"Szkice węglem" H. Sienkiewicza.

"Szkice węglem" H. Sienkiewicza
Wawrzon Rzepa, jego niedola:
-> ciemny, nie umie czytać, zacofany, prymitywny, naiwny, nieświadomy swoich praw, pogrążony w pijaństwie, bezmyślnie okrutny,
-> posiada trzy morgi ziemi, dorabia na utrzymanie rodziny pracą w lesie, -> przekroczył wiek poborowy, jest żonaty, nie grozi mu pobór do woj ska, -> podpisuje po pijanemu podstępnie podsunięty mu kontrakt, który prawnie jest nieważny, o czym on nie wie,
-> przez złośliwą intrygę pisarza staje z żoną w obliczu tragedii.
Postać Rzepowej, jej wędrówka po ratunek dla męża:
-> biedna nieoświecona chłopka, nie umie czytać ani myśleć, naiwna, ograniczona, łatwowierna, bezkrytyczna, -> kochająca, wierna i oddana mężowi, -> uwierzyła w realność gróźb Zołzikiewicza i walczy jak potrafi o szczęście swojej rodziny, -> udaje się o pomoc:
- do sądu gminnego, - na plebanię, - do dworu, - do naczelnika powiatu, -> zabiegi jej nie przynoszą żadnego skutku; od nikogo nie otrzymuje ani pomocy, ani rady, a wystarczyło ją tylko uświadomić, że papier, który mąż podpisał, jest nieważny, -> popełnia błędy w swym postępowaniu; jej niewiedza i nieświadomość prowadzą nieuchronnie do klęski; poświęcenie jej zostaje wykorzystane w okrutny sposób.
Przyczyny tragedii chłopskiej rodziny Rzepów:
-> ciemnota, zacofanie, analfabetyzm, pijaństwo, naiwność, nieświadomość, pokora, uległość, bezradność, atmosfera terroru związana z powstaniem styczniowym, ucisk obszarniczy i wielki wyzysk chłopa, -> sprawcy nieszczęść rodziny Rzepów: pisarz gminny, wójt, ksiądz, dziedzic.
Zołzikiewicz:
-> oszust, łapówkarz, zdzierca, kombinator, spekulant, denuncjator, pasożyt, egoista, łotr, groźny, chciwy, śmieszny, -> uosobienie negatywnych cech związanych z urzędem, -> przedstawiciel carskiego aparatu władzy, cieszący się zaufaniem władz zaborczych,
-> centralna figura we wsi; mianowany przez naczelnika powiatu, faktyczny rządca gminy i właściwie niezależny od swojego przełożonego, czyli wójta, którego kontrola nad kancelarią jest fikcją; wójt nie umie pisać ani czytać (od wójtów i ławników nie wymagano tych umiejętności), -> trzęsie całą gminą i kieruje sprawnie wszystkimi dygnitarzami gminnymi; "trzyma w ręku" wójta, który jest jego sojusznikiem i chce się na stanowisku utrzymać oraz ławnika Gomułę - we trzech tworzą cały sąd gminny, -> w czasie powstania styczniowego jako młody chłopak dostał się do niewoli i został szpiclem; ludzi w okolicy znał, łatwo mu było donosić i tym zapewnił sobie karierę urzędniczą; wie dobrze, kto brał udział w powstaniu styczniowym i kto był z nim związany i chętnie posługuje się powiedzeniem: "żeby tylko wiedzieli to, co ja wiem", toteż Burak, Rzepa i dziedzic mają powody, by unikać konfliktów "z władzami", -> jedyny "człowiek z edukacją"; a ukończył dwie klasy, reprezentuje niski poziom umysłowy, czyta romanse, gra na gitarze, ubiera się elegancko, ->góruje nad chłopami, którzy słuchają go nabożnie; powtarza im często: "jesteście durnie", -> wykorzystuje ciemnotę chłopów, ich lęk i nieufność wobec władzy i żeruje na nich, ciągnąc korzyści z luk i niejasności w przepisach, dla zaspokojenia własnych zachcianek nie waha się stosować ohydnych sposobów zastraszania wobec Rzepów, jak i wobec władz gminnych, odtrącony przez obojętną najego zaloty Rzepową, "reżyseruje" świadomie i z premedytacją zbrodniczą intrygę; efekty jego pomysłów i działania są tragiczne.
Rozwarstwienie wsi i wewnętrzne konflikty wśród chłopów
->wieś podzielona jest na dwa odrębne i obce sobie światy - bogate chłopstwo i biedotę, ->obie warstwy żyją własnymi sprawami w całkowitej izolacji od siebie.
Pogłębiająca się przepaść między dworem a wsią
-> brak współżycia dworu i chaty; dwór nie chce interesować się sprawami wsi; przed uwłaszczeniem chłop był przyzwyczajony widzieć w panu obrońcę i głowę myślącą za niego, ->przepaść widocznajest w krańcowej różnicy warunków ich bytu oraz w nienawiści chłopa do dworu; Rzepa podpala dworskie zabudowania; jako chłopak w czasie powstania styczniowego nosił papiery dziedzicowi do lasu, teraz liczył na jego pomoc, ale zawiódł się, ->ponury, ciemny obraz wsi, czarnym węglem pisany; dlajego mocniejszego zaakcentowania Sienkiewicz celowo wprowadza do utworu specyficzne nazewnictwo, wymowne nazwy wsi i mieszkańców - Barania Głowa, Zołzikiewicz itd.
Krytyka ziemiaństwa, kleru i urzędów carskich Ziemiaństwo
->egoizm, bezmyślność, wygodnictwo, nieprzydatność społeczna, obojętność wobec drugiego człowieka, -> przyjmuje "zasadę nieinterwencji" wobec wsi pouwłaszczeniowej, czyli nieinteresowania się sprawami chłopów i uchylania się od pracy w samorządach wiejskich powołanych po 1864 roku, co ma shzżyć ich umacnianiu; dogodne usprawiedliwienie własnej bierności, -> "zasada nieinterwencji" oznacza zupełną obojętność ziemiaństwa na sprawy wsi oraz otwartą rezygnację z opieki nad ludem i wywołuje tragiczne skutki.
Kler: ->obojętny wobec krzywd ludzi; religia koi cierpienia biednych, a w rzeczywistości wspiera władzę bogaczy.
Urzędy: -> bezduszne, służalcze, karierowiczowskie, obojętne, a nawet wrogie interesom obywateli; reprezentują państwo zaborcze.