Metodologia badań naukowych - ściągawka pojęć

Nauka (ang.science)oznacza wiedzieć, proces zdobywania wiedzy; działalność społeczna mająca na celu obiektywne poznanie rzeczywistości poprzez wykrywanie istniejących relacji między pojęciami, zjawiskami lub obiektami (przedmiotami, osobami)zatem poszczególne nauki będą rozumiane jako pewne systemy ludzkiej działalności zmierzające do określonych celów.
Nauka to także wytwór tej działalności. Termin nauka jest rozumiany również jako działalność uczonych, a więc jako pewien rodzaj procesu badawczego lub jako intelektualny produkt takiej działalności. specyficznym celem nauki jest organizacja i klasyfikacja wiedzy w oparciu o 3 sposoby zdobywania wiedzy:1)odwoływanie się do autorytetów, 2)odwoływanie się do wiary,
3) racjonalny ? dla nas,
Jeżeli naukę traktować jako proces zdobywania wiedzy ? to proces ten można przedstawić w postaci 4 elem, schematu: fakty ? teoria ? przewidywanie ? fakty. Einstein uważał, że fakty są punktem wyjścia każdej nauki ale i punktem docelowym.
Funkcje nauki:
- opisowa jak odp. Na pytanie ?jak jest?
- wyjaśniająca ?dlaczego?
- prognostyczna ?jak będzie?
- utylitarną ?gdy z badań wynika jakie podejmować działania?
- poznawcza i psychologiczna, a więc wyjaśnienie w jaki sposób zachodzą zmiany w psychice ludzi w trakcie poznawania danej rzeczywistości.
DYSCYPLINA musi posiadać: przedmiot badań, zakres badań, zadania badawcze, własny język (terminologię), własne metody,
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PRZYJMOWANE W NAUCE: natura jest poznawalna, uporządkowana, zjawiska natury mają poznawalne przyczyny, w nauce wszystko trzeba dowieść, wiedza może być osiągana z przesłanek jak i nabywanego doświadczenia,
Kultura fizyczna ? nie jest nauką monodyscyplinarną, to wyraz określonej postawy wobec własnego ciała, świadoma i aktywna troska o swój rozwój, sprawność i zdrowie, to umiejętność organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia psychicznego i fizycznego. (Demel, Skład 1976). Kultura fizyczna jest multisystemem składającym się ze : sportu, rehabilitacji i rekreacji. Każdy z tych podsystemów jest tak skomplikowany, że sam w sobie tworzy nowy multisystem, istnieją relacje między nimi. Nauki o kulturze fizycznej należą do nauk stosowanych o charakterze praktycznym, ze względu na przedmiot badań do nauk realnych, zaś ze względu na metody ? empirycznych.
System powstawania wiedzy nowa wiedza, empiryczne ? poznawcze, badawcze ? umiejętność robienia badań w rehabilitacji przydaje się, zawsze wychodzimy od teorii empirycznej 9to co mamy, co zrobiono już na dany temat), wchodzimy w etap procesu badawczego, zaczyna się od faktów empirycznych ? problem badawczy formułujemy ? stawiamy hipotezy ? określamy metody pomiarowe i analityczne ? formułujemy plany badawcze ? wykonujemy pomiary. Tworzenie projektu pracy jest najtrudniejsze, zgromadzenie danych, przeprowadzenie analiz ? wyniki analiz ? sformułowanie wniosków, odpowiedzi na pytania badawcze.
ZASADY NAUKOWEGO POZNANIA należą tu 2 zespoły czynników : czynności instrumentalne i dyspozycje społeczne. W ich skład wchodzą:
- postępowanie badawcze,
- język, twierdzenia,
- twórczy charakter,
- wew. niesprzeczność,
- krytycyzm
Efektem takiego postępowania są prawa nauki, tworzone przez człowieka posiadającego psychiczne predyspozycje tj. rozległa wiedza o przedmiocie badań, śmiałość i niekonwencjonalność myślenia, ostrożność, krytycyzm, ścisłość i precyzja, wszechstronność i obiektywność
Celem poznania naukowego jest zdobycie wiedzy max ścisłej, max pewnej, max prostej, o max zawartości informacji. Poznanie naukowe prowadzi do wyższych form funkcjonowania wiedzy, w postaci prawidłowości i praw nauki i teorii.
