II Wojna Światowa

KAMPANIA WRZEŚNIOWA
1 wrzesień 1939 – armia niemiecka rozpoczyna atak na Polskę
Niemiecki plan kampanii zakładał: uderzenie silnych zagonów pancernych od północy na Modlin- Warszawę, półn-zach na Bydgoszcz, płdn- zach na łódź, płdn w kierunku linii Sanu. Wg tych planów w ciągu tygodnia oddziały niemieckie miały osiągnąć linie Narwi, Wisły i Sanu. Polacy nie mieli wsparcia ze strony lotnictwa ani ze strony zachodnich sojuszników; zgrupowali siły w pobliżu granicy w miejscach przewidywanych uderzeń niemieckich. Niemcy jednak przełamali linie obrony.
3 wrzesień 1939 – Anglia i Francja wypowiada wojnę III Rzeszy
9 – 18 wrzesień 1939 – Bitwa nad Bzurą
Niemieckie zgrupowanie docierające do Warszawy zostało zaatakowane przez Polskie armie „Poznań” i „Pomorze”, dowodzone przez gen. Tadeusza Kutrzebę. Bitwa zatrzymała impet uderzenia niemieckiego. Mimo to, Niemcy przedostali się dalej; sytuacja militarna Polski była krytyczna.
17 wrzesień 1939 – ZSRR zrywa stosunki dyplomatyczne z Polską; armia radziecka atakuje Polskę na całej długości linii granicznej.
Uderzenie armii czerwonej było wprowadzeniem w życie paktu Ribbentrop – Mołotow (układ przewidywał współudział ZSRR w ataku na Polskę i podział jej terytorium między oba państwa) i pogwałceniem zobowiązań traktatowych wobec Polski (układ o nieagresji, 1932)
28 wrzesień 1939- kapitulacja Warszawy
Wojna obronna Polski zakończyła się przegraną. Kraj znalazł się pod okupacją, najwyższe władze były zmuszone udać się na emigrację (17-18 wrzesień). Polska armia wykazała jednak ogromne poświęcenie. Poniosła wielkie straty –
200 000 zabitych i rannych, ale zadała też ciężkie ciosy niemieckiemu agresorowi.
30 wrzesień 1939 – powstanie rządu RP na uchodźstwie
Do utworzenia rządu na uchodźstwie doszło w obliczu przegranej wojny obronnej. Marszałek Edward Rydz – Śmigły i rząd wyemigrowali do Rumunii i tam złożyli rezygnację. Nowym prezydentem został Władysław Raczkiewicz, a premierem – Władysław Sikorski. Prezydent powołał Radę Narodowa (jako ciało doradcze) na której czele stanął Ignacy Jan Padarewski. Początkowo rząd działał na terenie Francji, a potem przeniósł się do Wielkiej Brytanii. Raczkiewicz sprawował urząd do końca wojny.


ROZWÓJ SYTUACJI POLITYCZNEJ I MILITARNEJ W LATACH 1939 – 1942
KAMPANIA FRANCUSKA, 1940
Francuzi postanowili oczekiwać ataku na potężnej linii fortyfikacyjnej, zbudowanej po I wojnie światowej wzdłuż
całej granicy niemiecko – francuskiej, nazywanej linią Maginota.
9 kwiecień 1940 – agresja Niemiec na Danię i Norwegię
10 maj 1940 – atak Niemców na Francję (przez terytorium Belgii, Holandii, Luxemburgu)
22 czerwiec 1940 – kapitulacja Francji
Północna część Francji znalazła się pod okupacją niemiecką, a na południu zostało utworzone Państwo Francuskie
ze stolica w Vichy, zależne od hitlerowskich Niemiec. Grupa Francuzów , którzy nie pogodzili się z klęską, w Anglii utworzyła Komitet Wolnej Francji, na którego czele stanął Charles de Gaulle.
