dzieci do sięgania po tak zakazany środek, jakim są narkotyki a które uważane są za coś normalnego. Media mają to też do siebie, że pokazują niewiele wzorów do naśladowania, których życie toczy się spokojnie bez żadnych wzmacniaczy.
Środki masowego przekazu rzadko pokazują obraz narkotyków i związane z nimi ludzkie nieszczęścia. A jeżeli już dochodzi do tego, że ukazują negatywną stronę zażywania narkotyków to są to najczęściej ludzie biedni mieszkający w slumsach, a jeszcze lepiej, gdy są to murzyni a nie białe dzieci średniozamożnych rodzin. Ten obraz niejako zmienia oblicze tego kłopotu, bo nikt nie umie się utożsamić z tymi ludźmi, twierdzi, że białego to nie spotka, bo nie ma on kontaktu z czarnym dzieckiem, który jest najczęściej osobą zachęcającą innych do brania narkotyków. Te mity i takie fałszywe spostrzeżenia prowadzą do zawoalowania światem i nieumiejętności spojrzeć na niego przez swoje okno a nie tylko na przykład przez pryzmat ekranu telewizora.
Ostatnią przyczyną społeczną, którą uważam za ważną jest nie wiedza ludzi sięgających po narkotyki. Najczęściej wyjaśnieniem na temat tego tak niezwykłego lekarstwa na świat jest samo spróbowanie. Za mało się na ten temat mówi. Nie wystarczy tylko powiedzieć, że tego nie wolno, bo wiadomo, że zakazany owoc jeszcze bardziej kusi. Ale trzeba tłumaczyć, jakie tego są skutki, na jakim rodzaju mechanizmie to się opiera. Z ludźmi młodymi trzeba rozmawiać, aby nie doprowadzić do tego by ten pierwszy kontakt z narkotykami był kontaktem nieświadomym dalszych skutków.
Następnie chciałabym przedstawić przyczyny biologiczne, które najczęściej przyczyniają się do sięgania po narkotyki. Do tych przyczyn zaliczamy przede wszystkim cechy psychiczne, które są indywidualne dla każdego człowieka. Chodzi tu głównie o takie cechy jak nerwicowość, niedojrzałość uczuciowa, złe funkcjonowanie wewnętrznej kontroli własnego zachowania, nieumiejętność zaspokojenia swoich potrzeb, niewłaściwy system wartości.
Każdą z tych cech chciałabym opisać zaczynając od nerwicy – jak wiadomo okres dojrzewania jest gruntem podatnym na rozwój narkomanii, jeśli młody człowiek odkryje tylko, że narkotyki łagodzą wszelkiego rodzaju nieprzyjemne doznania. Ale skłonności do odurzenia się mogą też być wynikiem rozmaitych sytuacji rodzinnych, niepowodzeń szkolnych czy na przykład mankamentów fizycznych, które wywołują kompleksy niższości. Urazy takie są przyczyną specyficznej nerwicy, w której dominuje lęk, napięcie i ból psychiczny oraz wrażenie beznadziejności własnej sytuacji. Wszystko to staje się przyczyną depresji, utraty poczucia własnej wartości i szacunku do samego siebie. Przy nasileniu się nerwicy już jednorazowe, czasem przypadkowe zażycie narkotyku może doprowadzić do nałogu.
Niedojrzałość uczuciowa jest też jedną z cech prowadzących do zażywania narkotyków. Dziecko często nie umie sobie poradzić z wieloma uczuciami, których nikt mu nie wytłumaczył. Najczęściej jest to okres dorastania przypadający mniej więcej na dwunasty – piętnasty rok życia dziecka. Dziecko nie umiejące zapytać o dręczące go uczucia zamyka się w sobie, buntuje się, staje się opryskliwy. W tym okresie przeżywa skrzętnie ukrywane lęki, spowodowane pierwszymi przeżyciami erotycznymi. Zmniejsza się jego zdolność nawiązywania kontaktów pozarodzinnych przy jednoczesnym zwiększonym zapotrzebowaniu na nie.
Wiadomo jednak, że wszystkie te przejawy i zjawiska są prawidłowymi cechami rozwoju psychicznego w okresie dorastania, stanowią jednak poważny czynnik stresujący młodego człowieka, ponieważ są przez niego bardzo przykro odczuwane, budzą poczucie winy i niezadowolenia z siebie. Jeżeli osoba dorosła nie zauważy w odpowiednim momencie tego zjawiska to niestety dziecko samo znajdzie rozwiązanie w tej sprawie, czyli najprawdopodobniej sięgnie po narkotyki lub inne używki.
Do następnych cech, jaką chciałabym opisać jest złe funkcjonowanie wewnętrznej kontroli własnego zachowania. Dzieci w okresie dorastania ulegają presji popisu przed innymi. Nie potrafią powstrzymać się od zrobienia czegoś nawet, jeżeli wiedzą, że jest to złe, gdyż zostaną wyeliminowane z grona osób, do którego chcą przynależeć. Nie umieją sobie poradzić z granicą ludzkiego zachowania, czują, że jeszcze trochę mogą ją naruszyć, co jest efektem uzależnienia. Rodzice, którzy nie wytłumaczą dziecku w okresie dorastanie na ile może się posunąć z własnym zachowaniem w obecności innych mają potem problem z nałogami swoich dzieci.
Następną cechą jest niezaspokojenia różnych potrzeb. Dziecko, choć jest inteligentne i dużo wie, cechuje się negatywnym stosunkiem do szkoły i nauki, jest on skłonny do filozofowania i hardy wobec nauczycieli. Wszystko to sprawia, że nie osiąga on zadowalających wyników w nauce. Reasumując to wszystko dziecko do szkoły chodzi z apatią i rezygnacją. To, że inni mają podobne problemy powoduje u niego poprawę złego samopoczucia, ponieważ niejako usprawiedliwia to przed nim samym jego postępowanie. Są to tylko pozory dobrego samopoczucia gdyż człowiek taki sam zauważa sprzeczność głoszonych przez niego sloganów, z jednej strony gardzi rodzicami a z drugiej wie dobrze, że oni go utrzymują i jest od nich w pełni zależny. Tego rodzaju uczuciowy dystans między tym, co naprawdę myśli młody człowiek a tym, co robi i mówi wynika z wewnętrznego konfliktu między własnym sumieniem a postawą zewnętrzną. Konflikt ten rodzi jeszcze bardziej przykre doznania aniżeli te, które są wywołane brakiem osiągnięć w tym przypadku szkolnych.
I wtedy to właśnie jednostka odkrywa, że narkotyk łagodzi ten wyjątkowo przykry stan napięcia, spowodowany wyrzutami sumienia. Stępia on, bowiem świadomość, oddala kłopoty, koloryzuje świat i pozwala zapomnieć o przykrościach. Przynosi on, więc psychiczne odprężenie.
Nie właściwy system wartości jest ostatnią cecha, jaką bym chciała wyjaśnić w swojej pracy. Uważam, że jest to podstawowa rzecz, którą rodzice powinni się zając podczas wychowywania dzieci, ponieważ wartości, jakie powinien nabyć młody człowiek są nijako wizytówką jego dalszego życia. A jeżeli czynnik ten zostanie zachwiany bądź zupełnie nie wdrażany to tak osoba w wieku dorastania nie będzie mogła sobie poradzić z wieloma problemami, jakie na nią czekają a co dopiero z ogólnie obowiązującymi normami, zachowaniami. Człowiek taki jest wypruty z części swojej osobowości a co za tym idzie nie będzie wiedział, co jest dobre a co złe, bo nie został nauczany wychowania moralnego, które tak potrzebne jest w naszym życiu. Skutkiem tego jest sięganie po narkotyki gdyż są one uważane za coś całkiem niewinnego przynajmniej w początkowym stadium zażywania ich.
Wszystkie przyczyny zażywania narkotyków społeczne jak i biologiczne opisywane prze zemnie zostały zaczerpnięte z poglądów Stanisława Górskiego, Timothy Dimoff’a i z Steve’a Carper’a.
1. 4 Fazy używania narkotyków.
Kiedy zaczyna się narkomania? Czy już po pierwszym spróbowaniu narkotyku czy dopiero po dziesiątym? Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Każdy organizm inaczej reaguje na narkotyki, różne są też powody, dla których ludzie po nie sięgają. Przyjmuje się, że najszybciej uzależnia się ten, kto przy pomocy środków odurzających próbuje radzić sobie z jakimś problemem i przez pewien czas wydaje mu się, że narkotyk mu w tym pomaga. Obserwując jednak rozwój uzależnienia udało się wyodrębnić jego cztery podstawowe fazy. Dzięki im można zauważyć cechy charakterystyczne osoby zażywającej narkotyki. Po zapoznaniu się z nimi można postawić diagnozę: osoba ta jest uzależniona od narkotyków.
Faza I
Rozpoczyna się zwykle w czasie towarzyskiej imprezy lub spotkania. Wypalony pierwszy papieros z marihuaną czy też pierwsza porcja amfetaminy zażywana dla towarzystwa nie zapowiada jeszcze uzależnienia.
Jest to jednak ważny okres, w którym nastolatek zapoznaje się z działaniem narkotyków, uczy się jak należy je zażywać, aby osiągnąć określony efekt oraz jakie potrzeby może przy ich pomocy zaspokoić.
Jeżeli pierwszy papieros marihuany ułatwił mu dostęp do grupy, przyniósł akceptację kolegów, pomógł rozluźnić się i dobrze bawić, istnieje duże prawdopodobieństwo, że przy następnej tego typu sytuacji również będzie chciał skorzystać z "pomocy " tego środka.
W pierwszej fazie narkotyk zażywany jest zwykle "przy okazji". Marihuanę pali się w towarzystwie kolegów, w czasie koncertów rockowych, na imprezach. Amfetaminę zażywa się tylko "w wyjątkowych okolicznościach". Przed egzaminem, czy w czasie całonocnego party. W tym czasie nie kupuje się jeszcze narkotyków, a raczej czeka aż ktoś nimi poczęstuje
W fazie pierwszej trudno jest rozpoznać czy ktoś bierze narkotyki, czy nie. Jedynym sposobem jest przyłapanie "początkującego narkomana" na gorącym uczynku lub też znalezienie dowodów rzeczowych: strzykawki, tabletek, wysuszonych listków przypominających pokruszoną natkę pietruszki (marihuana), malutkich woreczków z białym proszkiem.
Faza II
W tej fazie rozpoczyna się już poszukiwanie narkotyków. Początkujący narkoman nie czeka na specjalne okazję, w których będzie mógł wypalić marihuanę czy zażyć inny narkotyk. Poznaje cennik i osoby, które mogą mu sprzedać dowolne "lekarstwo". Nauczył się, że przy pomocy odpowiedniej dawki środka odurzającego może poprawić swoje samopoczucie, kiedy tylko zechce. Powoli cały jego czas i aktywność organizowane są wokół poszukiwania narkotyku i jego zakupu. Wzrasta częstotliwość zażywania.
W tym okresie narkoman rozpoczyna prowadzenie "podwójnego życia”. Chcąc zabezpieczyć się przed interwencją rodziców czy znajomych, uczy się zakładać maskę, kłamać, oszukiwać i kraść. Na pozór jest zgodnym dzieckiem., dobrym uczniem czy pracownikiem.
- Doszedłem do tego, że nosiłem ze sobą dodatkowy komplet odzieży: jeden, który obowiązywał w domu i szkole, drugi, w którym dobrze się czułem w czasie spotkań z kolegami. - wspomina jeden z narkomanów - Kiedy wracałem do domu, przebierałem się za "grzeczne dziecko", wkładałem gumę do ust, przyczesywałem włosy i naciskałem na dzwonek".
Dobry obserwator potrafi jednak mimo maskowania wychwycić zmiany w zachowaniu
nastolatka. Jego nastrój jest chwiejny. Okres bierności i wycofania przeplatany jest nagłą aktywnością, wybuchem agresji lub złości. Jest drażliwy, reaguje nieproporcjonalnie do bodźca, coraz mniej czasu poświęca swoim dawnym zainteresowaniom. Chętnie też izoluje się od rodziny i znajomych.
