Kryminologia

KRYMINOLOGIA

Kryminologia oznacza naukę o przestępstwie, z gr. Logos – nauka, z łac. crimen – przestępstwo.
Kryminologia jako nauka powstała w XVIII wieku, ale przestępczość pojawiła się wraz z tworzeniem się grup ludzkich. Słowo „kryminologia” zostało użyte po raz pierwszy przez Włocha Rafaello Garofalo (prawnik, lekarz) – zajmował się osobą przestępcy, samym przestępstwem i ofiarą.
Definiowanie słowa „kryminologia” przebiegało w czterech etapach:
1. jako niesamodzielna dziedzina nie podlegała definiowaniu i zainteresowaniu, podlegała prawu karnemu, interesowano się normami, wycinkiem zachowania przestępcy, przyczynami oraz sposobami pomocy przestępcom
2. kryminologia staje się zupełnie odrębną dziedziną naukową, w centrum zainteresowań są przyczyny przestępczości, metody jej zwalczania, penologia (nauka o karze), prawo karne oraz polityka kryminalna – teorię tą założył Austriak Hans Gross. Nauka ta rozwijana była dalej. Doszło nawet do tego, że kryminologię uznano za naukę nadrzędną, a inne nauki przestały istnieć, wszystkie nauki należały do kryminologii.
Koncepcja iż kodeks karny stanowi terapię przestępcy bardzo szybko upadła.
3. Koncepcja Franciszka von Liszta – system nauk prawno – karnych to: kryminologia, kryminalistyka, prawo karne i polityka prawna, które miały za zadanie wykształcić karnistów i metody wykrywania przestępstw oraz przyczyny przestępczości.
4. Kolejna koncepcja powstała w USA, została blisko powiązana z systemem penitencjarnym. Podstawą badań i przeciwdziałania przestępczości jest praca u podstaw. Należy pracować tam gdzie jest najwięcej przestępczości. W Europie nie ma dużego znaczenia.

KRYMINOLOGIA – według prof. Hołysta jest nauką o przestępstwie, objawach i przyczynach przestępczości oraz innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznych oraz metodach eliminacji.
Działy zajmujące się kryminologią:
- fenomenologia – obszar, zakres, objawy przestępczości, sposób popełniania
- etiologia kryminalna – badanie przyczyn przestępczości, badanie osobowości przestępcy
- wiktymologia – badanie ofiar przestępstw

KRYMINOLOGIA – według prof. Tyszkiewicza jest nauką, która bada przestępstwo, przestępcę oraz funkcjonowanie środków przeciwdziałania przestępczości.



Kryminologia w aspekcie innych dziedzin naukowych:
1. Prawo karne zajmuje się kwestią istnienia przesłanek, zachowań, które możemy uznać za niezgodne z prawem, zajmuje się przestępstwem, dotyczy fazy przygotowania poznawczego, przesłuchanie. Prawo karne to szukanie rozwiązań, za pomocą których można ocenić konkretne zachowanie jako przestępne.
Kryminologia zaś zajmuje się osobą przestępcy, zapobieganiem przestępstwom, prawomocnym skazaniem a także działaniami zapobiegającymi ponowne popełnienie przestępstwa.
Kryminologia odpowiada na pytanie jakie czynniki leżą u źródła przestępstwa, co warunkuje przestępstwo oraz jaka jest struktura i dynamika przestępstwa.
2. Psychologia jako sprawdzenie procesów psychicznych, określenie celów psychologicznych przestępstwa, motywacja czynu, kwestia podłoża procesów psychicznych, osobowość i środowisko człowieka, w którym przebywa.
3. Socjologia – socjologia kryminalna – zrozumienie procesów i zjawisk społecznych umożliwiających analizę przestępstw; bada patologie społeczne (np. alkoholizm, narkomania).
4. Pedagogika w stosunku do kryminologii jest resocjalizacją – pomocą osobom nieprzystosowanym społecznie, pomoc w powrocie do normalnego życia po odbyciu kary.
5. Medycyna, neurologia (ukł. nerwowy) – bada czy dana osoba nie przeszła jakichś urazów czaszki, mózgu, zwyrodnień, uszkodzeń, które mogły by spowodować zmiany w osobowości człowieka.
6. Kryminalistyka – zajmuje się śladami przestępstwa, czym X popełnił przestępstwo, daje możliwość postawienia konkretnej osobie zarzutu.
Nauka o śladach przestępstw i metodach stosowanych przez przestępców.

Kryminolog – zajmuje się przestępstwem jako zjawiskiem społecznym i działaniami na rzecz zapobiegania przestępstwom; zajmuje się wieloma przestępstwami.
Kryminalistyk – zajmuje się procesem motywacyjnym przestępcy pod kątem znalezienia oprawcy, zajmuje się jednym konkretnym przestępstwem.
Proces karny – zbiór przepisów, które mówią o tym na jakiej podstawie można przedstawić danej osobie zarzuty; regulują sposób przygotowania do wniesienia aktu oskarżenia.
Wywiad środowiskowy – materiał dzięki, któremu można poznać osobę sprawcy, a pomóc ofierze, jest jednym ze środków dowodowych, przeprowadzany wówczas gdy niezbędne jest zbadanie osobowości przestępcy, jego środowiska, dotychczasowy tryb życia i życia po popełnieniu przestępstwa (np. czynny żal – usiłowanie ratowania ofiary, minimalizowanie skutków przestępstwa). W pewnych sytuacjach wywiad jest obowiązkowy, wtedy gdy istnieje szansa na naprawienie przestępcy, bądź wtedy gdy chodzi o zbrodnie, lub gdy sprawca czynu zabronionego (np. przeciwko życiu) nie ukończył 21 roku życia.


