Georg Wilhelm Friedrich Hegel

Georg Wilhelm Friedrich Hegel



Georg Wilhelm Friedrich Hegel (ur. 24 sierpnia 1770r. w Stuttgarcie, zm. 14 listopada 1831r. w Berlinie), niemiecki filozof, twórca klasycznego systemu idealistycznego.


Życie

Hegel urodził się w Stuttgarcie w rodzinie urzędnika. Początkowo studiował teologię w Tbingen, a jego kolegami ze studiów byli Friedrich Hlderlin i Friedrich Schelling. Filozofią zajął się dopiero w 1801 roku, wykładając początkowo na uniwersytecie w Jenie, potem w Heidelbergu i Berlinie. Zdobył za życia wielu uczniów (heglizm) i pozycję największego niemieckiego filozofa. Umarł w czasie epidemii cholery, która wybuchła w Berlinie w 1831 r.


Źródłem intelektualnym filozofii Hegla była filozofia neoplatońska, kantyzm, fichteanizm ale także elementy gnostyckie szwabskiego pietyzmu. Najważniejsze dzieła Hegla to:
· Phnomenologie des Geistes (1807)
· Wissenschaft der Logik (1812-1816)
· Enzyklopdie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse (1817-1831).



Filozofia



System nauki

Georg Wilhelm Friedrich Hegel zamierzał zbudować całkowity system nauki, pojmując go jako całościową, a więc jedyną możliwą formę przedstawiania prawdy w nauce. \"Prawda jest całością. Całością zaś jest tylko taka istota, która dzięki swemu rozwojowi dochodzi do swojego ostatecznego zakończenia\". System filozofii Hegla składać się miał z trzech części:
logika - nauka o idei w sobie i dla siebie \"w jego całkowitej abstrakcji\", składająca się z logiki subiektywnej (zajmującej się teorią bytu i wiedzy) oraz logiki obiektywnej (zajmującej się teorią pojęć);
* filozofia przyrody - nauka o idei w jej innobycie (którą podzielił na mechanikę, fizykę i organikę);
* filozofia ducha - nauka o idei, która powraca z innobytu do siebie.




Filozofia ducha

Duch subiektywny

Podstawową kategorią filozofii Hegla jest duch (świadomość), który wyobcowuje się i ponownie się jedna ze sobą. Poprzez filozofię duch poznaje samego siebie jako podmiot i jako substancję. Podstawą poznania i jednocześnie podstawą rzeczywistości jest dialektyka. Podstawowa reguła dialektyki heglowskiej jest następująca: \"Każda teza zawiera już w sobie antytezę, obydwie zaś zostają zniesione w syntezie\". Mimo tego zniesienia synteza zapośrednicza w sobie zarówno tezę jak i antytezę.

Duch subiektywny występuje w trzech różnych formach:
- duch wyłaniający się z przyrody i określony w sposób bezpośredni (badany przez antropologię);
- świadomość przeciwstawiająca się zastanej przyrodzie (badana przez fenomenologię);
- duch odnoszący się do własnych określeń (poznawany przez psychologię).

„Fenomenologia ducha” opublikowana w 1807 roku za etapy drogi świadomości do wiedzy absolutnej uważa: samowiedzę, rozum, ducha i religię.
Ten proces poznania będzie miał kres, gdy \"pojęcie przedmiotu odpowiadać będzie przedmiotowi pojęcia\".


Duch obiektywny

Duch obiektywny przekracza subiektywność, aby kształtować świat zewnętrzny zgodnie ze swoją wolą. Wytworem ducha obiektywnego jest prawo. Hegel opracował szczegółowo swoją filozofię prawa. Jej charakterystycznym uogólnieniem były słowa: \"Co jest rozumne, jest rzeczywiste; a co jest rzeczywiste jest rozumne\". Ta zasada została przyjęta za pośrednictwem tzw. prawicy heglowskiej jako półoficjalne hasło konserwatystów w państwie pruskim, sankcjonujące istniejący stan rzeczy. Hegel nie uważał jednak państwa pruskiego za ucieleśnienie rozumności: rzeczywiste dla niego były nie byty historyczne, w rodzaju określonego państwa, ale wieczna teraźniejszość, która trwa zawsze i zawiera w sobie całą zniesioną przeszłość.


Prawo składało się według Hegla z trzech części:
- prawa abstrakcyjnego - zewnętrznej, obiektywnej formy,
- moralności - subiektywnego, wewnętrznego przekonania,
- etyki - zjednoczenia sfery subiektywnej i obiektywnej w postaci rodziny, społeczeństwa obywatelskiego i państwa, stanowiącego gwarancję wolności.

Historia ludzkości jest w historią tryumfu wolności, z powodu wzajemnej zależności ludzi. Stan pierwotny - niewolnictwo - generuje potrzebę wolności, dzięki której zostaje obalone. Historia toczy się przechodząc z jednego stanu –tezy - w jego przeciwieństwo, czyli antytezę. W rezultacie wyłania się synteza, która staje się sama tezą. Ten proces jest jednak rozumny.




Duch absolutny

Duch absolutny konstytuuje się dzięki tożsamości wiedzy o sobie i przejawia w sztuce, filozofii oraz objawionej religii. Sztuka jest przejawem ducha absolutnego w zmysłowej formie, piękno stoi pośrodku \"między zmysłowością jako taką i czystym myśleniem\". Filozofia ma za zadanie ujmować w myślach własną epokę oraz człowieka i dzięki temu samopoznaniu odkryć swoją tożsamość z religią chrześcijańską, która zdaniem Hegla \"odpowiada w pełni treści prawdziwej filozofii\". Poznanie Boga stanowi ostateczny cel filozofii, albowiem \"Człowiek zna Boga tylko w takim stopniu, w jakim Bóg w człowieku poznaje samego siebie\".


Wpływ Hegla na Marksa

Filozofia Hegla jest kluczowa dla zrozumienia dalszego rozwoju niemieckiej filozofii, w tym myśli Karola Marksa. Trzy pojęcia heglowskie: alienacja , uprzedmiotowienie (reifikacja) i rozwiązanie sprzeczności stanowią punkt wyjścia filozofii marksistowskiej. Alienacja oznacza pozostawanie w stanie konfliktu z innymi ludźmi, który rozgrywa się także w ich wnętrzu. Prowadzi ona do uprzedmiotowienia: człowiek postrzegając społeczeństwo, prawo i porządek moralny jako antagonistyczne siły zaczyna traktować ludzi i społeczeństwo jako „przedmioty”. Według Hegla człowiek może rozwiązać tę sprzeczność, kiedy zda sobie sprawę, że stał się obcym w stworzonym przez siebie świecie i wkroczy na drogę budowania samoświadomości. Marks uzna alienację i reifikację relacji międzyludzkich za produkt kapitalizmu, a rozwiązanie tej sprzeczności zobaczy w rewolucji socjalistycznej.