O ile w pierwszej fazie narkotyk był potrzebny dla poprawy samopoczucia, to w fazie drugiej traktowany jest jak lekarstwo na wszelkiego typu dolegliwości. Pomaga znosić przykre sytuacje i uczucia, pełni rolę mechanizmu obronnego.
W pierwszej fazie człowiek zwykle wypiera się przed innymi, że przyjmuje narkotyki. W fazie drugiej oszukuje samego siebie: "Kontroluję sytuację" - mówi (i myśli) - "Biorę tylko wtedy, kiedy chcę."
Dla narkomana jest to zwykle bardzo wyczerpująca faza: ciągłe zaprzeczanie, prowadzenie podwójnego życia, strach przed wykryciem, utrata kontroli nad przyjmowanymi środkami owocuje załamaniem. Zaczyna się kolejna faza nałogu.
Faza III
Nagle uczucie odurzenia staje się najważniejszą sprawą w życiu. Narkotyk potrzebny jest po to, aby uniknąć bólu, niepokoju, złego samopoczucia. Jest też coraz częściej przyjmowany. Dochodzi do tego, że narkoman nie jest w stanie funkcjonować bez zażycia środka odurzającego.
Zwykle też w tej fazie sięga się po coraz większą ilość narkotyków z powodu rozwijającej się tolerancji w organizmie. Zdarzają się pierwsze przedawkowania, zatrucia, utraty przytomności.
Narkoman przestaje dbać o pozory. Zaakceptował narkomański styl bycia, nie widzi w tym nic złego. "Teraz wszyscy tak żyją" - uspokaja rodziców. Poza tym jest mu to obojętne, co o nim myślą inni ludzie.
Związane z przyjmowaniem środków odurzających przedmioty często pozostawia na widoku. Ponieważ bierze coraz więcej narkotyków, coraz więcej pieniędzy musi mieć też na ich zakup. Wyjściem z tej sytuacji stają się kradzieże lub pośredniczenie w sprzedaży środków narkotycznych.
"Lekarstwem" na wyrzuty sumienia i poczucie winy związane z braniem staje się oczywiście narkotyk.
Coraz mocniej zaznacza się granica między normalnym światem a narkomanem. Inni ludzie wydają mu się o wiele szczęśliwsi i bardziej godni życia niż on sam. Zdarza się, że popełnia samobójstwo.
Narkoman w El fazie traci nie tylko kontrolę nad przyjmowaniem narkotyków, ale i nad całym życiem. Zwykle przerywa naukę w szkole lub porzuca pracę.
Ma kłopoty z koncentracją i pamięcią. Popada w konflikt z prawem. Często też dochodzi do zerwania więzi z rodziną. Nawet, jeżeli mieszka w domu, to staje się kimś obcym, lokatorem, który przychodzi na nocleg. Łatwiej jest też poznać narkomana w tej fazie.
Jego organizm jest coraz bardziej wycieńczony. Jeżeli brał środki pobudzające (amfetamina, kokaina) może chorować na anemię. Ma uszkodzoną wątrobę, nerki, serce. Przy podawaniu dożylnym narkotyków często zdarzają się stany zapalne żył. Do tego dochodzi jeszcze duża chwiejność nastroju i kłopoty z komunikacją.
Co dalej? Oczywiście następna faza.
Faza IV
Jest to faza ostania w narkomańskiej "karierze". Narkotyki stają się czymś tak powszechnym jak jedzenie czy picie i podobnie niezbędnym do życia. W tej fazie nie bierze się już po to, aby być odurzonym, lecz po to, aby w miarę normalnie funkcjonować. Brak narkotyku oznacza objawy głodowe i ból. Wyniszczony organizm coraz gorzej znosi kolejne dawki, osłabiony układ obronny nie jest w stanie walczyć z chorobami. Coraz częściej zdarza się zapaść. Jest to faza najgłębszej degradacji, po której następuje już tylko śmierć, rzadziej decyzja o leczeniu.
2 - Część dydaktyczna
2. 1. Cele narkomanii
Przez cele rozumiem wszelkiego typu zamierzenia w danej dziedzinie w tym przypadku profilaktyce i terapii narkomanii zmierzające do zmniejszenia tego problemu jak i informowania społeczeństwo o nim. Cele te mają być realizowane przez odpowiednie organizacje rządowe, pozarządowe, ośrodki, instytucje jak również poprzez same działania typu badania ankietowe, terapie indywidualne jak i grupowe, happeningi i wiele innych sposobów, które można zaliczyć do celów narkomanii.
Cele narkomanii można podzielić na cele profilaktyczne, do których zaliczamy na przykład szkolenia, które maja na celu nabywania wielu doświadczeń i wiadomości pod kątem narkotyków. Jak wiemy nasze społeczeństwo jest często nie do informowane a aby ta postać rzeczy zmienić trzeba najpierw przeszkolić i nadać kwalifikacji ludziom, którzy będą umieli tą wiedzę przekazać rzetelnie dalej.
Do celów profilaktycznych zaliczam również wszelkie akcje informacyjne. Ma to na celu dojście do najbardziej zainteresowanych osób. Mam tu namyśli dzieci, które być może dzięki tym informacją nie sięgną po środki odurzające, ale także zdesperowanych rodziców, którzy nie wiedzą jak z tą sytuacją sobie poradzić. Ta akcja informatyczna powinna być oparta na podstawie broszurek, które mogłyby być rozpowszechniane w przychodniach jak i w szkołach. Powinna ona objąć również media, aby bardziej nagłaśniały tą sprawę i dawały możliwość szybszego wyjścia z tego nałogu.
W profilaktyką powinno też być zaangażowane indywidualne poradnictwo. Uważam, że jest to bardzo ważna rzecz móc iść samemu do poradni i szukać tam pomocy. Punkty te obsługują kompetentni ludzie, którzy zawsze znajdą czas na rozmowę. Poprzez te punkty poradnictwa każdy może zgłosić i zachować swoją anonimowość. Dzięki temu człowiek uzależniony może zostać odpowiednio pokierowany do dalszych instytucji, które pomogą podjąć leczenie terapeutyczne. Do poradnictwa mogą przyjść nie tylko osoby uzależnione, ale również rodziny jak i bliscy tej osoby.
Również bardzo ważną rolę w profilaktyce pełnią happeningi, które w naszym kraju są organizowane. Celem tych akcji są między innymi zachęcenie młodzieży do refleksji na temat osobistych najczęściej wakacyjnych doświadczeń z narkotykami jak również uwrażliwienie dorosłych, rodziców i wychowawców na temat zagrożeń związanych z używaniem narkotyków przez młodych ludzi. Zadaniem tego happeningu jest również dotarcie z informacją do społeczności lokalnej i odpowiedzieć na pytanie gdzie można uzyskać pomocy w zakresie uzależnień w danym mieście. Akcja ta zajmuje się też wskazaniem alternatywnych form zabaw i spędzania wolnego czasu.
Jak wszyscy wiemy, wakacje to okres szczególnego zagrożenia inicjacją narkotykową, to czas, kiedy młodzi ludzie rozpoczynają eksperymenty ze środkami psychoaktywnymi, a nierzadko przecież jest to początek uzależnienia i tragedii całej rodziny, jak wynika ze statystyk, najwięcej pacjentów oraz ich zaniepokojonych rodziców trafia do punktów konsultacyjnych, świetlic i poradni właśnie po wakacjach jesienią, gdy problem staje się już bardzo zaawansowany. Dzięki tej akcji w wielu miejscowościach naszego kraju możemy wskazać gdzie dotknięci problemem narkomanii mogą spędzić wolny czas w okresie roku szkolnego.
Do Poradni zgłasza się osoba potrzebująca pomocy. Pierwszy jej kontakt jest z terapeutą, którego zadaniem jest ustalenie stopnia uzależnienia, rodzaju środków, którymi dziecko się odurza, przyczyny sięgania po substancje psychoaktywne itp. Pierwsze spotkanie jest bardzo ważne, ponieważ może zdecydować o nastawieniu dziecka do całego procesu leczenia i trzeba tutaj zaznaczyć, że czasowe utrzymanie kresów abstynencyjnych nie jest równoznaczne z zahamowaniem choroby.
Wiele osób woli zachować całkowitą anonimowość, czyli nie pokazywać również twarzy - w takiej sytuacji dobrą instytucją okazuje się telefon zaufania. W kraju działają na przykład takie jak „NARKOTYKI – NARKOMANIA” Ogólnopolski telefon Zaufania, „NARKOMANIA – POMOC RODZINIE POGOTOWIE MAKOWE”, „ZATRZYMAC PRZEMOC” jest to anonimowa bezpłatna infolinia Komendy Stołecznej Policji, jak również Stowarzyszenie Katolickie Ruch Antynarkotyczny „KARAN”.
Każda z tych infolini wysłucha każda osobą, która zgłosi się z problemem narkomanii. Udzieli informacji gdzie najbliżej może zgłosić się do poradni, ale również wytłumaczy zjawisko narkomanii i postara się zmotywować do działania.
Są to najczęściej infolinie bezpłatne bądź całkowity koszt połączenia wynosi zaledwie grosze. Dostęp do tego źródła informacji jak widać jest nieograniczony.
Do celów profilaktycznych zaliczam tez kuratora, którego celem jest również zachęcanie dziecka do abstynencji. Powinien on również wskazywać ośrodki pomocy, ale też i w ramach możliwości pomóc takiej osobie w załatwieniu ośrodków terapeutycznych. Jego zadaniem jest również motywowanie dziecka do działanie w tym zakresie, czyli zaprzestanie kontaktów z ludźmi, którzy mogą zażywać środki odurzające, ale i zmienić jego nastawienie do szkoły, (co jest często widoczne i dzieci dotkniętych uzależnieniem.). Kurator nie tylko powinien inspirować dziecko, ale i również rodziców do udzielanie większego wsparcie osobie uzależnionej.
Bardzo ważną rolę sprawują tutaj również władze lokalne, czyli policja. Ich zaangażowanie w narkomanie powinno opierać się na ciągłej informacji na temat narkotyków ich dostępu, jak i ich zażywanie. Wszystko to po to, aby rodzice mogli szybciej zauważyć impulsy sugerujące na to, że dziecko zażywa środki odurzające. Działalność policji powinna też skupiać się na łapaniu dilerów tych dużych jak i tych małych. Jednakże zasadniczą rzeczą powinno być to, iż wszelki akty złapania tych osób powinny być szeroko rozpowszechnione, aby nikt nie myślał, że w jego kręgu nie ma dostępu do narkotyków. Policja powinna również prowadzić akcje informowania społeczeństwa o rodzajach narkotyków i ich wyglądzie. Powinno to się odbywać na kursach, na które uczęszczałaby przede wszystkim kadra nauczycielska.
Istotną rolę odgrywa też chęć inspirowania władz lokalnych w ten problem. To oni powinni też przyczyniać się do informowania ludzi o tym problemie. To oni mają wiele możliwości i sposobów na uchronienie ludzi przed tym zdradzieckim problemem. Ich zadaniem powinno być określanie na dany rok celów w zakresie lecznictwa dla narkomanów jak i określenie zasad zapobiegania rozwojowi zjawiska. Władze powinny również postawić naciska na handlowanie narkotykami gdyż to zjawisko jest bardzo rozpowszechnione. Zainteresowanie to nie powinno się opierać głównie na dużych dilerach, ale także i tych małych, czyli tzw. „płotkach”. To oni mają większy kontakt wręcz z dzieciakami i to oni są najczęściej wskazywaną grupą rozpowszechniania narkotyków. A przede wszystkim władze powinny bardziej interesować się tym problemem.
Bardzo ważną sprawą dotyczącą profilaktyki narkomanii jest również przeprowadzanie licznych ankiet. Jednej z nich wyniki zostały przeze mnie opisane wyżej. Jest to bardzo ważna i skuteczna forma informowanie nie tylko władz i instytucji, ale również i społeczeństwa. Daje ona bardzo duże odzwierciedlenie rzeczywistości. Na podstawie jej wyników wiemy, jakie jest prawdopodobne zagrożenie i z jakiej strony. Może ona być też podwaliną do konstruowania planów przeciwdziałania narkomanii.