WIEDZĘ NAUKOWĄ CHARAKTERYZUJE
- dążenie do uzyskania przyczynowo skutkowych zależności podlegających równocześnie kontroli,
- ujawnienie systematycznych związków między zadaniami zawierającymi inf. Wiedzy zdroworozsądkowej,
- określenie granic błędów lub dopuszczalnych odchyleń między faktamiprzewidywanymi a teoretycznymi,
- większa łatwość obalania twierdzeń wiedzy naukowej niż przekonań wiedzy zdroworozsądkowej,
- większy znacznie stopień abstrakcji twierdzeń i precyzji ich formułowania, dotyczący zarówno wyjaśnień faktów szczegółowych, jak też uogólnień właściwych nauce, niż to ma miejsce w przypadku wiedzy zdroworozsądkowej,
- formułowanie wniosków na podstawie metod badań naukowych.
WIEDZĘ ZDROWOROZSĄDKOWĄ CHARAKTERYZUJE ?
- znaczna nieokreśloność, przejawiająca się: nieostrością terminów, brakiem precyzji w charakteryzowaniu różnic między przedmiotami oznaczonymi przez terminy wiedzy zdroworozsądkowej.
- sądy i poglądy wiedzy zdroworozsądkowej nie wyjaśniaja zazwyczaj ?dlaczego jest tak??
- brak kontroli poglądów wiedzy zdroworozsądkowej metodami stosowanymi do kontroli twierdzeń
WIEDZA ? uporządkowany zbiór informacji wytworzonych przez człowieka w wyniku jego związków z przyrodą lub systemami abstrakcyjnymi jakie sam tworzy.
METODOLOGIA ? system jasno określonych reguł i procesów do których odwołują się badania będące podstawą ewaluacji wiedzy. Nie jest niezmienny ani niezawodny, jest ciągle doskonalony. Dotyczy ogółu czynności w obrębie pracy magisterskiej. Metodologię nauki możemy rozumiec dwojako:
- w aspekcie pragmatycznym, jako nauke o metodach działalności naukowej i stosowanych w nauce procedurach badawczych,
- w aspekcie pragmatycznym, jako nauke o elementach i strukturze systemów naukowych.
-Dzieli się na: ogólną ? czynności i rezultaty we wszystkich dziedzinach, zajmuje się relacjonowaniem; szczegółowa ? dostosowanie do odrębności poszczególnych nauk i ich specyfiki.
Z definicją wiążą się:
- strategia badawcza ? czynności dotyczące wyboru przedmiotu i koncepcji badań z punktu widzenia rozwiązania problemu,
- proces badawczy ? ciąg działań dotyczący efektywnego formułowania i rozwiązywania problemów, ich skuteczność zależy od umiejętności podejmowania decyzji,
- plan badawczy ? sposób organizacji badań, wielowarstwowość, cykliczność,
PROCES BADAWCZY MOŻNA PRZEDSTAWIĆ W 5 ETAPACH(w rozwi problemu wyodrębniono 5 faz)
1. dostrzeżenie problemu,
2. wytwarzanie sytuacji problemowych
3. wytwarzanie pomysłów rozwiązania problemu
4. weryfikacja i sprawdzanie pomysłów
5. powrót do faz poprzednich ? sprzężenie zwrotne
proces badawczy (podejście badawcze) to określony sposób zdobywania wiedzy, który może być rozpatrywany w kilku wymiarach. Podstawowym wymiarem klasyfikacji podejść badawczych jest wymiar typu oraz modelu badań (dotyczy on typologii badania). Drugim wymiarem klasyfikacji procesu badawczego są metody, techniki i narzędzia badawcze.
Metoda naukowa ? sprowadza się do następujących działań poznawczych: - dokonania hierarchizacji w obrębie zespołu czynników, - ustalenia zalezności określającej wpływ czynników głównych na wielkość badania, - pełnego przedstawienia zalezności empirycznej badanego czynnika od wszystkich czynników dla niego istotnych.
Techniki badawcze ? zespół dyrektyw dotyczących posługiwania się narzędziami badawczymi.
Trzeci wymiar podejść badawczych ? dotyczy procedur badawczych, czyli sposobu organizacji badań. Przyjmując prakseologiczny punkt widzenia proces badawczy należy rozumieć jako system powstawania wiedzy, który można przedstawić operacyjnie w postaci 4-etap cyklu.
