Anioł według większości religii, w których to pojęcie występuje, jest to byt duchowy, który na różne sposoby wspiera działania i służy Bogu lub bogom.
Upadły anioł
W mitologi chrześcijańskiej upadły anioł to anioł wypędzony z nieba za sprzeciwienie się Bogu lub powstanie przeciwko Niemu. Po Pierwszej Wojnie w Niebie wielu aniołów zostało wypędzonych stając się upadłymi aniołami.
Najbardziej znanym upadłym aniołem jest Lucyfer; mimo to słowo Lucyfer nigdzie w Biblii nie odnosi się bezpośrednio do upadłego anioła. Zgodnie z wierzeniami chrześcijańskimi upadłe anioły krążą po ziemi aż do dnia Sądu Ostatecznego, wtedy zostają zesłane do piekła.
Przyczyny upadku
Istnieje parę hipotez i mitów tłumaczących przyczyny upadku aniołów. Większość z nich opiera się o posiadanie przez anioły wolnej woli, odczuwania pożądania lub dumy, lub niezrozumienia działania Boga.
Różne oblicza Boga
Ta hipoteza opiera się na założeniu, że Bóg ma dwa przeciwstawne oblicza, jako że jest wszechwiedzący i jego blask jest potężny. Pierwsze oblicze to oblicze boskie lub 'świetliste', drugie to oblicze cieniste lub 'ciemne'. Jeśli śmiertelnicy mogliby zobaczyć świetliste oblicze Boga zostaliby natychmiast spopieleni przez Jego blask.
Według tej hipotezy ciemne oblicze Boga służyło Mu do komunikacji ze śmiertelnikami. W miarę ewolucji judaizmu ewoluowały również oblicza Boga. Oblicze cieniste stało się najpierw Słowem Boga, następnie Głosem oraz ostatecznie stało się samo w sobie istotą dysponującą wolną wolą. Nastąpiło zupełne rozdzielenie oblicz, istota powstała z cienistego oblicza zaczęła ingerować w te czyny śmiertelników które reprezentują ciemną stronę natury: zniszczenie, zdradę, kuszenie, itd. Spowodowało to powstanie tego, co wielu nazywa Szatanem.
Konsekwencje wolnej woli
Aura Boga
Hipoteza ta postawiona przez Orygenesa z Aleksandrii, jednego z ojców Kościoła chrześcijańskiego. Orygenes wierzył, że Bóg stworzył wszystkie anioły równymi i wolnymi. Jednak przez posiadanie wolnej woli część aniołów zaczęła oddalać się od Boga z własnego wyboru. Orygenes stwerdził, że anioły, które oddaliły się najmniej pozostały w bezpośrednim otoczeniu Boga, te które oddaliły się bardziej, stały się Aniołami (najniższa ranga wśród aniołów). Anioły, które oddaliły się jeszcze bardziej, stały się ludźmi, te które oddaliły się najbardziej, stały się aniołami upadłymi lub demonami - te anioły utworzyły piekło.
Orygenes stwierdza metaforycznie, że pomimo że anioły te upadły i stały się ludźmi lub demonami, nie cała nadzieja jest stracona, ponieważ ludzie mogą stać się aniołami, również demony mogą odzyskać swój poprzedni anielski wygląd. Dla równowagi anioły mogą upaść, aby stać się ludźmi oraz, jeśli są wystarczająco zdeprawowane, demonami.
Pożądanie
Ta hipoteza wywodzi się z serii ksiąg zatytułowanych Trzy Księgi Enocha, seria ta wywodzi się z tekstów Starego Testamentu. Według hipotezy Bóg poprosił grupę wybranych aniołów o pomoc Archaniołom przy tworzeniu Edenu. Grupa ta została nazwana Obserwatorami. Obserwatorzy zesłani na ziemię zostali oczarowani przez córy ludzi, zaczęli wyjawiać ludziom sekrety niebios, takie jak ruchy ciał niebieskich (astrologia), sztukę wytwarzania broni, wyjawili również sztukę ozdabiania ciała makijażem oraz perfumami (próżność). Obserwatorzy zakochali się w kobietach, część z nich posiadło żony, z tych związków powstały istoty będące połączeniem anioła i człowieka. To rozgniewało Boga tak bardzo, że wygnał Obserwatorów z nieba i uczynił ich śmiertelnymi lub demonami. Bóg zesłał potop na ziemię, aby ją oczyścić ze zniszczeń spowodowanych przez potomków Obserwatorów. Anioły znane z imienia, które były Obserwatorami, to między innymi Semyazza, Samael oraz Azazel. Pojedynczy wers z Księgi Stworzenia w Starym Testamencie wspomina o tym wydarzeniu, ale jest to jedyna wzmianka.
