Kampania wrześniowa

25/26 sierpień
Jednostki Straży Granicznej odparły zbrojnie napaść na newralgiczny strategicznie tunel jabłonkowski i stację Mosty. Starcie sprowadzone do ram dyplomatycznego incydentu, wynikło z odwołania przez Hitlera pierwotnego ataku na Polskę.
31 sierpień/1 wrzesień
Napaść przebranego w polskie mundury komanda SS dowodzonego przez Helmuta Naujocksa na pograniczną radiostację w Gliwicach.
1 wrzesień
godz. 4.34 - 3. eskadra 1. pułku bombowców nurkowych por. Bruno Dilleya zbombardowała przyczółki mostu kolejowego w Tczewie.godz. 4.50 - Mjr Henryk Sucharski, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej w Wolnym Mieście Gdańsk, raportował Dowództwu Floty: "Pancernik Schleswig-Holstein rozpoczął o godz. 4.45 ostrzeliwanie Westerplatte ze wszystkich dział. Bombardowanie trwa". Moment ten przyjęło się później uważać za początek wojny.godz. 5.30 - Ppor. Stanisław Skalski ze 142. Eskadry Myśliwskiej Armii "Pomorze" zestrzelił w rejonie Torunia pierwszy w wojnie samolot niemiecki (rozpoznawczego Henschla Hs 126) biorąc osobiście do niewoli jego załogę ppor. von Neumanna i ppor. Wimmera. godz. 7.00 - Ginie pod Krakowem pierwszy polski lotnik, kpt. Mieczysław Medwecki, as wyższego pilotażu, dowódca 2. Dywizjony III Pułku Lotniczego, działającego w składzie Armii "Kraków", zestrzelony na swoim P 11c podczas startu z lotniska Balice przez Franka Neubarta z 2 pułku "Stukasów" "Immelmann". Prezydent Mościcki wygłosił orędzie do narodu, w którym zwracał się do "wszystkich obywateli Państwa, aby w obronie swojej Wolności, Niepodległości i Honoru" dali agresorom "godną odpowiedź.Po 14 godzinach walk kapituluje obrona Poczty Polskiej w Gdańsku bronionej przez pocztowców wzmocnionych oficerami i rezerwistami. Zginęło lub zmarło w wyniku ran 10 obrońców (w tym dowódca, ppor. Konrad Guderski), 68 obrońców stracono po kapitulacji poczty.Główne siły niemieckiej 3. Armii rozpoczęły natarcie na centrum Armii "Modlin" gen. Przedrzymirskiego, dobrze ugrupowanej na przedpolu Mławy.Szkolny torpedowiec ORP Mazur został zatopiony przez lotnictwo niemieckie w porcie gdyńskim.W bitwie pod Mokrą niemiecka 4 Dywizja Pancerna traci około 70 czołgów w walce z Wołyńską Brygadą Kawalerii.Od rana trwa bombardowanie Pucka, Tczewa, południowej Wielkopolski, Częstochowy, Krakowa, Górnego Śląska, Gdyni, Pucka, Helu.Żołnierze niemieccy w 15 egzekucjach na terenie Polski zamordowali 139 Polaków.Dwa szwadrony 18. pułku ułanów dokonały pod Krojantami kontrataku w szyku konnym na tyły niemieckiej 20. Dywizji Zmotoryzowanej.
2 wrzesień
W bitwie pod Jordanowem niemiecki XXII Korpus Pancerny w boju z 10. Brygadą Pancerno-Motorową traci około 50 czołgów.Przybycie pierwszego transportu Polaków do obozu Stutthof.W lesie Ostrowy Wołyńska BK płk Juliana Filipowicza opóźnia marsz 4. Dywizji Pancernej gen. Georga Hansa Reinhardta.Wokół wojsk polskich pozostających w Borach Tucholskich zaczął się zamykać pierścień okrążenia.Dowódca Armii "Kraków" gen. Szylling uzyskał zgodę Naczelnego Wodza na odwrót ze Śląska.Ostatnie uroczyste posiedzenie Sejmu.