Profilaktyka antynarkotykowa wśród dzieci i młodzieży spoczywa na szkole, lecz ważnym czy wręcz najważniejszym miejscem prowadzenia profilaktyki jest rodzina. To ona powinna stanowić podstawowe miejsce wsparcia dla dziecka, ale równocześnie walki z narkomanią, wielu rodziców powtarza z uporem, że mojej córce czy synowi to się nie mogło przydarzyć. A jeżeli dziecko ma już za sobą pierwszy kontakt z narkotykami, może uległo modzie, towarzystwu, ciekawości, jeżeli po pierwszym razie przychodzą następne, nie można już mówić o trudnym dojrzewaniu, czy próbowaniu zakazanych owoców. Najlepszym sposobem zapobiegania narkomanii, ale nie tylko jest dobry kontakt rodzica z dzieckiem. Nikt nie może dać gwarancji, że dziecko nie sięgnie po środki odurzające. Jednak rodzinna atmosfera i działania rodziców mające na celu wzmocnienie dziecka, przekazywanie wartości, którymi mogłoby kierować się w życiu, są najlepszą profilaktyką.
Do podziału, których chciałabym przedstawić zalicza się również cele terapeutyczne. Do celów tych zaliczam przede wszystkim pomoc pacjentowi, która powinna być realizowana dzięki wielu organizacją takim jak na przykład Stowarzyszeniu Profilaktyki i Terapii, Polskiemu Towarzystwu Zapobiegania Narkomanii i wielu innym. Cel główny tej pomocy dla dzieci i młodzieży powinien być nastawiony na dostarczenie im różnorodnych umiejętności, czyli na przykład konstruktywnego porozumiewania się z innymi, rozwiązywania problemów jak i sytuacji konfliktowych, ale również funkcjonowania w relacjach społecznych. Cele szczegółowe dla tejże grupy osób powinny być nacechowane doskonaleniem umiejętności wglądu w siebie, w swoje emocje, uczucia. Człowiek chcąc kształtować właściwe relacje z innymi ludźmi, musi umieć postrzegać siebie, rozumieć swoje uczucia oraz uczucia innych. Celem tej pomocy powinno też być kształtowanie umiejętności funkcjonowania w grupie rówieśniczej, właściwego nawiązywania relacji rówieśniczych, ćwiczenia kompetencji komunikacyjnych – teoria celów. Doskonalenie umiejętności obrony własnych granic bez agresji i uległości jak również ćwiczenie zachowań asertywnych - są to następne cele szczegółowe pomocy osobom uzależnionym. Do następnych zaliczyć chciałabym umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach, radzenie sobie ze stresem oraz umiejętność mediacji i negocjacji. Do celów tych można też zaliczyć rozwijanie logicznego myślenia jak również elementy treningu twórczości.
Wszystkie te cele główne i szczegółowe mają za zadanie rozwinięcie u dzieci i młodzieży dotkniętych problemem narkomanii zdolności samorealizacji, samokontroli jak również odpowiedzialności za samego siebie. Nauczenie na nowo podstawowych zasad i norm obowiązujących w tym rzeczywistym życiu a nie w fikcji, w której się dotychczas znajdowały.
Do celów narkomanii w zakresie terapeutycznym chciałabym zaliczyć nie tylko samych zainteresowanych, czyli dzieci i młodzież, ale również i ich rodziny. Bardzo ważną rzeczą jest wytłumaczenie rodzicom osoby uzależnionej, na czym to uzależnienie polega, ale i skąd prawdopodobnie się wzięło. Istotną sprawą jest również nauczenie rodziców akceptacji takiego dziecka a nie jego odrzucenie. Rodzic w tej sytuacji powinien być niezmiernie widoczny w życiu dziecka, nauczyć go nowego spojrzenia na świat. Ale przede wszystkim rodzic jest tu potrzebny jako terapeuta.
Zostało przeprowadzonych wiele badań, które dowiodły, że podczas terapii bardzo dużą rolę odgrywały rodziny, które były niczym motorem napędzającym tą chęć dalszego życia w osobie uzależnionej. Przy rodzicach, którzy umieją tą sytuacje zaakceptować i mają w sobie wielką chęć pomocy dzieci te uwierzyły w formę terapii, były bardziej zdyscyplinowane i zawzięte w sobie mimo wielu gorszych dni. Dzięki pomocy rodziców terapeuci mają ułatwioną sprawę, ale wiadomo, że nie można z tym stwierdzeniem przesadzać – jest po prostu łatwiej współpracować z takimi dzieciakami, które nie są zdane tylko na siebie samych.
Istotnym zadaniem w celach terapeutycznych jest również terapia indywidualna. Jest to rozmowa indywidualna, która ma na celu udzielenie wsparcia psychologicznego w tych ciężkich chwilach dla osoby uzależnionej. Odpowiednio przygotowane tam osoby starają się radzić i doradzać w różnych sprawach życiowych, co jest bardzo dużym wsparciem dla uczestnika tych rozmów. Indywidualizacja procesu terapeutycznego polegać ma głównie na szczegółowej analizie sytuacji rodzinnej, życiowej i zdrowotnej podopiecznego. Jednakże wszystko to musi być aktualizowane w dalszym procesie psychoterapii.
Bardzo ważną sprawą w celach terapeutycznych jest terapia grupowa. Te spotkania terapeutyczne mają na celu przede wszystkim podtrzymanie abstynencji w tym momencie, i jak sobie z tym radzić i nie popaść w to „bagno” na nowo. Uzależniony uczy się lepszego poznania siebie, czyli nie tylko swoich słabości, ale również cech mocnych, silnych, które pomogą mu przetrwać to, co teraz przeżywa, ale również to, co będzie przeżywał w dalszym życiu – teoria poznawcza. Terapeuta będzie chciał też doprowadzić do poznania rzeczywistych przyczyn swojego uzależnienia. Na takich terapiach grupowych bardzo ważna jest również praca nad motywacją do utrzymania abstynencji w dalszym życiu. Ma to na celu zasianie ziarna samokontroli, aby się nie okazało, że po licznych terapiach i detoksykacjach człowiek powraca do swego nałogu.
.
2. 2 Metody narkomanii
Metody są to możliwości, dzięki którym możemy obserwować zachowania osób uzależnionych, które mogą być przeprowadzane przez odpowiednie instytucje. Mogą one również badać historie danych przypadków. Metody mogą to też być możliwości proponowane w zakresie leczenia, rehabilitacji jak również detoksykacji. Można wybrać odpowiednią metodę leczenia w danym zakresie, aby proces resocjalizacji i rehabilitacji w stosunku do danej indywidualności został pomyślnie zakończony.
1. Instytucje pomagające w zjawisku narkomanii i ich zakres pracy.
W następnej części mojej pracy chciałabym scharakteryzować poszczególne organizacje według schematów wyżej rozpisanych począwszy od administracji rządowej i samorządowej, w której znajduje się między innymi Departament Zdrowia Polityki Społecznej na szczeblu wojewódzkim Wydział Polityki Społecznej, Wydział Zdrowia na szczeblu powiatu jak i Gminny Ośrodek Zdrowia na szczeblu gminy.
Uważam, iż ta struktura powinna informować społeczeństwo w kwestii narkomani i jej skutków dla zdrowia człowieka. Jak wiemy nasze społeczeństwo polskie jest w wielu sprawach (nie tylko w sprawie narkomanii) niedoinformowane albo wręcz posiada złe informacje często są to mity, które co gorsze przechodzą z pokolenia na pokolenie. Tak, więc departament ten powinien doinformowywać społeczeństwo za pomocą ulotek rozdawanych na przykład u lekarzy, w szkołach. Organizować zajęcia informacyjne w szkołach, które byłyby przeprowadzane przez osoby kompetentne i dobrze poinformowane, aby jakiekolwiek pytanie nie dawało powodu do zastanowienia się nad tym, kto posiada większą wiedzę na temat narkotyków i narkomanii. Informacje te powinny być kierowane nie tylko do dzieci i młodzieży, ale również do rodziców, którzy potrzebują takich informacji, gdy zachodzi podejrzenie, że ich dziecko ma problem ze środkami odurzającymi. Każda taka instytucja czy to rządowa czy samorządowa powinna współpracować z innymi organizacjami, aby ich wysiłek został połączony w jedność i dawał lepsze rezultaty. Instytucje te przy coraz większym rozpowszechnieniu problemu narkomanii w naszym kraju powinny podnieść również jakość leczenia, rehabilitacji jak i działań zmierzających do ograniczenia szkód zdrowotnych.
Następną instytucję, którą chciałabym opisać jest pełnomocnik do spraw bezrobocia. Jak wiadomo jedną z przyczyn sięgania po narkotyki jest nuda, – która bierze się z braku możliwości realizacji się w wybranym kierunku, bądź braku możliwości ogólnego zainteresowania młodego człowieka. A tym bardziej, gdy ta młoda osoba poszukuje pracy, której brak jest w naszym kraju. Tak, więc pełnomocnik do spraw bezrobocia powinien informować młodzież, co można zrobić, jeżeli nie ma się pracy a co jest bardziej ciekawsze od sięgania po narkotyki. Taka osoba powinna konstruować plany organizacyjne typu nabywania nowych umiejętności przez młodych ludzi, dzięki którym będą mogli podjąć, np. starze. Jest też wiele instytucji, które potrzebują wolontariuszy tylko niekiedy trzeba je wskazać ludziom. Instytucja ta powinna też informować o aktualnym rynku pracy i jak trudno jest tą pracę znaleźć i jakie są potrzebne umiejętności do zdobycia jej. Instytucja ta powinna sobie postawić cel informacji młodego społeczeństwa, ale nie w sposób ogólnikowy w dużym gronie tylko w mniejszych grupach i to bardziej szczegółowo, aby mogło to pozostać na dłuższy okres w pamięci młodego człowieka, który nie wie jeszcze, co ze swoim życiem zrobić.
Do kolejnych instytucji, którą chciałabym opisać jest Departament Edukacji, Kultury i Turystyki na szczeblu wojewódzkim jak i Wydział Edukacji Kultury i Sportu na szczeblu powiatu. Ich zadaniem powinno być zwiększenie aktywności fizycznej dzieci i młodzieży, co będzie powodowało, że dzieci zaczną rozwijać swoje zainteresowania. Następnym problemem, jakim powinny zając się te instytucje jest zmniejszenie i zmiana struktury zażywania narkotyków oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych narkotykami. Powinni też zainteresować się zwiększeniem skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa oraz działań w zakresie promocji zdrowia. W tym powinna być wliczona systemowa edukacja seksualna społeczeństwa, ale również promocja zdrowia psychicznego oraz zapobieganie występowaniu zaburzeń psychicznych. Jak wiadomo wiele ludzi sięga po narkotyki w momencie pojawienia się problemów życiowych, dlatego taką pomocą dla nich powinno być stworzenie warunków umożliwiających osobom niepełnosprawnym włączenie się lub całkowity powrót do czynnego życia. W ramach bezpieczeństwa instytucje te powinny zainteresować się również inicjowaniem przedsięwzięć na rzecz organizacji czasu wolnego dla dzieci i młodzieży.
Następną instytucja, którą chciałabym się zająć jest Wydział Polityki Społecznej. Jej cele po części zostały już przedstawione, ale ja chciałabym jeszcze bardziej je rozwinąć. Instytucja ta powinna zajmować się pomocą społeczną również w kwestii narkomanii, gdyż wiele rodzin dotkniętych narkomanią nie ma pieniędzy ani możliwości, aby podjąć się procesowi leczenia. Niekiedy nie chodzi tylko o pieniądze, ale również o rady, które niekiedy są bezcenne. Instytucja ta powinna się też zajmować nadzorem pedagogicznym nad placówkami opiekuńczo – wychowawczymi jak i ośrodkami adaptacyjno – opiekuńczymi. Jest to bardzo ważna rzeczy gdyż w wielu tych placówkach znajdują się dzieci mające problemy z narkomanią i nie tylko. Wtedy potrzebna jest opieka pod kątem pedagogicznym, która może pobudzić osobę do myślenia i działania w dobrym kierunku. Instytucja ta powinna również informować ludzi w zakresie zagrożenia HIV jak i AIDS, ale także o sytuacja epidemiologicznych. Informacje to powinny zostać przelane na papier, które następnie będą rozdawane w różnych ośrodkach zdrowia jak i szkołach. Powinny być tez organizowane spotkania młodzieży, gdzie zostaną oni poinformowani o globalnym fakcie narkomanii.
