Judo

Judo pochodzi z Japonii. Jego twórcą był Jigoro KANO (1860-1938). Zebrał on i ulepszył chwyty jiu-jitsu nadając im nową formę. Kano usunął z jiu-jitsu elementy mogące zagrozić zdrowiu lub życiu wprowadzając nowe, stworzone przez siebie. Nazwę JUDO można tłumaczyć jako "drogę do zwinności" lub "drogę ustępowania" (JU - zwinnie, ustępować; DO - droga, zasada). Oczywiście walka nie polega jedynie na ustępowaniu; w celu jej dogodnego przeprowadzenia stosuje się różnego rodzaju dźwignie itp. sposoby bezpośredniego, otwartego ataku.
Druga zasada judo to maksimum efektu (skuteczności), polegająca na stosowaniu racjonalnych, czyli odpowiednich rzutów i chwytów.
Współczesne judo jest sportem ściśle ograniczonym przepisami opartymi na starych japońskich zasadach walki wręcz. Jest to rodzaj walki zapaśniczej, wymagającej specjalnego ubioru zwanego "judogi". Jakkolwiek judo wywodzi się z wojskowej sztuki walki na śmierć i życie, zastosowanie judo do obrony osobistej jest obecnie celem drugoplanowym. Ogólny rozwój fizyczny, a następnie uzyskanie skuteczności w zawodach, oto główne cele współczesnego judo. Celem przewodnim, uzyskanym przez systematyczne ćwiczenia, wysuniętym przez twórcę judo - Jigoro Kano, jest "doskonalenie samego siebie".
Judo przyczynia się do harmonijnego rozwoju, przekonuje, że nie siła i ciężar ciała, a szybkość i zręczność są czynnikami decydującymi w działaniu. Jest dla młodzieży właściwym systemem wychowania fizycznego, sportem, który najlepiej przygotowuje do życia. Pozwala młodzieży nie tylko odkryć i rozwijać własne możliwości, ale także osiągnąć skuteczność w działaniu. Judo rozwija szybkość, zwinność, wytrzymałość i siłę, a także spostrzegawczość, opanowanie, odwagę, odporność, koncentrację i wytrwałość. Jego wpływ wychowawczy jest niezaprzeczalny.
Technikę judo podzielić można na dwie zasadnicze grupy: rzuty (nage-waza) i chwyty (katame-waza).
I. NAGE-WAZA - technika rzutów, stosowana wówczas, gdy przeciwnik traci równowagę, lub jest z niej wytrącony. Rzut wykonywany jest przeważnie przez zastawienie drogi, (po której dąży przeciwnik, aby uzyskać równowagę) nogą, biodrami, stopą itd. tak, aby przez dalsze wychylenie rękami doprowadzić go do upadku na plecy. W grupie tej występują również kontrataki oraz połączenia dwu lub więcej pojedynczych rzutów - tzw. kombinacje. Przejścia do drugiej dużej grupy elementów techniki - sprowadzenia do walki w parterze (hairi-kata) - to specyficzny, odrębny dział techniki.
II. KATAME-WAZA - dosłownie: technika obezwładnień - dzieli się na trzy podgrupy: trzymania, dźwignie i duszenia. Trzymania - polegają na utrzymaniu przeciwnika na plecach na macie, tak, aby można było całkowicie kontrolować jego ruchy. Za utrzymanie przeciwnika w ten sposób przez 30 sekund otrzymuje się punkt (ippon) i wygrywa walkę. Dźwignie - w walce sportowej dozwolone jest stosowanie dźwigni (tj. wyłamywania i wykręcania) jedynie na staw łokciowy. Doprowadzenie do sytuacji, która w samoobronie pozwoliłaby na unieszkodliwienie przeciwnika, daje wygraną w walce sportowej. Duszenia - tj. nacisk krawędzią przedramienia lub kołnierzem judogi na krtań lub tętnicę szyjną.
W każdej z tych grup, podobnie jak przy rzutach, występują również obrony i kontrataki oraz kombinacje różnych elementów. Wszystkie te elementy techniki zostały dla celów szkoleniowych usystematyzowane przy uwzględnieniu dwóch generalnych założeń: - ich znaczenia praktycznego tj. skuteczności i częstości występowania w zawodach, - możliwości właściwego, technicznego opanowania przez ćwiczących
Postanowienia ogólne

Ustala się 3 rodzaje stopni:
stopnie szkolne - KYU
Stopnie mistrzowskie - DAN
Stopnie honorowe - DAN

Nadawanie stopni:

Prawo nadawania stopni 6, 5, 4, 3, KYU mają trenerzy lub instruktorzy judo kierujący bezpośrednio szkoleniem egzaminowanego posiadający minimum 1 DAN zweryfikowani przez PZJudo (obowiązkowy udział w kursie doszkoleniowym w okresie ostatnich 3 lat).