3 wrzesień
Anglia i Francja wypowiadają wojnę III Rzeszy.Rozpoczęcie zabezpieczania linii Wisły.W nocy 3/4 IX 2 szwadrony z 3. Pułku Szwalożerów Mazowieckich (Suwalska BK pod dow. gen. Zygmunta Podhorskiego wchodząca w skład SGO "Narew" z mjr Edwardem Witkowskim na czele dokonały wypadu na teren Prus Wschodnich w rejonie osady Reuss.Idzie na dno kontrtorpedowiec ORP "Wicher" i stawiacz min ORP "Gryf" zatopione przez Luftwaffe.Popędzane przez Guderiana wojska pancerne spotykają się z wysuniętymi oddziałami XXI Korpusu gen. von Falkenhorsta zamykając wojska polskie w "korytarzu pomorskim".Wycofująca się 15. DP gen. Zdzisława Przyjałkowskiego została zaatakowana w Bydgoszczy przez liczne i sprawnie zorganizowane jednostki dywersyjne oraz V kolumnę (krwawa niedziela).Gen. Rómmel, pod naciskiem całej 8. Armii Blaskowitza i części sił 10. Armii von Reichenaua sprowadził do boju wszystkie swoje odwody.Oddziały niemieckie zajmują Częstochowę, Katowice i Radomsko.Pierwsi polscy jeńcy wojenni w Stalagu Lamsdorf.7 DP. gen. Janusza Gąsiorowskiego została okrążona i zniszczona pod Janowem.
4 wrzesień
W nocy 4/5 IX Kresowa BK wycofała się spod Sieradza praktycznie bez walki, na skutek tchórzliwej postawy swego dowódcy płk. Stefana Hanki-Kuleszy (zastąpiony przez płk. Jerzego Grobickiego).2. ppL powstrzymał całą 4. Dywizję Pancerną.Kapitulacja 20. DP broniącej przez 4 dni Mławy.Niemcy zajmują Grudziądz.Marszałek Rydz-Śmigły utworzył armię "Lublin" pod dowództwem gen. Tadeusza Piskora dla osłony przepraw przez Wisłę.W nocy 4/5 IX następuje ewakuacja rządu i instytucji państwowych oraz złota Banku Polskiego z Warszawy.Naczelny Wódz odwołał przygotowane wcześniej rozkazy dla SGO "Narew" i GO "Wyszków" uderzenia na skrzydło nacierającej w kierunku Pułtuska sił 3. Armii niemieckiej.Podpisano w Paryżu układ interpretacyjny do sojuszu polsko-francuskiego, zapowiadający uderzenie armii francuskiej pełnymi siłami w ciągu 15 dni.
5 wrzesień
Niemiecka dywizja pancerna "Kempf" przypuściła szturm na linię Narwi.Wykrwawiona 9. DP została ostatecznie zniszczona pod Franciszkowem.Trwa ciężko bój 2. ppL o Borową Górę z niemiecką 4. Dywizją Pancerną.W nocy 5/6 IX w ciągu zaledwie 36 godzin przestaje istnieć reszta 19. DP i 76. pp z 29. DP rozbite przez niemiecką 1. Dywizję Pancerną gen. Rudolfa Schmidta.Pierwsze natarcie niemieckiej 1. Dywizji Pancernej Schmidta zostaje odparte przez 86 pp. ppłk. Walentego Peszka pod Piotrkowem.Na Górnym Śląsku trwają walki organizowane przez grupki ochotników.Rozporządzenie naczelnego dowódcy niemieckich wojsk lądowych gen. Brauchitscha o utworzeniu na okupowanych terenach sądów wyjątkowych - Sondergerichte.10. DP i 28. DP opuszczają linię Warty.
6 wrzesień
W nocy 6/7 IX szef propagandy Naczelnego Dowództwa, ppłk Roman Umiastkowski wezwał przez radio wszystkich mężczyzn zdolnych do noszenia broni, aby udali się na wschód.Naczelny Wódz wydaje rozkaz cofnięcia obrony na tzw. "przedmoście rumuńskie".Po kilku lotniczych bombardowaniach sztabu Armii "Łódź" zbiegł do Warszawy jej dowódca Juliusz Rómmel pozostawiając armię na łasce losu.Niemcy zajmują niebroniony Kraków oraz Kielce i Nowy Sącz.W nocy 6/7 IX dowódca Armii "Małopolska" gen. Fabrycy wydał rozkaz odwrotu 24. DP spod Tarnowa.Warszawę opuszcza Kardynał Polski oraz prezydent RP Ignacy Mościcki.Kapituluje 2 ppL broniący Borowej Góry przed natarciem 4. Dywizji Pancernej.Wojska 14. armii niemieckiej przerwały obronę na linii Dunajca podchodząc pod Tarnów.W nocy 6/7 IX Warszawę opuszczają Rząd RP i Naczelny Wódz wraz ze sztabem.