Inną instytucję, którą chciałabym opisać jest Centrum Organizacji i Promocji Zdrowia. Uważam, że do zadań tej organizacji powinno należeć informowanie młodych ludzi jak łatwo można sobie zniszczyć zdrowie na przykład przez narkotyki, ale i jak trudno potem je odzyskać. Jaki jest skutek narkotyków na nasz organizm i że nie jest to tylko na okres używania ich, ale ciągnie się to przez całe życie, a niekiedy nawet powoduje przedwczesną śmierć. Mowa tu o AIDS albo o mniej zaawansowanym stadium HIV. Uważam, że to właśnie ta organizacja powinna w większym stopniu zajmować się tymi zagadnieniami gdyż, mimo że żyjemy w XXI wieku to i tak wiele osób jest w błędzie, co do tych chorób jak i skutków zażywania narkomanii. Powinna ona wskazywać inne możliwości zaspokojenia czasu jak i radzenia sobie z własnym organizmem po długo trwałym zażywaniu narkotyków. Uważam tak, ponieważ wiele osób potrzebuje pomocnej ręki a tą ręką może być właśnie ta organizacja, która urzeczywistni jego wyjście z nałogu poprzez rady dotyczące dalszego życia zdrowia i radzenia sobie z różnymi objawami.
Administracja zespolono jest to następny szczebel, do którego zaliczamy między innymi Komendę Wojewódzką Policji, Powiatowa Komenda Policji jak i Gminny Posterunek Policji, które chciałabym opisać. Jest to bardzo ważny organ gdyż to właśnie on działa na rzecz utrudnienia dostępu do narkotyków już coraz to młodszej grupie dzieci. Oprócz przeciwdziałania handlowaniu narkotykami wspierają oni wiele innych akcji informacyjnych w szkołach jak i na ulicach. Starają się ukazać, że narkotyki to jest błędne, koło które nie tylko może zniszczyć zdrowie jak i spowodować, że będzie się przebywać w więzieniu bądź w domach poprawczych. A to jest tylko początek zmarnowanego życia.
Kuratorium Oświaty to następna instytucja, którą chciałabym opisać. Do jego zadań profilaktycznych powinno należeć między innymi rozszerzenie form skutecznego nadzoru pedagogicznego nad osobą uzależnioną w zakresie profilaktyki. Jego zadaniem powinno również być opracowanie we współpracy z innymi podmiotami odpowiednich postępowań szkół i placówek w stosunku do dzieci uzależnionych. Powinien on się również zainteresować programami edukacyjnymi w zakresie wiedzy prawnej oraz na rzecz profilaktyki. Powinno również zachęcać nauczycieli, uczniów, rodziców, pracowników administracji szkolnej oraz sojuszników do tworzenia bezpiecznych środowisk, w których dziecko będzie mogło się spokojnie uczyć, ale i bawić jak i wypoczywać. Jego zadaniem powinno też być wspieranie organizacji pozarządowych a w szczególności dziecięcych i młodzieżowych, którzy realizują program profilaktyczny. Powinno też mobilizować dyrektorów szkół jak i nauczycieli do powiększania swojej wiedzy na temat narkomani jak i jej profilaktyki, aby mogły samodzielnie rozpoznać jak i zareagować na ten tak globalny problem.
Sądy Rodzinne i dla Nieletnich powinny stanowić o przeobrażeniu młodego narkomana. To ta instytucja powinna mobilizować młodych ludzi do poprawy samego siebie. Powinna ona współpracować z instytucjami, jakimi są szkoły jak i licznymi towarzystwami przeciwdziałania narkomanii. To ta instytucja powinna odpowiednio decydować o sposobie pomocy, dzięki której będzie możliwe wyleczenie osoby. Sądy powinny tez być przestrogą dla innych młodocianych narkomanów.
Do Administracji Niezespolonej zaliczamy straż graniczną, która ściśle powinna współpracować z policją. Uważam, że jej zadaniem jest bronienia naszych granic przed napływającymi narkotykami, które coraz bardziej zalewają nasz rynek. Dzięki możliwości przemytu narkotyków pojawiają się nowe narkotyki jeszcze silniejsze pod względem uzależnienia psychicznego jak i fizycznego. Straż Graniczna ma za zadaniem uchronić nasze społeczeństwo przed tym, ale i przed tymi ludźmi, którzy proponują te nowości. Dzięki tej instytucji nasz kraj powinien stać się krajem trudnym i niedostępnym do handlowania tak niechcianym towarem.
Główny wysiłek w realizacji programów profilaktycznych spoczywać powinien na nadzorze pedagogicznym szkół i placówek oświatowych. W zależności od stopnia nasilenia się zjawiska narkomanii na danym terenie dobierać należy odpowiednie metody i narzędzia jej zwalczania oraz dobierać współuczestników działań. W tym celu należy przygotować i przeszkolić nauczycieli w zakresie prowadzenia zajęć profilaktycznych i to nie tylko w tej dziedzinie, ściśle współpracować z rodzicami, z władzami terenowymi i organizacjami pozarządowymi jak również dobrać właściwe narzędzia i metody z pełnym przestrzeganiem zasad estetycznych i zawodowych. W tym celu należy też w zależności od potrzeb uaktualniać opracowany wcześniej program profilaktyki.
Dziecko uzależnione powinno mieć pomoc ze strony szkoły, ale także ze strony wszelkich ośrodków, poradni i placówek opiekuńczo wychowawczych. Ich program profilaktyczny powinien być wypełniany na podstawie opracowanego właśnie programu dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów, podopiecznych oraz potrzeb danego środowiska. Wszystkie te instytucje wychowawcze powinny również zainteresować się tworzeniem warunków do kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu. Powinny również prowadzić programy pobudzające zainteresowanie dzieci i młodzieży własnym zdrowiem i rozwojem, ale także kształtować umiejętność dbania o własne zdrowie. Bardzo ważnym zagadnieniem jest też problem nauczenia dzieci, co należy do zagrożeń cywilizacyjnych i jak sobie radzić w takich sytuacjach, ale również jak umiejętnie zachować się w przypadku kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi. Instytucje te powinny również organizować zajęcia pozalekcyjne w szczególności dla dzieci zagrożonymi uzależnieniami. Organizacje te, powinny również współpracować z instytucjami, które zajmują się uzależnieniami.
Uważam, że wyżej opisane i wymienione instytucje należą do metod w zakresie profilaktycznym. Mają one głównie za zadanie przeciwdziałać narkomanii a jak już zachodzi ten problem to starają się wybrać jak najlepszą drogę do poradzenia sobie z tym tematem. Nie są ona nastawione na leczenie i rehabilitacją, czym się zajmują niżej opisane organizacje.
Pierwszą organizację, jaką bym chciała opisać jest Stowarzyszenie Profilaktyki i Terapii Dzieci i Młodzieży. Realizuje on program pomocy terapeutycznej a systemie ambulatoryjnym dla osób uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od środków psychoaktywnych.
Oferta tego Ośrodka skierowana jest do grupy osób uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem, które pozostają aktywne, czyli uczą się studiują, pracując szukają dla siebie jednocześnie wsparcia i pomocy, ale nie są zdecydowane na wyjazd do ośrodka stacjonarnego. Wypracowany przez MOPiT system pomocy ambulatoryjnej jest właśnie odpowiedzią na te potrzeby.
Kierunek pracy ośrodka jest zgodny z polityką Krajowego Biura do spraw Narkomanii przy Ministerstwie Zdrowia w zakresie wczesnej terapii i profilaktyki. Pacjenci otrzymują pomoc psychologiczną, wsparcie oraz optymalizację swoich możliwości psychicznych. Celem pracy terapeutycznej jest nie tylko niesienie doraźnej pomocy podopiecznym, ale również trwała zmiana ich motywacji, perspektyw życiowych, stosunku do siebie i praktycznych umiejętności życiowych.
Program tego ośrodka jest nastawiony na pomoc osobą z problemami osobowościowymi i problemami przystosowań społecznych. Ośrodek towarzyszy i wspiera w trudnym okresie zmian związanych z dorastaniem. Celem jest wykształcenie mechanizmów radzenia sobie z własną rzeczywistością wewnętrzną i otoczeniem. Jak również celem jest wytworzenie w procesie terapii własnych strategii zabezpieczających w kryzysach emocjonalnych i konfrontacji ze światem realnym oraz polepszenie jakości relacji z ludźmi.
Następną organizację, którą chciałabym przedstawić jest Stowarzyszenie TADA. Zajmuje się ono programem edukacyjnym i profilaktycznym, ale w bardzo szczególny sposób gdyż praca ta odbywa się bezpośrednio na ulicach, jest również poradnictwo, które ma miejsce przez telefon, osobiści bądź drogą internetową. Stowarzyszenie to organizuje wiele akcji i happeningów. Jest ono widoczne na takich imprezach młodzieżowych jak na przykład Przystanek Woodstock, czy FAMA. Prowadzi również szkolenia z zakresu profilaktyki HIV\AIDS i innych chorób przenoszonych drogą płciową. Jest to stowarzyszenie bardzo odmienne gdyż działa ono dzięki bardzo specyficznej metodzie – streetworking. Jest to forma pracy socjalnej, gdzie pracownik szuka kontaktu ze swym potencjalnymi podopiecznymi w miejscu najczęściej przez nich odwiedzanych. Bardzo ważną rolę odgrywa opieka i poradnictwo indywidualne dla poszczególnych członków grupy docelowej. Aby zapobiec stygmatyzacji i wykluczeniu swych podopiecznych ze społeczeństwa streetworkerzy posługują się metodą pracy w społeczności, zwracają się z ofertą do całych grup. Innym celem realizowanym przez streetwork jest edukacja „oko w oko”, szczególnie w zakresie prewencji chorób przenoszonych drogą płciową w tym HIV\AIDS.
Metoda streetworkingu skierowana jest do wszystkich, którzy nie mogą bądź nie chcą korzystać z pomocy instytucji społecznych, medycznych czy socjalnych. Powodem tego mogą być zahamowania, obawy, wcześniejsze nieprzyjemne doświadczenia, nielegalny pobyt na terenie danego kraju. Nie mają zaufania do tradycyjnych form i instytucji z zakresu poradnictwa i pomocy. Stąd też konieczne jest dostosowanie odpowiedniej formy streetwoekingu do wymagań grupy docelowej, do panującej w niej zwyczajów, związków, stopnia integracji bądź wykluczenia poza społeczność.
Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii jest następną organizacją, którą bym chciała opisać. Celem Towarzystwa jest przeciwdziałanie uzależnieniom od narkotyków, ale i nie tylko. Do podstawowych zadań Towarzystwa należy:
a) kształtowanie właściwych postaw społecznych poprzez m.in. informowanie społeczeństwa o charakterze zjawiska uzależnień, szczególnie od narkotyków, alkoholu, nikotyny oraz możliwościach przeciwdziałania tym uzależnieniom
b) rozwijanie współpracy z organami administracji rządowej i samorządowej w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom od narkotyków, alkoholu, nikotyny i innych środków psychoaktywnych
c) przedstawianie organom administracji rządowej i samorządowej wyników działalności społecznej oraz wskazywanie potrzeb i trudności w przeciwdziałaniu uzależnieniom od narkotyków, alkoholu, nikotyny i innych środków psychoaktywnych
d) występowanie do organizacji społecznych, instytucji państwowych, rządowych i samorządowych o pomoc w realizowaniu potrzeb życiowych i zdrowotnych osób uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem oraz osób po przebytej rehabilitacji i resocjalizacji
e) podejmowanie wspólnych przedsięwzięć z różnymi organizacjami społecznymi, organami administracji rządowej i samorządowej, a także organizowanie różnorodnych form społecznych i instytucjonalnych działań dla przeciwdziałania uzależnieniu od narkotyków, alkoholu, nikotyny i innych środków psychoaktywnych
f) współpraca z instytucjami odpowiedzialnymi za profilaktykę, leczenie, resocjalizację i zwalczanie przestępstw wynikających z uzależnienia od narkotyków, alkoholu, nikotyny i innych środków psychoaktywnych
g) inicjowanie uchwalania aktów prawnych i opiniowania ich projektów zmierzających do ograniczenia uzależnienia od narkotyków, alkoholu, nikotyny i innych środków psychoaktywnych
h) ułatwianie osobom uzależnionym i zagrożonym uzależnieniem oraz ich otoczeniu dostępu i korzystania z odpowiedniej pomocy
i) inicjowanie społecznych ruchów dzieci, młodzieży, rodziców i innych osób dorosłych
zainteresowanych realizacją celów programowych Towarzystwa.