Duma
Gdy Bóg stworzył człowieka, uznał go za swoje najdoskonalsze dzieło. Nakazał aniołom pokłonić się człowiekowi. Jednak część aniołów odmówiła pokłonienia się istocie utworzonej z prochu, gdyż sami byli zbudowani z bardziej szlachetnych składników (np. ognia). Zbuntowali się przeciw Bogu, za co zostali wygnani z Nieba.
Diabeł (gr. diabolos - oszczerca) - w judaizmie i chrześcijaństwie ogólna nazwa złych, upadłych aniołów; inne określenia: szatan, demon.
W demonologii judaizmu i chrześcijaństwa oraz satanologii średniowiecznej diabły tworzą hierarchię i są upostaciowione.
Diabeł jako pojęcie pojawia się w religiach i wierzeniach, których panteon jest bipolarny, spolaryzowany na przeciwstawne sobie, walczące ze sobą dominia i w których dokonało się przejście od religii mitologicznej do soteriologicznej (kiedy pojawia się pojęcie zła moralnego). Pojęcie diabła pojawiło się w chrześcijaństwie i islamie poprzez judaizm z wierzeń starożytnego Iranu (manicheizm, mazdaizm i zaratusztrianizm).
Według Biblii Diabeł to stworzenie duchowe będące głównym przeciwnikiem Boga oraz wszystkich, którzy mu oddają cześć. Nie jest jednak równy Bogu; został przez niego stworzony. Nie należy go więc traktować jako "złego boga".
Lista upadłych aniołów
Upadły anioł
W mitologi chrześcijańskiej upadły anioł to anioł wypędzony z nieba za sprzeciwienie się Bogu lub powstanie przeciwko Niemu. Po Pierwszej Wojnie w Niebie wielu aniołów zostało wypędzonych stając się upadłymi aniołami.
Upadłe anioły według rangi
Pierwszy krąg
Serafy
- Abaddon
- Asmodeus
- Astaroth
- Leviathan
- Lucyfer
- Samael
- Semyazza
- Szatan
Cherubiny
- Salikotal
- Azazel
- Belzebub
- Balberith
- Lauviah
- Marou
Trony
- Gressil
- Focalor
- Forneas
- Murmur
- Nelchael
- Pruflas
- Raum
- Sonneillon
- Verrine
Drugi krąg
Władczy
- Balam
- Marchosias
- Nilaihah
- Oeillet
- Paimon
- Rosier
Cnotliwi
- Agares
- Ariel
- Barbiel
- Barbatos
- Beliar
- Pusron
- Sealiah
- Senciner
- Uziel
Potężni
- Amy
- Beleth
- Carnivean
- Carreau
- Goap
- Procell
- Vual
- Wall
Trzeci krąg
Książęta
- Belphegor
- Imamiah
- Nisroch
- Nithael
- Verrier
Archaniołowie
- Ananael
- Basasael
- Mephistopheles
- Rimmon
- Rumjal
- Sarfael
- Zagiel
Aniołowie
- Arakiba
- Araqiel
- Araxiel
- Arioch
- Armans
- Asael
- Asbeel
- Astoreth
- Caim
- Iuvart
Inni
- Adirael
- Armaros
- Atarculph
- Azael
- Azaradel
- Azibeel
- Azkeel
- Azza
- Badariel
- Baraqel
- Batarel
- Batarjal
- Busasejal
- Chobaliel
- Dagon
- Daniel
- Ertrael
- Exael
- Ezeqeel
- Flauros
- Gadreel
- Gurson
- Hakael
- Hosampsich
- Iomuel
- Jeqon
- Jetrel
- Junier
- Kasdaye
- Kasbeel
- Kokabel
- Mammon
- Moloch
- Mulciber
- Omiel
- Orus
- Penemue
- Phenex
- Regent
