Spółki
Działalność gospodarczą Można prowadzić w różnych formach organizacyjno-prawnych. Wybór formy zależy od rozmiarów działalności, liczby osób w nią zaangażowanych, celów tej działalności, itp., Kiedy zamierza się prowadzić działalność gospodarczą na niedużą skale, np.:
- W dziedzinie handlu
- Wytwórczości
- Usług, odpowiednia może być najprostsza forma organizacyjna oparta na przepisach kodeksu cywilnego.
Spółka taka powstaje tylko na mocy porozumienia wspólników, bez dodatkowych wymagań oraz formalności, i nie podlega wpisowi do rejestru handlowego spółek.
Większe przedsięwzięcia gospodarcze, z perspektywą szerokiej współpracy handlowej i produkcyjnej, z koniecznością zaangażowania poważniejszego kapitału, z udziałem wielu wspólników, wymagają z reguły utworzenia spółki przewidzianej przez kodeks handlowy, czyli spółki prawa handlowego, zwanej również spółką handlową.
Do najczęściej spotykanych spółek prawa handlowego należą:
- Spółka jawna
- Spółka komandytowa
- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
- Spółka cywilna
Spółki osobowe opierają swoją działalność nie tylko na wkładzie kapitałowym, ale głównie na osobistej pracy wspólników, w przedsiębiorstwie spółki. Do takich spółek zalicza się spółkę cywilną i spółkę jawną oraz komandytową.
Spółka prawa cywilnego
Powstanie i działalności spółki cywilnej regulowane są przepisami kodeksu cywilnego (art. Od 860 do 875). Do podjęcia działalności w formie spółki cywilnej potrzebna jest pisemna umowa zawarte, przez wspólników, która może być zawiązana bez udziału notariusza.
W umowie należy między innymi określić cel gospodarczy spółki, np., działalność handlowa, gastronomiczna, rodzaj wytwarzanych wyrobów oraz wkłady, jakie wspólnicy wnoszą do spółki.
Przez zawarcie umowy wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięci wspólnego celu gospodarczego przez określone działanie. Działaniem tym może być wniesienie wkładu pieniężnego, świadczenia usług itp. Istotną cechą tej spółki jest to, że wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Wynika z tego, że kiedy majątek spółki nie wystarcza do zaspokojenia roszczeń wierzycieli wówczas wierzyciele spółki cywilnej dochodzą zaspokojenia swoich roszczeń w majątku osobistym wspólników.
Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej i dla tego prawnym właścicielem jej majątku nie jest spółka, lecz wspólnicy jako współwłaściciele.
Wadą spółki jest między innymi:
- Brak podstawy prawnej.
- Poręczenia majątkowe i możliwość jego utraty na rzecz przyszłej spłaty wierzycieli w przypadku upadłości spółki.
- Nie stanowi też jednostki organizacyjnej
Zaletami są:
- Brak udziału notariusza i kosztów z tym związanych
- Jest konstrukcją regulowaną przez prawo zobowiązań
- Łatwość założenia i proste procedury prowadzenia spółki
- Niski koszt rozpoczęcia założenia działalności gospodarczej w porównaniu z kosztami rejestracyjnymi pozostałych spółek
Spółka prawa handlowego
Jest spółką powstało na podstawie kodeksu handlowego (z rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 26 czerwca 1934r.). Charakterystyczną cechą tej spółki jest, ze podlega wpisowi do rejestru handlowego spółek, prowadzonego przez sądy. Rejestr jest jawny i każda zainteresowana osoba ma do niego wgląd.
Wpisane są tam wszystkie dane identyfikujące spółkę oraz wszelkie zmiany w umowie spółki, składane są odpisy bilansu i inwentarza. Celem tego jest ochrona osób trzecich, potencjalnych kontrahentów spółki, którzy mogą z rejestru czerpać informacje o formie i kondycji gospodarczej spółki.
Urzędowa nazwa spółki prawa handlowego, czyli jej firma, korzysta z ochrony prawnej. Oznacza to, że przepisy zabezpieczają przed bezprawnym używaniem nazwy (firmy).
Spółka prawa handlowego może ustanowić prokurenta, czyli szczególnego rodzaju pełnomocnika handlowego, upoważnionego do prowadzenia przedsiębiorstwa.
Zaletą tej spółki:
- Brak określonych wymagań kapitałowych.