Bardzo duże znaczenie w programie terapeutycznym zajmuje Związek Harcerstwa Polskiego. O tej organizacji mówi wszystko punkt 10 z Prawa harcerskiego, który brzmi następująco: „HARCERZ JEST CZYSTY W MYŚLI, MOWIE I UCZYNKACH, najpierw myśli, potem mówi, dba o czystość i piękno języka. Sprawy płci traktuje poważnie i odpowiedzialnie. Harcerz dba o zdrowie, NIE PALI TYTONIU I NIE PIJE NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH, nie ulega żadnym nałogom, nie próbuje używania narkotyków, pomaga innym w zwalczaniu nałogów. Abstynencję traktuje jako ważny element troski o zdrowie, o hart ducha, o opanowanie słabości własnego charakteru.”
Oznacza to, że harcerz w myśl Prawa harcerskiego pomaga osoba uzależnionym wyjść z tego nałogu. Jest on wsparciem dla osoby, która nie bardzo może odnaleźć się w tej rzeczywistości. Zawsze jest gotowy do poświęcenia, a chęć pomocy osobą słabym leży w jego duchu.
Katolicka Fundacja Pomocy Osobom Uzależnionym i Dzieciom KARAN jest organizacją pożytku publicznego, która prowadzi działalność w zakresie promocji zdrowego stylu życia, pomocy rodzinie, przeciwdziałania występowaniu wszelkich patologii społecznych w środowisku dzieci i młodzieży, w tym głównie uzależnienia od różnego rodzaju środków narkotycznych i pogłębianiu wartości moralno duchowych.
Narkomania staje się dziś problemem społecznym. Młodzież coraz częściej sięga po narkotyki nie zdając sobie sprawy z ich negatywnego wpływu na życie. Dlatego – aby przestrzegać przed narkomanią, pomagać w wyjściu z nałogu, dawać wsparcie dla potrzebujących i edukować w tej dziedzinie - KARAN powstał.
Jest pierwszą i największą organizacją pozarządową o profilu katolickim, nastawioną na wszechstronną i systemową pomoc osobom uzależnionym od środków zmieniających świadomość oraz dzieciom i członkom rodzin dysfunkcyjnych.
Celem Fundacji jest:
- udzielanie wszechstronnej pomocy dorosłym, młodzieży i dzieciom z rodzin potrzebujących pomocy, w których są osoby uzależnione oraz zagrożone uzależnieniem
- przygotowanie do życia i zawodu dorosłych, dzieci, młodzieży z rodzin, w których są osoby uzależnione oraz wychowanków zakładów wychowawczych i domów dziecka oraz ochrona ich zdrowia, rozwoju, kształcenia i wychowania.
- propagowanie wzorca trwałej i zdrowej moralnie rodziny i społeczeństwa
- udzielanie pomocy prawnej osobom objętym celami Fundacji
- organizowanie wakacyjnych form wypoczynku dla dorosłych, młodzieży i dzieci objętych celami Fundacji
Fundacja realizuje swoje cele poprzez:
- udział w realizacji wszelkich inicjatyw z organizacjami krajowymi i zagranicznymi na rzecz dorosłych, młodzieży i dzieci objętych celami Fundacji
- współpracę ze środowiskami i organizacjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie walki z patologiami społecznymi
- świadczenie pomocy rzeczowej i finansowej dla osób objętych celami Fundacji
- organizowanie zbiórek, aukcji, wystaw, odczytów i szkoleń, prowadzenie działalności wydawniczej celu zapobiegania patologiom społecznym
- organizowanie zajęć w zespołach, ośrodkach resocjalizacyjnych i terapeutycznych dla osób objętych celami Fundacji
- organizowanie kolonii i obozów terapeutycznych dla osób dorosłych, młodzieży i dzieci, organizowanie ośrodków resocjalizacyjnych.
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej jako centralna placówka doskonalenia nauczycieli inicjuje i kreuje systemowe rozwiązania na rzecz wspierania rozwoju dziecka w systemie edukacji. Misją pracowni jest inicjowanie i koordynacja doskonalenia psychologów, pedagogów i nauczycieli w zakresie wczesnej profilaktyki, resocjalizacji, interwencji indywidualnej, diagnozy i pomocy dla uczniów zagrożonych uzależnieniem, ale również agresją i przemocą.
Do zadań tej organizacji należy:
- Opracowywanie programów oraz wdrażanie nowych metod pracy profilaktycznej, terapeutycznej i resocjalizacyjnej, inicjowanie i koordynacja dokształcania i doskonalenia zawodowego psychologów, pedagogów i nauczycieli w zakresie wczesnej profilaktyki, interwencji, indywidualnej diagnozy i pomocy dla uczniów zagrożonych uzależnieniem, agresją i przemocą międzyrówieśniczą.
- Określanie i rekomendowanie standardów działań profilaktycznych i terapeutycznych adresowanych do dzieci i młodzieży szkolnej.
- Określanie i rekomendowanie standardów działań resocjalizacyjnych adresowanych do dzieci i młodzieży przebywającej w placówkach będących w gestii resortu edukacji.
- Prowadzenie banku informacji o programach profilaktycznych i terapeutycznych, formach i metodach wczesnej interwencji, placówkach i specjalistach realizujących zadania z zakresu psychoprofilaktyki.
- Współudział w tworzeniu Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii oraz realizacja wybranych zadań Programu.
- Udzielanie specjalistycznych konsultacji dla wizytatorów i innych pracowników nadzoru pedagogicznego nad szkołami i placówkami.
- Opracowywanie narzędzi i metod diagnozy niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży, monitoring warunków i klimatu wychowawczego szkoły w aspekcie istniejących zagrożeń patologiami społecznymi.
- Współudział w realizacji zadań z Krajowego Programu Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu Wśród Dzieci i Młodzieży (w ramach programu Bezpieczna Polska).
- Opracowywanie propozycji rozwiązań systemowych oraz promowanie programów skutecznej resocjalizacji związanych z ograniczaniem rozmiarów zjawiska niedostosowania społecznego i przestępczości dzieci i młodzieży.
- Koordynowanie i prowadzenie doskonalenia kadr, zajmujących się problematyką wychowania resocjalizującego w szkołach i placówkach, m.in. w zakresie pracy
terapeutyczno - resocjalizacyjnej.
- Opracowywanie i realizacja projektów i programów informacyjnych, badawczych i edukacyjnych, w zakresie profilaktyki zagrożeń, uzależnień, przeciwdziałania agresji i przemocy, profilaktyki HIV/AIDS, rozpoznawania a także przeciwdziałania niedostosowaniu społecznemu, demoralizacji i przestępczości uczniów/wychowanków.
Opisałam tylko część organizacji i instytucji, które zajmują się terapeutyczną stroną narkomanii. Tych organizacji jest znacznie więcej, które skupiają grono osób uzależnionych. Starają się im pomóc zachęcić do współpracy a przede wszystkim pragną, aby te naiwne niegdyś dzieciaki powróciły do normalnego życia i społeczeństwa, aby nie zatraciły się w sobie albo, co najważniejsze nie zabrnęły tak daleko, aby walczyć o swoje życie.
2. Leczenie osób uzależnionych:
a) detoksykacja – inaczej odtruwanie – usuwanie z organizmu lub zobojętnienie substancji trujących.
Detoksykacja osób uzależnionych od narkotyków kończy najczęściej wielodniowy „ciąg” brania i powinna być przygotowaniem do podjęcia leczenia właściwego, czyli psychoterapii uzależnienia. Celem takiej terapii jest nie tylko usunięcie narkotyku z organizmu, ale także wyrównanie zaburzeń. Po przeprowadzeniu detoksykacji należy skierować pacjenta do specjalistycznej placówki leczenia uzależnień w celu diagnostycznym lub terapeutycznym.
U narkomanów podczas terapii detoksykacyjnej jest widoczne nasilenie objawów abstynencyjnych, występuje również duże ryzyko wystąpienia powikłań. Czas trwania detoksykacji również jest długi. Z tych powodów szczególnie ważne jest by detoksykacja tej grupy pacjentów była prowadzona fachowo.
b) terapia substytucyjna - ten rodzaj terapii polega na zastępowaniu dożylnych narkotyków doustnymi preparatami przepisywanymi przez lekarza, które dają te same efekty farmakologiczne. Odbywa się to zazwyczaj w specjalnie do tego celu powołanym ośrodku ambulatoryjnym gdzie pacjentom podawany jest preparat o długotrwałym działaniu, np. metadon. Usuwa on skutecznie objawy abstynenckie. W przeciwieństwie np. do heroiny pobieranej dożylnie, farmakologiczne działanie doustnego preparatu utrzymuje się ponad dobę. Pozwala to tym samym wyeliminować sekwencyjnie powtarzające się zmiany nastroju- pojawianie się stanu euforii i następującego później "głodu"- które są immanentną cechą przyjmowania narkotyku drogą dożylną. Osoba uzależniona uwalnia się od przykrych doznań absynenckich ("głodu") i dzięki temu osłabia się jej motywacja do zażywania narkotyków dożylnych. Wraz ze zmniejszonym używaniem narkotyków dożylnych, ograniczeniu ulegają zagrożenia związane ze stosowaniem brudnych igieł. Niewątpliwą wadą tego typu terapii jest to, że pacjent pozostaje uzależniony od narkotyku.
c) terapia ukierunkowana na abstynencję - wymogiem stawianym przez społeczności terapeutyczne jest całkowite odstawienie wszelkich środków psychotropowych. Opiera się ona na założeniu mówiącym o trudnościach osoby, która sięga po narkotyki w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych. Zmierza ona do budowania uczciwej, otwartej relacji pomiędzy terapeutą i poszczególnymi osobami w grupie. Dobrze prowadzona terapia pozwala nabyć kompetencję społeczną, tzn. umiejętność radzenia sobie w życiu społecznym i poczucie samowystarczalności.
Główną wadą tego typu terapii jest wysoki wskaźnik przerywania leczenia. Szacuje się, że ok. 75% pacjentów przerywa leczenie w ciągu pierwszego miesiąca- wynika to w głównej mierze z niskiej motywacji do zerwania z uzależnieniem.
d) terapia poznawczo – behawioralna - głównym założeniem leżącym u jej podstaw jest rola procesu uczenia w tworzeniu mechanizmu uzależnienia. Przyjęto, że mechanizm uczenia można również wykorzystać w celu zerwania z nałogiem. Terapia uczy jak rozpoznawać, unikać, radzić sobie. Dotyczy to rozpoznawania sytuacji, w których prawdopodobieństwo sięgnięcia po narkotyk jest bardzo wysokie. Kolejny etap terapii uczy jak unikać takich sytuacji, zaś ostatni etap- jak efektywnie radzić sobie w takich sytuacjach
Głównymi zaletami tej terapii jest:
- dobra postawa teoretyczna
- krótkoterminowość
- wykazywanie wysokiej efektywności
- nakierowanie na określony cel poprzez niezwłoczne nauczenie kontroli własnego zachowania
- możliwość łatwej adaptacji do indywidualnych bądź grupowych potrzeb
- możliwość łączenia z farmakoterapią
- możliwość łączenia z innymi programami terapeutycznymi.
