W zależności od tego jaką funkcję ma spełniać opatrunek, rozróżnia się opatrunki osłaniające, uciskowe oraz unieruchamiające.
Bandażując należy posługiwać się czystymi, wyjałowionymi materiałami opatrunkowymi. Miejsca zranienia należy odsłonić, zdejmując lub rozpruwając w szwach odzież. Poszkodowanego trzeba ułożyć w wygodnej pozycji, stanąć twarzą do miejsca zranienia i obserwować jego twarz. Opatrując kończyny, należy je unieść nieco w górę i podeprzeć w pozycji, jaką chcemy otrzymać po bandażowaniu. Na ranę nakłada się jałowy opatrunek z gazy.
Bandaż trzyma się główką do góry w prawej ręce i wykonuje obwoje zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Rozpoczyna się obwojem kolistym nad lub pod miejscem zranienia, rozwijając opaskę w miarę bandażowania. Stykające się powierzchnie uszkodzonej skóry należy rozdzielić opatrunkami z gazy. Trzeba się starać tak nałożyć obwoje, aby ściśle przylegały do opatrunku i ciała poszkodowanego. Zbyt luźne spowodują zsunięcie się opatrunku, natomiast zbyt ścisłe upośledzenie krążenia, które łatwo rozpoznać po zsinieniu, obrzęku i drętwieniu kończyn. Koniec bandaża przymocowuje się przylepcem, haczykową zapinka lub agrafką. Trzeba dbać o to, aby obwoje były równe, trwałe i elastyczne.
Rodzaje obwojów
- obwój kolisty – to taki, gdy każda następna warstwa pokrywa w całości warstwę poprzednią. Obwojem tym rozpoczyna się każdy rodzaj opatrunku. Można go zastosować do małych zranień. Obwój kolisty jest wykorzystywany również w opatrunku uciskowym. Bezpośrednio na ranę kładzie się jałową gazę i przymocowuje ją koliście, następnie kładzie się tampon ze zwiniętego płótna, bandaża lub gładki twardy klocek i ściśle zawija się obwojem kolistym.
- obwój wężowy - charakteryzuje się tym, że poszczególne zwoje bandaża układa się ukośnie, a pomiędzy nimi jest widoczna wolna przestrzeń. Służy do przymocowywania opatrunku lub kończyny do przedmiotu stabilizującego.
- obwój śrubowy – to taki, przy którym każda warstwa następna pokrywa w 2/3 warstwę poprzednia. Obwoje układane są ukośnie. Wykonuje się go na częściach prostych kończyn.
- obwój śrubowy zaginany – jest wykonywany jako obwój śrubowy, z tym, że w polowie wykonywanego obwoju opaskę zagina się, przytrzymuje kciukiem i sprowadza w dół. Obwój ten jest ścisły i nadaje się do przytrzymywania opatrunków o grubej warstwie.
- obwój kłosowy – rozpoczyna się obwojem kolistym i prowadzi opaskę ukośnie po stronie nałożonego opatrunku. Następnie prowadzi się go koliście po stronie przeciwnej do zranienia na kończynie i ponownie sprowadza się w dół ukośnie do punktu wyjścia ( nieco wyżej od poprzedniego zwoju). Obwoje pokrywają się w 2/3 szerokości bandaża i ściśle przylegają do skóry poszkodowanego. W miejscu zranienia pojawia się charakterystyczny kłos.
Obwój kłosowy ósemkowy polega na wykonaniu obwojów wokół dwóch osi, tworząc charakterystyczny kłos w miejscu zranienia. Obwoje pokrywają się w 2/3 opaski. Wykonując opatrunek, kreśli się nieregularną ósemkę.
Obwoje kłosowe, śrubowe i śrubowe zaginane mogą być wstępujące, jeżeli rozpoczyna się je na niżej usytuowanej części ciała i prowadzi opatrunek ku górze. Lub zstępujące, prowadzone w kierunku odwrotnym.
- obwój żołwiowy – może być zbieżny, jeżeli obwoje zbiegają się lub rozbieżny, jeżeli rozbiegają się w stawie. Jeżeli rozpoczyna się opatrunkiem kolistym powyżej ( lub poniżej) stawu, to jest to opatrunek zbieżny. Zwoje prowadzi się, przechodząc po wewnętrznej stronie stawu, i obwija kończynę poniżej (lub powyżej ) stawu. Następnie obwoje prowadzi się skośnie od zewnątrz ku środkowi poniżej obwojów początkowych. Zakończenie opatrunku wypada na środku stawu, czyli dokładnie na łokciu, kolanie i pięcie. W opatrunku rozbieżnym rozpoczyna się obwojami kolistymi prowadzonymi przez środek lekko zgiętego łokcia (kolana). Następnie zwoje prowadzi się, oddalając się od stawu na zmianę powyżej i poniżej zwojów początkowych i kończy obwojem kolistym na ramieniu lub przedramieniu ( udzie lub podudziu, nad piętą lub na grzbiecie stopy).
- obwój dwugłowy – polega na wykorzystaniu dwóch bandaży lub jednego zwiniętego w rulon z dwóch stron. Wykorzystuje się go do wykonania opatrunku głowy, zwanego czapką Hipokratesa ( mitra).
- obwój trójosiowy – (wokół trzech osi) stosuje się w trakcie wykonywania opatrunku stawu barkowego Dessaulta oraz opatrunku głowy- uździenicy.
- obwoje gwiaździste - służą do wykonania gwiazdy poziomej ( pionowej) grzbietu lub piersi.
- obwoje procowe – służą do przytrzymywania opatrunku nosa lub brody. Z bandaża szerokości 6-8 cm odcina się odcinek długości 80-100 cm . Końcówki rozcina się, zostawiając w środku mały prostokąt, którym przytrzymuje się opatrunek brody (nosa). Końcówki dolne kieruje się ku górze i wiąże na ciemieniu. Końcówki górne prowadzi się do dołu na kark, gdzie krzyżuje się je ( lub wiąże) i wiąże na czole.
Opatrunek można te wykonać za pomocą chusty trójkątnej. Najczęściej używa się chusty rozłożonej lub złożonej dwu- i trzykrotnie wzdłuż długiej krawędzi czyli podstawy chusty. Chustę rozłożoną stosuje się do wykonania dużego temblaka, umocowania opatrunków na głowie i niemal na każdej części ciała. Złożonej dwukrotnie używa się do wykonania temblaka małego, unieruchomienia kończyn, do zamocowania łubków i dużych opatrunków. Złożona trzykrotnie może służyć do umocowania małych opatrunków, tamowania krwawień, wykonywania opaski uciskowej. Stosując chustę trójkątną, trzeba uważać, aby węzły nie znalazły się bezpośrednio nad raną, w bliskim jej sąsiedztwie lub w miejscu, gdzie mogłyby wywierać bolesny ucisk. Każdą część ciała można opatrzyć wykorzystując chustę trójkątną, która w udzielaniu pierwszej pomocy jest środkiem opatrunkowym o wielorakim zastosowaniu.
