Konflikt bliskowschodni, powstanie Izraela

Po drugiej wojnie światowej nadal działała Światowa Organizacja Syjonistyczna, powstała w 1897 r. Miała ona na celu skupienie wszystkich Żydów rozproszonych po świecie i stworzenie dla nich dogodnego miejsca do życia.
W czasie I wojny światowej, w 1917 roku, minister spraw zagranicznych Anglii Arthur Balfour zadeklarował w imieniu swego rządu, poparcie dla utworzenia państwa Żydowskiego w Palestynie. Pomysł ten jednak nie spotkał się z poparciem ze strony krajów arabskich.
W okresie międzywojennym działała w Palestynie Agencja Żydowska będąca politycznym przedstawicielstwem Żydów. Można więc powiedzieć, że już wtedy była ona „stolicą żydowską” i miejscem w którym byli oni akceptowani. Osadnictwo Żydowskie było wspierane przez organizację zbrojną Hagana. W tych czasach Palestynę zamieszkiwało około 84 tysięcy Żydów (dane z 1922r.). Rząd brytyjski, początkowo przychylny akcji, zaczął ograniczać ciągły napływ ludzi. W 1939r. Palestynę zamieszkiwało już 464 tysiące Żydów co stanowiło 30% społeczności.
W 1947r. Organizacja Narodów Zjednoczonych podjęła decyzje o podziale Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Jerozolima i Betlejem były głównymi miastami nowopowstałych państw. Dwie różne religie stały się powodem konfliktów.
Dnia 15 maja 1948r. Izrael ogłosił niepodległość, co miało umożliwić narodowi żydowskiemu przetrwanie i odbudowę po doświadczeniu Holocaustu. Wywołało to ostry sprzeciw krajów arabskich, należących do Ligi Państw Arabskich. Wtedy Izrael był zamieszkiwany przez 650 tysięcy Żydów, którzy przybyli z różnych części Europy i Ameryki.
Jeszcze tego samego dnia armie arabskie przekroczyły granice Izraela, rozpoczynając tym samym wojnę. Izrael korzystał z poparcia ZSRR, dlatego też miał lepiej zorganizowaną i wyposażoną armię od arabskiej. Dzięki zwycięstwu w 1949r. Izrael mógł zająć terytorium większe, niż pozwoliła na to wcześniej rada ONZ.. W sąsiednich krajach arabskich schronienie znalazło około miliona Palestyńczyków. Tworzyli oni obozy uchodźców, które w następnych latach stały się źródłem niepokojów na Bliskim Wschodzie.
W 1949r. Zawarto żydowsko-arabski traktat rozejmowy. Mówił on, że Jordania otrzymała Zachodni Brzeg Jordanu; Egipt – Strefę Gazy, a Jerozolimę podzielono na część żydowską i arabską. Nowe granice jednak nie były uznawane przez sąsiadów. Wkrótce też Izrael utracił swoje poparcie w ZSRR, który również nie uznał nowych granic.
Od początku lat pięćdziesiątych XX wieku zacieśniały się stosunki między państwem żydowskim i europejskim Zachodem z USA. Kiedy rząd Egipski ogłosił przejęci Kanału Sueskiego w 1956r., Izrael wraz z Wielka Brytania i Francją zaatakował Egipt. Izraelska akcja o nazwie „Kadesz” rozpoczęła się 28 października 1956r. Od zdobycia półwyspu Synaj i Port Saidu. Spadochroniarze brytyjscy i francuscy zajęli Kanał Sueski, a ZSRR zagroził atakiem atomowym. Brak poparcia USA zmusił Europejczyków do wycofania się ze zdobytych terenów i zakończenia kryzysu sueskiego.
W czerwcu 1967r. wybuchł kolejny konflikt. Tym razem Egipt szykował się do ataku wspierany materialnie przez ZSRR. Wojna ta przeszła do histori pod nazwą wojny sześciodniowej, gdyż trwała od 5 czerwca do 10 1967r. Wojskom izraelskim udało się zająć wówczas półwysep Synaj, aż po wschodni brzeg Kanału Sueskiego, StrefęGazy, terytoria Jordanii, część Jerozolimy oraz wzgórze Golan w Syrii. Szybkie zwycięstwo Izraela było spowodowane głównie wsparciem USA. ONZ bezskutecznie wzywała państwo żydowskie do wycofania się z zajętych obszarów. Do 1970r. nad Kanałem Sueskim trwała wymiana ognia.
