Czy Aleksander III Macedoński zasłużył na przydomek Wielki?

Moja praca dotyczy Aleksandra Macedońskiego i jego wpływu na świat ówczesny oraz dylematu, czy słusznie przyznano mu przydomek Wielki. Rozpatrywałam okres od 336 p.n.e. do 323 p.n.e.. Podczas mojej pracy opierałam się na książce Józefa Wolskiego "Historia powszechna" - Starożytność. Uważam, że Aleksander Macedoński zasłużył na przydomek "Wielki", ponieważ stworzył wielkie imperium i potrafił nim zarządzać, i dlatego będę się starała to uzasadnić.

Dlaczego na wodza wybrano tak młodego wojownika? Aleksander był synem Filipa II - wielkiego wodza, który stworzył potęgę Macedonii. Syn odziedziczył po nim wspaniałą armię. Żołnierze, którzy byli oddani Filipowi II, wybrali na jego następcę Aleksandra. Młody Macedończyk w bitwie pod Cheroneją dowodził jazdą macedońską, która odegrała zasadniczą rolę w tej bitwie. Wiedziano więc, że jest dobrym wodzem i wojsko go słucha. Widziano w nim realizatora planów Filipa II dotyczących wojny z Persją. Wygrana wojna oznaczała zysk materialny i terytorialny dla państwa.

Jednak nie wszystko szło pomyślnie. Przeciwko Aleksandrowi wybuchło powstanie w Tebach, które on szybko i stanowczo stłumił. Nie wyciągnął od Greków żadnych konsekwencji i w ten sposób zyskał ich poparcie i sympatię. Teraz był pewien, że Grecja w razie potrzeby wystawi swoje wojsko. Chciał on wojny z Persją. Swoją decyzję musiał umotywować tak, by Grecy nie burzyli się. Swoje postępowanie tłumaczył chęcią zemsty za spalenie świątyń ateńskich, zniszczonych podczas wojny grecko-perskiej. Kolejnym argumentem była opinia, że Grecy i Macedończycy są narodem stworzonym do panowania, a Persowie jako barbarzyńcy powinni być ich niewolnikami. Na początku kampanii perskiej, po wygranej bitwie pod Granikos, Aleksander zauważył, że Persowie mogą mu odciąć drogę do Macedonii. Zawrócił więc na południe odcinając flotę perską od bazy operacyjnej. Postanowił, że podbije Syrię, Fenicję, Cypr i Egipt. Podczas marszu armia Aleksandra została zaskoczona przez armię Dariusza III. Doszło do bitwy pod Issos. Pomimo zaskoczenia armia macedońska odniosła druzgoczące zwycięstwo. Aleksander dowodząc konnicą uderzył w samo centrum armii Dariusza III, rozbijając ją dzięki świetnemu uzbrojeniu i wyćwiczeniu wojowników. W 332 p.n.e. Aleksander podbił Egipt. Założył tam miasto - Aleksandrię, która miała być centrum imperium Macedońskiego i jednocześnie stolicą. W 331 p.n.e. rozegrała się bitwa pod Arbelą i Gaugamelą, podczas której Aleksander uderzając w środek armii Dariusza III rozbił ją całkowicie. Król królów po raz drugi uciekł z pola walki.

Gdy Dariusz III został zamordowany przez jednego z satrapów - Bessosa, który ogłosił się władcą Persji, to wówczas Aleksander kazał go ścigać i zabić. Po tym wydarzeniu lud sam ogłosił Macedończyka królem, a on posadził na tronie jednego z miejscowych satrapów. Wszędzie gdzie przybywał, Aleksander traktowany był jak król i wyzwoliciel.

Jaki był kolejny krok Aleksandra? Podbił Iran, by zabezpieczyć kraj przed najazdem barbarzyńców i mieć gotową drogę do Indii. Aleksander chciał podbić cały świat. Trzeba zauważyć, że gdy w Indiach zaczął ponosić straty, nie trwał przy swoim postanowieniu podbicia ich. Zawrócił wówczas do kraju, gdzie uporządkował sprawy państwowe, gdyż pod jego nieobecność nie wszystko szło zgodnie z jego zamierzeniami. Aleksander przygotowywał się do podbicia Arabii, a następnie Kartaginy i Italii. Jednak nie zdążył, gdyż 13- go czerwca 323 roku przeszkodziła mu w tym śmierć.