Doktryny kryminologiczne:
1. Kierunek antropologiczny, biologiczny, biopsychologiczny;
- Koncepcja przednaukowa:
Ma niewielkie znaczenie, gdyż nie ma zbrodniarza z urodzenia. W Starożytności sądzono, że wszystko dzieje się z woli bogów, podobnie było w Średniowieczu – to Bóg decydował o losie człowieka. Według Arystotelesa wygląd głowy, czaszki, uszu miał swoje odbicie w psychice i zachowaniach ludzkich. Do dzisiejszego dnia przetrwały pewne powiedzenia, tj.: „Oczy czarne, życie marne”, „Komu nad okiem gęsty las wyrasta, ten wśród złych myśli się szasta”. W Średniowieczu Bóg znajdował się w centrum, więc obalano wszelkie koncepcje naukowe, które były sprzeczne z religią. W tym okresie głównym rodzajem kar były kary mutylacyjne (okaleczające). Frenolodzy prowadzili pomiary kranioskopijne i kraniometryczne mózgu i czaszki. Za twórcę teorii „przestępcy z urodzenia” uznaje się Lombroso, według niego przestępcę charakteryzowały cechy anatomiczne, np. złodziei cechowały długie ręce. Jego kontynuatorem był Garofalo uznawany za twórcę kryminologii.
- Koncepcje naukowe:
· koncepcja Mendla o dziedziczeniu
· teoria teleogonii – eksterminacja niewygodnych ludzi, np. Niemek, które współżyły z mężczyznami innych ras podczas II wojny śiwatowej
· badania Langa nad bliźniętami
2. Kierunek socjologiczny – związany z czynnikami zewnętrznymi wpływającymi na człowieka, np. środowisko.
- Koncepcja przednaukowa: człowiek żyje w złym środowisku i to powoduje przestępczość
- Koncepcje naukowe:
· Teoria anomii, której twórcą był Emil Durkheim; przestępstwo jest traktowane jako fakt lub zjawisko społeczne; przestępstwo wbrew pozorom nie jest takie złe, gdyż ukazuje, że społeczeństwo się rozwija, nie ma takiej możliwości żeby wszyscy ludzie buli tacy sami, wówczas sens rozwoju przestał by istnieć. Jednostki które wybijają się ponad społeczeństwo są znane i stanowią źródło postępu. W każdym społeczeństwie zdarzają się ludzie egoiści, nad którymi nie da się zapanować i wtedy dochodzi do przestępstwa.
· Teoria zróżnicowanych powiązań – Edwin Shuterland.
Każdy człowiek kształtuje swoja osobowość w oparciu o zachowania innych ludzi. Przejmuje od innych ludzi pewne cechy charakteru, np.: dziecko wychowywane w domu, w którym się przeklina również będzie przeklinać.

3. Koncepcja Nowej Kryminologii
Jej zwolennikiem był prof. Falandysz. Przestępstwo było uznawane za decyzję klasy rządzącej (w marksizmie); uważano, że prawo karne pomaga jedynie bogatym i ludziom trzymającym władzę, chciano znieść wymiar sprawiedliwości.
Falandyzacja prawa – działanie tuż za granicą prawa, nie karalne.

Metody badań:
1. Studium przypadku
2. Obserwacje
3. Dokumenty
4. Badania psychiatryczne i psychologiczne
5. Badania neurologiczne
6. Badania na wariografie (wykrywacz kłamstw)
7. Badanie poziomu inteligencji IQ
W ramach procesu mamy do czynienia z: podejrzanym (gdy jest postawiony zarzut), oskarżonym (gdy jest postawiony akt oskarżenia), skazanym (gdy jest prawomocny wyrok) i pokrzywdzonym (ofiarą).

Przestępstwem jest czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie i miejscu jego popełnienia, którego społeczna szkodliwość nie jest znikoma.
Przestępczość – zbiór przestępstw, zbiór czynów zabronionych przez ustawę obowiązującą w czasie i miejscu jego popełnienia, których społeczna szkodliwość czynu nie jest znikoma.
Charakteryzują ją trzy zmienne:
1. rozmiar
2. dynamika przestępczości – tempo, kierunek zmian
3. struktura – podział przestępstw według wymiaru kary ( czy popełniony czyn jest o dużej czy niewielkiej szkodliwości)
Przestępczość: rzeczywista, stwierdzona, ciemna i szara strefa przestępczości.

Czynniki kryminogenne:
- alkohol
- narkotyki
- bezrobocie
- zaniedbanie nieletnich w rodzinie
- patologie, które następują w systemie państwowym – zwykli ludzie chcą robić takie same rzeczy to ludzie w rządzie i także nie ponosić za nieodpowiedzialności
- kultura przemocy, seksu
- media
- prostytucja (?)