- Rimmon
- Rugziel
- Sameveel
- Samsapeel
- Samsawiel
- Saraknyal
- Sariel
- Seriel
- Shaftiel
- Shamsiel
- Simapesiel
- Tabaet
- Tamiel
- Thammuz
- Thausael
- Tiril
- Tumael
- Turael
- Urakabarameel
- Xaphon
- Yomyael
- Zavebe
Demony to upadłe anioły, które służą Szatanowi. Biblia mówi: „I zrzucony został ogromny smok, wąż starodawny, zwany diabłem i szatanem, który zwodzi cały świat; zrzucony został na ziemię, zrzuceni też zostali z nim jego aniołowie.” OBJ. 12,9 (BW)
Demony są potężne ale Bóg ma nad nimi władzę. Biblia mówi: „I zdumiewali się wszyscy, tak iż pytali się nawzajem: Co to jest? Nowa nauka głoszona z mocą! Nawet duchom nieczystym rozkazuje i są mu posłuszne.” MAR. 1,27 (BW)
Jezus ma władzę nad demonami. Biblia mówi: „A Jezus zgromił go, mówiąc: Zamilknij i wyjdź z niego! A demon rzucił go na środek i wyszedł z niego, nie wyrządziwszy mu żadnej szkody. I zdumienie ogarnęło wszystkich, i mówili między sobą: Cóż to za mowa, że mając władzę i moc nakazuje duchom nieczystym, a wychodzą?” ŁUK. 4,35-36 (BW)
W jaki sposób demony są przedstawiane w dzisiejszych czasach? Wróg jest niewidoczny, ale każdy z nas toczy z nim prawdziwą walkę. Biblia mówi: „Gdyż bój toczymy nie z krwią i z ciałem, lecz z nadziemskimi władzami, ze zwierzchnościami, z władcami tego świata ciemności, ze złymi duchami w okręgach niebieskich.” EFEZ. 6,12 (BW)
Jeżeli oddamy się w ręce Boga i sprzeciwimy Szatanowi, on (Szatan) ucieknie. Biblia mówi: „Przeto poddajcie się Bogu, przeciwstawcie się diabłu, a ucieknie od was.” JAK. 4,7 (BW)
stosowane skróty:
BW - Biblia Warszawska (tzw. Nowy Przekład)
BT - Biblia Tysiąclecia
BWP - Biblia Warszawsko-Praska (Biblia bpa Romaniuka)
Abaddon (od hebrajskiego Abaddon - niszczyciel, w wersji greckiej: Apollyon) - anioł zagłady opisany w Apokalipsie św. Jana (9,11) jako anioł przepaści, który wyłania się z otchłani jako książę czeluści piekielnych.
Także w ogóle anioł czeluści (otchłani), władca demonów.
W Starym Testamencie i innych pismach żydowskich nazwy Abbadon używa się na określenie świata podziemnego – otchłani piekielnej; u niektórych rabinów jest to najgłębsze miejsce w piekle.
Abaddon w Biblii jest Aniołem czeluści i sługą Boga, w okultyzmie jednak i w pismach niekanonicznych jest aniołem zła.
Postać znana także w nowożytnej literaturze. W Mesjadzie Friedricha Gottlieba Klopstocka występuje w pierwszych pieśniach diabeł imieniem Abaddona, który żałuje, że odstąpił od Boga. Ujęcie poety wywołało w swoim czasie w świecie uczonych żywą dyskusję nad ostatecznymi losami tego złego anioła. Klopstock sam nie uważał za stosowne wspomnieć w ostatnich pieśniach o jego ułaskawieniu w dniu ostatecznego sądu.
