Sofokles

Sofokles (496-406 p.n.e.) - tragediopisarz grecki, jeden z trzech wielkich tragików starożytnych (obok Ajschylosa i Eurypidesa). Był synem bogatego wytwórcy broni. Brał czynny udział w życiu politycznym Aten, najpierw jako skarbnik Związku Ateńskiego, strateg (w 441 wspólnie z Peryklesem, drugi raz prawdopodobnie w 428), członek komisji do spraw reformy ustrojowej. Pełnił również funkcje kapłańskie. Dzięki niemu wprowadzono kult boga uzdrowiciela - Asklepiosa.

Po raz pierwszy zwyciężył w agonie dramatycznym w 468 tragedią Triptolemos (niezachowaną), wygrywając z Ajschylosem i od razu osiągając sławę. Później laury zdobywał jeszcze 24 razy. Łącznie napisał ok. 120 sztuk (90 dramatów i 30 dramatów satyrowych). Do czasów współczesnych w całości zachowało się 7 tragedii: Ajas, Antygona (442 p.n.e.), Edyp król (?429 p.n.e.), Trachinki, Elektra (418 p.n.e.), Filoktet (409 p.n.e.), Edyp w Kolonie (401p.n.e.), 400 wierszy dramatu satyrowego Tropiciele (opowieść o Hermesie, który skradł stado krów Appolinowi) oraz liczne fragmenty.

Sofokles zainicjował dalsze zmiany w sposobie wystawiania dramatu (za wcześniejsze odpowiada Ajschylos): wprowadził na scenę trzeciego aktora oraz postaci kobiece, zwiększył chór z 12 do 15 osób, ale zmniejszył jego udział w akcji, zerwał z tematycznym związkiem tetralogii oraz wystawiał 4 sztuki o samodzielnej treści. Jego zasługą jest wzmocnienie dramatyczności akcji, nasilenie konfliktów międzyludzkich oraz pojawienie się postaci o ukształtowanym charakterze, odpowiedzialnych za swe czyny. Tematykę do swoich utworów czerpał z mitów trojańskich, tebańskich i ateńskich.

Twórczość Sofoklesa była najbardziej popularna za jego życia, później w I w. p.n.e., w renesansie oraz XIX w. (zwłaszcza w Niemczech). W Polsce pierwsze przekłady pochodzą z XIX w.