1.etap projektowania problemu badawczego dotyczy określenia: tematu i celów pracy; typu badań; matematycznych modeli rozwiązań problemów badawczych, metod zbierania i analizy danych; sposobu doboru obiektów do badań i wyznaczania niezbędnej ich liczby
2.etap rozwiązania problemu badawczego dotyczy: zaprojektowania planów badawczych, określenia struktury i charakteru zmiennych i ich wskaźników, podania algorytmów pomiarowych i analitycznych, wykonania pomiarów,
3.etap generalizacji (uogólnianie, wnioskowanie): opracowanie analityczne wyników pomiaru, analiza statystyczna i weryfikacja wyników badań, analiza merytoryczna i logiczna wyników badań, formułowanie wniosków, aplikacje
4.etap weryfikacji wiedzy (teorii) i wejście w kolejny cykl badań.
NAJBARDZIEJ ISTOTNĄCECHĄ PROCESU BADAWCZEGO JEST JEGO WIELOWARSTWOWA I CYKLICZNA STRUKTURA. Zazwyczaj rozpoczyna się od postawienia problemu, a kończy pewnymi uogólnieniami. Wnioski sformułowane w ramach jednego cyklu są początkiem cyklu następnego. Ten cykliczny proces badawczy trwa nieskończenie, odzwierciedlając w ten sposób zaawansowanie w rozwoju danej dyscypliny naukowej. Proces badawczy jest zjawiskiem samokorygującym. Wnioski czy hipotezy danego problemu badawczego są poddawane wielokrotnej analizie.
ETAP PROJEKTOWANIA PROBLEMU BADAWCZEGO
1. określenie tematu pracy
- uświadomienie sobie co znamy, a co znane nie jest, czyli poznanie badań dotyczących interesujących nas problemów
- zapoznanie się z treścią oraz implikacjami teorii naukowej, tłumiące mechanizmy danego problemu,
- określenie rangi i znaczenia danej problematyki, a szczególności tych aspektów, które zdają się być istotne dla poznania danego zjawiska lub procesu.
- określenie głównych zależności, które nas w badaniach interesują,
- określenie spodziewanych efektów badań (z rozbiciem na rezultaty teoretyczne, praktyczne i aplikacyjne)
Cel ogólny badań ? dążenie do wzbogacenia wiedzy o osobach rzeczach lub zjawiskach będących przedmiotem badań
Cel szczegółowy ? dotyczą najczęściej odpowiedzi na pytania badawcze
Cele aplikacyjne ? praktyczne, każda praca powinna wnieść coś nowego do praktyki.
Na etapie projektowania problemu badawczego ważnym jest dokonanie jego eksplikacji (uszczegółowienie problematyki) i operacjonalizacji (wyrażanie pojęć i terminów w kategoriach operacyjnych)
2. problem badawczy - rodzaj zadania (sytuacji), którego podmiot nie może rozwiązać za pomocą posiadanego zasobu wiedzy. Jego rozwiązanie jest możliwe dzięki czynności myślenia produktywnego, które prowadzi do wzbogacenia wiedzy przedmiotu. Problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie. W sformułowaniu problemu badawczego wyróżniamy 3 terminy:
a/ sytuacja problemowa ? świadomość braku kompletnej wiedzy, stan niepokoju,
b/ problem ? logiczne ujęcie przeżywanej niewiedzy
c/ pytanie problemowe ? gramatyczna konstrukcja wyrazająca sytuację problemową i będąca zarazem językowym odpowiednikiem problemu.
Mamy dwa rodzaje pytań: - pytania rozstrzygnięcia ? czy?? Dwa rodzaje odpowiedzi tak/nie
- pytania dopełnienia ? jaki, który, gdzie?, jest więcej odpowiedzi.
Wnioski ? powinny być konkretnymi odpowiedziami na pytania badawcze.
Procedurę stawiania pytań i formułowania problemu możemy przedstawić w następującej kolejności:
a/sformułowanie problemu w postaci pytania badawczego oraz ustalenie znaczenia wszystkich użytych pojęć,
b/analiza problemu i ustalenie, co jest dane w pytaniu i jaki jest tego zakres, co jest niewiadomą pytania i w jakiej kategorii się ona zawiera,
c/ustalenie, czy mamy doczynienia z problemem prostym, czy złożonym,
d/jeżeli problem jest sformułowany w postaci pytania dopełnienia, podejmujemy próbę dychotomizacji, czyli sprowadzenia go do pytań rozstrzygnięcia.
3. RODZAJE TYPY BADAŃ
- podstawowe (poznawcze) mają na celu wzbogacenie wiedzy danej dyscypliny naukowej poprzez formułowanie ogólnych praw naukowych.
