Patriotyzm definiowany jest jako:
- „ miłość ojczyzny, gorące przywiązanie do kraju rodzimego”, a patriota jako „osoba gotowa do poświęceń dla ojczyzny” (Słownik Wyrazów Obcych, wyd. M. Arcta 1937, a także Encyklopedia Powszechna Wydawnictwo „Gutenberg” Kraków),
- „miłośc ojczyzny i własnego narodu połączona z gotowością ofiar dla niej, z uznaniem praw innych narodów i szacunkiem dla nich” (Słownik Wyrazów Obcych Władysława Kopalińskiego, Warszawa 2000).
Na przestrzeni wielu lat (od przełomu XVIII- XIX wieku, kiedy to kształtowały się państwa narodowe) pojmowanie patriotyzmu nie zmieniło się istotnie. Moim zdaniem w obecnym świecie istnieje patriotyzm tak lokalny, jak i w rozumieniu przywiązania do własnego państwa.
Zarówno w Polsce, jak i innych państwach europejskich i na całym świecie występuje zjawisko identyfikacji ludzi z własnym państwem , narodem i kulturą. Dążenia państw do globalizacji, ideologie kosmopolityczne nie spowodowały, że ludzie poszczególnych nacji zunifikowali się. Zachowała się odrębność narodowa - dbałość o zachowanie kultury, języka ojczystego, troska o nienaruszalność granic ojczyzny. W Unii Europejskiej istnieje głęboki spór o to, czy Unia ma być wspólnotą ojczyzn, czy superpaństwem. Przeważają zwolennicy pierwszego poglądu. I nic dziwnego. Trudno przezwyciężyć przywiązanie do własnej kultury, narodu i państwa, albowiem patriotyzm jest siłą sprzeciwiającą się unifikacji.
Patriotyzm nie oznacza jednak braku szacunku do innych narodów, kultur, przedstawicieli innych państw. Nadużywanie haseł patriotycznych, nadmierne przywiązanie do własnej ojczyzny i narodu może prowadzić do narodzenia się postaw nacjonalistycznych. Postawy patriotyczne współobywateli wykorzystywali i wykorzystują dyktatorzy (np. III Rzesza, Rosja Radziecka, Kuba, Białoruś, wiele państw afrykańskich i muzułmańskich).
Kosmopolityzm zaś osłabia poczucie więzi z narodem i ojczyzną. Obie skrajności (kosmopolityzm i nacjonalizm) równoważą postawy patriotyczne, przeważające w większości państw.
Patriotyzm należy rozpatrywać jeszcze w dwóch aspektach; w aspekcie bezpośredniego zagrożenia państwa i w aspekcie jego pokojowego istnienia. W pierwszym przypadku istotna jest gotowość poświęcenia się dla państwa i narodu ze złożeniem najwyższej ofiary łącznie; w drugim przypadku istotą patriotyzmu jest spełnianie obywatelskich obowiązków wobec państwa i narodu – dbanie o kulturę narodową, przejrzystość prawa, dbałość o stan budżetu państwa, o demokrację, swobody obywatelskie oraz szacunek dla symboli narodowych.