7 wrzesień
Kapituluje bohaterska, 182 - osobowa załoga obrońców Westerplatte pod dow. kpt Dąbrowskiego.41. DPRez. i 33. DPRez. rozproszyły się w krzyżującym się przemarszach i boju spotkaniowym pod Ponikwią z walczącym w szyku pieszym niemieckim 1. pułkiem kawalerii.Rozpoczęła się powszechna mobilizacja w europejskiej części ZSRR trwająca do 9 IX.
8 wrzesień
3. DPLeg. i 12. DP rozsypały się pod Iłżą po tym, jak wpadła na nie grupa bojowa "Ditfurth" z 3. Dywizji Lekkiej gen. Adolfa Kuntzena.36. DPRez. płk. Bolesława Ostrowskiego natknęła się na 2. Dywizję Lekką gen. Georga Stumme, po czym przestała istnieć.Niemiecki XIX Korpus Pancerny natknął się pod Wizną na przygotowane fortyfikacje, które na polecenie gen. Fijałkowskiego obsadzały dwie wzmocnione kompanie kpt. Raginisa (około 800 oficerów i żołnierzy).Niemcy zajmują Łódź.Prezydent Warszawy, Stefan Starzyński zostaje mianowany Komisarzem Cywilnym przy Dowództwie Obrony Warszawy.Dowództwo francuskie zakomunikowało o przekroczeniu granicy niemieckiej. W istocie wojska francuskie posunęły się parę kilometrów do przodu i stanęły w miejscu.Propaganda niemiecka doniosła o kłamliwym zdobyciu Warszawy.Utworzono Armię "Warszawa" pod dow. Juliusza Rómmla, obejmującą załogę Warszawy, obrońców Modlina, GO gen. Juliusza Zulaufa, a następnie nadchodzące znad Bzury część armii "Poznań" i "Pomorze".Rozstrzelanie przez Wehrmacht całego batalionu mjr. Józefa Pelca z 7. DP koło Zwolenia.Ambasador Polski w Moskwie, Wacław Grzybowski zwrócił się do Mołotowa w sprawie dostaw broni dla Polski. Mołotow odmówił stwierdzając, że "sytuacja zmieniła się zasadniczo i udzielenie pomocy już nie jest możliwe".W nocy 8/9 IX rozpoczęła się największa bitwa września, bitwa nad Bzurą.
9 wrzesień
Granicę polsko - słowacką przekraczają oddziały słowackie w sile 3 dywizji i legion ukraiński.Podczas nieudanego natarcia na warszawską Wolę i Ochotę niemiecka 4. Dywizja Pancerna traci ponad połowę swoich maszyn.Koniec powszechnej mobilizacji w europejskiej części ZSRR.Hitler wydał dyrektywę stwierdzającą, że "operacje wojenne przeciwko wojskom lądowym i lotnictwu polskiemu mają być kontynuowane aż do momentu uzyskania pewności, że Polacy nie będą już zdolni do utworzenia ciągłego frontu, wiążącego siły niemieckie".GO gen. Edmunda Knolla - Kownackiego z udziałem 14., 17., i 25. DP rozpoczęła natarcie na Łęczycę i Piątek.3 armia niemiecka zajmuje Wyszków.
10 wrzesień
Francuski wódz naczelny gen. Maurice Gamelin doniósł Rydzowi - Śmigłemu wbrew faktom, że zaangażował w walce połowę dywizji czynnych.Padły polskie schrony w okolicy Wizny.Niemcy rozstrzelali około 5 tys. osób - ochotników broniących Bydgoszczy w "krawą niedzielę".Oddziały niemieckie zajmują Poznań.Terytorium Polski opuszcza ambasador ZSRR Nikołaj Szaranow.Utworzono Front Południowy, którego dowództwo objął najbardziej doświadczony i najzdolniejszy generał WP - Kazimierz Sosnowski.