Prawo nadawania stopni 2 i 1 KYU mają trenerzy, instruktorzy judo kierujący bezpośrednio szkoleniem egzaminowanego lub inni z macierzystego klubu lub okręgu posiadający minimum 3 DAN zweryfikowani przez PZJudo (obowiązkowy udział w kursie doszkoleniowym w okresie ostatnich 3 lat).

Prawo nadawania stopni mistrzowskich DAN i stopni honorowych DAN ma Komisja DAN Polskiego Związku Judo na organizowanych dwa razy w roku kursach form KATA oraz na zgrupowaniach Kadry Narodowej. W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się organizowanie egzaminów na stopnie DAN przy innych okazjach.

Zawodnikom stopnie mistrzowskie 1 i 2 DAN mają prawo nadawać Regionalne Komisje DAN w ustalonych przez nie i ogłoszonych terminach.


2. Regulamin uzyskiwania stopni KYU

Ustala się 6 stopni KYU

6 kyu - pas biały

5 kyu - pas żółty

4 kyu - pas pomarańczowy

3 kyu - pas zielony

2 kyu - pas niebieski

1 kyu - pas brązowy



Kryteria zdobywania stopni KYU:
6-4 KYU spełnienie wymagań technicznych
3-1 KYU spełnienie wymagań technicznych i sportowych
6-1 KYU spełnienie kryterium czasowego



Wymagania sportowe:

Uzyskanie minimum 30 punktów w turniejach objętych kalendarzem PZJudo, Regionów i OZ Judo wg następującego klucza

Zwycięstwo nad zawodnikiem o 2 stopnie niższym - 1 pkt
Zwycięstwo nad zawodnikiem o 1 stopnie niższym - 2 pkt
Zwycięstwo nad zawodnikiem o równym stopniu - 3 pkt
Zwycięstwo nad zawodnikiem o 1 stopniu wyższym - 4 pkt
Zwycięstwo nad zawodnikiem o 2 lub więcej stopni wyższym - 5 pkt

WYMAGANIA TECHNICZNE I WYMAGANIA CZASOWE

Aby uzyskać wyższy od posiadanego stopień judo należy zdać egzamin techniczny demonstrując techniki wyznaczone niniejszym regulaminem dla danego stopnia oraz wykazać się umiejętnością technik obowiązujących na wszystkie poprzednie stopnie. NAGE WAZA należy demonstrować w YOKU SOKU GAIKO na obydwie strony, a KATAME WAZA wraz z HAIRI KATA wykazując umiejętność przejść na leżącym na brzuchu, klęczącym w podporze, leżącym na plecach - od strony nóg oraz z pozycji leżenia pod przeciwnikiem.

Forma zdawania egzaminów określona jest przez instrukcje trenerów i instruktorów uczestniczących w kursie doszkoleniowym organizowanym przez PZJudo dla osób uprawnionych do przyjmowania egzaminów.

Kryteria czasowe oraz wiadomości i umiejętności obowiązujące na poszczególne stopnie:

6 KYU - pas biały

(po odbyciu minimum 50 lekcji judo)

-Historia i zasady judo, składanie judoki, wiązanie pasa, pojęcie UKE, TORI
-REI HO
-SHIZEN (SHIZEN TAI, JIGO TAI)
-TAI SABAKI
-UKEMI
-KUMI KATA
-HAPPO NO KUZUSHI

KATAME WAZA:
-HON KESA GATAME
-TATE SHIHO GATAME
-YOKO SHIHO GATAME
-KAMI SHIHO GATAME
-FUSEGI przeciwko w/w chwytom

5 KYU - pas żółty

(po odbyciu minimum 50 lekcji judo od uzyskania 6 KYU)

NAGE WAZA: KATAME WAZA:

HIZA GURUMA KUZURE KESA GATAME
O UCHI GARI KATA GATAME
IPPON SEOI NAGE KUZURE KAMI SHIHO GATAME
KO UCHI GARI KUZURE YOKO SHIHO GATAME
DE ASHI HARAI MUNE YOKO SHIHO GATAME
SASAE TSURIKOMI ASHI HADAKA JIME
O GOSHI FUSEGI przeciwko w/w chwytom
O SOTO GARI
Podstawowe RENRAKU WAZA i HENKA WAZA oparte o dotychczasowe poznane rzuty