Poznawczo - behawioralna terapia jest wysoko zindywidualizowanym programem leczenia uzależnień poprzez zmianę starych nawyków związanych z zażywaniem narkotyków. Często zdarza się, że u podstaw uzależnienia leżą inter- lub intraindywidualne problemy, którym pacjent nie potrafi sprostać. Dlatego dodatkowym atutem terapii jest dostosowanie programu do indywidualnych inter- i intrapersonalnych problemów. Pacjenci poznają, zatem specyficzne (stosowane w określonych sytuacjach) oraz ogólne (o szerokim zastosowaniu) strategie radzenia sobie. Poznawczo- behawioralna terapia wyposaża w umiejętności, które nie tylko pozwalają na zerwanie z uzależnieniem od narkotyków, ale również mogą być użyteczne po zakończeniu terapii.
Terapia obejmuje kilka zadań, które mają kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii.
Podtrzymuj motywację zerwania z uzależnieniem. W tym celu należy dokonać wnikliwej analizy własnej decyzji- ustalić listę zysków i strat związanych z decyzją o zaprzestaniu zażywania narkotyków.
Terapia jest bardzo ważnym czynnikiem podczas uzależnienia. Terapia o odpowiedniej jakości zwraca się ku całej osobie: jej sferze fizycznej, umysłowej, emocjonalnej, społecznej i duchowej. Terapia wykorzystuje różnorodne czynniki w kontrolowanym środowisku, by zainicjować pozytywne przemiany. Poniżej chciałabym przedstawić kilka różnych rodzajów i poziomów terapii.
Terapia szpitalna - jest to terapia prowadzona w szpitalu, która wykorzystuje możliwości zespołu lekarzy, pielęgniarek i innych specjalistów przygotowanych do pracy socjalnej, psychologii i poradnictwa. Jest to terapia najbardziej wszechstronna. Pacjent przebywa tam w ochronnym środowisku. Terapia ta ma za zadanie poprawienie stosunków między ludzkich, ale także stawia sobie wiele innych celów miedzy innymi wyjście z narkomanii. W celach tych ma pomagać właśnie wyżej wymieniona kadra. Cała ta teoria musi się skupić na pacjencie i jego otoczeniu, aby jego powrót do rzeczywistości był długotrwały.
Terapia rezydencyjna – jest on dobra dla ludzi z niewielkim uzależnieniem, gdyż występuje w niej mniej osób pomagających, czyli lekarzy i pielęgniarek, a środowisko stanowi mniejszą ochronę dla pacjenta. W tej terapii głównym zadaniem jest przywrócenie pacjentowi dobrej samooceny. Trzeba mu na nowo przedstawić mocne jego strony, ale również wcześniejsze zainteresowania.
Dom specjalny – jest to terapia, która odbywa się w odosobnieniu, ale mniej ochronnym środowisku. Wszyscy pacjenci są na drodze wyzdrowienia i większość z nich jest aktywna, czyli chodzi na przykład do szkoły, ale również do poradni lub na spotkania anonimowych narkomanów. Zastosowana tu terapia nie chce doprowadzić do odizolowania pacjenta od świata zewnętrznego, chce tutaj umacniać wszelkie potrzeby, aby człowiek nie poczuł się, że może istnieć bez wielu składników tego życia.
Terapia dzienna – jest to terapia, która obejmuje ten sam zakres działania, co terapia rezydencyjna z tym, że terapia ma miejsce w ciągu dnia a na noc pacjent wraca do domu. Nie jest to dobra terapia, gdy potrzebne jest oddzielenie pacjenta od rodziny lub osób uzależnionych. Osoba poddana terapii będąca w początkowej fazie powrotu do zdrowia nie potrafi kontrolować popędu do zażywania narkotyków. terapia ta również realizuje program przywrócenia pacjentowi jego dobrych stron i zalet. Stara się, aby jego nastawienie do świata i myślenie było jak najbardziej pozytywne.
Opieka nad pacjentem w domu – terapii tej dokonuje się po szkole lub pracy i dobrze służy niektórym pacjentom. Program terapii musi być ściśle opracowany, żeby mógł skończyć się powodzeniem zwłaszcza w stosunku do młodych ludzi, którzy nie są jeszcze zdecydowani czy naprawdę chcą przestać brać narkotyki. Terapia ta działa najlepiej wobec młodzieży w eksperymentalnym stadium przyjmowania narkotyków tych, którzy nie są jeszcze uzależnieni. Ta terapia sięga swoim programem przede wszystkim do ustalenia konkretnych celów dla osoby uzależnionej. Wszystko po to, aby pacjent poczuł, że chce wyjść z nałogu i że w życiu ma jeszcze sporo spraw do zrealizowania. Cele te muszą być tak atrakcyjnie sformułowane, aby osoba uzależniona mogła uznać, że sięganie po narkotyki nie jest wcale tak wspaniałe i konkurencyjne w stosunku do innych rzeczy, które można robić w życiu.
Terapia pustynna – jest to terapia skoncentrowana na Chrystusie „na pustyni” w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni. Jest tam personel o odpowiednim przygotowaniu, w połączeniu z licencjonowanymi terapeutami. Wszyscy oni stwarzają unikalne środowisko dla młodych ludzi, którzy potrzebują dodatkowej korzyści płynącej z otwartej przestrzeni. Podczas kilku ostatnich dni programu, gdy omawia się problemy rodzinne, obecni są rodzice. Terapia ta ma za zadanie odseparowanie osoby uzależnionej od czynników zewnętrznych, które mogłyby decydować o podjętych decyzjach albo mieć na nie wpływ. Terapia ta jest nacechowana samodzielnością w życiu, człowiek musi pojąc, że nie ma takiej osoby, która za niego będzie podejmować decyzje bądź wykonywać różne zadanie a tym bardziej rzeczy, które będą mu w tym wszystkim pomagał. Osoba uzależniona musi zrozumieć, że najlepszym doradcą jest ona sama.
2.3 Motywacja narkomanii
Motywacja jest czynnik pomagający nam tkwić w postanowionej rzeczy bądź też jest on dopingiem do wykonania jakiegoś zadania, celu. Jest to pobudzenie do działania, które ma określony kierunek.
Bardzo ważną rzeczą w sytuacji uzależnienia jest motywacja. To ona ma nastawić narkomana na chęć wyjścia z nałogu. Człowiek taki musi znaleźć coś w tym i tak już bezsensownym życiu, aby go zmusiło do podjęcia radykalnych i w pełni odpowiedzialnych decyzji. Z reguły jest tak, że taka osoba potrzebuje wsparcia innych ludzi, aby samemu zauważyć jakiś problem. Dlatego odpowiednią strukturą do otworzenia oczu są na przykład różne organizacje, które oferują terapie. Mają one za zadanie przywrócenie pacjentowi wiary w ten świat, ale także ukazania tak podstawowych rzeczy, jakim jest między innymi kontakt ze swoimi rodzicami. Terapie te działają na zasadzie znalezienia jednego małego sensu dla tej osoby, by mogła się jego „uczepić” i dążyć do wyleczenia.
Dobrze jest jak osoba uzależniona znajdzie sobie bratnią duszę, którą będzie uważała za wzór i dzięki niej będzie chciała powrócić do normalności, ale tej bez narkotyków. W tym mogą jej pomóc rodzice. To oni mogą wywierać ogromną motywacje na dziecko. Mogą ukazać na nowo mocne strony, mogą przedstawić zasady radzenia sobie w różnych sytuacjach, pozytywne ukierunkowane myślenie może być czymś bardzo ważnym. Nikt tak bardzo nie zna dziecka jak jego rodzice, więc to oni powinni przywrócić osobie uzależnionej jej pierwotne zainteresowania, zdolności. Wraz z osobą doświadczoną, która powinna mieć nadzór terapeutyczny nad pacjentem powinni wdrażać teorię poznawczą od samych jej korzeni.
Osoby uzależnione mają to do siebie, że im bardziej brną w to „bagno” to tym bardziej odrzucają osoby im bliskie i pomocne, dlatego tak ważną sprawą jest przywrócenie osobie chorej jej poczucia mocy w grupie. Musi na nowo zobaczyć, że w grupie jest raźniej i łatwiej a narkotyki to nie jest ta grupa, która pomaga we wszystkich problemach i to nie one potrafią zaradzić, wysłuchać i uspokoić. Tylko mają charakter nośnika tych wszystkich problemów. Musi tutaj być zastosowana teoria celów, czyli stawianie sobie odpowiednich punktów, według których osoba uzależniona powinna postępować. Na koniec wykonania każdego z planów powinna zrobić rachunek, co jej się udało osiągnąć a co jeszcze powinna poprawić. W tej teorii powinny mieć miejsce punkty dotyczące poprawienia stosunków międzyludzkich, ale jednym pierwszorzędnym celem powinno być wyjście z nałogu.
Bardzo duże znaczenie ma teoria potrzeb. Powinna ona również być wdrażana przez osoby kompetentne jak i najbliższych osoby uzależnionej. Człowiek bez podstawowych potrzeb nie może normalnie funkcjonować w społeczeństwie, dlatego narkoman ma zaburzoną równowagę własnego samopoczucia. Bez potrzeb biologicznych takich jak między innymi ubranie się, pożywienie człowiek nie może działać gdyż jest to skutkiem ubocznym dla organizmu. Tak samo ważna jest potrzeba bezpieczeństwa. Osoba żyjąca w tym społeczeństwie, aby mogła spokojnie wstać rano i przeżyć cały dzień musi być pewna, że jest bezpieczna i że to bezpieczeństwo pod każdym względem jest jej dane. Niestety osoba uzależniona dzięki tym środkom zatraca się w tym bezpieczeństwie, nic jej nie wydaje się godne jej zaufania. Wszędzie gdzie jest ma wrażenie, że wszystko jest przeciw niej i czuje się zagrożona nawet ze strony najbliższych.
Narkomania jest czymś, co nie każdy akceptuje. Prowadzi to do braku wsparcia i braku tejże akceptacji. Człowiek nie posiadający tego wsparcia ma utrudnione życie, napotyka na ciągłe kłopoty, z którymi coraz bardziej nie umie sobie poradzić. Odrzucenie to nacechowane jest coraz większą depresją i załamaniem się, osoba taka często nie potrafi odzyskać tej akceptacji. Dlatego osobom uzależnionym jest tak trudno powrócić do społeczeństwa i niekiedy ci, którzy nie posiadają odpowiedniej opieki terapeutycznej na nowo powracają w otchłań uzależnienia mimo wiadomych szkód dla siebie jak i najbliższych.
Bardzo ważnym czynnikiem w teorii potrzeb jest samorealizacja. Osoba musi na nowo poznać zasady postępowania świata, że nie zawsze ktoś ją będzie prowadził za rękę i nie zawsze będzie za nią odpowiedzialny. Dlatego jest to bardzo ważna potrzeba szczególnie w tak kryzysowych sytuacjach. Należy wszystko zrobić, aby osoba uzależniona pojęła, że wszystko zależy od niej samej, wystarczy trochę zaparcia i samorealizacji, aby wyjść z tego nałogu.
Jak wiadomo często przyczyną sięgania po narkotyki jest namowa rówieśników. Osoba ulegająca im ma nie do końca pojętą teoria autodeterminacji. Chodzi tu mianowicie o wpływ czynników zewnętrznych na podejmowane decyzje. Nikt, bowiem nie powinien posiadać takiego wpływu, gdyż wszystkie rzeczy, jakie są robione przez daną osobę powinny wychodzić od niej samej, aby po zakończeniu zadania każdy mógł powiedzieć, że to była jego własna decyzja i nikt w niej mu nie pomógł. Jest to powiązane między innymi z teorią celów, gdyż każdy wie, co jest jego zamierzeniem i co jest zgodne z jego punktami dotyczącymi wymierzonych celów.
