Cezary Baryka - zmagania się z Polską i polskością

Cezary Baryka, bohater „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego, był synem polskich uchodźców. Razem z ojcem Sewerynem i matką Jadwigą mieszkał w Baku. Jako dziecko emigrantów, urodzony i wychowywany wśród Rosjan, lepiej mówił po rosyjsku niż polsku. Polskę znał jedynie z opowiadań rodziców.

Powyższa scena rozgrywa się na rosyjskim dworcu. Ociec z synem czekają na pociąg do Polski. Sytuacja bohatera jest wyjątkowo trudna, gdyż musi podjąć ważną dla siebie decyzje. Czy jechać do nieznanego mu kraju jego rodziców, czy zostać w Rosji i brać udział w rewolucji. Cezary przeżywa wewnętrzne rozdarcie. W jego głowie kłębią się myśli. Z jednej strony chce pozostać w Baku i uczestniczyć w dziejowych przemianach, a z drugiej strony nie chce opuścić ojca, którego bardzo kocha i w stosunku do którego ma zobowiązania wynikające z przynależności rodzinnych. Baryka dostrzega zło w burzeniu starego porządku i budowaniu nowego świata. Jednak zafascynowanie zewnętrznymi przejawami rewolucji jest bardzo silne. Bohater podziwia tężyznę marynarzy, a także fascynuje się zdolnościami mówców. Cezary pragnie zostać „Barynczyszką”, kierować własnym losem, iść własną drogą. Jednak w głębi duszy czuje, ze musi wspierać ojca, który w pewien sposób mógłby go ograniczać. Dla bohatera Polska jest pewnego rodzaju „mitem”. Nigdy nie widział kraju swoich rodziców, znał go jedynie z opowiadań. Rosja natomiast była mu bliska sercu. Dostrzegał w niej potęgę. Za wyjazdem do Polski przemawiała jedynie miłość syna do ojca. A co się z tym wiąże zaakceptowanie praw Seweryna do wydawania nakazów i zakazów. Ojciec nie popierał przemian w Rosji, a w rewolucji dostrzegał złe strony. Dla bohatera ojczyzna była „obcą duszą”. Nie znał jej. Ponadto chciał brać czynny udział w przemianach zachodzących w Rosji. Miłość Baryki do ojca zwyciężyła nad zafascynowaniem rewolucją. Siła uczucia jakim dążył go była silniejsza od własnych przekonań.

Powieść „Przedwiośnie” ukazuje zmagania zwykłego człowieka z przeciwnościami. Podkreśla również, niewątpliwie duży wpływ przeszłości, a także wychowania na decyzje podejmowane przez bohatera. Ukazuje trudne skonfrontowanie mitu z rzeczywistością. Cezary poznał prawdę o Polsce, przeżył rozczarowanie, bo nie była ona krajem „szklanych domów” Młody Baryka, szukając swojej własnej drogi, przeżywa fascynacje i rozczarowania. Najpierw jest zwolennikiem przemian w Rosji, potem krytykuje je. Cały utwór skonstruowany jest na bazie kontrastu oraz dylematów życiowych, przed którymi każdy z nas może stanąć. Prawdy o Polsce bohater szuka przebywając w rożnych miejscach i spotykając się z ludźmi. A gdy wybuchła wojna Bolszewicka wziął udział w niej, gdyż czuł się w obowiązku stanienia w obronie Polski.

Trudna droga bohatera do akceptacji swojego pochodzenia ukazana jest na tle wydarzeń historyczno-politycznych. Cezary Baryka zmienia się wraz z rozwojem akcji utworu. Jest bohaterem dynamicznym, który zmaga się sam ze sobą, swoimi przekonaniami.