BITWA O ANGLIĘ, 1940
Znaczenie Anglii wynikało z dwóch zasadniczych powodów a) dzięki potężnej flocie Wielka Brytania potrafiła utrzymać morska blokadę Europy b) z Anglii można było zorganizować desant na kontynent.
8 sierpień – 31 listopad 1940 – bitwa powietrzna o Wielka Brytanię
Jesienne pogorszenie pogody uniemożliwiło systematyczne loty bojowe i przeprowadzenie akcji desantowej.
Bitwa o Atlantyk na wodzie trwała natomiast do końca wojny.
PODBOJE ZSRR, 1939 – 1941
30 listopad 1939 – ZSRR rozpoczyna wojnę przeciwko Finlandii (Finlandia zachowała niepodległość)
3 – 6 sierpnia 1940 – Litwa, Łotwa i Estonia zostają wcielone do ZSRR
Na wszystkich okupywanych terenach władze radzieckie stosowały politykę eksterminacji elity intelektualnej i przywódczej (eksterminacja – planowe, systematyczne wyniszczanie ludności) oraz przeprowadzały wywózki ludności miejscowej.
Kwiecień 1940 – mord Katyński
WALKA O WYBRZEŻA MORZA ŚRÓDZIEMNEGO, 1941
6 – 9 kwiecień 1941 – Niemcy zajmują Grecję, Albanię Jugosławię
Marzec – maj 1941 – Hitler wysyła Afrika Korps na pól. wybrzeże Afryki z zadaniem opanowania Egiptu i wyparcia wojsk brytyjskich


W OKUPOWANEJ EUROPIE
POLITYKA NA TERENACH OKUPOWANYCH PRZEZ NIEMCÓW
W Europie zachodniej okupanci niemieccy zwalczali ruch oporu i podporządkowywali sobie gospodarkę, nie niszczyli jednak fundamentów państwa, życia społecznego i kultury. W Europie środkowej i wschodniej sytuacja przedstawiała się nieco inaczej. Tu Niemcy nie przestrzegali jakichkolwiek norm. Stosowali terror, odpowiedzialność zbiorową; ludność została pozbawiona jakichkolwiek praw i zmuszana do niewolniczej pracy.
Volkslista – lista tzw. Volksdeutschów, czyli osób niemieckiego pochodzenia. Takie osoby nie podlegały wysiedleniu, ale były zobowiązane do służby wojskowej w armii niemieckiej.
Na tych obszarach Polski, które nie zostały wcielone do Rzeszy, Niemcy utworzyli Generalne Gubernatorstwo (GG) ze stolicą w Krakowie. Miało być ono w przyszłości terenem bezpośredniej kolonizacji niemieckiej. Niemcy przyłączyli do Rzeszy część zachodnią Polski z Poznaniem, Bydgoszczą, Łodzią, Katowicami i Cieszynem. Na obu terenach podjęli systematyczną eksterminację inteligencji, ziemian, warstw przywódczych, duchowieństwa. Eksterminacji towarzyszyły działanie, które miały doprowadzić do zniszczenia Polskiej kultury. Zamknięto szkoły wyższe i średnie, instytucje kulturalne i artystyczne; wywożono do Niemiec dzieła sztuki, wysadzono w powietrze zamek królewski w Warszawie. Za nieprzestrzeganie ustalonych praw ludność karana była wywózką do pracy przymusowej, osadzeniem w obozie koncentracyjnym lub śmiercią.
Lato 1940 – utworzenie obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau
KWESTIA ŻYDOWSKA
Żydzi i Romowie stal isię celem zaplanowanego i systematycznie prowadzonego ludobójstwa – Holocaustu
Jesień 1939 – utworzenie pierwszych gett w Piotrkowie Trybunalskim i Radomsku
Jesień 1940 – utworzenie getta warszawskiego
1942 - ostateczne rozwiązanie tzw. „kwestii żydowskiej” – obozy zagłady
19 kwiecień 1943 – powstanie w getcie warszawskim
Świat okazała się bezsilny wobec holocaustu. Wielkie mocarstwa nie podjęły kroków w celu powstrzymania machiny zagłady. Wychodzili z założenia, ż jedynym ratunkiem dla żydów jest jak najszybsze pokonanie III Rzeszy. W obozach zagłady zginęło w sumie 6 mln żydów i Romów z całej europy.
POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE
a) pion cywilny – Delegatura Rządu na Kraj
Była ona przedstawicielstwem krajowym rządu RP na uchodźstwie i kierowała działalnością konspiracyjnej administracji państwowej na okupywanych ziemiach Polski. Jej zadaniem było podtrzymanie ciągłości instytucji państwowych, zapewnienie w miarę możliwości normalnego funkcjonowania państwa oraz przygotowanie się do przejęcia kontroli nad krajem po zakończeniu wojny.
Formy oporu Polaków wobec okupanta:
- Mały sabotaż – świadome niszczenie wszelkich urządzeń i wyrobów, które były używane przez Niemców
- do prowadzenia wojny.
- rozpowszechnianie plakatów i ulotek, oraz nękanie osób, które złamały zasadę solidarności narodowej.
- różne formy tajnej oświaty
- zasada biernego oporu
- przekazywanie aliantom informacji o okupantach
b) pion wojskowy – Armia Krajowa (AK)
Naczelnymi zadaniami armii Krajowej była walka z okupantem oraz militarna osłona odbudowy państwa polskiego po zakończeniu wojny. Najważniejszym z bieżących celów AK była rozbudowa potencjału militarnego, który miał umożliwić Polakom walkę o suwerenność i integralność kraju po zakończeniu wojny.
Dywersja – prowadzone z ukrycia akcje zbrojne i propagandowe na tyłach armii nieprzyjaciela. Była to forma bezpośredniej walki z okupantem


SPRAWA POLSKA NA ARENIE MIĘDZYNARODOWEJ
30 lipiec 1941 – podpisanie traktatu sojuszniczego między Polską a ZSRR
- najważniejszą konsekwencją układu Sikorski- Majski była tzw. „amnestia" dla Polaków represjonowanych po
- 17 września – wiele tysięcy osób przetrzymywanych w łagrach odzyskało wolność.
- Stalin wyraził zgodę na utworzenie Armii Polskiej w ZSRR, podległej rządowi w Londynie, pod dowództwem gen. Władysława Andersa.
5 styczeń 1942 – zostaje powołana Polska Partia Robotnicza (PPR)
Poprawa sytuacji ZSRR na froncie oraz przyzwolenie Anglii i USA na radziecką dominację w powojennej Europie środkowej, skłoniły Stalina do podjęcia próby budowy polskiego ośrodka politycznego konkurencyjnego do wobec rządu w Londynie. Jej kadry tworzyli głównie przedwojenni działacze i sympatycy komunizmu, którzy uniknęli śmierci w okresie wielkich czystek. PPR nie głosiła haseł komunistycznych, ale nawoływała do budowy ogólnonarodowego frontu antyniemieckiego i porozumienia z ZSRR.
Kwiecień 1943 – zerwanie traktatu Polsko – radzieckiego (pod pretekstem :sprawy katyńskiej”)
Początek 1943 – zostaje utworzony w Moskwie Związek Patriotów Polskich (ZPP)
W dokumentach o programie ZPP przyjęto, że celem Polaków powinno być ułożenie przyjaznych stosunków z ZSRR, akceptacja granic wschodnich, osiągnięcie korzystnych zmian grani na zachodzie.
1 styczeń 1944 – PPR ogłasza utworzenie Krajowej rady Narodowej (KRN)
KRN uznaje się za reprezentantkę narodu polskiego, powołała do życia Wojsko Polskie (jedn walczące u boku ZSRR) i Armię Ludową (jako przeciwwagę Armii Krajowej). Był to kolejny krok Stalina, aby utworzyć podporządkowany mu rząd w Polsce.
