Prezydent, organ władzy wykonawczej, ma uprawnienia dotyczące wszystkich sfer działania w państwie. Wiele z tych uprawnień ma pierwszoplanowe znaczenie polityczne, ich całokształt umożliwia zaś Prezydentowi aktywne wpływanie (przez pobudzanie, współdziałanie, korygowanie, blokowanie) na działalność wszystkich trzech władz.
Wśród uprawnień Prezydenta związanych z funkcjonowaniem parlamentu są kompetencje techniczno-organizacyjne, takie jak zarządzanie wyborów do Sejmu, czy Senatu, zwoływanie ich pierwszego posiedzenia po wyborach lub wyznaczanie marszałków - seniorów (przewodniczących inauguracyjnych posiedzeń izb). W tej grupie mieszczą się także kompetencje o dużym znaczeniu politycznym, jak skrócenie kadencji sejmu, podpisywanie ustaw i z tym związane prawo ustawodawczego weta zawieszającego, prawo zwracania się do Trybunału Konstytucyjnego o rozstrzygnięcie kwestii zgodności z konstytucją ustawy przekazanej mu do podpisu, wygłaszanie w parlamencie orędzi, prawo inicjatywy ustawodawczej.
Prezydent jest reprezentantem państwa w stosunkach zewnętrznych. Dysponuje w tej dziedzinie konkretnymi kompetencjami, jak ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach oraz przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących akredytowanych przed nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw.
Prezydent ma także, jeśli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, nadzwyczajną kompetencję do podejmowania postanowienia o stanie wojny. W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie sił zbrojnych do obrony kraju.
Może także wprowadzić stan wojenny na części lub na całym terytorium państwa.
Tylko Prezydent ma prawo występowania do Sejmu z wnioskiem o powołanie i odwołanie prezesa NBP. Do niego należy powoływanie prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego oraz pierwszego prezesa i prezesów Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i – na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa- wszystkich pozostałych sędziów. Przysługują mu także uprawnienia normatywne. Na podstawie ustaw i w celu ich wykonania Prezydent wydaje rozporządzenia i zarządzenia.
Organem pomocniczym Prezydenta jest Kancelaria Prezydenta, której szefa powołuje on sam. On także nadaje Kancelarii statut.