Nelchael - upadły anioł należący niegdyś do Chóru Tronów. Anioł ten zajmował się nauczaniem matematyki i nauk fizycznych.
Asmodeus lub Asmodeusz jest złym duchem znanym głównie z biblijnej Księgi Tobiasza. Poza tym wzmianki o nim spotyka się w demonologii i w niektórych legendach talmudycznych, do których trafił prawdopodobnie z zoroastrianizmu w czasie, gdy terytoria Żydów przeszły w ręce perskich Achemenidów.
Znaczenie przypisywane Asmodeusowi w demonologii jest mniejsze niż w judaizmie czy zoroastrianizmie - według Mniejszego klucza Salomona plasuje się on dopiero na 32 miejscu w piekielnej hierarchii. Chrześcijańscy demonolodzy są zgodni co do jego zadań w Piekle - ma on rozbudzać pokusy cielesne. Według Malleus Maleficarum jest on demonem pożądania, z czym zgadzał się Sebastian Michaelis dodając, że jego przeciwnikiem jest Św. Jan.
Według niektórych XVI-wiecznych demonologów, którzy przypisywali każdemu miesiącu "patronującego" mu demona, Asmodeus jest najsilniejszy w listopadzie. Według innych demonologów, czasem przypisanym temu demonowi był okres od 30 stycznia do 8 lutego. Ma on pod komendą 72 legiony demonów i jest jednym z królów Piekła (Lucyfer miałby być cesarzem). Według innych podań jego domeną jest też hazard, zemsta i homoseksualizm - miał być protektorem gejów, a homoseksualizm był jednym z jego sposobów uwodzenia.
Belial - jeden z 4 piekielnych książąt (pozostali to Szatan Lucyfer i Lewiatan).
Dosłowne tłumaczenie to ten który nie ma pana lub niegodziwiec świata. Symbol niezależności
szatan (hebr. שטן satan - nieprzyjaciel; w dziełach gnostyckich nazywany czasem Azazelem) - w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie naczelna personifikacja zła oraz jego sprawca.
W Nowym Testamencie wiara w istnienie szatana i demonów jest już powszechna. Symboliści uznają te istoty za symbole zła, realiści mówią zaś o jak najbardziej osobowej, ponadludzkiej egzystencji szatana. Pozycja szatana jako przeciwnika Boga zostaje poszerzona o rolę kusiciela, przeciwnika Jezusa i wspólnoty chrześcijańskiej.
Problem szatana w religii odzwierciedla pytanie o początek zła w ogóle
Lucyfer (łac. lux: światło oraz ferre: nieść - niosący światło) - w dawnym Rzymie nazwa Jutrzenki-Wenus, gwiazdy zarannej.
W chrześcijaństwie imię to pojawiło się najprawdopodobniej po raz pierwszy w łacińskim przekładzie Biblii dokonanym pod koniec IV w. n.e. przez św. Hieronima ze Strydonu, zwanym Wulgatą. Znajduje się ono w Księdze Izajasza 14,12. W oryginalnym tekście hebrajskim występuje ono jako heilel ben-shachar (הילל בן שחר po hebrajsku). Heilel oznacza planetę Wenus, zaś ben-shachar to świetlisty syn poranka, a pierwotnie odnosiło się do Nabuchodonozora II, władcy Babilonu.
Według późniejszej tradycji chrześcijańskiej Lucyfer to imię zbuntowanego przeciw Bogu anioła, który sprzeciwił się stworzeniu kobiety. Został za to strącony do piekieł i stał się ich władcą, księciem ciemności, szatanem, przeklętym po wsze czasy przywódcą hord piekielnych. Przed upadkiem był jednym z najwyższych rangą aniołów i zasiadał po lewicy Boga. Z tego miejsca zrzucił go archanioł Michał. Według apokryfów Lucyfer i archanioł Michał stoczyli walkę w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy. Lucyfer przegrał i został przykuty do słupów w piekle łańcuchami, które nieustannie próbuje zerwać.
W XII w. istniała sekta Lucyferianów, którzy wierzyli, że ostatecznie Lucyfer zwycięży archanioła Michała.