7 cudów starożytnego świata

Siedem cudów starożytnego świata to siedem przykładów dzieł sztuki i szczytowych osiągnięć architektury, szczególnie cenionych przez starożytnych Greków. Kanon doskonałości, na podstawie którego wyróżniono siedem cudów świata - zmieniał się.

Jednak mianem siedmiu cudów starożytnego świata obecnie określa się:
- Piramida Cheopsa ok. 2560 p.n.e
- Świątynia Artemidy w Efezie ok. 560 p.n.e
- Kolos Rodyjski w Rodos z ok.281 p.n.e
- Latarnia Morska w Faros z ok. 280 p.n.e
- Wiszące ogrody Semiramidy w Babilonie
- Posąg Zeusa w Olimpii
- Mauzoleum w Halikarnasie

PIRAMIDA CHEOPSA

Piramida Cheopsa oraz stające obok niej piramidy Chefrena i Mykerinosa to najbardziej znany zespół piramid. Obok piramidy Chefrena postawiono monumentalny pomnik sfinksa. Zabytki te znajdują się w Gizie, w Egipcie. Postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie, zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2,0 cm. Piramida zorientowana jest zgodnie z kierunkami świata. Boki jej są zwrócone dokładnie na północ, południe, wschód i zachód. Wielkie bloki kamienne, ważące po 2,5 tony (największe nawet około 15,0 t) zostały ustawione z wielką precyzją. Cała budowla składa się z ponad 23 mln takich bloków. Obłożona delikatnym wapieniem z Tury. Niestety z tej obudowy już nic nie zostało. Ścięty wierzchołek piramidy spowodował, że jej wysokość zmalała do około 137,0 m. Wejście do piramidy znajduje się w północnej ścianie. Przejście niskim korytarzem prowadzi do położnej na wysokości 42,0 m nad poziomem terenu komnaty królewskiej – komory grobowej. Wewnątrz piramidy wybudowano jeszcze dwie komory grobowe. Jedna poniżej poziomu terenu, druga powyżej poziomu podstawy. Obok piramidy znaleziono barkę pogrzebową.

Wymiary po wybudowaniu:
• wysokość do wierzchołka- 146,64m
• długości boków:
o zachodni- 230,357m
o wschodni- 230,391m
o północny-230,251m
o południowy- 230,454m
• Kąt nachylenia ściany bocznej do podłoża- 5152'
• Położenie - 2958'51'' N 319'00'' E

ŚWIĄTYNIA ARTEMIDY W EFEZIE

Świątynia Artemidy w Efezie znana jest również pod nazwą Artemizjonu. Stanowiła największą ozdobę Efezu w Azji Mniejszej (obecnie Turcja). Była to olbrzymia (110 m na 55 m) świątynia, zbudowana przez króla Lidii Krezusa w VI wieku p.n.e. Ukończenie budowli zajęło 120 lat. W roku 356 p.n.e. świątynię spalił szewc Herostrates, by zyskać rozgłos i sławę. Została odbudowana w IV wieku p.n.e., ale uległa ponownie zniszczeniu w czasie najazdu Gotów w III wieku p.n.e. W roku 1869 ekspedycja zorganizowana przez British Museum odkryła miejsce, gdzie znajdowała się świątynia. Niektóre elementy wystroju efeskiego Artemizjonu można obecnie obejrzeć w tym muzeum.

Oryginalny posąg Artemidy, niestety nie zachowany, był wykonany ze złota, srebra, kości słoniowej i czarnego kamienia (zobacz: chryzelefantyna). Można się jedynie domyślać, jak wyglądał, na podstawie opisów i zachowanej kopii. Warto zwrócić uwagę na niezwykły sposób przedstawienia bogini, przypominający bardziej rzeźby egipskie niż greckie.

KOLOS RODYJSKI

Olbrzymich rozmiarów posąg Heliosa wybudowany na wyspie Rodos przez Charesa z Lindos. Monument wykonano z brązu, metalu i ustawiono u wejścia do portu. Posąg miał ponad 30 m wysokości i ok.70 ton wagi i upamiętniał zwycięstwo Rodyjczyków nad Demetriuszem Poliorketesem.
Niektóre wyobrażenia posągu Heliosa na Rodos ukazują go w rozkroku nad wejściem do portu - statki miałyby wtedy przepływać pod posągiem. Uważa się, że nie jest to właściwy obraz - według niektórych taka konstrukcja nie była możliwa ze względów technicznych.

Posąg uległ zniszczeniu ok. 225 roku p.n.e., w czasie trzęsienia ziemi. Leżał w wodzie aż do VII wieku, kiedy to został przez Arabów podzielony na części i wywieziony, według tradycji, na kilkuset wielbłądach.