- stosowane (empiryczne) realizowane są dla umożliwienia sformułowania wniosków, które mogą być aplikowane do praktyki w celu poprawy efektywności jej działania. Wśród nich wyróżniamy prace: opisowe, wyjaśniające, odtwórcze i weryfikacyjne.
- jakościowe, ilościowe ? można je postrzegać i opisywać na poziomie koordynacji badawczych czynności, stanowiących swoiste schematy badawcze: eksperyment; badanie porównawcze; badanie przeglądowe; studium przypadku; badanie etnograficzne,
- diagnostyczne ? najczęściej mówi się o nich w sporcie, dotyczą stwierdzeń, które orzekają o istniejącym stanie faktycznym zjawiska lub analizowanego procesu.
- predyktywne ? chodzi w nich o sformułowanieprognozy rozwoju danego obiektu a tym samym jego przydatności w szkoleniu na danym etapie procesu treningowego.
Ze względu na kryterium czasu trwania dzielimy badania na:
- przekrojowe (transwersalne), opierają się najczęściej na pomiarach jednorazowych,
- ciągłe ? podłużne (longitudinalne) opierają się na wielokrotnych badaniach tej samej próby, dokonywanych długo
- półciągłe (semilongitudinalne) ? wielokrotnie powtarzane na tych samych obiektach przez pewien czas, krótszy jednak od nas interesującego
Inny podział na: synchroniczne i asynchroniczne ? polegaja na jednokrotnym lub wielokrotnym dokonywaniu pomiaru danego zjawiska lub procesu biologiczno ? społecznego.
Podział wg kryterium zakresu badanych zjawisk: badania kompleksowe i przyczynkarskie, są trudne do rozwiązania, gdyż ich przedmiot badań jest złożony.
METODA ? powtarzalny sposób postępowania albo rozwiązywania pewnego zagadnienia; dochodzenie do stwierdzeń drogą dedukcji lub poprzez wnioskowanie indukcyjne; zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentów obejmujących całość postępowania badacz, zmierzająca do rozwiązywania określonego problemu, jej wazną cecha jest celowość, gdyz powinna umożliwić osiągnięcie zamierzonego efektu.
METODY BADAŃ (heurystyczne)
Obserwacja ? najwszechstronniejsza a zarazem najtrudniejsza metoda, zamierzone, planowane i systematyczne postrzeganie oraz gromadzenie i analizowanie faktów i zdarzeń. Charakteryzuje ją: - Brak czynnej ingerencji badacza w analizowany proces, -opis danej rzeczywistości - Klasyfikacja (pomiar) i rejestrowanie jednostkowych faktów, czynności;
- samodzielna metoda, ale również technika badawcza lub metoda uzupełniająca, obserwacje oprócz tego charakteryzuje: planowość, premedytacja, celowość, aktywność, systematyczność; rodzaje obserwacji ? tabelka
Eksperyment ? powtarzalny zabieg polegający na planowanej zmianie przez badacza jednych czynników w badanej sytuacji, przy równoczesnej kontroli innych czynników, podjęty w celu uzyskania w drodze obserwacji odpowiedzi na pytanie o skutki tej zmiany: procedura eksperymentalna obejmuje:
- manipulowanie co najmniej jedną zmienną niezależną ? główną
- kontrolowanie zmiennych niezależnych ubocznych
- minimalizacja wpływów zmiennych niezależnych ? zakłócających na zmienną zależną,
- dokonanie pomiaru zmiennej zależnej spowodowane przez zmienne niezależne główne,
Cecha charakterystyczna to aktywny stosunek badacza do poznawanej rzeczywistości, polegający na celowym organizowaniu warunków obserwacji. Inaczej możemy powiedzieć, że jest to doświadczenie, które polega na wywoływaniu zmian w przebiegu ściśle określonych procesów i zjawisk w kontrolowanych warunkach, po to by poznać związki typu przyczynowego istniejące pomiędzy tymi zjawiskami.
Podział eksperymentów:
- klasyczny (pedagogiczny, oparty na kanonach J.S.Milla), dotyczy analiz procesów nauczania i wychowania, jest metodą badania efektów zmian zjawisk i procesów pedagogicznych, wywołanych specjalnie przez osobę badającą w kontrolowanych przez nią warunkach.
- modelowy ? umożliwiający zastosowanie modelu matematycznego do przeprowadzania symulacji komputerowych różnych procesów i zjawisk związanych z zastosowaniem czynnika ruchu w obszarze wychowania fiz.