4 KYU - pas pomarańczowy

(w trybie zawodniczym po minimum 6 miesiącach szkolenia od uzyskania 5 KYU)

NAGE WAZA KATAME WAZA

UKI GOSHI UDE GARAMI
KO SOTO GARI USHIRO UDE GARAMI
TSURI GOSHI UDE HISHIGI JUJI GATAME
SODE TSURIKOMI GOSHI OKURI ERI JIME
TSURIKOMI GOSHI KATA JUJI JIME
OKURI ASHI HARAI FUSEGI przeciwko w/w chwytom
HARAI GOSHI
TAI OTOSHI
Umiejętność uzyskiwania przewagi w KUMI KATA
Podstawowe RENRAKU WAZA i HENKA WAZA oparte o dotychczasowe poznane rzuty

3 KYU - pas zielony
(w trybie zawodniczym po minimum 6 miesiącach szkolenia od uzyskania 4 KYU)
(* w trybie rekreacyjnym po minimum 1 roku szkolenia od uzyskania 4 KYU)

NAGE WAZA

UCHI MATA
ASHI GURUMA
TOMOE NAGE
TANI OTOSHI
SUKUI NAGE
UKI OTOSHI
USHIRO GOSHI
Podstawowe RENRAKU WAZA i HENKA WAZA
oparte o dotychczasowe poznane rzuty

KATAME WAZA

UDE HISHIGI UDE GATAME
UDE HISHIGI HIZA GATAME
UDE HISHIGI WAKI GATAME
NAMI JUJI JIME
GYAKU JUJI JIME
KATA HA JIME
TSUKKOMI JIME
ANKAKU JIME
FUSEGI przeciwko w/w chwytom


2 KYU - pas niebieski

(w trybie zawodniczym po minimum 6 miesiącach szkolenia od uzyskania 3 KYU)
(* w trybie rekreacyjnym po minimum 1 roku szkolenia od uzyskania 3 KYU)

NAGE WAZA

MOROTE GARI
KO SOTO GAKE
KOSHI GURUMA
YOKO OTOSHI
HARAI TSURIKOMI ASHI
KATA GURUMA
SUMI GAESHI
YOKO GURUMA
Podstawowe RENRAKU WAZA i HENKA WAZA oparte o dotychczasowe poznane rzuty

KATAME WAZA

UDE HISHIGI HARA GATAME
UDE HISHIGI ASHI GATAME
UDE HISHIGI SANKAKU GATAME
UDE HISHIGI TE GATAME
ASHI GARAMI
SODE GURUMA
RYO TE JIME
KATA TE JIME
FUSEGI przeciwko w/w chwytom

1 KYU - pas brązowy
(w trybie zawodniczym po minimum 6 miesiącach szkolenia od uzyskania 2 KYU)
(* w trybie rekreacyjnym po minimum 1 roku szkolenia od uzyskania 2 KYU)

NAGE WAZA

HANE GOSH
HANE MAKIKOMI
UTSURI GOSHI
O GURUMA
SOTO MAKIKOMI
O SOTO GURUMA
UKI WAZA
YOKO WAKARE
URA NAGE
SUMI OTOSHI
YOKO GAKE

Podstawowe RENRAKU WAZA i HENKA WAZA oparte o dotychczasowe poznane rzuty



Mata do prowadzenia zawodów
Zawody w judo rozgrywa się na specjalnej macie tatami o wymiarach co najmniej 14 x 14 m, lecz nie większej ni 16 x 16 m. Pole prowadzenia zawodów podzielone jest na dwie części. Obie są oddzielone od siebie strefą zagrożenia o szerokości 1 m zazwyczaj koloru czerwonego. Pole wewnątrz strefy zagrożenia (pole walki) łącznie z nią ma wymiary co najmniej 8x 8 m, lecz nie więcej niż 10 x 10 m.

