Konformizm: wpływanie na zachowanie

Psychologia społeczna.

Temat: Konformizm: wpływanie na zachowanie.

Literatura:
1. E.Aronson „Psychologia społeczna. Serce i umysł.”.

I. Konformizm: kiedy i dlaczego?
Konformizm – zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi.
W odpowiedzi na żądania wyrażone wprost albo i nie, ludzie zmieniają swoje zachowanie i podporządkują się oczekiwaniom innych. Rezultat ich konformistycznego zachowania jest oczywiście zróżnicowany od użyteczności i szlachetności do historii tragedii.
Postępujemy, ponieważ nie wiemy, co robić w zaskakującej i niezwykłej sytuacji. Zachowanie innych traktujemy jako użyteczną informację i decydujemy się reagować tak samo. Być może podporządkujemy się, gdyż nie chcemy być ośmieszeni lub ukarani za odmienność. Wybieramy taki sposób działania, jakiego oczekuje od nas grupa, aby nie być odrzuconym bądź źle potraktowani przez jej członków.
II. Informacyjny wpływ społeczny.
Informacyjny wpływ społeczny – wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ spostrzegamy te osoby jako źródło informacji, dające wskazówki dla naszego zachowania; dostosowujemy się, ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardziej poprawna niż nasza. Ogromną rolę dogrywa środków masowego przekazu. Trzeba pamiętać, że sprzeciwienie informacyjnemu wpływowi społecznemu jest możliwe. Zamiast sugerować się zachowaniem innych ludzi, już złapanych w pułapkę indukcji i masowej paniki, sami mamy szukać informacji.
Prywatna akceptacja – dostosowanie się do zachowania innych ludzi bez prawidłowego przekonania o tym, że to, co oni robią albo mówią, jest słuszne.
Publiczny konformizm – dostosowanie się publiczne do zachowania innych ludzi, bez konieczności wiary w to, co robimy lub mówimy, ponieważ istnieje wzajemne zaufanie, jeśli chodzi o definiowanie rzeczywistości i uleganie ocenie wypracowanej przez grupę.
Przemiana – nagła zmiana w pojmowaniu swojego życia, opartej na nowej wiedzy otrzymanej od grupy. Przemiany mogą się doskonalić w stosunku człowieka do religii, do ideologii politycznej albo do jakiegoś kultu. Często dzieje się tak, że przed ową zmianą człowiek odczuwa niezdecydowanie i zakłopotanie, niezadowolenie z własnego życia, a często nawet desperacje. Spotkanie członków nowej grupy to często poznanie całkowicie nowej definicji sytuacji, radykalnie różniącej się od dotychczas uznawanej. Te nowe przekonania spostrzegane są przez człowieka jako lepsze i bardziej użyteczne od tych, które żywił dotąd. Przemiana wymaga by jednostka podporządkowała się systemowi przekonań nowej grupy odniesienia. Dramatyczna forma informacyjnego wpływu społecznego pojawić się może w czasie kryzysów. Człowiek staje wówczas w obliczu niepokojącej, potencjalnie i niebezpiecznej sytuacji i nie ma wystarczającej wiedzy jak na nią zareagować. Może po prostu nie wiedzieć, co się właściwie dzieje albo jak powinien postąpić. Kiedy zagrożone jest bezpieczeństwo jednostki, uzyskanie informacji staje się konieczne.
Indukowanie – szybkie rozprzestrzenianie się emocji lub zachować w tłumie.
Psychoza tłumu – pojawienie się w grupie ludzi podobnych fizycznych symptomów bez znanej fizycznej przyczyny.
Przebieg:
1. Jedna lub więcej osób informuje innych o pojawieniu się pewnych dolegliwości fizycznych. Najczęściej są to ludzie, którzy żyją pod wpływem jakiś stresów.
2. Otoczenie tych osób formułuje opinie, które wydają się racjonalnym wytłumaczeniem danej choroby.
3. To wyjaśnienie – nowa definicja sytuacji, rozprzestrzenia się i coraz więcej osób zaczyna sądzić, że odczuwa te same objawy.
4. Wzrasta liczba ludzi dotkniętych owymi dolegliwościami – fizyczne symptomy i ich domniemane wyjaśnienie staje się bardziej wiarygodne.
Kiedy ludzie podporządkowują się informacyjnemu wpływowi społecznemu?
1. Kiedy sytuacja jest niejasna (ludzie nie mają żadnej niezależnej definicji sytuacji dotyczącej ich życia).
2. Kiedy sytuacja jest kryzysowa.