Bardzo ważną teorią w motywowaniu osoby uzależnionej odgrywa również teoria behawioralna. Wiadomo, że osoba uzależniony w stanie abstynencji nie potrafi zachować stanu skupienia, dlatego wykorzystanie techniki behawioralnej może pomóc młodemu człowiekowi w koncentrowaniu uwagi na zadaniach i celach, a także stopniowo wydłużać czas utrzymania stanu skupienia. Jednak w przypadku, kiedy na pierwszy plan wysuwają się trudności z koncentracją uwagi, wysiłek należy skupić na jej poprawie oraz na podniesieniu poczucia własnej wartości i samooceny dziecka. Dlatego bardzo ważną rzeczą jest określić jak długo dziecko jest w stanie utrzymać koncentrację, by następnie dostosować zadania do jego możliwości. Czasem wymaga to podzielenia zadania na mniejsze części, z którymi pacjent będzie w stanie sobie poradzić. Osoba opiekująca się dzieckiem uzależnionym powinna w tym momencie określić realistyczny plan pracy a następnie powinna wymagać konsekwentnego realizowania zadania, co z jednej strony będzie dawało osobie uzależnionej poczucie, że coś osiąga a z drugiej – nie pozwoli zasłonić się trudnościami z koncentracją uwagi w celu uniknięcia pracy.
Uzależnienie jest to choroba bardzo trudna do zwalczenia i bez samych chęci osoby uzależnionej wyjście z niej będzie niemożliwe. Dlatego tak ważną rolę odgrywa motywacja. Staje się ona motorem do wyznaczenia sobie celu – w tym przypadku wyjścia z nałogu. Dlatego wszystkie osoby, które mogą i chcą pomóc temu człowiekowi powinny korzystać z tych wszystkich wyżej opisanych teorii. Są one niezwykle pomocne w pracy z taką osobą, ale i dla niej samej. Może dzięki tym teorią narkoman sam odnajdzie jakąś motywację i będzie dzięki niej realizował zamierzone cele.
2. 4 Zasady narkomanii
Zasady według mnie są to stawiane cele danej grupie, osobie, czy organizacji mające za zadanie ograniczyć, zapobiec, bądź wyjść z nałogu. Jest to niczym lista, według której warto postępować a z założenia osiągnie się dany cel.
Ja chciałabym przedstawić zasady dla poszczególnych osób ze względu na wykonywane funkcje.
10 zasad zapobiegania narkomanii dla rodziców:
1. Dążyć do szerszego i bliskiego kontaktu z dzieckiem.
2. Okazywać zainteresowanie sprawami dziecka.
3. Rozmawiać z dzieckiem na każdy temat.
4. Stawiać wyraźne granice określające, co wolno, a czego nie.
5. Posiadać wiedzę i informacje o zagrożeniach uzależnieniem.
6. Być kategorycznym w sprawie używek.
7. Nie ignorować sygnałów ostrzegawczych.
8. Poznać grono przyjaciół, w którym obraca się dziecko.
9. Dawać przykłady swoim zachowaniem.
10. Uczyć szacunku do własnego zdrowia.
10 zasad dla rodziców, gdy dziecko jest uzależnione od narkotyków:
1. W razie zagrożenia uzależnieniem zawsze podejmować działanie.
2. Szukać pomocy i wsparcia u specjalistów.
3. Nigdy nie rezygnować z pomagania dziecku i nie poddawać się.
4. Uczestniczyć z dzieckiem w terapii.
5. Nie oglądać się na sąsiadów, najważniejsze jest zdrowie dziecka.
6. Bycie zawsze szczerym wobec dziecka.
7. Nauczyć się spokojnej rozmowy z dzieckiem, aby je do siebie nie zniechęcić.
8. Zaangażować inne osoby.
9. Ustalić normy konkretne, spójne i rozsądne.
10. Zapasy alkoholu, leków i innych środków zredukować do minimum.
10 zasad dla dziecka, aby uniknąć sięgnięcia po narkotyki.
1. Nie wchodź w towarzystwo gdzie są narkotyki.
2. Nie daj się skusić na mit np.: od tego szybciej się nauczysz.
3. Jak jesteś na dyskotece nie pij napoju, który stał na stole i jest niewiadomego pochodzenia.
4. Szanuj zdrowie.
5. Jak masz kłopoty to pamiętaj, że jest wiele osób i placówek wokół ciebie, którzy chętni ci pomogą.
6. Zanim podejmiesz decyzję sięgnięcia po narkotyki zasięgnij informacji na ich temat.
7. Pamiętaj, że jesteś osobą wartościową.
8. Pamiętaj, że twoje życie jest ważne nie tylko dla ciebie, ale i twoich bliskich.
9. Pamiętaj, że zażywanie narkotyków może prowadzić do uzależnienia.
10. Pamiętaj, że zażywanie narkotyków może prowadzić do śmierci.
10 zasad dla dziecka, aby wyjść z nałogu, jakim jest narkomania.
1. Zgłoś się do poradni dla uzależnionych.
2. Zasięgnij informacji o innych instytucjach, które mogłyby ci pomóc.
3. Poproś rodziców o wsparcie.
4. Wybierz wspólnie z rodzicami odpowiednią terapię dla ciebie.
5. Zerwij kontakty z osobami zażywającymi narkotyki.
6. Postaraj się zachować abstynencję.
7. Nie załamuj się
8. Postaraj się poprawić swoją samoocenę.
9. Naucz się słuchać innych – oni chcą ci pomóc.
10. Naucz się postrzegać życie w kolorowych barwach a nie tylko w czarno – białych.
2. 5 Przykład sceniczny zajęć
1. Poznawanie mechanizmów uzależnienia
Pierwsza scenka będzie zakładała 3 cele:
- cel poznawczy - dotyczy poznania pojęcia „uzależnienia”, jak również jego przyczyny, oraz jego konsekwencje.
- cel wychowawczy - ma on za zadanie kształtowanie właściwych postaw wobec używek oraz poszanowania własnego zdrowia i życia.
- opiekuńczy – jego zasięgiem jest zaspokojenie potrzeb wiedzy, aktywności i poczucia jedności z grupą.
Środki, jakich trzeba użyć do wykonania zadania: małe kolorowe karteczki, duże arkusze papieru, flamastry, test przygotowany przez wychowawcę.
Tok zabawy:
a) zabawa integracyjna -
Każdy uczeń wybiera jeden przedmiot, który jest widoczny w klasie. Przedmioty te jedna osoba zapisuje na tablicy. W tym momencie nauczyciel informuje, że każdy uczeń będzie mówił o wybranym przedmiocie jak o sobie, np. jestem kwiatkiem, który może rosnąć, ale i może zwiędnąć. Należy o mnie dbać i podlewać, bo inaczej nikt nie zobaczy mojego piękna. Uczestnicy siedzą w kręgu i wypowiadają się po kolei.
b) nasze uzależnienia – rozmowa o własnych doświadczeniach
Wszyscy siedzą w kole. Po kolei każdy wypowiada się na temat swoich doświadczeń związanych z zażywaniem narkotyków. Kiedy to nastąpiło i jak do tego doszło, jakie towarzyszyły mu uczucia. Następnie omawiane są uczucia. Następnie dochodzi do rozważań na temat okoliczności spróbowania.
c) uzależnienie – skojarzenia
Wszyscy siedzą w kole. Wychowawca na środku umieszcza kartkę z napisem „uzależnienie”. Rozdaje każdemu uczniowi trzy małe karteczki. Prosi o wpisanie na nich skojarzeń nasuwających się ze słowem „uzależnienie”. Każdy odczytuje swoje skojarzenia, układa pod hasłem. Skojarzenia podobne bądź takie same układamy w jednej linii pionowej. Powstają promienie. Na koniec następuje omówienie ćwiczenia.
d) definicja i objawy uzależnienia
Uczniowie odliczają do czterech. Na dużych arkuszach papieru w grupkach tworzą definicję i objawy uzależnienia. Wyszczególniają, od czego można się uzależnić. Każda grupka odczytuje swoje prace. Na zakończenie następuje omówienie ćwiczenia i wyciągnięcia wniosków.
e) poznajmy nasze odpowiedzi.
Wychowawca przeprowadza test.. czyta głośno pytania. Uczniowie siedzą w kręgu. Na pytanie odpowiadają przez podniesienie kciuka do góry – odpowiedź oznacza „tak”, bądź opuszczenie kciuka w dół – odpowiedź oznacza „nie”. Wychowawca w trakcie zabawy weryfikuje wiedzę uczniów na temat uzależnienia.
- czy młodzi ludzie mają znacznie niższą tolerancję na alkohol? – tak – ich organizmy są dopiero w trakcie kształtowania się i nie powinno się tego procesu zakłócać.
- czy narkotyki mają negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne.
- czy jest prawdą, że matki karmiące piersią pijąc piwo zwiększają w ten sposób ilość pokarmu? (nie)
- czy jest prawdą, że kieliszek koniaku jest lekarstwem w chorobie wieńcowej serca? (nie)
- narkotyki pozwolą zapomnieć o troskach, kłopotach? uciekanie się do narkotyków, gdy trapią nas troski ułatwia w poważnym stopniu powstanie uzależnienia.
- osoby o silnej głowie mogą pić spokojnie. „Mocna głowa” umożliwia wypijanie większej ilości alkoholu i zwiększa ryzyko uzależnienia.
- piwo i wino nie zalicza się do alkoholu. Alkohol w piwie i winie jest taki sam jak w wódce.
- problemy narkotykowe maję ludzie prości, niewykształceni. Nic bardziej fałszywego.
- po narkotykach poważnemu zaburzeniu ulega zdolność oceny rzeczywistości, refleks i koordynacja ruchowa? – tak.
- czy uzależnienie jest chorobą? – tak.
- czy uzależnienie leczy się? – tak.
f) motywy – burza mózgów.
Uczniowie zastanawiają się, jakie motywy kierują młodymi osobami, które zażywają narkotyki. Jakich przeżyć dostarczają im te środki. Jedna osoba spisuje te pomysły na tablicy przedzielonej na pół – na jednej jej części. Na drugiej części tablicy zostają zapisane pomysły uczniów dotyczące tego, jakie są mniej szkodliwe dla życia ludzkiego sposoby osiągnięcia przeżyć (satysfakcja, radość, zadowolenie).
g) kampania antynarkotykowa.
Wychowawca prosi o dobranie się w czteroosobowe zespoły. Rozdaje uczniom arkusze papieru. Zespoły tworzą plakaty, które przedstawiają kampanią antynarkotykową. Następnie odbywa się omówienie plakatów, – co wysuwa się z nich na plan pierwszy, co z nich wynika.
h) scenki.
Wychowawca prosi cztery osoby z grupy o odegranie scenki. Na urodzinach kolegi trzy osoby zażywają narkotyki. Próbują oni przekonać czwartego kolegę do zachowania się w ten sam sposób. Ten jednak nie ma na to ochoty. Osoby odgrywają scenkę, następnie opowiadają o swych uczuciach, jakie im towarzyszyły podczas odgrywania ról. Grupa dzieli się swoimi spostrzeżeniami a także zastanawia się nad tym jak powinien zachować się przekonywany kolega. Jest to w formie dyskusji.
i) podsumowanie zajęć.
Wszyscy siedzą w kole i po kolei kończą zadanie: „Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się, że…”
2. Narkotyki
Druga scenka posiada podział na 3 cele:
- poznawcze – następuje tutaj poznanie różnych rodzajów substancji odurzających, przyczyn i skutków ich zażywania.
- wychowawcze – jest to rozwijanie umiejętności dyskutowania, argumentowania i niesienia pomocy ludziom uzależnionym.
- opiekuńcze – ma tu miejsce zaspokojenie potrzeb kontaktu z rówieśnikami, potrzeby wyrażania własnych poglądów i kształtowanie pozytywnej atmosfery w grupie.
Tok zabawy:
a) wprowadzenie.
Jednym z bardzo częstych uzależnień dzisiejszych czasów jest narkomania. Dzisiaj narkoman to niekoniecznie człowiek, którego widzimy pod dworcem ze strzykawką bądź tabliczki „jestem chory na AIDS”. Narkotyki są dzisiaj dostępne dla każdego, w różnych miejscach i w różnych postaciach.
b) narkotyki twarde i miękkie.
Wychowawca dzieli tablicę na dwie części: narkotyki twarde i narkotyki miękkie. Uczniowie proponują nazwy narkotyków, które znają wraz z przyporządkowaniem do odpowiedniej części tablicy (burza mózgów). Dyskusja, – czym różnią się narkotyki miękkie od narkotyków twardych, które są bardziej popularne.
c) scenki.
