Raport o kondycji państwa polskiego

Stan społeczeństwa polskiego

W ostatnich latach społeczeństwo polskie uległo wielu przemianom społecznym i gospodarczym. Na podstawie danych z Polskiego Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przedstawię charakterystykę społeczeństwa Polskiego po roku 2002.
W Polsce na stałe zamieszkuje 38 230 080 osób co daje 122 mieszkańców na 1 km2 powierzchni. Zaludnienie nie jest jednak równomierne. Największą ilość mieszkańców posiada województwo mazowieckie, śląskie, wielkopolskie i małopolskie. Najmniej zaś podlaskie, opolskie i lubuskie. Gęstość zaludnienia na danym obszarze jest ściśle powiązane z rozwojem przemysłu i infrastruktury w danym regionie. W związku z tym ludność miejska stanowi 61,8% ilości mieszkańców Polski, przy czy najwięcej osób mieszka w mieście na terenie województw: dolnośląskiego, zachodniopomorskiego i pomorskiego. 38,2% Ludności polskiej mieszka na wsiach głównie na Lubelszczyźnie, Podkarpaciu i Kielecczyźnie.
Polską narodowość deklaruje 36 968 487,4 osób na terenie Polski, czyli 96,7% mieszkańców. Pozostałe 3,3% ludności deklaruje odpowiednio przynależność niemiecką, białoruską, ukraińską i romską, przy czym 2,1% nie określiło swej narodowości. Na terenie Polski urodziło się 96,4% Za granicą jedynie 2%, a 1,6% ludności nie jest w stanie ustalić miejsca urodzenia. Największy odsetek urodzonych poza granicami Polski jest w województwach: dolnośląskim, lubuskim, opolskim, zachodniopomorskim i warmińsko- mazurskim. Ma to związek z przygranicznym położeniem tych województw. 97% ludności ma tylko polskie obywatelstwo, polskie i inne-1,2%,wyłącznie niepolskie – 0,1%. W stosunku do 1,7% mieszkańców nie ustalono obywatelstwa. Łącznie 98,2% ludności zamieszkałej na obszarze Polski legitymuje się obywatelstwem polskim. W kontaktach domowych wyłącznie język polski używany jest przez 96,6% społeczeństwa, polski z językiem innym przez 1,5%. Tylko 0,15% ludności nie używa języka polskiego w domu. Mieszkańcy Polski najczęściej używają języka niemieckiego, angielskiego, białoruskiego, ukraińskiego i włoskiego.
Aż 59,2% ludności polskiej zamieszkuje w tym samym miejscu od urodzenia, 39,2% zmieniło miejsce zamieszkania (z czego 1,1% stanowią migranci zagraniczni). W przypadku 1,6% populacji nie ustalono, od kiedy zamieszkuje w danej miejscowości. Zjawisko to nazywane jest migracją wewnętrzną.
Przewagę w społeczeństwie stanowią kobiety, aż 51,6%, natomiast mężczyźni zaledwie 48,4% ludności Polski. Również jeśli chodzi o poziom wykształcenia 10,8% kobiet może pochwalić się wykształceniem wyższym, kiedy tylko 9,7% mężczyzn prezentuje taki poziom wykształcenia. Nie zmienia to jednak faktu, że w stosunku do 1988 roku o ponad 12% wzrosła liczba osób z wykształceniem ponadpodstawowym, z wykształceniem wyższym o blisko 4%.
Znaczne jest zróżnicowanie Polaków według ich wieku. Mamy tu podział na cztery grupy: 0-17 lat - 23,2%, 18-29 lat – 19,4%, 30-59 lat- 40,4%, 60 lat i więcej- 17%. Wysoka liczba ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym powoduje obciążenie współczynnika obciążenia ekonomicznego.
Polskie prawo daje możliwość zawarcia związku małżeńskiego w wieku 18 lat dla obu płci lub 16 lat dla kobiet za zgodą sądu w szczególnej sytuacji. W stałych związkach małżeńskich pozostaje57,6% ludności spełniającej wymogi prawne. Poza tym 28,5% stanowią kawalerowie i panny, 9,3% - wdowcy i wdowy, rozwiedzeni - 3,7%, pozostali –0,9%. Mężczyźni stanowią 59,9%, a kobiety 55,5% obywateli zamężnych w Polsce. 1,2% ogółu ludności stanowią pary żyjące w wolnych związkach. Wg Spisu ... stale maleje ilość zawieranych stałych związków, a rośnie liczba kawalerów i panien.
Niepokojąco wysoko odnajdujemy wskaźnik ilości osób niepełnosprawnych wśród obywateli Polski. Wynosi on aż 5456,7tys.,czyli 14,3% ogółu mieszkańców. Około 60% osób niepełnosprawnych stanowią osoby powyżej 55 roku życia.