Jak widzimy, Aleksander miał bardzo duże ambicje. Dzięki temu, że umiał bardzo dobrze wykorzystać zwyczaje w podbijanym państwie, był wszędzie witany z otwartymi ramionami. Był dobrym psychologiem. Jako przykład może posłużyć to, że Aleksander w Persji, gdzie było uznane wielożeństwo, poślubił córkę Dariusza III. Macedończyk twardą ręką rządził swoim imperium. Kazał wszcząć śledztwo w sprawie defraudacji. Śledztwo okazało się owocne. Wykryto sprawcę zniknięcia dużej sumy pieniędzy ze skarbca. Winę ponosił minister skarbu Harpalos, który ukradł pieniądze i w części przekazał Demostenesowi. Gdy ten nie mógł się rozliczyć finansowo, zamknięto go w więzieniu. A po ucieczce z więzienia w Atenach, skazano go na wygnanie.

Spójrzmy teraz na dokonania polityczne Aleksandra. W 324 roku podczas powrotu z Indii w Suzie wydał rozporządzenie, w którym domagał się umieszczenia swojej osoby w poczet bóstw miejskich. Dzięki temu mógł wydawać dekrety, w których nie musiał liczyć się z istniejącymi w Grecji prawami. Była to historyczna decyzja, ponieważ idea podnoszenia władców do rangi bogów przetrwała do schyłku średniowiecza. W drugim rozporządzeniu Aleksander nakazał polis greckim przyjęcie 20 tys. wygnańców politycznych. Zarządzenie to nie zostało wykonane w terminie ze względu na śmierć władcy. Był to dowód na brak stabilizacji państw greckich.

Aleksander stworzył nową ideologię. Była to ideologia równości. Wiedział jak ważne jest zjednoczenie poddanych. Do wojska masowo powoływano Azjatów, co miało zacierać różnice między zwyciężonymi, a zwycięzcami. Zachęcał, by mężczyźni zawierali małżeństwa z cudzoziemkami. Sam dał im przykład poślubiając Roksanę – Baktryjkę. Aleksander przejął strój, ceremoniał i obyczaje perskie, by jeszcze bardziej zbliżyć się do podbitego kraju. Był znawcą ludzkiej psychiki, dlatego na satrapów i wysokich urzędników wybierał przedstawicieli ludności rodzimej. Nie mieli oni jednak władzy nad wojskiem. Aleksander dobierał sobie współpracowników z arystokracji i strażników osobistych. Zarówno zarząd nad prowincjami jak i finansami powierzył on Macedończykom. Jedynym wyjątkiem od reguły był Grek Eumenes, który stał na czele kancelarii, załatwiającej sprawy cywilne. Aleksander doceniał odmienność różnych nacji w imperium. Istotne były też jego plany dotyczące struktury społeczeństwa. Istotnym elementem miała być elita stworzona z Macedończyków i Persów, która miała rządzić i eksploatować podbite ludy.

Aleksander postanowił wypuścić nagromadzone w skarbcu pieniądze - 200 tys. talentów. Spowodowało to najpierw drożyznę, lecz później nastąpiło ożywienie gospodarcze, wzrost produkcji i rozwój handlu. Chcąc uaktywnić handel lądowy Aleksander rozbudował sieć dróg, a budując liczne porty umożliwił ożywioną wymianę handlową z Indiami i Chinami. Miasta zbudowane przez niego nazywane były Aleksandriami. Były one budowane w dogodnych punktach strategicznych i handlowych. W miastach tych zbudowane zostały ośrodki badawcze, gdzie rozwijała się nauka i sztuka. Ze źródeł historycznych możemy się dowiedzieć, że Aleksander wysyłał indyjskie krowy do Macedonii, by polepszyć jakość mleka.

Na końcu trzeba stwierdzić, że już w starożytności nazywano Aleksandra Wielkim. Był on wybitnym wodzem i politykiem, który wyprzedzał swoimi poglądami współczesnych. Wznosił się ponad uprzedzenia rasowe. Doceniał rolę i znaczenie gospodarki oraz nauki. Śmierć nie pozwoliła mu na rozwinięcie wszystkich możliwości.