Składniki metody eksperymentalnej:
1. przyjęcie czynnika eksp. I założenie przypuszczalnego kierunku zmian przez ten czynnik,
2. sam proces sprawdzenia słuszności przypuszczeń (hipotezy roboczej)
3. obserwowanie i dokładne odnotowanie wpływu czynnika ekip. Na zmienną zalezną
Czynniki ekip. Noszą nazwę zmiennych niezależnych tzn. pozostających całkowicie w gestii eksperymentatora.
Zmienne zależne to ? zaistniałe zmiany, których źródłem są czynniki ekip.
Walory metody eksp:
- możność celowego (zamierzonego)i planowego wywołania badanych zjawisk (zmian)
- możność wielokrotnego powtarzania danego badania, spowodowania zmian, wywołania badanej czynności dowolną ilość razy (obserwacja tego nie posiada)
- eksp. Pozwala na ujednolicenie warunków badania, kontrolowanych i organizowanych przez eksperymentatora,
- eksp. Umożliwia tworzenie dowolnych sytuacji, które wpływają na przebieg danego zjawiska, które zależy od dowolnej liczby czynników
- możność dokonywania wielowymiarowych pomiarów badanych zjawisk. Można zmierzyć częstość występowania analizowanych czynności.
Przeciwwskazania do badań eksperymentalnych:
- granice moralne eksp. (niedopuszczalne jest narażenie badanych osób na skutki źle zaprojektowanych badań, prób)
- nietrafne założ samego czyn zmian (zmiennej niezal, nie wiadomo co właściwie wynika z eksp.
Mill sformułował 5 kanonów, za pomocą których można wykrywać związki przyczynowo ? skutkowe:1. kanon jedynej zgodności, 2. k. jedynej różnicy, 3. k. zmian towarzyszących, 4. k.reszty
Techniki eksperymentalne
- technika jednej grupy
- technika grup równoległych
- technika rotacji
Sondaż diagnostyczny ? to sposób gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych zjawisk na podstawie badań specjalnie dobranej grupy reprezentującej populację ogólną, w której badane zjawisko występuje. Diagnozowanie wymaga rozpoznania wielu cech, które są charakterystyczne dla jednostki lub tez zjawiska, diagnozowanie indywidualnego przypadku jest możliwe, gdy decydent posiada wiedze oólną o uwarunkowaniach genetycznych i środowiskowych, a także o prawidłowościach rozwojowych; gdy podciągnie indywidualny przypadek pod ogólną zależność i opisze go przy pomocy ogólnych pojęć. Zastosowanie metody sondażu diagnostycznego daje możliwości wyjaśnienia pewnych zjawisk masowych czy ważniejszych procesów wyst. W zbiorowości.
W praktyce stosuje się różne typy badań sondażowych:
- sondaże jednorazowe na próbie nieważonej (w tego typu badaniach wybiera się obiekt do badań drogą losową)
- sondaz jednorazowy na próbie ważonej (dobór nie jest losowy, ale o zwiększonej reprezentywności jednostek)
- sondaże na próbie kontrastowej (dobiera się próby eksperymentalne z pk widzenia pewnej ważnej w danym badaniu zmiennej)
- sondaże powtarzalne, ten rodzaj badań stosujemy, gdy potrzebne jest badanie oceniające zmiany.
Monografia sportowa ? mają na celu analizę jakiegoś zjawiska, pewnej właściwości, instytucji czy grupy zawodników. Taki opis polega na szczególnym wyodrębnieniu cech i elementów zjawiska, określeniu ich charakteru bądź wielkości oraz scharakteryzowaniu ich funkcjonowania i rozwoju. Metoda ta jest łatwa do stosowania, nadaje się do systematycznej weryfikacji złożonych i rzeczywistych funkcji różnych instytucji, planowania ich ulepszeń bądź funkcjonowania.
Analiza pojedynczych przypadków - stosowana rzadziej, dotyczy jednostek wybitnych, które nie pasują do żadnej grupy, lub kiedy chcemy się dowiedzieć więcej na temat danej osoby. Badania te mogą mieć charakter analiz serii czasowych lub jako opracowanie monograficzne
Metody heurystyczne ? rozwiązujemy ta metodą problemy o nieokreślonej strukturze. Ogólnie można wyróżnić: metody heurystyczne i metody i techniki matematyczne.
Metody heurystyczne: dialog sokratejski, metoda Kartezjusza; metoda Polya; seminarium rozwiązywania zadań; metoda rekursji; ?za i przeciw?; metoda pytań; metoda morfologiczna; ?burza mózgów?; inwentyka; ?gra ze słowami?; superpozycja rzeczowa: synektyka; IPID; algorytm rozwiązywania zadań Altszullera; metoda systemowa; programowanie heurystyczne.