Przemiany społeczeństwa polskiego w warunkach transformacji ustrojowej

W wyniku zmian ustrojowych w Polsce doszło do radykalnej zmiany ładu społecznego. Obecnie kształtuje się nowy, demokratyczny ład społeczny. W Konstytucji zagwarantowano Polakom pełne prawa, zalety jak i wady nowego ustroju nazwanego demokracją parlamentarną. Częściami składowymi tego porządku są: instytucje życia politycznego: demokratyczne mechanizmy wyłaniania władz państwowych, pluralizm polityczny wyrażający się w funkcjonowaniu wielu partii i opozycji politycznej, prawa obywatelskie i swobody polityczne. Długo oczekiwane przez społeczeństwo reformy gospodarcze wreszcie doszły do skutku. Nowe władze zyskały spontaniczne i masowe poparcie.
Ustrój demokratyczny w Polsce jest stosunkowo młody i nie całkowicie i nie prawidłowo ukształtowany. Główną przeszkodą jest często występujące zjawisko korupcji wśród pracowników państwowych oraz pracowników na wyższych stanowiskach. Kolejną trudnością zakłócająca prawidłowy rozwój systemu demokratycznego jest lobbing. Jest to silny nacisk grup interesów na decyzje władz państwowych wpływającą na korzyść interesantów. Jednak nie tylko grupa rządząca ma wpływ na kształtowanie się ustroju w państwie. Społeczeństwo może przyczynić się do prawidłowy rozwój przez swój własny wkład. Najważniejszym czynnikiem, na który ludność może oddziaływać jest wysoka frekwencja wyborcza przy wyłanianiu organów przedstawicielskich.
Prowadzone reformy gospodarcze mają na celu wprowadzenie gospodarki rynkowej silnie opartej na wolnym rynku, własności prywatnej, nieograniczonej inicjatywie i przedsiębiorczości jednostek. Teoretycznie demokracje można nazwać połączeniem modelu państwa socjaldemokratycznego oraz liberalnego. Z socjaldemokracji ciągniemy państwową realizację różnorakich potrzeb opieki społecznej, zaś z liberalizmu minimalizację funkcji państwa.
Reformy gospodarcze przebiegają w o wiele dłuższym czasie niż reformy polityczne. Polepszenie sytuacji gospodarczej nie może nastąpić z dnia na dzień. Krokiem zbliżającym do planowanej poprawy jest prywatyzacja i restrukturyzacja przemysłu, co może być przyczyną upadku wielu przedsiębiorstw i grupowe zwolnienia pracowników, następuje likwidacja państwowych gospodarstw rolnych. Nieuniknionym skutkiem tego rodzaju działań jest pogorszenie warunków życia znacznej części ludności. W konsekwencji zubożała klasa robotnicza może przekształcić się w negatywną strukturę społeczną.