Powierzchnia na zewnątrz strefy zagrożenia nazywa się strefą bezpieczeństwa i powinna mieć szerokość co najmniej 25 m. Walka toczy się dopóki zawodnik lub zawodnicy nie opuszczą pola walki.
Ubiór zawodników
Zawodnicy judo noszą specjalny strój do walki judogi, zawiązany specjalnym pasem obi. Strój powinien być czysty, bez rozdarć i dziur. Dozwolona jest walka w judogach koloru niebieskiego, jeśli zawodnik zosta wyczytany do walki jako pierwszy. Ponadto strój musi spełniać następujące wymagania:
- Kurtka judogi musi być na tyle długa, aby zakrywała uda i powinna sięgać przynajmniej nadgarstków przy rękach swobodnie opuszczonych.
- Rękawy kurtki muszą maksymalnie sięgać stawów nadgarstka a minimalnie znajdować się 5 cm poniżej. Pomiędzy rękawem a przedramieniem powinna znajdować się przestrzeń 10- 5 cm.
- Spodnie bez oznakowań powinny dochodzić maksymalnie do stawu skokowego a minimalnie znajdować się 5 cm powyżej. Pomiędzy nogawką a nogą na całej długości powinna znajdować się przestrzeń 10-15 cm.
- Pas powinien umożliwiać podwójne opasanie i odpowiadać stopniu szkoleniowemu zawodnika. Po zawiązaniu wolne końce powinny mieć długość 20-30 cm.
- Zawodniczki powinny nosić pod judogą czystą, wytrzymałą białą lub kremową koszulkę pozbawioną napisów i rysunków.
Higiena
• Odzież zawodnika powinna być czysta i pozbawiona nieprzyjemnego zapachu
• Paznokcie rąk i nóg powinny być krótko obcięte
• Długie włosy muszą być związane tak, aby nie przeszkadzały drugiemu zawodnikowi
• Zabronione jest noszenie metalowych przedmiotów oraz takich, które zagrażałyby zdrowiu przeciwnika i własnemu.


Początek i koniec walki
Przed rozpoczęciem walki zawodnicy wykonują ukłon wchodząc w strefę zagrożenia, a następnie drugi w środku pola walki w kierunku przeciwnika. Po drugim ukłonie zawodnicy postępują krok naprzód. Walka rozpoczyna się komendą -"hajime"(naprzód) Walka kończy się komendą -"sore-made" i następuje wskazanie zwycięzcy. Po wskazaniu arbitra zawodnicy cofają się o krok do tyłu i wykonują ukłon w kierunku siebie. Następnie wychodzą poza strefę zagrożenia i ponownie kłaniają się w kierunku pola walki.
Przerwy w walce
Dla chwilowego przerwania walki arbiter wydaje komendę -"matte" - zatrzymać się. Wznowienie następuje na komendę -"hajime". Czas, jaki upływa od ogłoszenia komendy -"matte". Do ponownego -"hajime" nie jest zaliczany do czasu walki. Przerwanie walki następuje w sytuacjach, gdy:
- jeden lub obaj zawodnicy opuszczą pole walki
- jeden lub obaj zawodnicy wykonują jakąś akcję zabronioną
- jeden lub obaj zawodnicy wykazują postawę pasywną
- jeden lub obaj zawodnicy odnieśli kontuzję
- jeden lub obaj zawodnicy odnieśli muszą poprawić judogi
- podczas walki w ne-waza nie widać możliwości na powodzenie akcji
- jeden z zawodników przyjmuje pozycję stojącą lub prawie stojącą, podnosząc się z ne-waza z przeciwnikiem na plecach w ten sposób, że jego ręce i kolana nie mają kontaktu z matą.
Podstawowe gesty sędziowskie
Ippon - sędzia wznosi jedną rękę wysoko ponad głową dłonią skierowaną wprzód
Waza-arii - sędzia wznosi rękę pod kątem 90 stopni równolegle do maty dłonią skierowaną w dół
Yuko - sędzia unosi rękę w bok pod kątem 45 stopni do ciała dłonią skierowaną w dół
Koka - sędzia unosi jedną rękę zgiętą, kciukiem skierowanym w stronę barku
Osaekomi - sędzia kieruje rękę lekko do przodu
Osaekomi - toketa - sędzia wykonuje ręką (dłoń ustawiona poprzecznie) dwa - trzy szybkie ruchy w prawo i w lewo
Udzielenie kary - sędzia wskazuje w kierunku zawodnika karanego palcem wskazującym przy pozostałych zwiniętych w pięść
Matte - sędzia wyciąga jedną rękę przed siebie równolegle do maty, dłoń skierowana do przodu, palce zadarte ku górze

Jedną z najlepszych judoczek w Polsce jest:
- Aneta Szczepańska - aktualna wicemistrzyni Europy zajęła w Fukuoce drugie miejsce w wadze 63 kg, za Japonką Hitomi Tokuhisą. Srebrna medalistka mistrzostw Europy w judo. Polka wygrała cztery walki (w tym 3 przez ippon). O złoty medal przegrała z Hiszpanką Sarą Alvarez. Szczepańska to srebrna medalistka igrzysk olimpijskich w Atlancie.