11 wrzesień
Trwa ciężki bój o Ozorków, którego z największym trudem broni niemiecka 17. DP.Pod Warszawę nieoczekiwanie przybywa sam Hitler.Niemiecka dywizja "Kempf" w bitwie pościgowej pod Węgrowem, rozbiła polską 41. DPRez.W nocy 11/12 IX szarża 11. pułku ułanów przyczynia się do odbicia Kałuszyna przez 1. DPLeg. z rąk niemieckiej 11. DP.
12 wrzesień
Pierwsze oddziały niemieckie atakują Lwów.Po całej serii alarmów polskich w Paryżu i Londynie, Gamelin i Daladier spotkali się z Chamberlainem w Abbeville i uzgodnili ostatecznie wstrzymanie jakichkolwiek akcji przeciw Niemcom.Trwają decydujące walki o Gdańsk.Utworzono GO gen. Andersa, składająca się z Nowogródzkiej i Wołyńskiej BK oraz resztek Kresowej BK.Pod Birczą doszło do zażartej, ale nierozstrzygniętej walki, osamotnionej polskiej 24. DP z niemiecką 2. Dywizją Górską.Gen. Reinhardtowi z najwyższym trudem udało się odeprzeć uderzenie wojsk gen. Thommego, na Grodzisk, Pruszków i Ożarów.
13 wrzesień
Pod Annopolem i Solcem niemieckie 4. i 14. DP sforsowały Wisłę w jej środkowym biegu.Gen. Wiktor Thomme obejmuje dowództwo obrony twierdzy Modlin.W nocy 13/14 Niemcy rozstrzelali 200 jeńców polskich z 18. DP.
14 wrzesień
Oddziały niemieckie zajmują Gdynię.Do estońskiego portu w Tallinie wpłynął ORP "Orzeł", gdzie został internowany i rozbrojony.Cały XIX Korpus Pancerny Guderiana uderzył na Brześć.XXII Korpus niemiecki dotarł pod Zamość.
15 wrzesień
Niemcy zajmują Białystok i Przemyśl.Hitler mianuje prezesa Niemieckiej Akademii Prawa, dr Hansa Franka Szefem Administracji (Oberverwaltungschef) na okupowanych terenach polskich.W nocy 15/16 IX pod Janowem 11. DP rozbiła niemiecki zmotoryzowany pułk SS "Germania".Utworzenie Armii "Karpaty" pod dow. gen Fabrycego.
16 wrzesień
Ewakuacja wojsk polskich z twierdzy w Brześciu.Ginie w walce dowódca 21. Dywizji Piechoty Górskiej gen. Józef Kustroń.Bateria czterech dział 100 mm zatrzymuje pod wsią Antoniew - Zdziarów natarcie 35. pułku czołgów niemieckiej 4. Dywizji Pancernej z desantem zmotoryzowanego pułku gwardii przybocznej Hitlera SS-Liebstandadrte "Adolf Hitler", niszcząc 22 czołgi niemieckie.
17 wrzesień
godz. 2.00 - Ambasador Polski w Moskwie, Wacław Grzybowski został zbudzony i wezwany do Komisariatu Spraw Zagranicznych, by mu odczytać notę stwierdzającą, że "wojna niemiecko - polska ujawniła wewnętrzne bankructwo państwa polskiego (...) Warszawa jako stolica już nie istnieje. Rząd polski uległ rozkładowi i nie okazuje przejawów życia. Oznacza to, że państwo polskie i jego Rząd przestały faktycznie istnieć. Dlatego też straciły ważność traktaty zawarte pomiędzy Polską a ZSRR. Pozbawiona własnemu losowi i pozbawiona kierownictwa Polska stała się łatwym polem wszelkiego rodzaju niebezpiecznych i niespodziewanych akcji, mogących stać się groźbą dla ZSRR. Dlatego też Rząd Radziecki, który zajmował dotychczas neutralność, nie może w obliczu tych faktów zajmować nadal neutralnego stanowiska."godz. 4.20 - Oddziały KOP-u rozpoznały koło Podwołoczysk na Podolu pierwsze jednostki radzieckie przekraczające granicę i podjęły z nimi walkę.godz. 11.30 - Rozpoczęcie obrad Rządu RP w Kołomyi.godz. 16.00 - Szef sztabu gen. Wacław Stachiewicz wydał w imieniu Wodza Naczelnego "dyrektywę ogólną", nakazującą wycofanie wojska i sprzętu do Rumunii i na Węgry oraz unikanie walki z Armią Czerwoną poza obroną konieczną.Niemcy zajmują Brześć.W nocy 17/18 IX terytorium Polski opuszcza Rząd udając się do Rumunii gdzie zostaje internowany.