?burza mózgów? ? metodę charakteryzują 2 dyrektywy: pierwsza zaleca, by szukając idei rozwiązania, odraczać wartościowanie, druga zaleca, by zabiegać o jakość tworzącą ilość. (lider +sekretarz +5 członków stałych+ 6 uczestników zaproszonych) podczas sesji, która rozpoczyna się od wyliczenia pytań, na które należy odpowiedzieć, lider przypomina reguły gry: brak krytyki, gra wyobraźni, dużo pomysłów, łączenie i ulepszanie pomysłów, im lepsza współpraca tym większy sukces.
Proces rozwiązywania zadań jest organizowany w następującej sekwencji działań:
Odkrywanie faktów; stawianie zadania (-ustalenie potencjalnych zadań składowych, -wybór rzeczywistych zadań); określenie zadania (-odkrywanie potencjalnego zbioru danych, -wybór rzeczywistego zbioru danych); odkrywanie idei rozwiązania (produkowanie pomysłów rozwiązania, -udoskonalenie ich); odkrywanie rozwiązań; wartościowanie rozwiązań; wybór rozwiązań (przewidywanie następstw wyboru, -właściwy wybór rozwiązania)
Metoda delficka ? (metoda ekspertyzy), służy do określenia perspektyw rozwojowych określonej gałęzi działalności naukowej. Posiada b. dużą przydatność w naukach o sporcie. Praca nad nią rozpoczyna się od powołania specjalnej grupy roboczej, grupa wyłania zespół ekspertów spośród specjalistów odpowiednio wiodących instytucji. Eksperci odpowiadają na pytania z danej dziedziny. 1 etap ? wstępna przedprognozowa orientacja, uzyskiwana na podstawie analizy podstawowych kierunków rozwoju badanej dziedziny. 2 etap ? opracowany jest schemat ?cele-środki?, 3 etap ? ?tablice ekspertyz?, zawierające dane dotyczące zagadnień przedstawionych ekspertom.
Metoda IDEALS ? jej istota polega na:
- bada się nie element systemu, lecz system jako dialektyczną całość realizującą określone zadania,
- rozpatruje się system nie wg stanu obecnego, lecz w aspekcie jego przyszłego rozwoju,
- bada się nie szczegóły danego działania, lecz tzw. Stan idealny systemu, który dopiero w dalszej przyszłości będzie.
Główne elementy metody:
- ustalenie celów i zadań,
- sprecyzowanie funkcji, jakie maja doprowadzić do ich realizacji,
- określenie zasad, jakimi należy się kierować w procesie działania oraz kryteriów oceny efektywności działania,
- wybór racjonalnych metod postepowania.
Metoda ideale akcentuje to, że racjonalne ukształtowanie przyszłego działania systemu nie jest rezultatem syntezy lecz pochodna całościowej koncepcji systemu ?idealnego? jej założeniem jest osiągnięcie wzrostu efektywności systemu i umożliwienie twórczego rozwoju osób uczestniczących w działaniu,
Metoda PATTERN ? oznacza ?wspomaganie planowania przez względne współczynniki oceny technicznej?. Istotna jej cechą jest podział zadania podstawowego na zbiór zadań składowych, ocena możliwości rozwiązania tych zadań oraz wyjaśnienie zachodzących między nimi zależności.
Technika badań ? czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych inf., opinii, faktów. Do technik badawczych należy zaliczyć: modelowanie i symulację komputerową, przeprowadzenie testów ruchowych, testów laboratoryjnych (fizjologiczne, psychologiczne), oznaczenia biochemiczne różnych związków, obserwację, wywiad, ankietę, badanie dokumentów.
Narzędzie badawcze ? jest to przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań. Narzędzia to przedmioty, za pomocą których zdobywa się informacje. Zaliczamy tu: kwestionariusze, ankiety, arkusze obserwacji, testy socjometryczne, testy dydaktyczne, testy do określania inteligencji, do oceny sprawności fizycznej, komputer, ergometr, arkusz kalkulacyjny, model matematyczny, zespół twierdzeń i definicji, algorytmy numeryczne,
METODA JEST POJĘCIEM NAJSZERSZYM I NADRZEDNYM W STOSUNKU DO TECHNIKI I NARZĘDZIA, TECHNIKA Z KOLEI JEST PODRZĘDNA WOBEC METODY ALE NADRZĘDNA WOBEC NARZĘDZIA.