Cukry, kwasy, makro i mikroelementy.

Biosfera-przestrzeń w której żyj organizmy żywe. Pierw wyst. w największ. il.w powietrzu:N 78, O 21, CO2 0,5, Ar 0,05. skorupie ziem: O-49,5 Si-23,5, Al.-7,5, Fe-5,1,Ca-3,4, Na-2,6,K-2,4,Mg-1,9, inne-2,7 r.wodnym-Ca, Mg, Na, O,H, organizmie:O-51,1,C-40,H-6,6,N-0,7,inne-1,2. Przykłady na jednoć przyr. ożyw i nieożyw:te same pierw. które i w org. i w skorupie ziems. Makroelementy: O, C, H,N,Ca,K, Na,Mg, Cl,P,S. Mikro:Fe,I,F,Cu,Zn,Mn,B,V,Mo,Co,Se.Kryterium podz. pierw.na mikro i makroel-od proc udziału w suchej masie organizmu. Znaczenie makro-O-proces oddychania, C-buduje org, N-składnik białek i kwasów nukleinowych, Ca-buduje szkielet, S-wchodzi w skład białek budujcych włosy, paznokcie kopyta.Na i K-występ. w dużych il. gospodaruj wod w org zwiększajc jej wchłanianie i wydalanie. Makro występ w: Ca-mleko,przetwory, szpinak,fasola. S-mięso,wtroba,jajka,ser ż.K-fasola ,ziemn,mięso, wtr, pomidory,mka pszenna razowa Na-ser ż i b.wtroba jaja,sól kuch.N-jaja. Znaczenie mikro-Fe-składnik hemoglobiny, proces utleniania jako składnik enzymów, wytwaranie chlorofilu, F-zapobiega próch, występuje w szkielecie, I-skład hormonów tarczycy, które kontroluj przem. materii. Zw.chem.wchodz.w skład org: woda, sole min(chlorek sodu,węglan wapnia,tlenek krzemu) zw.org. (cukrowce, tłuszczowce, białka ,kwasy nukleinowe)Sposoby zakłucania obiegu wód: regulacja rzek, osuszanie pól, wyrb lasów, zużycie wody przez zakł. przem. Podział cukrowców: proste (glukoza, fruktoza) i złożone (dwucukry: sacharoza; wielocukry: skrobia, glikogen ,celuloza ,chityna)Gdzie występuj: glukoza-owoce, sacharoza: cukier do słodzenia, skrobia: ziemniaki, glikogen: grzyby, sinice, zwierzęta, celuloza: błonnik,ciany kom.rolin, chityna: pancerniki, stawonogi, ciany kom grzybów. Tłuszcze zbudowane s z C,H i małej iloci O. Przykłady tłuszczów ro: nasiona oleiste np.słonecznik ,len,mak,margaryna. zwierzęce: tkanka tłuszczowa zwierzt zimnych wód (foka,mors) tkanka podskórna, masło, smalec, łuj,tran. Znaczenie tłuszczów: nie rozp. się w wodzie, zw. wysoko kaloryczne w czasie utleniania powst.duże iloci energii, mat .zapasowy. Białka zb. s z: C,H,O,N,S.z tych pierw. powstaj aminokwasy. Rola białek: składnik budulcowy,ródło energii, enzymy trawienne, przeciwciała. DNA-kwas dezoksyrybonukleinowy RNA-k. rybonukleinowy. Kwasy nuk. Występuj w jdrze kom. Pełni funkcje w przekazywaniu cech organizmom potomnym w procesie rozmnażania. Gen-stanowi jedn. substancji dziedzicznej. W sensie chem. jest to fragment kwasu dezoksyrybonukleinowego. Pod kontrol charakterystycznych dla każdego gatunku genów odbywa się synteza białek w każdym organizmie potomnym.