- Wspólnicy bezpośrednio prowadzą sprawy spółki, ich prawa i obowiązki wobec spółki są równe, oni też ponoszą odpowiedzialność.
Spółka jawna
Jest to spółka, która prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe. Zawiązuje się ją na podstawie umowy zawartej przez wspólników na piśmie. Nie wymaga ona formy aktu notarialnego, oraz osobowości prawnej.
Do zawarcia spółki jawnej nie jest wymaga wniesienie jakiegokolwiek kapitału, chociaż przepisy takiej możliwości nie wykluczają. Każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie i bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Wspólnikom nie wolno wykonywać działalności sprzecznej z interesami spółki. Dotyczy to zwłaszcza działań konkurencyjnych.
Zaletami spółki są:
- Łatwość założenia i proste procedury prowadzenia Umowa spółki
- Duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki
Wadami spółki są:
- Za ewentualne długi spółki odpowiadają solidarnie wspólnicy i to całym swoim majątkiem.
- Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej bez ograniczenia.
Spółka komandytowa
Jest to spółka zaliczana do spółek osobowych. W spółce tej wyróżniamy dwie kategorie wspólników:
- Pierwsza kategoria – należą do niej wspólnicy odpowiadający za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.
- Druga kategoria – należą do nich wspólnicy odpowiadający za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionego wkładu.
W spółce komandytowej musi być, co najmniej jeden komplementariusz (pierwsza kategoria wspólników) i jeden komandytariusz (druga kategoria wspólników).
Firma (nazwa) spółki powinna zawierać nazwisko, co najmniej jednego komplementariusz oraz znaczenie, że jest to spółka komandytowa. Komandytariusz nie może figurować w nazwie firmy i nie może reprezentować spółki wobec osób trzecich.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Do utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością potrzebny jest jeden lub więcej założycieli. Umowa spółki powinna być zawiązana w formie aktu notarialnego. W praktyce spółka z ograniczoną odpowiedzialnością określana jest skrótowo jako spółka z o.o.
Spółka ta podlega wpisowi do rejestru sądowego i ma osobowość prawną. Wspólnicy wnoszą do spółki wkłady w formie pieniężnej lub niepieniężnej, które tworzą kapitał zakładowy spółki. Obowiązujące przepisy przewidują, że kapitał zakładowy spółki z o.o. powinien wynosić co najmniej 4000 zł. Powiększenie kapitału własnego spółki może nastąpić w drodze dopłat do wkładów lub przyjęcia dodatkowych wspólników do spółki.
Wspólnicy spółki z o.o., odpowiadają w określonych granicach tj., tylko do wysokości wkładów i w takim samym zakresie uczestniczą w stratach. W spółce z o.o. regułą jest swoboda dysponowania udziałami. Władzami spółki z o.o. są:
- Zgromadzenie wspólników
- Rada nadzorcza
- Komisja rewizyjna
- Zarząd
Spółka ta jest najbardziej rozpowszechnioną formą organizacyjną.
Zalety spółki z o.o.:
- Brak określonych wymagań kapitałowych,
- Niskie koszty uruchomienia firmy,
- Pełna swoboda w zakresie ustalania reguł działania firmy
- Właściciel sam podejmuje decyzje
- Wymagany niewielki kapitał obrotowy
- Korzyści fiskalne dla właściciela
- Cały zysk jest właściciela
Wadami spółki z o.o. są:
- Pełna odpowiedzialność
- Brak ciągłości działania, gdy nie ma właściciela
- Problemy ze zgromadzeniem kapitału
Spółka akcyjna
Spółka akcyjna jest spółką kapitałową o osobowości prawnej tworzoną przez notarialnie sporządzoną umowę spółki oraz wpis do sądowego rejestru handlowego i posiadającą kapitał zakładowy. Charakterystyczną cechą spółki akcyjnej jest kapitał zakładowy, zwany kapitałem akcyjnym o minimalnej wysokości 100 000 zł, która dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Udziałowcy spółki, czyli akcjonariusze odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości posiadanych przez nich akcji, a więc nie odpowiadają swym majątkiem osobistym. Zysk spółki rozdzielany jest nominalnie do wartości akcji.
Z władzami spółki akcyjnej podobnie jak spółki z o.o. są walne zgromadzenia, rada nadzorcza, komisja rewizyjna i zarząd.