W 1970 powstała Organizacja Wyzwolenia Palestyny z Jasirem Arafatem na czele, reprezentująca interesy około5 milionów Palestyńczyków pozbawionych państwa, mieszkających na terenie krajów arabskich. Po zlikwidowaniu w 1971r. w Jordanii obozów dla palestyńskich uchodźców przenieśli się oni do Libanu, skąd rok później zaatakowali Izrael. Ten odpowiadał na ataki OWP aż do roku 1973. W 1974. ONZ uznała OWP za prawnego przedstawiciela narodu palestyńskiego.
W 1973r. doszło do wybuchu kolejnej wojny Żydów z Arabami. Rozpoczęła się ona w dniu Święta Pojednania. Wojska Egipskie zaatakowały Synaj okupywany przez Izrael, Syria natomiast uderzyła na wzgórza Golan. I tym razem Żydzi wygrali.
W marcu 1974r. USA skłoniły Izrael do wycofania się na wschodni brzeg Kanału Sueskiego.
W 1978r. w letniej rezydencji amerykańskich prezydentów w Camp David, odbyła się konfederacja w której wzięli udział: premier Izraela Manechem Begin, prezydent Egiptu Anwar as-Sadat i prezydent USA Jimmu Carter. Rozpoczęła się normalizacja stosunków między Izraelem, a większością państw arabskich. Rok później podpisano dwustronny, egipsko-izraelski traktat pokojowy. Układ przywrócił Egiptowi półwysep Synaj, wojska Żydowskie stopniowo wycofywały się też z Zachodniego Brzegu Jordanu. Beginowi i Sandatowi przyznano wówczas pokojową Nagrodę Nobla.
Jak się okazało w 1982r. nagroda nie spowodowała przełomu w sytuacji na Bliskim Wschodzie. Wybuchła wojna libańska wktórej Żydzi zajęli południowy Liban, aż po Bejrut. Dopiero w trzy lata później rozpoczęło się stopniowe wycofywanie izraelskich sił zbrojnych z Libanu.
Od początku lat osiemdziesiątych XX w. Sytuację na Bliskim Wschodzie zdominował konflikt izraelsko-palestyński. Walkę z Izraelem prowadziły (i nadal prowadzą) organizacje takie jak: Al.-Fatah organizacja palestyńska, którą założył Jasir Arafat i Chalid al. Wazir; OWP; Hamas czyli Islamski Ruch Oporu; Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny zrzeszony w OWP; Demokratyczny Front Wyzwolenia Palestyny, Hezbollah oraz Islamski Dżihad czyli terrorystyczna organizacja antyizraelska, powiązana z Al. Kaidą Osamy ibn Ladena.
Tematami spornymi stały się wówczas terytoria Jordanii. Izrael domagał się włączenia do jego terytorium trzech jordańskich kolonii żydowskich, oraz przyznaniu mu na 12 lat kontroli nad Doliną Jordanu. Palestyńczycy natomiast chcieli powrotu do granic sprzed wojny sześciodniowej. Różnice zdań w sprawie Jerozolimy i Betlejem podzielono pomiędzy Żydów i Arabów.
Na okupowanych przez Żydów terytoriachZachodniego Brzegu Jordanu i Strefy Gazy w 1987 rozpoczęło się palestyńskie powstanie , nazwane intifada czyli demonstracje, strajki, starcia bez użycia broni. Powstanie to skłoniło Izrael do rozmów z przywódcą OWP Jasirem Arafatem. Dnia 13 października 1993r. premier Izraela Icchak Rabin i przywódca OWP, zawarli w Waszyngtonie porozumienie, przewidujące ustanowienie Autonomii Palestyńskiej w Strefie Gazy i na Zachodnim Brzegu Jordanu. Ciałem prawodawczym w Autonomii Palestyńskiej jest wybierana Rada Ustawodawcz, zaś organem wykonawczym jest Palestyński Zarząd Narodowy, którego przewodniczącym został Arafat.
Nieprzerwanie prowadzone są negocjacje izraelsko-palestyńskie, które przekazują obszary zamieszkane przez arabów, oraz poszerzają zakres władzy Autonomii. Głównym celem Autonomii Palestyńskiej jest utworzenie niepodległego państwa palestyńskiego.



BIBLIOGRAFIA:

1. Leksykon Państw Świata, Warszawa 1993

2. Kopaliński W., Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku, Warszawa 1999

3. Kronika XX wieku, Warszawa 1991

4. Arnold S., Kurkiewicz W., Tatomir A., Żurawski W., Dzieje Świata, Warszawa 1996

5. Burda B., Halczak B., Józefiak R.M., Szymczak M., Historia Najnowsza, Gdynia 2004

6. Mędżecki W., Szuchta R., U Źródeł Współczesności Dzieje nowożytne i najnowsze
Warszawa 2001