Narodziny gwiazd
Gdzieś pomiędzy milionami gwiazd rozsianych na nieboskłonie unoszą się gigantyczne chmury pyłów i gazów, przede wszystkim wodoru. W tych obłokach, które noszą nazwę mgławic, przebiega proces narodzin nowych gwiazd. Na początku mgławica zaczyna zbijać się w bryłę. Z biegiem czasu obłok kurczy się, pod wpływem grawitacji, natomiast cząsteczki zbliżają się do siebie i ulegają kondensacji. Masa gwiazdy stale się powiększa. Energia grawitacyjna kondensujących się cząsteczek zamienia się w energię cieplną. W wyniku tego procesu rozgrzana materia zaczyna świecić. W tym momencie powstaje protogwiazda. Najwyższa temperatura oraz największe stężenie masy panuje w samym środku, czyli w jądrze. Gdy temperatura osiągnie
10 mln C rozpoczyna się reakcja termojądrowa. W trakcie tej reakcji wyzwalają się niewyobrażalne ilości energii, która promieniuje na powierzchnię. Energia ta wysyłana jest przez gwiazdę w postaci światła i ciepła. W rezultacie protogwiazda staje się gwiazdą.
Układy gwiazd
Większość materii znajdującej się we wszechświecie skoncentrowana jest w gwiazdach. Te z kolei rzadko występują pojedynczo. Z reguły łączą się w pary lub grupy. Niewyobrażalnie wielkie grupy miliardów gwiazd tworzą galaktyki, które swym wyglądem przypominają spirale lub elipsy. Układy natomiast składają się z gwiazd położonych stosunkowo blisko siebie, przyciągających się nawzajem dzięki sile grawitacji oraz krążących wokół wspólnego środka ciężkości całego układu.
Najważniejsze z gwiazd to tzw. nadolbrzymy, których przykładem jest Antares o średnicy 330 razy większej od średnicy Słońca; są to jednocześnie gwiazdy o bardzo małej gęstości. Nieco mniejsze od nich są olbrzymy o średnicach od dziesięciu do stu razy większych od średnicy Słońca. Ich gęstość również jest niewielka. Największa liczba widzialnych gwiazd, ze Słońcem włącznie, jest zaliczana do gwiazd ciągu głównego, czyli o średnich rozmiarach. Najmniejszymi gwiazdami ciągu głównego są tzw. czerwone karły. Inna grupa karłów to gwiazdy jeszcze od nich mniejsze, zwane białymi karłami – bardzo słabe gwiazdy o rozmiarach rzędu wielkości Ziemi.
Gwiazda - Słońce
Słońce znajduje się w środku Układu Słonecznego. Jest samotną gwiazdą. Jego średnica jest równa 1392000 km, a temperatura powierzchni wynosi około 5800K (5530C), zaś we wnętrzu – 15000000K (14300000C). Składa się ono z około 70% wodoru i 30% helu, z domieszką innych pierwiastków nieprzekraczającą 1%. Energia Słońca jest wytwarzana na drodze reakcji termojądrowej zachodzącej w jego środku, podczas której wodór przemieniany jest w hel. Jego gazowe jądro jest o wiele gęstsze niż rtęć czy ołów na Ziemi. Słońce ma około 4,7 miliarda lat, a jego przewidywalny czas życia wynosi 10 miliardów lat. Pod koniec swego życia Słońce rozszerzy się, stając się czerwonym olbrzymem o wielkości orbity Marsa, a następnie skurczy się. Na równiku Słońce dokonuje obrotu wokół swej osi w ciągu
25 dni, ale w pobliżu biegunów jego ruch obrotowy jest wolniejszy. Ruch ten można śledzić, obserwując przesuwanie się ciemniejszych słonecznych plam po jego tarczy. Czasami w pobliżu tych plam pojawiają się jasne erupcje zwane słonecznymi rozbłyskami. Nad fotosferą Słońca leży warstwa rzadszego gazu zwana chromosferą, widoczna jedynie przez specjalne przyrządy lub podczas zaćmień. Z chromosfery wydobywają się języki gazu zwane protuberancjami, sięgając do korony słonecznej – aureoli gorącego, rozrzedzonego gazu otaczającej Słońce. Gaz ’’parujący’’ z korony rozprzestrzenia się na zewnątrz po całym Układzie Słonecznym, tworząc wiatr słoneczny. Aktywność Słońca, obejmująca plamy słoneczne, rozbłyski słoneczne i protuberancje, zwiększa się i zmniejsza podczas cyklu słonecznego, osiągającego swój szczyt co około 11 lat.
