Budowa piór ptaków i ich podział

Pióra zbudowane są z lekkiej substancji rogowej - keratyny. Jest to włókniste białko występujące w tworach rogowych wielu zwierząt i człowieka. Buduje ono: włosy, kopyta, rogi, pazury, paznokcie; u ptaków pióra i dzioby.

Pióro składa się z kilku części. Przez całą długość biegnie oś pióra, część w skórze nazywa się dutką, pozostała część - stosiną. Dutka ma kształt cylindryczny i jest wypełniona tzw. duszą, czyli rogowymi pozostałościami brodawki pióra, na jej końcu, osadzonym w skórze, znajduje się niewielkie zagłębienie, tzw. pępek pióra. Stosina ma przekrój prawie kwadratowy, z zagłębieniem biegnącym wzdłuż brzusznej strony pióra. Wypełniona jest białym rdzeniem pióra z licznymi przestworami powietrznymi. Na boki odchodzi od niej chorągiewka pióra.

Chorągiewka zbudowana jest z licznych, dość długich blaszek rogowych, zwanych promieniami lub gałęziami. Na każdym promieniu osadzone są dwa rzędy promyków, które opatrzone są haczykami. Haczyki te sczepiają się z promykami sąsiedniego promienia, tworząc zwartą powierzchnię pióra.

Podział piór

Pióra są unikalne dla ptaków. Są izolacją cieplną i warstwą wodoodporną, stanowią kamuflaż, są również ozdobą. U niektórych gatunków ptaków pióra samców i samic są takie same (ptaki takie nazywa się monomorficznymi tj. ptakami u których nie można rozpoznać płci po wyglądzie zewnętrznym), inne ptaki są dimorficzne, co oznacza, że samiec i samica mają inny wygląd. Szczególnym przypadkiem jest całkowita odmienność u lory wielkiej - samica jest czerwona, a samiec zielony - odmienność ta jest tak wielka, że początkowo opisano je jako dwa odrębne gatunki. Niektóre gatunki mają upierzenie letnie inne niż zimowe.

Pióra puchowe - znajdują się pod piórami okrywowymi, dzięki nim tuż przy skórze znajduje się warstwa izolacyjna, konieczna do zachowania stałej temperatury. Pióra puchowe posiadają wiotkie, nie połączone ze sobą promienie, mają one skróconą stosinę, tak, że promienie wyrastają wprost z dutki.

Pióra konturowe - pióra okrywowe. Pióra okrywowe mają tępe zakończenie (lotki i sterówki są ostro zakończone) i zachodzą na siebie dachówkowato, nadaje to ciału ptaka opływowy kształt. U nasady promyki nie mają haczyków, tworzą więc puchową warstwę izolacyjną przy ciele ptaka.

Lotki i sterówki - lotki to pióra na skrzydłach (też budowa skrzydeł), są one konieczne do lotu. Sterówki, pióra na ogonie, służą do sterowania, są też pomocne przy hamowaniu. Umocowane są one na pygostylu - niewielkiej kości powstałej w wyniku zrośnięcia się końcowych kręgów ogonowych.