22 lipiec 1944 – powstaje Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN)


POWSTANIE WARSZAWSKIE (1 SIERPIEŃ – 2 PAŹDZIERNIK 1944)
lato 1943 - w Warszawie został aresztowany a następnie rozstrzelany gen. Grot – Rowecki, parę dni potem zginął tragicznie gen. Sikorski.
Wydarzenia te spowodowały zmiany we władzach Polskiego Rządu w Londynie. Stanowisko Premiera powierzono Stanisławowi Mikołajczykowi a Naczelnym Wodzem został mianowany gen. Kazimierz Sosnkowski. Obaj kontynuowali politykę swoich poprzedników, z tą różnicą, że gen. Sosnkowski nie ograniczał się do polemiki i żądań, zaczął samowolne działania. Sosnkowski stał na stanowisku, że możliwe są ustępstwa wobec Rosjan i może zostać udzielona im pomoc, jedynie w przypadku uznania granic Polski z 1939 roku i, że gwarantem tego będą Alianci.
1944 - Plan „Burza” - zakładał szerokie działania dywersyjne zmierzające do osłabienia oddziałów Niemieckich, a także zapobieganie zniszczeniom dokonywanym przez wycofującego się okupanta ziem polskich. Operacja „Burza” nie odniosła jednak oczekiwanego celu. Zamierzeniem dowództwa AK było opanowywanie dużych miast i tworzenie tam zalążków państwa polskiego. Miał to być swoisty manifest polskości wobec Rosjan. „Burza” zakończyła się klęską, okupiona została ciężkimi stratami w oddziałach polskich.
Decyzja o powstaniu zbrojnym w stolicy zapadła przedwcześnie. Szef AK gen. Bór – Komorowski nie miał pełnego obrazu aktualnej sytuacji na froncie wschodnim i przeceniał zamiary Sowietów. Liczył na to, że wojska Armii Czerwonej, które zatrzymały się na lewym brzegu Wisły, wesprą działania powstańców. Komorowski nie docenił także potęgi wojsk cofającego się okupanta. Niemcy, mimo że w odwrocie, byli przygotowani do obrony Warszawy jako ważnego punktu strategicznego. Rządowi Polskiemu w Londynie zależało na tym, aby Warszawa została opanowana przez powstańców, dzięki czemu zaakcentowane zostałyby prawa tegoż rządu do tworzenia władzy w Polsce.
1 sierpień 1944, godz. 17:00 – rozpoczęcie powstania (godz. „W”)
Do walki przystąpiło ok. 36 tys. żołnierzy polskich. Walcząc z nieopisanym poświęceniem powstańcy opanowali większość miasta. Warszawiaków ogarnął entuzjazm. Jednak braki w uzbrojeniu oraz zaciekły opór Niemców uniemożliwiły pełna realizacje planów. Mimo wielu sukcesów o znaczeniu lokalnym, powstańcom nie udało się
zająć mostów na Wiśle, dworców kolejowych oraz innych nadających się do obrony gmachów w centrum miasta.
5 sierpień 1944 - inicjatywa przeszła w ręce Niemców. Rozpoczęła się obrona przed kontratakiem niemieckim. Hitlerowcy zaczęli stopniowo wypierać oddziały polskie z zajmowanych pozycji. Na terenach „odzyskanych” Niemcy zgodnie ze specjalnym rozkazem Hitlera, stosowali bezwzględny terror. Pomimo kilkakrotnie podejmowanych prób nie udało się powstańcom rozbić pierścienia niemieckiego otaczającego Stare Miasto. Niepowodzenie tych akcji wymusiło decyzję o ewakuacji kanałami do Śródmieścia.