LATARNIA MORSKA W FAROS

Latarnia morska w Faros została zbudowana ok. 280 p.n.e. - 279 p.n.e. na podstawie planów architekta Sostratosa i na polecenie Ptolemeusza I, ukończona podczas rządów jego syna Ptolemeusza II. Przypuszcza się, że pomysłodawcą budowy latarni był sam Aleksander Macedoński.

Latarnia znajdowała się na przybrzeżnej wysepce Faros, która mając sztuczne połączenie ze stałym lądem, stanowiła część wejścia do portu w Aleksandrii w Egipcie. Była to wieża o wysokości 100 - 120 m. Miała dolny cokół o przekroju kwadratu, na nim wznosił się kolejny, ośmiokątny i trzeci o przekroju owalnym. Latarnia zwieńczona była kopułą wspartą na ośmiu kolumnach. Na niej ustawiony był posąg Posejdona o wysokości około 7 m. W tamtych czasach była to najwyższa budowla na ziemi o podstawie mniejszej od jej wysokości. Jej wizerunek zachował się też na monetach i malowidłach.

Po zmierzchu rozpalano na latarni ogień. Chrust był dostarczany na szczyt wieży na grzbietach osłów, a potem przez tragarzy. Odbijane metalowymi lustrami światło widoczne było z kilkudziesięciu kilometrów i znakomicie ułatwiało nawigację żeglarzom zdążającym do Aleksandrii. Prawdopodobnie już w II wieku runęła najwyższa część latarni. W IX wieku jej dolna część została zaadaptowana na meczet o nietypowej orientacji - wzdłuż osi północ-południe. Latarnia uległa uszkodzeniu przez trzęsienia ziemi w latach 1303 i 1323, wieża została ostatecznie zniszczona przez trzęsienie w 1375 roku. Pozostałe po niej ruiny zniknęły, kiedy w roku 1480 sułtan Egiptu użył ich do budowy fortu. Obecnie na fundamentach latarni znajduje się Muzeum Morskie.

WISZĄCE OGRODY SEMIRAMIDY

Wiszące ogrody królowej Semiramidy zbudowano rzekomo (jak sama nazwa wskazuje) dla królowej Semiramidy, prawdopodobnie za czasów Nabuchodonozora II, około roku 600 p.n.e. Był to zespół ogrodów dworskich, wbrew nazwie nie ”wiszących" (nazwa wzięła się prawdopodobnie stąd, że z daleka wyglądały jak zawieszone w powietrzu), lecz założonych na sztucznych tarasach w taki sposób, że drzewa były widoczne z zewnątrz ponad murami miejskimi. Co do ich istnienia nie ma jednak absolutnej pewności. Opisywali je przede wszystkim Grecy historycy i m.in. Strabo i Didorus Siculus. Niestety, wykopaliska przeprowadzone w miejscu ich hipotetycznego położenia nie potwierdziły ich bajkowego wyglądu, a jedynie wykazały obecność pozostałości rozległego pałacu Nabuchodonozora II

POSĄG ZEUSA OLIMPIJSKIEGO

Olbrzymi posąg siedzącego na tronie Zeusa dłuta Fidiasza został wykonany za pomocą techniki chryzelefantyny po roku 430 p.n.e. Dotrwał jedynie do roku 426 n.e, a znany jest z rzymskiej kopii.

Posąg przedstawia Zeusa siedzącego w płaszczu na tronie i trzymającego w jednej ręce berło, a w drugiej posążek Nike. Podstawa posągu 6,5m x 1 m, wysokość ok. 13 m. Posąg zbudowany z drewnianych desek przymocowanych do wielkiego drewnianego rusztowania, pokryty kością słoniową (tors boga) i złotem (jego szata). Fidiasz wyobrażał siedzącego na tronie Zeusa w płaszczu i wieńcu oliwnym, ze statuetką Nike na prawej dłoni i berłem w lewej - symbol jedności cywilizacji greckiej. Zniszczony został w 426 lub 465 roku n.e.

MAUZOLEUM W HALIKARNASIE

Mauzoleum w Halikarnasie (obecnie Bodrum w południowo-zachodniej Turcji) był to grobowiec Mauzolosa, perskiego władcy Karii wzniesiony został ok. 350 p.n.e. Zbudowany z białego marmuru na planie prostokąta (obwód ok. 125 m), ograniczony 36 kolumnami. Na wysokim cokole został umieszczony joński peripteros zwieńczony schodkową piramidą z kwadrygą na szczycie, na którym znajdują się trzy reliefowe fryzy dłuta Skopasa, Leocharesa, Bryaksisa oraz posągi w interkolumnach. Stał nienaruszony przez 19 wieków [w większości zasypany] aż do 1522 roku, kiedy to rozebrali go krzyżowcy, budując z jego marmurów zamek św. Piotra, dla obrony przed Sulejmanem.

Część z zabytków mauzoleum, między innymi, grecka rzeźba portretowa, znajduje się w British Museum w Londynie.