Następstwa reform politycznych i gospodarczych w Polsce

Z Diagnoz Społecznych 2000 i 2003 dowiadujemy się, że:
Po 1989 r. Społeczeństwo w 57% oceniało reformy negatywnie, a jedynie 6% oceniało zmiany na lepsze;
Ludzie młodzi, wykształceni, zamieszkujący duże aglomeracje miejskie odczuwają więcej korzyści wynikających z reform, niż niewykształcona społeczność wiejska;
Najniższy status materialny mają rodziny utrzymujące się ze źródeł niezarobkowych, rolnicy oraz rodziny wielodzietne;
40% gospodarstw domowych nie uzyskuje dochodów zaspokajających ich potrzeb finansowych;
większość gospodarstw domowych posiada znaczne (jak na swoje przychody) oszczędności, ale 40% deklaruje zadłużenie;
35% gospodarstw rezygnuje z uczestnictwa w kulturze, a ponad 60% nawet z wakacji ze względów finansowych;
¼ gospodarstw domowych znajduje się poniżej obiektywnej granicy ubóstwa.
W 1/3 gospodarstw znajduje się komputer, a 1/2 z nich posiada dostęp do Internetu.

Skutki:
· Ubożenie społeczeństwa: najbardziej na ten czynnik podatne są dzieci ze środowisk zmarginalizowanych lub zmierzających w tym kierunku. Najczęściej te dzieci pozbawione są opieki socjalnej co w dalszych skutkach kończy się umieszczeniem ich w placówce opiekuńczej lub resocjalizacyjnej. Wiek dzieci dotkniętych tym problemem szybko się obniża. Sytuacja rodzin zmarginalizowanych do pokoleń rzadko kiedy może ulec zmianie.
· Przestępczość: jest coraz więcej zorganizowanych grup przestępczych, które niestety coraz sprawniej działają na terenie polski. Przywódcy tych grup utrzymują stałe kontakty z politykami i urzędnikami na wysokich stanowiskach dzięki czemu mogą legalizować pieniądze uzyskane z przestępstw.
· Narkomania wśród dzieci i młodzieży: na nasilenie czynników sprzyjających sięganiu przez narkotyki szczególnie ma wpływ: ich ława dostępność, tolerancja społeczna dla niektórych środków zmieniających świadomość, presja środowiska rówieśniczego, moda. Podejmowane próby prewencji rozprzestrzeniania się narkotyków za zwyczaj nie przynoszą widocznych skutków
· Sekty: cechuje je rozbieżność celów deklarowanych i realizowanych, destruktywny wpływ na otoczenie członka sekty, silne dezaprobata dla świata zewnętrznego.
Duży wpływ na strukturę społeczną i gospodarczą Polski ma globalizacja i przystąpienie do Unii Europejskiej, ponieważ będą wspomagać zmniejszanie dystansu cywilizacyjnego Polski do innych krajów. W Polsce mamy silne ugrupowania o poglądach konserwatywnych, a także walczących o zwycięstwo młodych modernistów. Jeśli ci pierwsi wygrają Polskę czeka peryferyjne usytuowanie wśród narodów Europy.

Moim zdaniem zarówno reformy jaki i ustrój demokratyczny są bardzo ważne; ważny jest też sposób wprowadzenie ich w życie. Podejrzewam, iż społeczeństwo polskie nie było dobrze przygotowane na takie zmiany, przez co odebrało reformy negatywnie i popadło w wszelkie czyhające zagrożenia cywilizacyjne. Kiedy już nie możemy cofnąć tych zdarzeń, powinniśmy jak najwięcej wysiłku włożyć w zatrzymanie ich skutków, próbować jak najbardziej polepszyć sytuację najbiedniejszych, zapewnienie im możliwości pracy oraz pomoc socjalną. W celu zlikwidowania młodzieżowych gangów należałoby zbudować nowoczesne hale sportowe z zatrudnionymi trenerami prowadzącymi kluby, kina, itp., żeby młodzież miała możliwość zajęcia się interesującymi ją rzeczami, w wolnym czasie. Żeby zmniejszyć uzależnienia od narkotyków i innych środków zmieniających świadomość trzebaby było stworzyć darmowe, specjalistyczne ośrodki pomocy. Niestety te innowacyjne pomysły wymagają dużych nakładów środków państwowych, które jak wiadomo, nigdy nie są dostępne w wystarczających ilościach. Jest to skutek zubożenia nie tylko społeczeństwa ale także państwa. Pozytywnym skutkiem jest wzrost ogólnego wykształcenie wśród Polaków i wysoki odsetek ludności, która mimo wszystko poradziła sobie z życiem na godnym poziomie mimo reform.