BILANS POWSTANIA
Powstanie trwało 63 dni, w czasie których życie straciło wielu żołnierzy. Jeszcze więcej ofiar to ludność cywilna. Straty powstańcze ocenia się na 18 tys. zabitych i zaginionych, 25 tys. rannych. Do niewoli dostało się ok. 15 tys. żołnierzy i oficerów, w tym gen. T. Komorowski. Straty ludności cywilnej wyniosły ponad 180 tys. zabitych. Niemcy stracili w walkach około 10 tys. zabitych. Ok. 25% budynków na terenach objętych walkami uległo zniszczeniu, a wiele Niemcy zburzyli już po upadku powstania


LOSY WOJNY PO ATAKU NIEMIEC NA ZSRR I JAPONII NA USA
WOJNA NIEMIECKO - RADZIECKA
22 czerwiec 1941 – atak Niemiec na ZSRR
Wojska niemieckie uderzyły na Leningrad (Petersburg), Moskwę i Kijów. Armia Czerwona okazała się niezdolna do skutecznego oporu; w ciągu kilku dni poniosła ogromne straty. Mimo to, Rosjanie zorganizowali skuteczną obronę Leningradu i powstrzymali atak Niemców na Moskwę. (5-6 grudzień 1941)
lipiec 1942 – luty 1943 – bitwa pod Stalingradem
5 lipiec – 23 sierpień 1943 – bitwa pod Kurskiem
W tej największej bitwie pancernej II wojny światowej atak niemiecki został powstrzymany. Niemcy ponieśli tak dotkliwe straty, że musieli rozpocząć odwrót. Armia czerwona przeszła do ofensywy. Po tych bitwach duch bojowy i siły Niemców bardzo osłabły.
WOJNA NA DALEKIM WSCHODZIE
7 grudzień 1941 – atak Japonii na Pearl Harbour
Konsekwencja ataku na główną bazę amerykańskiej floty wojennej było znaczne ograniczenie na kilka miesiecy możliwości działania armii amerykańskiej.
4 – 6 czerwiec 1942 – bitwa koło Midway (zwycięstwo Amerykanów)
ROZWÓJ SYTUACJI POLITYCZNEJ PO ATAKACH III RZESZA – ZSRR i JAPONIA – USA
28 listopad – 1 grudzień 1943 – konferencja w Teheranie
4 – 11 luty 1944 – konferencja w Jałcie
17 lipiec – 2 sierpień 1945 – konferencja w Poczdamie
Konferencje dotyczyły ustaleń politycznych i granic terytorialnych państw europejskich po II wojnie światowej. Spotkali się tam przywódcy głównych państw koalicji antyhitlerowskiej – Churchil, Roosvelt i Stalin. Określili oni dyrektywy współdziałania sojuszników w wojnie i bezpośrednio po niej, podział Niemiec na cztery strefy okupacyjne (amer., angl., radz., fran.) , założenie ONZ, sprawy polskie.
KLĘSKA PAŃSTW OSI
6 czerwiec 1944 – lądowanie wojsk alianckich w Normandii
Kwiecień 1945 – wojska koalicji antyhitlerowskiej wkraczają do Berlina
8 maj 1945 – kapitulacja Niemiec
6 i 8 sierpień 1945 – zrzucenie bomb atomowych na Nagasaki i Hiroszimę
2 wrzesień 1945 – kapitulacja Japonii


BILANS II WOJNY ŚWIATOWEJ
II wojna światowa trwała niemal 6 lat. Uczestniczyło w niej 61 państw, liczba zmobilizowanego wojska wynosiła 110 mln żołnierzy, zginęło 60 mln ludzi, 35 mln zostało rannych.. Wśród ofiar przeważała ludność cywilna. Zamordowano ja z premedytacją, wg specjalnie opracowanych, możliwie najoszczędniejszych sposobów. Powszechnie winą obarczano ideologię nazistowską i nacjonalizm japoński. Po wojnie został przeprowadzony proces norymberski, w Niemczech zostało przeprowadzone tzw. 4D (demilitaryzacja, demonopolizacja, denazyfikacja, demokratyzacja). W Japonii także utrwalił się system demokratyczny, co oddaliło groźbę powrotu tendencji totalitarnych. Dzięki temu oba państwa po latach wróciły do grona pełnoprawnych członków społeczności międzynarodowej.