Pedagogika emancypacyjna (wyzwolenia).

Pedagogika wyzwolenia jest normatywnym nurtem w naukach o wychowaniu, o zróżnicowanej strukturze i założeniach, biorąc pod uwagę występujące wśród jej przedstawicieli odmienne poglądy na istotę i rolę władzy czy autorytetu oraz emancypacji człowieka. Czyni swymi podstawami propozycje innego spojrzenia na wartość pedagogiki, w której podstawową kategorią jest emancypacja. W tym spojrzeniu emancypacja oznacza wyzwolenie sie spod władzy społecznej dominacji i zależności (np. despotyzm, represje, niesprawiedliwość stosunków społecznych, irracjonalizm) ku swobodnemu wyrażaniu własnych, autentycznych potrzeb, równości szans, prawie do samostanowienia, do samoregulacji, do wychowania wolnego od przemocy i wzmacniającego siłę JA.
Wg. prof. M. Czerpaniak-Walczak z relacji między wychowaniem a emancypacją wynikają trzy związki:
a) emancypacja wychowania, będąca rezulatem uwolnienia sie tego procesu w wymiarach od nacisków politycznych i ideologicznych, od nacisku grup interesów, od monizmu ofert wychowania, od braku alternatywności i od jedynego podmiotu,
b) wychowanie do emancypacji jako tworzenie warunków sprzyjających osiąganiu własnych autonomii i wolności poprzez rozwijanie przez jednostkę takich cech osobowości jak: godność, odwaga, otwartość, mobilność,
c) emancypacja poprzez wychowanie w warstwach personalnej i interpersolalnej staje się jako cel wychowania wyznacznikiem jego treści i form.
Uznanie edukacji jako procesu społecznego i nieodzownego skłania do traktowania pedagogiki emancypacyjnej jedynie w wymiarach wzgłednych, tzn. zakładających możliwości uznania określonych racji, ale także wyrażania wątpliwości i powściągliwości. Jeśłi pedagogika wyzwolenia dąży do urzeczywistnienia załozenień pedagogiki humanistycznej i uznania zasady podmiotowości to może być uznana jako interesująca i pożyczetna . Jednak, gdy do głosu dochodzą tendencje destruktywne odrzucające niemal całkowicie rolę celowej edukacji, celowego nauczania i wychowania to skłonni jeśteśmy twierdzić, że są to tendencje nierealne, utopijne albo prowadzące do sytuacji absurdalnej, albo zakładające uznanie owej wolności absolutnej. "Bądź wolny, bądź samodzielny, bądź niezależn", u źródeł tej pedagogiki leży zatem odwieczny dla wszystkich nurtów wychowania dylemat o granice owej wolności i jej możliwie czy konieczne ograniczenia. Owa pedagogika wyzwolenia ma swoje pozytywne i negatywne aspekty. Z jednej strony silnie nawiązuje do założenień pedagogiki humanistycznej, z drugiej zaś strony zgadza sie z niektórymi założeniami pedagogiki persolnalistycznej i antypedagogiki.
Do upowszechnienia pedagogiki wyzwolenia przyczynili się: Carl Rogers, Paulo Freire, Thoas Gordon.