18 wrzesień
Armia Czerwona znajduje się w Mołodecznie, Równem, Tarnopolu i Kołomyi.Rozpoczęły się zażarte walki w okolicy Tomaszowa Lubelskiego.W oficjalnym komunikacie niemiecko - radzieckim podano, że zadaniem ich wojsk jest "przywrócenie w Polsce porządku i spokoju".
19 wrzesień
Trwają ciężkie boje o Tomaszów Lubelski między wojskami niemieckimi a polskimi.Rosjanie zajmują Lidę, Nowogródek, Łuck i Stanisławów. Rozpoczęła się bitwa o Grodno trwająca do 21 IXUcichły strzały na Kępie Oksywskiej - ostatnim bastionie Lądowej Obrony Wybrzeża.W Krakowie ukazuje się pierwsze tajne pismo w okupowanym mieście: "Polska żyje".Triumfalne wkroczenie Hitlera do Gdańska.
20 wrzesień
Kapitulacja Armii "Lublin" i "Kraków".Kapitulacja Tomaszowa Lubelskiego.11., 24. i 38. DP zostały rozbite przez Niemców na przedpolach Lwowa.Armia Czerwona szturmuje Grodno, Kowel i Lwów.
21 wrzesień
Poddaje się obrona Grodna.W Bukareszcie miał miejsce zamach na premiera Węgier Calinescu.Reinhardt Heydrich wydał rozkaz koncentracji Żydów polskich w wydzielonych sektorach.
22 wrzesień
Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do opuszczonego przez Niemców Białegostoku i Brześcia.Dowódca obrony Lwowa gen. Władysław Langer podpisał kapitulację wobec przedstawicieli Armii Czerwonej.Zginął gen. płk. Werner von Fritsch, były szef OKH, jedyny generał Wehrmachtu poległy w kampanii wrześniowej.
23 wrzesień
Do kobiecego obozu koncentracyjnego w Ravensbrck przybywa pierwszy transport Polek.Niemcy konfiskują odbiorniki radiowe rodzinom żydowskim.Pod Tomaszowem doszło do kolejnej bitwy.
25 wrzesień
Lotnictwo francuskie bombarduje fabryki Zeppelina we Friedrichshafen.W Berlinie Hitler wydał dekret o organizacji zarządu wojskowego na "zajętych, dawniej polskich, obszarach".W Niemczech wprowadzono racje żywnościowe na chleb i mąkę.
26 wrzesień
Prezydent Warszawy, Stefan Starzyński stwierdził przez radio, że w stolicy nie ma światła, wody i żywności oraz że straty wśród ludności są ogromne.W Warszawie utworzono konspiracyjną Służbę Zwycięstwu Polski, stanowiącej zalążek Armii Krajowej, na czele z gen. Michałem Tokarzewskim.
27 wrzesień
Dowódca obrony Warszawy gen. Rómmel podjął decyzję o kapitulacji.W Warszawie powstają Szare Szeregi.Zawieszenie działalności PPS.W Berlinie Hitler przedstawił plan ataku na Francję w XI 1939r.
28 wrzesień
W imieniu gen. Rómmla gen. Kutrzeba podpisuje akt poddania stolicy.W Moskwie podpisano radziecko - niemiecki układ graniczny.
29 wrzesień
Dowództwo twierdzy w Modlinie z gen. Thomme na czele uznało, że wobec braku zapasów żywności, amunicji i wody oraz lekarstw, a także wobec 4 tys. rannych dalszy opór jest niemożliwy i podpisało kapitulację.
30 wrzesień
60. DP "Kobryń" płk. Adama Eplera stoczyła zwycięską bitwę z Armią Czerwoną koło Parczewa.Ignacy Mościcki zrzekł się ostatecznie funkcji prezydenta RP.
1 październik
Zgrupowanie KOP-u zostało rozbite przez Rosjan pod Wólką Wytycką.
2 październik
SGO "Polesie" gen. Franciszka Kleeberga napotkawszy poważne siły niemieckie w rejonie Kocka podjęło walkę.
5 październik
Wobec braku amunicji dowódca SGO "Polesie" zdecydował się skapitulować.