Prowadzący dzieli uczniów na 3 grupy. Każda z grup ma przedstawić scenkę dotyczącą jednego narkotyku. Grupy przedstawiają takie sytuacje, z jakimi najbardziej kojarzy im się zażywanie danego narkotyku. Podsumowanie: gdzie i przez kogo najczęściej zażywane są narkotyki, czy ludzie zażywający ich czymś się wyróżniają, czy łatwo ich rozpoznać?
d) przyczyny sięgania po narkotyki.
Uczniowie podają wszystkie przyczyny, które według nich sprawiają, że ludzie sięgają po narkotyki. Wychowawca zapisuje wszystkie propozycje na dużym arkuszu. Kogo nazwiemy narkomanem? uczniowie w grupach tworzą definicję, po czym prezentują ją klasie. Dyskusja o ewentualnych rozbieżnościach w definicjach bądź problemach w definiowaniu, kto już stał się narkomanem, a kto nie.
e) atrakcyjność i niebezpieczeństwa brania narkotyków.
uczniowie formują się w 2 grupy. Pierwsza przedstawia zalety narkotyków, dlaczego narkotyk może być atrakcyjny dla młodego człowieka. Druga – wady i niebezpieczeństwa narkotyków. podsumowanie dotyczy tego, które argumenty są bardziej przekonujące i co dyskusja dała uczniom.
f) wizerunek psychologiczny narkomana.
Jesteśmy grupą psychologów, naszym zadaniem jest stworzenie portretu psychologicznego narkomana. Uczniowie pracują w czteroosobowych grupach. W podsumowaniu nacisk ma być wywierany na podobieństwa, które występują we wszystkich portretach.
g) pomoc bliskiej osobie zażywającej narkotyki – praca w grupach.
Dowiedziałeś się, że osoba ci bliska zażywa narkotyki, chcesz jej pomóc. Jak będziesz starał się to zrobić? uczniowie pracują w pięcioosobowych grupach.
h) podsumowanie.
3. Uczucia, emocje i system wartości osób uzależnionych.
Trzecia scenka również jest podzielona na trzy cele:
- poznawczy – ma tu miejsce poznanie ucznia oraz emocji i wartości osób uzależnionych.
- wychowawczy – cel ten ma za zadanie kształtować własny system wartości, odpowiedzialności za czyny oraz sfery uczuć, emocji, umiejętności wyrażania uczuć i panowania nad emocjami.
- opiekuńczy- ma on nauczyć poczucia bezpieczeństwa w grupie.
Środki, jakich trzeba użyć do wykonania zadania to markery, arkusze papieru oraz taśma.
Tok zadania:
a) podział na trzy grupy
Grupa „a” – zajmuje się uczuciami
Grupa „b” – zajmuje się emocjami
Grupa „c” – zajmuje się systemem wartości
Uczniowie odliczają do trzech.
b) Czym są?
Każda grupa ma za zadanie wypisać, czym są dla osoby uzależnionej:
„a” – uczucia
„b” – emocje
„c” – system wartości
c) dyskusja
d) chwila…
Uczniowie w grupach mają za zadanie napisać, co w danej chwili jest najważniejsze dla osoby uzależnionej? Czy takie osoby mają uczucia, czy panują nad emocjami i jaki jest ich system wartości?
e) pragnienia
Zadanie polega na dostrzeganiu i uwrażliwieniu potrzeb, pragnień innych. Ćwiczenie polega na stworzeniu listy „prezentów” dla osoby, która jest uzależniona. Uczniowie w grupach muszą pomyśleć, co mogliby zaproponować takiej osobie, aby oderwać ją od złego postępowania.
f) uzależnienie od czegoś…
Zadanie polega na wpisaniu przez grupy, czym się można szybko uzależnić.
Grupa „a” – w szkole
Grupa „b” – w pracy
Grupa „c” – na dyskotece, w pubach
Po napisaniu tego ciągiem dalszym ćwiczeniem jest popatrzenie na osobowość człowieka. W tych samych grupach uczniowie wypisują jak te uzależnienia wpływają na:
Grupa „a” – uczucia
Grupa „b” – emocje
Grupa „c” – system wartości
g) rozmowa
To ćwiczenie, w którym grupy mają za zadanie przedstawić scenkę, w których:
Grupa „a” – dziewczyna przestaje wracać do domu na czas i rodzicom przestaje to się podobać. Przyczyną są…
Grupa „b” – chłopak podbiera rodzicom pieniądze, gdyż potrzebuje kupić sobie…
Grupa „c” – ojciec po zebraniu w szkole robi córce awanturę. Ma dużo nieobecności. Posądza ją o…
Każda grupa ma wpleść w scenkę problem uzależnienia.
Ciągiem dalszym ma być dyskusja nad zachowaniem rodziców. Jak zachowali się? A jak powinni się zachować?
h) podsumowanie tematu przez wychowawcę.
2. 7 Diagnoza
Choć problem narkomanii w naszym kraju przestał być postrzegany jako temat wstydliwy, charakterystyczny dla społeczeństw od nas odległych, postrzegany obraz osoby uzależnionej jest fałszywy. Narkoman według większości obywateli to człowiek, u którego degradację zarówno fizyczną jak i psychiczną dostrzec można na pierwszy rzut oka. Brudny i obdarty, wychudzony, z licznymi śladami nakłuć wzdłuż przebiegu żył. Jego źrenice zwężają się po przyjęciu narkotyku, a rozszerzają do granic możliwości na tzw. głodzie.
Wiele razy jest tak, że pomimo czynionych wysiłków nie zawsze udaje się ustrzec dziecko przed narkotykami. Wszechobecna ciekawość nowych wrażeń, przy nieświadomości skutków pcha młodych do eksperymentowania najczęściej w tajemnicy przed dorosłymi. Dlatego warto znać sygnały, które mogą świadczyć o przyjmowaniu substancji psychoaktywnych.
Najważniejsze pośród nich to:
- Nieoczekiwane i powtarzające się zmiany nastroju
- Źrenice opornie reagujące na światło
- Niespotykana dotąd agresja
- Utrata lub nagły wzrost apetytu
- Ospałość i senność
- Niezwykłe plamy, zapachy lub znaki na ciele i ubraniu
- Niespotykane dotąd akcesoria w postaci resztek narkotyków w niewielkich woreczkach foliowych, lufki, fajeczki domowej roboty itp.
U osób odurzających się często można zauważyć stopniowy zanik zainteresowania szkołą, hobby, przyjaciółmi, nowe znajomości, „dziwne” telefony, używanie slangu charakterystycznego dla środowisk „biorących”, zwiększone ilości dowiedzionych kłamstw, znikanie pieniędzy lub wartościowych przedmiotów z domu.
Jedną z metod sprawdzania trzeźwości dziecka, jest zastosowanie testerów dostępnych w aptekach, przy pomocy, których można skontrolować mocz. Należy przy tym pamiętać, że THC w moczu utrzymuje się do 14 dni a amfetamina do 48 godzin. Należy się także liczyć z tym, że młodzież może stosować metody wprowadzania rodziców w błąd i skutecznego ich oszukiwania, co do faktu odurzenia się jak np. wcześniejsze przygotowanie moczu przez dziecko, które spodziewa się takiej kontroli.
Przy zażywaniu najczęściej dostępnych narkotyków warto znać typowe objawy ich użycia.
Do najłatwiej dostępnych, a jednocześnie bardzo niebezpiecznych należą środki wziewne. Rozpoznanie ich przyjmowania jest bardzo łatwe ze względu na charakterystyczny zapach, który od osoby wąchającej można wyczuć jeszcze na drugi dzień. Zwrócić uwagę należy na tuby kleju, plastikowe torebki z klejem, chusteczki z charakterystycznym zapachem lakieru itp. wśród objawów zatrucia wyróżnić należy przede wszystkim zaburzenia mowy, pogorszenie się możliwości oceny rzeczywistości, ogólne osłabienie, zanik zainteresowań, nudności, wymioty i biegunkę.
W przypadku marihuany, skuna, haszyszu warto zwrócić uwagę na silny zapach palonych ziół, foliowe woreczki z resztkami sproszkowanych suszonych liści i nasion, szklane lufki, fajeczki i bibułki do „skrętów”. Można również zauważyć przekrwione gałki oczne, bladość skóry, gadatliwość przeradzającą się w bełkot oraz częstszą niż zwykle konieczność oddawania moczu i niezwykle silny apetyt.
Amfetamina przyjmowana w niewielkich dawkach objawia się wzrostem aktywności psychoruchowej i nadmiernego poczucia pewności siebie. U przyjmującego źrenice rozszerzają się, oddech staje się przyspieszony i nieregularny, a jedzenie wywołuje wstręt.
Długo trwałe przyjmowanie narkotyku powoduje niepokój, zaburzenia snu,, psychozy o charakterze majaczeniowo – urojeniowym, wysypki skórne, zmniejszenie potencji, przy jednoczesnym wzroście pożądania. U dziewcząt może być przyczyną zahamowania miesiączki.
Opiaty należą do najsilniejszych i najszybciej uzależniających narkotyków. Sygnały przyjmowania opiatów to najczęściej zwężone źrenice po zażyciu narkotyku, a rozszerzone do granic możliwości i nie reagujące na światło podczas „głodu”, zwolnienie tętna i senność. Skóra początkowo wilgotna staje się sucha, zimna i blada. Warto również zwrócić uwagę na resztki brązowego proszku, przypaloną folię metalizowaną, igły, strzykawki, naczynia pokryte brunatnym nalotem, podobnie zabarwione łyżeczki lub metalowe kapsle od butelek na druciku.
Do okazjonalnie stosowanych narkotyków należą najsilniejsze z „halucynogenów” – LSD. Częściej dzieci eksperymentują ze znacznie tańszymi i łatwiej dostępnymi grzybkami halucynogennymi lub roślinami pozwalającymi na uzyskanie „odlotu”. Jeśli u dziecka znajdziemy grzybki delikatnej konstrukcji, zarówno świeże jak i suszone, albo nieznane nasiona lub jagody barwy czarnej dochodzące wielkością do rozmiarów wiśni, warto sprawdzić ich pochodzenie. Tego typu substancje są bardzo niebezpieczne dla zdrowia a nawet życia. Halucynacje, często przerażającej treści, mogą wystąpić bezpośrednio po użyciu, jak i w bliżej nieokreślonej przyszłości jako halucynacje nawracające.
Bardzo ważne jest, więc rozpoznanie uzależnienia i to właśnie młodzi ludzie są najbardziej podatni na nie. Już młodzież w coraz młodszym wieku sięga po narkotyki, takie jak marihuana, LSD, amfetamina. Przyczyny sięgania po nie bywają bardzo zróżnicowane, dużą rolę odgrywają tutaj rówieśnicy. Młodzi ludzie są często nakłaniani do spróbowania narkotyku przez swoich kolegów, którzy gwarantują dobre samopoczucie i nastrój na kilka następnych godzin oraz akceptację w grupie.
Rówieśnicy często wiedzą o uzależnieniu swoich kolegów, jednak przechodzą obok tego obojętnie. Rodzice natomiast szczególnie z uzależnieniem od narkotyków, nie zdają sobie sprawy. Błędnym poglądem jest, że narkomania dotyka ludzi z tzw. marginesu społecznego, coraz więcej dzieci z tzw. dobrych domów sięga po używki. Problem ten dotyczyć może każdego. Bardzo ważne jest, więc rozpoznanie uzależnienia.
Można sobie zadać, więc pytanie, co należy zrobić, aby młodzież nie sięgała po narkotyki? Moim zdaniem bardzo ważną rolę odgrywają obecnie media, takie jak telewizja czy internet. Młodzież słuchając muzyki swoich idoli, widząc ich w teledyskach, pragnie się do nich upodobnić. Często też czytamy lub słyszymy, że dany idol został zatrzymany na skutek zażywania i posiadania narkotyków.
Mało jest na tyle silnych i niepodatnych na sugestie młodych ludzi, którym nie zależy na akceptacji rówieśników. Dlatego młodzież powinna być informowana o skutkach zdrowotnych związanych z nadużywaniem narkotyków. Rodzice muszą dobrze znać objawy fizyczne uzależnienia – by móc jak najszybciej zareagować
Przeczytaj podobne teksty
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.