a) gdy zaistnieje jakiś kryzys, zwykle nie mamy czasu, aby zastanowić się co zrobić – jesteśmy przestraszeni, ogarnięci paniką;
b) niestety tych których obserwujemy też są przestraszeni i nie zachowują się racjonalnie;
3. Kiedy inni ludzie są ekspertami (im większym ekspertem jest dana osoba im większą ma wiedzę, tym jest zachowanie jest bardziej wartościowe, jako wskazówka w niejasnej sytuacji; eksperci jednak nie zawsze są rzetelnym źródłem informacji)
III. Normatywny wpływ społeczny; potrzeba bycia zaakceptowanym.
Normy społeczne – ukryte albo jasne sprecyzowane reguły grupy dotyczące akceptowanych zachowań, wartości i przekonań jej członków.
Grupa ma pewne oczekiwania, co do zachowań jej członków. Osoby, które zachowują się inaczej, są odbierane jako inne, trudno dostępne albo nawet dewiacyjne.
Normatywny wpływ społeczny – wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ chcemy być przez nich lubiani i akceptowani.
Normatywne powody konformizmu:
• Ludzie wiedzą, że postępują niewłaściwie, ale zachowują się tak, by nie czuć się dziwacznie albo nie wyjść na głupców nawet w oczach obcych sobie ludzi;
• Taki typ konformizmu może być oznaką słabości.
Taki typ konformizmu może mieć negatywne konsekwencje.
Działania grupy wobec dewianta:
1. Zapędzenie z powrotem do grupy poprzez nasilenie komunikowania się z dewiantem.
2. Drażniące komentarze i dyskusje na temat powodów innego zachowania oraz nakłonienie do podporządkowania się ich oczekiwaniom.
3. Zmniejszenie natężenia komunikowania się z dewiantem.
Czasem normy społeczne są tak zakorzenione, że zostają zinternalizowanie i uznane za poprawne sposoby zachowania. Ludzie są posłuszni tym normom, gdy nikt nie wywiera na nich żadnej presji.
Bezrefleksyjny konformizm – posłuszne zinternalizowanie norm społecznych, bez zastanowienia się nad ich działaniem. Reagujemy jak automat, dzięki temu nie tracimy na rozważanie każdej najmniejszej czynności, którą musimy wykonać. Jednak czasem, nie obserwujemy uważnie, co się wokół dzieje, czasem podporządkowujemy się nieodpowiednim normom społecznym. W rezultacie zachowujemy się niewłaściwe i wpędzamy się w kłopoty.
Norma wzajemności – norma społeczna, która stwierdza, że jeżeli otrzymujesz coś dobrego od innej osoby, to jesteś zobowiązany odpłacić jej tym samym.
Kiedy ludzie podporządkowują się normatywnemu wpływowi społecznemu?
- Teoria wpływu społecznego – dostosowanie się do wpływu społecznego zależy od siły, bezpośredniości i liczby innych ludzi w grupie.
a) jeżeli grupa będzie dla nas bardziej ważna, im częściej będziemy się z nią spotykać to będziemy się podporządkowywać jej naciskom;
b) jeżeli wielkość grupy rośnie, to konformizm wzrasta – ale tylko do pewnego punktu.
Kiedy poddajemy się wpływom grupy?
a) jeżeli ludzie darzą nas miłością i szacunkiem, bo wtedy wzrasta możliwość ich utraty;
b) jeżeli grupa jest jednomyślna (należy wtedy znaleźć sobie sprzymierzeńca);
c) społeczeństwo, w którym wzrastamy ma wpływ na częstość pojawiania się normatywnego wpływu społecznego;
d) jeśli jesteśmy osobami podatnymi na wpływy (np. niska samoocena);
e) rodzaj sytuacji również wpływa na zachowanie;
f) różnice płciowe;
• Kobiety – gdy grupa wywiera nacisk, a widzowie mogą wprost obserwować stopień, w jakim podporządkujesz się tej presji; skłonne do zgody i wsparcia innych w obliczu bezpośredniego nacisku.
Sposoby uchronienia się przed bezrefleksyjnym konformizmem:
1. zwrócenie baczniejszej uwagi na to, co robimy;
2. podjęcie działania, by posiadać sprzymierzeńca;
3. kredyt zaufania – zdobywa je człowiek w ciągu długiego czasu, dostosowując się do norm grupowych; kiedy już zdobędzie dość zaufania, może – jeżeli jest ku temu sposobność – zachować się niezgodnie z normami, bez groźby odwetu ze strony grupy.
Wpływ mniejszości – przypadek, w którym mniejszość członków grupy wpływa na zachowanie, albo na przekonania grupy (członkowie bardziej przemyślą dany problem)